avgiti (berZn.

"avg" - el- vareba) Ca (Mg Fe Al)[Si Al2 O6

ფემური (მელანოკრატული) მინერალები (ბერძ. μέλανος –

შავი, ბნელი) – გამოირჩევიან შავი შეფერილობით, Mg და Fe
დიდი რაოდენობით შემცველობის გამო; რაოდენობრივი
თვალსაზრისით ადგილს უთმობს ლეიკოკრატულ მინერალებს.
ამ ჯგუფის მინერალებს მიეკუთვნება: ოლივინი (ფორსტერიტ-
ფაიალიტი), რომბული და მონოკლინური პიროქსენები
(ენსატიტ- ჰიპერსტენი, დიოფსიდი, ავგიტი, პიჟონიტი,
ეგირინი, ეგირინ- ავგიტი და სხვ.), ამფიბოლები (ჩვეულებრივი
და ბაზალტური რქატყუარა, რიბეკიტი) და ქარსები ( ბიოტიტი,

მონოკლინური პიროქსენები. მონოკლინური პიროქსენები,

რომბულ პიროქსენებთან შედარებით, ფართო გავრცელებით და
მინერალთა მრავალფეროვნებით გამოირჩევა. მინერალთა ამ
ჯგუფს მიეკუთვნება: ავგიტი, დიოფსიდი, ჰედენბერგიტი,
პიჟონიტი, ეგირინი, ეგირინ- ავგიტი, ჟადეიტი, სპოდუმენი.
ავგიტი (Ca, Na )(Mg,Fe2+, Al, Ti ) [(Si,Al)2O6]. ოპტიკური
თვისებები: Ng=1,688–1,761, Nm=1,670–1,741, Np= 1,662–1,735, Ng–
Np = 0,018–0,033. ოპტიკურად ორღერძიანია და დადებითი (+);
ანიზოტროპიულია; 2V – 54–62°; c : Ng = 38° - 55°. H =5-6
ფერი: შლიფში უფეროა, იშვიათად სუსტად მომწვანოა ან ღია
რუხი; ტიტანის მინარევების გამო იძენს ბაც იისფერს. ფორმა:
შლიფში წარმოდგენილია მოკლესვეტურ-პრიზმული იერის
ფართოფირფიტოვანი მარცვლების სახით (სურ.72); გვხვდება
არასწორი ფორმის მარცვლების სახითაც. ფუძეექსტრუზიულ
ქანებში ივითარებს იდიომორფულ კრისტალებს რვაკუთხოვანი
კვეთით. ტკეჩადობა: (110) მიმართ - კარგი ერთი
მიმართულებით; (100) და (010) მიმართ სუსტი; ტკეჩადობის
ბზარები იკვეთება 87° -იანი კუთხით. რელიეფი : მაღალი,
დადებითი - მკვეთრი შაგრენის - ხორკლიანი ზედაპირით;
ჩანართები: შეიცავს პლაგიოკლაზის, მაგნეტიტის, აპატიტის და
ფუძე- ექსტრუზივებში ვულკანური მინის ჩანართებს. შეცვლა:
პოსტმაგმურ სტადიაზე ავგიტის ხარჯზე ჩნდება: ურალიტი
(ბოჭკოვანი ღია მწვანე რქატყუარა), ქლორიტი, მაგნეტიტი,
ეპიდოტი, კალციტი, იშვიათად - ბიოტიტი, კვარცი.
პლეოქროიზმი: ძალიან სუსტი: Ng-ის მიმართ – ბაცი მწვანე, Nm
- ბაცი მოყავისფრო, Np - ბაცი მომწვანო. ინტერფერენციული
შეფერვა: Ng მართობ ჭრილში - პირველი რიგის რუხი; Nm
მართობ ჭრილში - მეორე რიგის ლურჯი; Np მართობ ჭრილში -
პირველი რიგის წითელი. ჩაქრობა: ირიბი - ახლოსაა 45°-
სთან. ტიტანის მომატებული შემცველობის შემთხვევაში იძენს „
სილის საათის ჩაქრობის ეფექტს“. მრჩობლები: ახასიათებს
კარგად განვითარებული მარტივი - ორინდივიდა და, იშვიათად,
პოლისინთეზური მრჩობლები (შეზრდის სიბრტყე (100). მსგავსი
მინერალები: დიოფსიდი, ეპიდოტი, ოლივინი. დიოფსიდისაგან
ავგიტი წესიერი რვაკუთხოვანი ფორმის კრისტალებით 136
მაგმური ქანების პეტროლოგია კრისტალოოპტიკის
საფუძვლებით განსხვავდება; დიოფსიდში პინაკოიდების
წახნაგები უფრო განვითარებულია პრიზმის წახნაგებთან
შედარებით; ეპიდოტისაგან - ჩაქრობის დიდი კუთხეებით,
დადებითი წაგრძელებით, ტკეჩადობის ორი სისტემის
არსებობით, რომელიც ეპიდოტისათვის იკვეთება 65°-იანი
კუთხით, ხოლო ავგიტისათვის - 87°-იანი კუთხით.
ოლივინისაგან განსხვავდება ირიბი ჩაქრობით და კარგი
ტკეჩადობით. გავრცელება: მაგმური ქანებიდან ავგიტი ფუძე და
ულტრაფუძე ქანების ქანმაშენი მინერალია; იშვითად გვხვდება
დიორიტებში, ანდეზიტებში. როგორც გამონაკლისი -
გრანიტებშიც; არის სკარნული მინერალი - ამფიბოლთან,
გრანატთან, სკაპოლიტთან და სხვა მინერალებთან
ასოციაციაში; გვხვდება მეტამორფულ ქანებში; არის ამფიბოლ-
რქაულა და პიროქსენ-რქაულა ქანებისა და კონტაქტ-
მეტამორფიზმის ფაციესის ქანების (რქაულები, სკარნები)
მთავარი ქანმაშენი მინერალი - ამფიბოლებთან, გრანატებთან,
პლაგიოკლაზებთან, კალციტთან და სხვ. მინერალებთან
ასოციაციაში.

მონოკლინური პიროქსენები. მონოკლინური პიროქსენები,

რომბულ პიროქსენებთან შედარებით, ფართო გავრცელებით და
მინერალთა მრავალფეროვნებით გამოირჩევა. მინერალთა ამ
ჯგუფს მიეკუთვნება: ავგიტი, დიოფსიდი, ჰედენბერგიტი,
პიჟონიტი, ეგირინი, ეგირინ- ავგიტი, ჟადეიტი, სპოდუმენი.
ავგიტი (Ca, Na )(Mg,Fe2+, Al, Ti ) [(Si,Al)2O6]. ოპტიკური
თვისებები: Ng=1,688–1,761, Nm=1,670–1,741, Np= 1,662–1,735, Ng–
Np = 0,018–0,033. ოპტიკურად ორღერძიანია და დადებითი (+);
ანიზოტროპიულია; 2V – 54–62°; c : Ng = 38° - 55°. H =5-6
ფერი: შლიფში უფეროა, იშვიათად სუსტად მომწვანოა ან ღია
რუხი; ტიტანის მინარევების გამო იძენს ბაც იისფერს. ფორმა:
შლიფში წარმოდგენილია მოკლესვეტურ-პრიზმული იერის
ფართოფირფიტოვანი მარცვლების სახით (სურ.72); გვხვდება
არასწორი ფორმის მარცვლების სახითაც. ფუძეექსტრუზიულ
ქანებში ივითარებს იდიომორფულ კრისტალებს რვაკუთხოვანი
კვეთით. ტკეჩადობა: (110) მიმართ - კარგი ერთი
მიმართულებით; (100) და (010) მიმართ სუსტი; ტკეჩადობის
ბზარები იკვეთება 87° -იანი კუთხით. რელიეფი : მაღალი,
დადებითი - მკვეთრი შაგრენის - ხორკლიანი ზედაპირით;
ჩანართები: შეიცავს პლაგიოკლაზის, მაგნეტიტის, აპატიტის და
ფუძე- ექსტრუზივებში ვულკანური მინის ჩანართებს. შეცვლა:
პოსტმაგმურ სტადიაზე ავგიტის ხარჯზე ჩნდება: ურალიტი
(ბოჭკოვანი ღია მწვანე რქატყუარა), ქლორიტი, მაგნეტიტი,
ეპიდოტი, კალციტი, იშვიათად - ბიოტიტი, კვარცი.
პლეოქროიზმი: ძალიან სუსტი: Ng-ის მიმართ – ბაცი მწვანე, Nm
- ბაცი მოყავისფრო, Np - ბაცი მომწვანო. ინტერფერენციული
შეფერვა: Ng მართობ ჭრილში - პირველი რიგის რუხი; Nm
მართობ ჭრილში - მეორე რიგის ლურჯი; Np მართობ ჭრილში -
პირველი რიგის წითელი. ჩაქრობა: ირიბი - ახლოსაა 45°-
სთან. ტიტანის მომატებული შემცველობის შემთხვევაში იძენს „
სილის საათის ჩაქრობის ეფექტს“. მრჩობლები: ახასიათებს
კარგად განვითარებული მარტივი - ორინდივიდა და, იშვიათად,
პოლისინთეზური მრჩობლები (შეზრდის სიბრტყე (100). მსგავსი
მინერალები: დიოფსიდი, ეპიდოტი, ოლივინი. დიოფსიდისაგან
ავგიტი წესიერი რვაკუთხოვანი ფორმის კრისტალებით 136
მაგმური ქანების პეტროლოგია კრისტალოოპტიკის
საფუძვლებით განსხვავდება; დიოფსიდში პინაკოიდების
წახნაგები უფრო განვითარებულია პრიზმის წახნაგებთან
შედარებით; ეპიდოტისაგან - ჩაქრობის დიდი კუთხეებით,
დადებითი წაგრძელებით, ტკეჩადობის ორი სისტემის
არსებობით, რომელიც ეპიდოტისათვის იკვეთება 65°-იანი
კუთხით, ხოლო ავგიტისათვის - 87°-იანი კუთხით.
ოლივინისაგან განსხვავდება ირიბი ჩაქრობით და კარგი
ტკეჩადობით. გავრცელება: მაგმური ქანებიდან ავგიტი ფუძე და
ულტრაფუძე ქანების ქანმაშენი მინერალია; იშვითად გვხვდება
დიორიტებში, ანდეზიტებში. როგორც გამონაკლისი -
გრანიტებშიც; არის სკარნული მინერალი - ამფიბოლთან,
გრანატთან, სკაპოლიტთან და სხვა მინერალებთან
ასოციაციაში; გვხვდება მეტამორფულ ქანებში; არის ამფიბოლ-
რქაულა და პიროქსენ-რქაულა ქანებისა და კონტაქტ-
მეტამორფიზმის ფაციესის ქანების (რქაულები, სკარნები)
მთავარი ქანმაშენი მინერალი - ამფიბოლებთან, გრანატებთან,
პლაგიოკლაზებთან, კალციტთან და სხვ. მინერალებთან
ასოციაციაში.
აბისალური ინტრუზიული (პლუტონური) ქანები:
ვერლიტი სახელი დაერქვა გვარის („ვერლე“) მიხედვით.
ფერი: მუქი მწვანე, თითქმის შავი ფერის ქანია. სტრუქტურა:
ჰიპიდიომორფულ-მარცვლოვანი, პორფირისებრი,
პოიკილიტური; მადნეული მინერალებით მდიდარი
სახესხვაობებისათვის - სიდერონიტული. ტექსტურა: მასიური
ან ზოლებრივი. მინერალოგიური შედგენილობა: მთავარი
ქანმაშენი მინერალებია: დუნიტებთან შედარებით უფრო
რკინიანი ოლივინი (40-90%) და დამორჩილებული რაოდენობით
მონოკლინური პიროქსენი (დიოფსიდი, ზოგჯერ დიალაგი ან
ავგიტი). მეორეხარისხოვანი მინერალებია: ჰიპერსტენი,
რქატყუარა, პლაგიოკლაზი, გრანატი და სხვ. აქცესორები:
აპატიტი, პეროვსკიტი, ტიტანომაგნეტიტი, ილმენიტი,
მაგნეტიტი და

ლერცოლიტი სახელი დაერქვა მდ. ლერსის მიხედვით

(პირინეის მთათა სისტემა). ფერი: რუხი, ღია მწვანე ფერის;
დუნიტებისა და ჰარცბურგიტისაგან განსხვავდება უფრო რუხი
ფერებით და ლაქებრივი ტექსტურით. სტრუქტურა:
მიკროსტრუქტურა ჰიპიდიომარცვლოვანი, სრულკრისტალური,
პორფირისებრი, პოიკილიტური. 14 ►  
კირტუტე (ნორმული) სერიის   მაგმური ქანები    189
ტექსტურა: მასიური, ლაქებრივი, ზოლოვანი. მინერალოგიური
შედგენილობა: მთავარი ქანმაშენი მინერალებია: ოლივინი (40-
80%), რომბული (ძირითადად ბრონზიტი) და მონოკლინური
(ავგიტი და დიოფსიდი) პიროქსენები; აქცესორებიდან -
ქრომშპინელოიდი, მაგნეტიტი.
3 ჰიპაბისალური ინტრუზიული და ექსტრუზიული
(ვულკანური) ქანები

პიკრიტი სახელი: ბერძნულად πικρός მწარეს ნიშნავს. ფერი:

ჩვეულებრივ, მუქი მწვანე, თითქმის შავი ფერის ქანია.
გამოფიტულ ზედაპირზე იძენს მუქ რუხ შეფერილობას.
სტრუქტურა: პორფირისებრი - წვრილ- და
საშუალომარცვლოვანი ან პორფირული - მიკროლითური და
ვიტროფირული ძირითადი მასით. ტექსტურა: მასიური,
იშვიათად ფლუიდური, მინდალოქვიური. მინერალოგიური
შედგენილობა: მთავარი ქანმაშენი მინერალებია: ოლივინი
(Fo90) და მონოკლინური პიროქსენი (ტიტანიანი ავგიტი,
დიოფსიდ- ავგიტი, ქრომოდიოფსიდი), რომელიც ხშირად
ოლივინის კრისტალებს შორის სივრცეს ავსებს. იშვიათად
მონაწილეობს რომბული პიროქსენი (ბრონზიტი) და
რქატყუარა. დევიტრიფიცირებული, ქლორიტიზებული და
სერპენტინიზებული, მინებრივი ძირითადი მასა აგებულია:
ოლივინით, ტიტან– ავგიტით, რქატყუარით (ბარკევიკიტი,
კერსუტიტი), ბიოტიტით, მადნეული მინერალებით. ძირითადი
მასა ქანის მთლიანი მოცულობის 60-70% შეადგენს.
მეორეხარისხოვანი მინერალებია: ფუძეპლაგიოკლაზი,
ფლოგოპიტი, ორთოპიროქსენი (ბრონზიტი); მეორეული
მინერალები წარმოდგენილია: ქლორიტით, მაგნეზიტით,
კალციტით, ტალკით, ტრემოლითით, სერპენტინით,
იდინგსიტით და ბოულინგიტით, რომლებიც ხშირად ქანში
არსებულ ვეზიკულებსა და მინდალინებს ავსებს. აქცესორული
მინერალებია: აპატიტი, ტიტანიტი, ქრომოშპინელიდებ

კომატიტი სახელი დაერქვა მდ. კომატის მიხედვით (სამხრეთ

აფრიკა). ფერი: მუქი მწვანე, რუხი ფერის ქანია. სტრუქტურა:
პორფირული, სპინიფექსის, მინდალოქვიური. მინერალოგიური
შედგენილობა: მთავარი ქანმაშენი მინერალებია: მაგნეზიური -
ფორსტერიტის მაღალი შემცველობის ოლივინი (Fo90) და
მონოკლინური პიროქსენი (ავგიტი, დიოფსიდ- ავგიტი, ზოგჯერ
პიჟონიტი), რომელთა ჩანაწინწკლები ჩაყვინთულია
სერპენტინიზებულ ან ნახევრად მინებრივ ძირითად მასაში;
მინასთან ერთად მონაწილეობს: რქატყუარა, კლინოპიროქსენი,
ოლივინი, იშვიათად ფუძეპლაგიოკლაზ

გაბრო- ბაზალტის ჯგუფის ქანების მთავარი ქანმაშენი სალური

მინერალებია: ლაბრადორისა და ბიტოვნიტის (იშვიათად
ანორთიტი) რიგის პლაგიოკლაზები, ფერადი მინერალებიდან -
დიალაგის, დიოფსიდის და ავგიტის რიგის მონოკლინური
პიროქსენები; მეორეხარისხოვანი მინერალების სახით
შეიძლება მონაწილეობდეს: ოლივინი, იშვიათად რქატყუარა და
კიდევ უფრო იშვიათად ბიოტიტი; აქცესორებიდან - სფენი,
რუტილი, ტიტანომაგნეტიტი, აპატიტი, კვარცი (ძალიან
იშვიათად). ფერადი ინდექსის (M) მიხედვით ფუძექანებში
გამოყოფენ მელანოკრატულ (გაბრო- პერიდოტიტები - M>75 %)
და ლეიკოკრატულ (M=35%) სახეს-
2 აბისალური ინტრუზიული ქანები
გაბრო სახელი დაერქვა მოპოვების ადგილის მიხედვით
(ჩრდილო იტალია. ტერმინი „gabbro“ იტალიაში იხმარებოდა
ჯერ კიდევ მე-18 საუკუნეში სრულკრისტალური ქანის
აღსანიშნავად). ფერი: საღ ზედაპირზე მუქი რუხი, თითქმის
შავი ფერის ქანია - ზოგჯერ მომწვანო იერით. ფერთა
ცვალებადობას განაპირობებს ქანმაშენი მინერალების
შემცველობათა რაოდენობრივი თანაფარდობა და შეცვლის
ხარისხი (სურ. 94). სტრუქტურა: გაბრო სრულკრისტალური -
წვრილ-, საშუალო- და მსხვილმარცვლოვანი ქანია,
დამახასიათებელი გაბროული (ალოტრიომორფომარცვლოვანი)
სუბოფიტური, გაბრო- ოფიტური და სიდერონიტული (მადნეული
მინერალების დიდი რაოდენობით არსებობის შემთხვევაში)
სტრუქტურებით. ტექსტურა: მასიური, ტაქსიტური, ხშირად
ზოლებრივი. მინერალოგიური შედგენილობა: მთავარი
ქანმაშენი მინერალებია: ლაბრადორ- ბიტოვნიტის რიგის
პლაგიოკლაზები და მონოკლინური პიროქსენი (ავგიტი,
დიოფსიდი, ხშირად დიალაგი//სურ. 94); მეორეხარისხოვანი
მინერალის სახით შეიძლება მონაწილეობდეს: რქატყუარა,
ბიოტიტი, ოლივინი, კვარცი, ორთოპიროქსენი (ჰიპერსტენი);
აქცესორებიდან - აპატიტი, ილმენიტი, ტიტანომაგნეტიტი,
მაგნეტიტი, ქრომიტი, შპინელი.

ტროქტოლიტი სახელი ბერძნულიდან მოდის. „troctos“-

ამოჭმულს, დაღრღნილს ნიშნავს. ფერი: რუხი, მომწვანო
რუხი, მუქი რუხი; მეორეული მინერალებით ჩანაცვლების
შემთხვევაში იძენს შავ, მოწითალო ფერს. სტრუქტურა:
სრულკრისტალური, პანიდიომორფულ-მარცვლოვანი, ვენცური,
გაბროული, კელიფიტური; ტიტანომაგნეტიტით მდიდარ
სახესხვაობისთვის - სიდერონიტული. ტექსტურა: მასიური,
ზოლებრივი, ტაქსიტური, ტრაქიტოიდული. მინერალოგიური
შედგენილობა: მთავარი ქანმაშენი მინერალებია ლაბრადორ-
ანორთიტის რიგის პლაგიოკლაზები (35-60%) და ოლივინი (35-
60%). ოლივინის გარშემო პლაგიოკლაზთან კონტაქტში ხშირად
დაიკვირვება ვენცური სტრუქტურა. გაბროსაგან განსხვავებით
ტროქტოლიტში უმნიშვნელო რაოდენობით ან საერთოდ არ
მონაწილეობენ მონოკლინური პიროქსენები (ავგიტი, ტიტან-
ავგიტი); იშვიათად მონაწილეობს რომბული პიროქსენები და
ბიოტიტი. აქცესორებიდან გვხვდება: შპინელი, მაგნეტიტი,
ილმენიტი და აპატიტი.

ჰიპაბისალური (ძარღვული) ინტრუზიული ქანები

დიაბაზი სახელი: სიტყვა diabasis ბერძნული წარმოშობისაა და

„გადასვლას“ ნიშნავს. ფერი: შავი, მწვანე, მუქი მწვანე.
მომწვანო-შავი (სურ. 96). ფერთა მრავალფეროვნება
ძირითადად შეცვლის პროდუქტებით არის განპირობებული. 14
►   კირტუტე (ნორმული) სერიის   მაგმური ქანები 
203 სტრუქტურა: სრულკრისტალური - წვრილ-, საშუალო- და
მსხვილმარცვლოვანი. გაბროსაგან განსხვავებით, ფლობს
ოფიტურ (დიაბაზურ) და პოიკილოოფიტურ სტრუქტურებს.
მკვრივი - აფანიტური დიაბაზებისათვის დამახასიათებელია
მიკროოფიტური, მიკროდოლერიტული სტრუქტურები.
მინერალოგიური შედგენილობა: მინერალოგიური
შედგენილობით არის გაბროს ანალოგი: ფუძეპლაგიოკლაზი
(ძირითადად ლაბრადორი), მონოკლინური პიროქსენი (ავგიტი
და, ზოგჯერ, ტიტან-ავგიტი); მცირე რაოდენობით
მონაწილეობს ოლივინი და რომბული პიროქსენები (ენსტატიტი,
ზოგჯერ ბრონზიტი); პირველადი რქატყუარა იშვიათია;
დიაბაზებში ფართოდ არის განვითარებული ავგიტის ბოჭკოვანი

4 ექსტრუზიული (ვულკანური) ქანები

ბაზალტი
მინერალოგიური შედგენილობა: ბაზალტის მთავარი ქანმაშენი
მინერალებია: ფუძეპლაგიოკლაზი (ლაბრადორ- ბიტოვნიტი) და
მონოკლინური პიროქსენი (ავგიტი); მეორეხარისხოვანი
მინერალების სახით უმნიშვნელო რაოდენობით მონაწილეობენ:
ოლივინი, რომბული პიროქსენები, რქატყუარა, იშვიათად
ბიოტიტი. მინებრივი ძირითადი მასა აგებულია:
პლაგიოკლაზის, მონოკლინური პიროქსენის, მაგნეტიტისა და
ტიტანომაგნეტიტის მიკროლითებით. ოლივინი არ
მონაწილეობს. აქცესორებიდან ფართოდ გავრცე

დოლერიტი
მინერალოგიური შედგენილობა: მთავარი ქანმაშენი
მინერალებია: ფუძეპლაგიოკლაზი (ლაბრადორი, ბიტოვნიტი,
50–60%) და მონოკლინური პიროქსენი (ავგიტი).
მეორეხარისხოვანი მინერალებია: ოლივინი (არაუმეტეს 3–5%),
რომბული პიროქსენი (ბრონზიტი), ცოტაა რქატყუარა და
ბიოტიტი. მეორეული მინერალებია: სოსურიტი, ბოულინგიტი,
იდინგსიტი, ქლორიტები; ნაკლებად - სერპენტინი (ოლივინის
ხარჯზე). აქცესორული მინერალებია: ტიტანომაგნეტიტი,
აპატიტი,

სპილიტი
მინერალოგიური შედგენილობა: სპილიტის მთავარი ქანმაშენი
მინერალებია: ალბიტ- ოლიგოკლაზის რიგის პლაგიოკლაზი და
მონოკლინური პიროქსენი (ავგიტი); მდიდარია ვულკანური
მინით და მადნეული მინერალებით: ილმენიტით (ხშირად
ჩანაცვლებულია ლეიკოქსენით) მაგნეტიტით და სხვ.
ვულკანური მინებრივი ძირითადი მასა მცირე რაოდენობით
შეიცავს ქანმაშენი მინერალების ფენოკ

კერსანტიტი (ქარსიანი დიორიტული ლამპროფირი) გარეგნული

იერით მუქი ფერის აფანიტური ქანია. სტრუქტურა
პორფირისებრი, ტექსტურა მასიური. მთავარი ქანმაშენი
მინერალებია: საშუალო შედგენილობის პლაგიოკლაზი და
ბიოტიტი (30-50%); მეორეხარისხოვანი მინერალებია: ავგიტი,
კვარცი, კალიუმის მინდვრის შპატი; მეორეული მინერალებია:
ქლორიტი, ტრემოლით- აქტინოლითი, ალბიტი, ეპიდოტ-
ცოიზიტი, გვხდება კალციტიც; აქცესორებიდან - აპატიტი,
მაგნეტიტი, სფენი (ტიტანიტი). კერსანტიტი იშვიათად გვხვდება
დამოუკიდებელი მასივების სახით. ჩვეულე

14.3.4 ექსტრუზიული (ვულკანური) ქანები ვულკანური ქანებია:

ანდეზიბაზალტი, ანდეზიტი და ბონინიტ-მარიანიტი
ანდეზიბაზალტი სახელი დაერქვა შედგენილობის გამო, რადგან
ანდეზიტსა და ბაზალტს შორის შუალედური ქანია. ფერი:
მომწვანო-რუხი, მუქი რუხი, თითქმის შავი. სტრუქტურა:
პორფირული, იშვიათად, აფირული - ჰიალოპილიტური,
პილოტაქსიტური, მიკროლითური მინებრივი ძირითადი მასით.
სურ. 100. ანდეზიბაზალტი (გველეთის ნაკადი, ყაზბეგი): ა -
ოლივინი, ბ - პიროქსენი, გ - პლაგიოკლაზი, დ -
მიკროლითური ძირითადი მასა. ტექსტურა: მასიური,
ფოროვანი, მინდალოქვიური, ფლუიდური. მინერალოგიური
შედგენილობა: ქანმაშენი მინერალებია: საშუალო და
ფუძეშედგენილობის პლაგიოკლაზები (ანდეზინი, ძირითადად
ლაბრადორი), მონოკლინური და რომბული პიროქსენები
(ავგიტი, ზოგჯერ პიჟონიტი, ჰიპერსტენი), იშვიათად ოლივინი.
ქანმაშენი მინერალების ჩანაწინწკლები ქანის საერთო
მოცულობის 25-30% შეადგენს. მეორეხარისხოვანი მინერალებია:
ბაზალტური რქატყუარა, ოლივინი

ანდეზიტი სახელი დაერქვა ანდების მთათა სისტემის მიხედვით

- Andes (სამხრეთ ამერიკა). ფერი: რუხი, მუქი ნაცრისფერი,
მოვარდისფრო, მოყავისფრო და მინისებრ-შავი
(ჰიალოანდეზიტი). სტრუქტურა: პორფირული, იშვიათად
აფირულ- ჰიალოპილიტური (ანდეზიტური), ვიტროფირული და
პილოტაქსიტური მიკროლითური მინებრივი ძირითადი მასით.
ტექსტურა: მკვრივი, მასიური, ფოროვანი, ფლუიდური, ზოგჯერ
ზოლებრივი, მინდალოქვიური. მინერალოგიური შედგენილობა:
ანდეზიტის მთავარი ქანმაშენი მინერალებია: საშუალო
შედგენილობის პლაგიოკლაზი - ანდეზინი, ბაზალტური ან
ჩვეულებრივი რქატყუარა (ხშირად ფსევდოჰექსაგონური კვეთით
(სურ. 101), მონოკლინური და რომბული პიროქსენები (ავგიტი,
დიოფსიდ- ავგიტი, პიჟონიტი, ჰიპერსტენი, ზოგჯერ ენსტატიტი,
მცირე რაოდენობით მონაწილეობს ბიოტიტი, იშვიათია
მაგნეზიური ოლივინი (Fo85–70) და კვარცი. პლაგიოკლაზი
ხშირად ავლენს ზონალურ აგებულებას და ქანის მთლიანი
მოცულობის 20-30% შეადგე

15.1.4 ექსტრუზიული (ვულკანური) ქანები ტრაქიტი

მინერალოგიური შედგენილობა: მთავარი ქანმაშენი

მინერალებია: სანიდინი და პლაგიოკლაზი (ანდეზინი ან
ლაბრადორი, იშვიათად ოლიგოკლაზი); რაოდენობრივი
თვალსაზრისით კალიუმ-ნატრიუმიანი მინდვრის შპატი
სჭარბობს პლაგიოკლაზს (სურ. 110); ფერადი მინერალები
მონაწილეობს დამორჩილებული რაოდენობით: ბიოტიტი, მწვანე
ან რუხი რქატყუარა და მონოკლინური პიროქსენები (ავგიტი,
სალიტი); კვარცი არ მონაწილეობს; არსებობის შემთხვევაში
ასრულებს მეორეხარისხოვანი მინერალის როლს. აქცესორული
მინერალებიდან ხშირია: აპატიტი, სფენი, ცირკონი
ტუტე ულტრაფუძე ქანები
იიოლითი სახელი დაერქვა მთა იივარას მიხედვით (ფინეთი).
ფერი: მუქი რუხი. სტრუქტურა: ჰიპიდიომორფულ-
მარცვლოვანი, პორფირისებრი, ტაქსიტური. ტექსტურა:
ტრაქიტოიდული, მასიური. მინერალოგიური შედგენილობა:
მთავარი ქანმაშენი მინერალები - ნეფელინი და პიროქსენები
(ტიტან-ავგიტი, დიოფსიდ- ავგიტი, ეგირინი, ეგირინ- ავგიტი)
მონაწილეობს თითქმის თანაბარი რაოდენობით (50-70% და 20–
40%, შესაბამისად); მეორეხარისხოვანი და აქცესორი
მინერალებია: ამფიბოლი, მინდვრის შპატი, აპატიტი,
პეროვსკიტი, ბიოტიტი, ტიტანომაგნეტიტი, ილმენიტი, ცირკონი
და სხვ. მეორეული მინერალებია: ცეოლითები, კანკრ

მელტეიგიტი სახელი დაერქვა სოფ. მელტეიგის მიხედვით

(ნორვეგია). ფერი: მუქი ნაცრისფერი, თითქმის შავი.
სტრუქტურა; ჰიპიდიომორფულ-მარცვლოვანი, საშუალო- და
მსხვილმარცვლოვანი ქანია. ტექსტურა: მასიური, ზოგჯერ
ტრაქიტოიდული. მინერალოგიური შედგენილობა: მელტეიგიტი
არის გარდამავალი ქანი იაკუპირანგიტსა და იიოლითს შორის.
მთავარი ქანმაშენი მინერალებია: ნეფელინი (10-50%) და
ნეფელინთან შედარებით იდიომორფიზმის მაღალი ხარისხის
მქონე მონოკლინური პიროქსენები - ეგირინი ან ეგირინ-
ავგიტი (65-85%); მეორეხარისხოვანი მინერალებია: ბიოტიტი,
ორთოკლაზი, ოლივინი და სხვ.; მეორეული მინერალებიდან
მონაწილეობენ: ქლორიტი, კანკრინიტი და ცეოლითები;
აქცესორებიდან - ილმენიტი, აპატიტი, ტიტანი

იაკუპირანგიტი (ტუტე პიროქსენიტი) სახელი დაერქვა მდინარე

იაკუპირანგას მიხედვით (ბრაზილია). ფერი; მუქი რუხი,
თითქმის შავი, ზოგჯერ მუქი მომწვანო. სტრუქტურა:
ჰიპიდიომორფულ-მარცვლოვანი, პანიდიომორფულ-
მარცვლოვანი ან პოიკილიტური; ტიტანომაგნეტიტით მდიდარი
სახესხვაობებისათვის - სიდერონიტული. ტექსტურა: მასიური,
იშვიათად ტრაქიტოიდული. მინერალოგიური შედგენილობა:
მთავარი ქანმაშენი მინერალებია: მონოკლინური პიროქსენი
დიოფსიდ- ავგიტი, ტიტან-ავგიტი (70–80%), მცირე რაოდენობით
მონაწილეობს ნეფელინი (10%-მდე) და ოლივინი;
მეორეხარისხოვანი მინერალებია: ბიოტიტი (ფლოგოპიტი),
გრანატი, რქატყუარა; მეორეული მინერალებია: ცეოლითები,
კანკრინიტი, სოდალიტი (ნეფელინის შეცვლის ხარჯზე).
აქცესორებიდ

იაკუპირანგიტი (ტუტე პიროქსენიტი) სახელი დაერქვა მდინარე

იაკუპირანგას მიხედვით (ბრაზილია). ფერი; მუქი რუხი,
თითქმის შავი, ზოგჯერ მუქი მომწვანო. სტრუქტურა:
ჰიპიდიომორფულ-მარცვლოვანი, პანიდიომორფულ-
მარცვლოვანი ან პოიკილიტური; ტიტანომაგნეტიტით მდიდარი
სახესხვაობებისათვის - სიდერონიტული. ტექსტურა: მასიური,
იშვიათად ტრაქიტოიდული. მინერალოგიური შედგენილობა:
მთავარი ქანმაშენი მინერალებია: მონოკლინური პიროქსენი
დიოფსიდ- ავგიტი, ტიტან-ავგიტი (70–80%), მცირე რაოდენობით
მონაწილეობს ნეფელინი (10%-მდე) და ოლივინი;
მეორეხარისხოვანი მინერალებია: ბიოტიტი (ფლოგოპიტი),
გრანატი, რქატყუარა; მეორეული მინერალებია: ცეოლითები,
კანკრინიტი, სოდალიტი (ნეფელინის შეცვლის ხარჯზე).
აქცესორებიდ

ლეიციტიტი ფერი: ნაცრისფერ-შავამდე. სტრუქტურა:

პორფირული, წვრილმარცვლოვანი. ტექსტურა: მასიური.
მინერალოგიური შედგენილობა: ლეიციტიტი არის კალიუმიანი
რიგის ლეიკოკრატული ვულკანური ქანი. მთავარი ქანმაშენი
მინერალებია: ლეიციტი (>60%) და მონოკლინური პიროქსენი
(დიოფსიდი, ავგიტი, ეგირინ- ავგიტი - 20-40%), იშვიათად
გვხვდება ოლივინი (10%-მდე) და ფლოგოპიტი. მინებრივ
ძირითად მასაში გაბატონებული ადგილი ეკუთვნით ასევე
პიროქსენსა და ლეიციტს; მეორეხარისხოვანი მინერალების
სახით მონაწილეობენ: სანიდინი (ან ორთოკლაზი), ნეფელინი,
მელილიტი და სხვ. აქცესორებიდან - აპატიტი, მაგნეტიტი,
ილმენიტი, პეროვსკიტი, ქრომიტი და სხვ. წოლის ფორმები და
გავრცელება: ქმ

ტუტე ფუძექანები
შონკინიტი სახელი დაერქვა შონკინის ველის მიხედვით
(მონტანას შტატი, აშშ). ფერი: გარეგნულად რუხი, რუხი
ნაცრისფერი - შავამდე. წვრილ-, საშუალო- და, იშვიათად,
მსხვილმარცვლოვანი ქანია. სტრუქტურა: ჰიპიდიომორფულ-
მარცვლოვანი, პორფირისებრი ან პოიკილიტური. ტექსტურა:
მასიური, ზოგჯერ ზოლებრივი, ლაქებრივი. მინერალოგიური
შედგენილობა: ძირითადი ქანმაშენი მინერალებია:
მონოკლინური პიროქსენი (ავგიტი ან ეგირინ- ავგიტი 50-70% და
კალიუმიანი ან კალიუმ-ნატრიუმიანი მინდვრის შპატი),
ორთოკლაზი ან სანიდინი - 20-25%); ლეიკოკრატული
მინერალები ხასიათდებიან ქსენომორფული მარცვლებით,
რომლებიც ავსებენ ფერადი მინერალების იდიომორფულ
კრისტალებს

ტერალითი სახელი დაერქვა ბერძნული სიტყვიდან tereo -

გულმოდგინედ, მონდომებით შევისწავლი. სხვაგვარად მას
ნეფელინიან გაბროსაც უწოდებენ. ფერი: მუქი რუხი, თითქმის
შავი ფერის მელანოკრატული ქანია ვარდისფერი იერით.
სტრუქტურა: ჰიპიდიომორფულ-მარცვლოვანი, ზოგჯერ
ოფიტური. ტექსტურა: თანაბარმარცვლოვანი, იშვიათად
მასიური, მიკროზოლებრივი, ტაქსიტური. მინერალოგიური
შედგენილობა: მთავარი ქანმაშენი მინერალებია:
ფუძეპლაგიოკლაზი (ლაბრადორი – ბიტოვნიტი - 20-35%),
მონოკლინური პიროქსენი (ტიტან-ავგიტი, ავგიტი - 50-60%) და
ნეფელინი (დაახლოებით 15%); მეორეხარისხოვანი
მინერალებია: კალიუმის მინდვრის შპატი, ოლივინი,
ბარკევიკიტი, ბიოტიტი; აქცესორებია: ტიტანომაგნეტიტი, სფენი
(ტიტანიტი) და აპატიტი. ქიმიური შედგენილობა:
ტერალითისათვის

მონჩიკიტი სახელი ეწოდა მთა სიერა-დიმონჩიკეს მიხედვით

(პორტუგალია). ფერი: გარეგნულად მუქი - თითქმის შავი
ფერის ქანია. სტრუქტურა: პორფირული. ტექსტურა: მასიური.
მინერალოგიური შედგენილობა: ძირითადი ქანმაშენი
მინერალების პორფირული გამონაყოფები წარმოდგენილია:
ტუტე რქატყუარით (ბარკევიკიტი), ტუტე პიროქსენით (ტიტან-
ავგიტი-25%), მცირე რაოდენობით ბიოტიტით და ოლივინით;
ფელდშპატები არ მონაწილეობს; უმნიშვნელო რაოდენობით
მონაწილეობს: ამფიბოლი (ბარკევიკიტი), პიროქსენი (ავგიტი),
ლეიციტი, სოდალიტი, ნოზეანი, ანალციმი, ნეფელინი,
მელილიტი; ძირითადი მასა აგებულია ანალციმით. წოლის
ფორმები და გავრცელება: აგებს ძარღვებს, სილებს

ტუტე ტრაქიტი ფერი: თეთრი, ღია ნაცრისფერი, მოყვითალო-

რუხი, ზოგჯერ ვარდისფერ-რუხი. სტრუქტურა: ტრაქიტული,
აფირული, პორფირული. ტექსტურა: მასიური, ფლუიდური ან
ზოლოვანი. ხორკლიანი ზედაპირის მქონე ქანია.
მინერალოგიური შედგენილობა: ლეიკოკრატული ქანმაშენი
მინერალების პორფირული ჩანართები წარმოდგენილია:
კალიუმ-ნატრიუმიანი მინდვრის შპატით (ძირითადად სანიდინი
- 40-50%) და პლაგიოკლაზით ( ალბიტი - 5-25%). უმნიშვნელო
რაოდენობით მონაწილეობენ: ტუტე ამფიბოლი (რიბეკიტი,
არფერდსონიტი - 10%), ტუტე პიროქსენები (ეგირინი, ეგირი –
ავგიტი-20%) და რკინით მდიდარი ქარსი - ლეპიდომელანი;
ზოგჯერ მინარევების სახით - ფელდშპატოიდები (სოდალითი
და ნეფელინი); აქცესორებიდან - აპატიტი, მაგნეტიტი,
ტიტანომაგნეტიტი. მინებრივი ძირითადი მასა აგებულია
ფლუიდურად განწყობილი მინდვრის შპატის ლეისტებისაგან,
მცირე რაოდენობით ტუტე ამფიბოლებისა და ტუტე
პიროქსენების მიკროლ

16.5.4 ექსტრუზიული (ვულკანური) ქანები ამ ჯგუფის ქანებს

მიეკუთვნებიან: პანტელერიტი (ტუტე რიოლითი), კომენდიტი.
პანტელერიტი სახელი დაერქვა კუნძულ პანტელერიას
მიხედვით (ხმელთაშუა ზღვა, სიცილიის სანაპირო). ფერი:
მუქი მწვანე, იშვიათად შავი ფერის ქანია - ღია მტრედისფერი
ან მოყვითალო იერით. სტრუქტურა: პორფირული ან აფირული,
მიკროგრანიტული, გრანოფირული ან მიკროპოიკილიტურ-
მიკროლითური, ფელზიტური, იშვიათად - ნახევრად
კრისტალური მინებრივი ძირითადი მასის სტრუქტურით.
ტექსტურა: ტრაქიტოიდული. მინერალოგიური შედგენილობა:
პორფირულ გამონაყოფებს ქმნიან: კალიუმის მინდვრის შპატი
(ანორთოკლაზი), ავგიტი, ეგირინ- დიოფსიდი და კვარცი.
დიოფსიდი არფერდსონიტი ან რიბეკიტი პორფირული
გამონაყოფების სახით იშვიათია. მომწვანო მინებრივი
ძირითადი მასა შედგება თითქმის იმავე მინერალებისაგ

Augite was first described in 1792 by the German mineralogist Abraham Gottlob Werner and
named after ancient Greek αὐγή augḗ , German 'gloss, shimmer

დოღურაში II-ის ძეგლთან გაშიშვებულია სვეტური განწევრების

დაიკა (სურ. 12), რომელიც სამანქანო გზაზეც გამოდის. ქანი
მკვრივი, თანაბარ და საშუალომარცვლოვანია, რუხი ფერის.
Dor 39/17 აღწერისას დადგინდა, რომ იგი დიაბაზია. ქანის
სტრუქტურა ინტერსერტალურია, სადაც ავგიტი და ლაბრადორი
ოფიტურ შენაზარდებს ქმნიან (სურ. 13).

ლეჩხუმი

Augita იპოვეს საქსონიის ქალაქ ფრაიბერგის მიდამოებში.

მინერალოლოგი ა. ვერნერი ასწავლიდა სამთო აკადემიაში,
რომელმაც შეისწავლა და აღწერა ძვირფასი ქვა მე-18 საუკუნის
ბოლოს. მან ასევე დაარქვა მინერალს სახელი, რომელიც, ვერნერის
ზოგიერთი კოლეგის აზრით, ქვას არ ერგება.

მინერალი დიდი ხნის განმავლობაში ინახებოდა აკადემიის

სათავსოებში. გამადიდებელი შუშის ქვეშ ნიმუშის საფუძვლიანად
შესწავლის და კვლევების სერიის ჩატარების შემდეგ, პროფესორმა
გააკეთა დასკვნა: ნიმუშის "მუნჯი" გარეგნობის მიუხედავად, მიეცით
მას სახელი "ავგიტი", ანუ "ცქრიალა". ქვა მიენიჭა კაჟის ჯგუფს.

გასაკვირია, რომ აუგიტას სამართლიანად უწოდებენ ციურს.

მეცნიერებმა დაამტკიცეს, რომ დედამიწაზე ჩამოვარდნილი
მეტეორიტები შეიცავს აგიტის სახეობებს. მთვარის ნიადაგის
ნიმუშების კვლევებმა ასევე აჩვენა, რომ ნაწილაკები, რომლებიც ამ
მინერალს ქმნიან, გვხვდება რეგოლითში.
აუგიტი ეს არის უცხოპლანეტური მინერალი, რადგან მთვარის
ბაზალტში ყველგან არის გავრცელებული.
ის ასევე იდენტიფიცირებულია მრავალ მეტეორიტში,
რომლებიც, სავარაუდოდ, მარსის ან მთვარის ფრაგმენტებია,
რომლებიც კოსმოსში გაუშვა ფართომასშტაბიანი მოვლენის
შემდეგ.eur.
შორისაა. საბადოს ნიმუშებში დამატებით 2...3% მინერალი
ავგიტი აღმოჩნდა. საქმე ეხება მყარ ნივთიერებას, რომელიც
ხელს არ უწყობს პლასტიკურობას. ავგიტის დნობის წერტილი
არსებითად მისი მოპოვების ადგილის ქიმიურ შემადგენლობაზეა
დამოკიდებული. გამდნარი ავგიტის შედეგი შავი შუშაა.
ვარდისუბნის საბადოს 10 ცალკეული ნიმუშის ყველა
თვისობრივი პარამეტრების ცვალებოდობა საშუალო დიაპაზონს
უჩვენებს. საბადოს ანალიზით დადგინდა კვარცის, მინდვრის
შპატებისა და ავგიტის ფორმით არსებული მყარი ნაერთების
მაღალ შემცველობა. აქედან გამომდინარეობს პირველი
დასკვნა, რომ ამ საბადო

Light reflecting from the crystal faces and the cleavage surfaces of Augite reveals a
very vibrant luster whereas the light striking other nearby surfaces are very dull
luster.

Augite does not have any chemical, optical or physical properties that are very
useful. Because of this fact, there is virtually no commercial use for the mineral. This
makes it one of the few minerals that fall into this category of being commercially
useless.

There have been studies done to discover if there is calcium content of augite that
can be useful in temperature studies of igneous rocks.

It is possible for geologists to use the presence of Augite to determine some factors
of magmatic chemistry or as target minerals for some radiometric dating.

Because of the chemical structure, Augite is really considered more of a group than a
single mineral, but it is still classified a single mineral by the IMA.

The forming of large crystals is common in Augite, however, the crystals are normally
dull and very uninteresting. There have been very few occasions where a large and
beautiful crystal is found and sought after by mineral collectors.

Fassaite is a variety of Augite found in Italy that has a very low iron content and light
green in color.

Jeffersonite is a variety of Augite that is rich in zinc and manganese and has been
found in New Jersey.

Some of the most well-known discoveries of Augite have been in volcanoes in Italy.
There have also been two volcanic islands in the Atlantic Ocean that have produced
good Augite crystals.

There has been some lustrous black Augite crystal found in Canada at Diamond Lake,
 and Ontario.

On occasion there have been transparent augites found that contains dendritic
patterns and is used as gems and ornamental stones known as shajor in different
parts of India. These have been found near the Ken River.

Because augite is an iron based mineral, it is often found near other iron-bearing
minerals which does not increase the chemical value of Augite, but it has led to the
discovery of other iron rich minerals.

While it has little to no commercial or industrial value, the presence and study of
Augite continues to be important because it may reveal to scientists and geologists
information about Earth's history in certain regions.

The tenacity of Augite is very brittle

Notable crystal localities are in Germany, the Czech Republic, Italy,
Russia, Japan, Mexico, Canada, and USA. Because it is difficult to

Essential in mafic igneous rocks, basalt, gabbro; common in ultramafic rocks;

in some high-grade metamorphic rocks and metamorphosed iron formations.

Distribution
Widespread; only a few さいこうけっさく localities, much studied or providing

 From Arendal, Norway.

 In Italy, from Vesuvius, Campania; around Frascati, Alban Hills,
Lazio; on Mt. Monzoni, Val di Fassa, Trentino-Alto Adige; at
Traversella, Piedmont; and on Mt. Etna, Sicily. Around the Laacher
See, Eifel district, On the Azores and Cape Verde Islands.
 In Canada, from Renfrew and Haliburton Cos., Ontario; at Otter
Lake, Pontiac Co., Quebec; and many other localities.
 In the USA, from Franklin and Sterling Hill, Ogdensburg, Sussex
Co., New Jersey; and at Diana, Lewis Co., and Fine, St. Lawrence
Co., New York.
 From Tomik, Gilgit district, Pakistan.
 At Kangan, Andhra Pradesh, India.
Augite is mineral of interest to geologists, and collectors. While it has little to
no industrial value, the presence and development of augite may help tell
scientists and geologists about Earth’s history in certain regions.
Nakhlites are achondrite meteorites rich in clinopyroxene; extra-
terrestrial basaltic rocks composed primarily of augite. The nakhlite
lavas erupted and cooled on Mars, and so they are important sources
of data about Mars, including: mantle composition, surface materials,
atmosphere composition, liquid water, and potential environments for
life
The seven nakhlite meteorites are augite-rich igneous rocks that
formed in flows or shallow intrusions of basaltic magma on Mars. They
consist of euhedral to subhedral crystals of augite and olivine (to 1
cm long) in fine-grained mesostases. The augite crystals have
homogeneous cores of Mg0 ¼ 63% and rims that are normally zoned to
iron enrichment. The core–rim zoning is cut by iron-enriched zones
along fractures and is replaced locally by ferroan low-Ca pyroxene.
The core compositions of the olivines vary inversely with the
steepness of their rim zoning – sharp rim zoning goes with the most
magnesian cores (Mg0 ¼ 42%), homogeneous olivines are the most
ferroan. The olivine and augite crystals contain multiphase
inclusions representing trapped magma. Among the olivine and augite
crystals is mesostasis, composed principally of plagioclase and/or
glass, with euhedra of titanomagnetite and many minor minerals.
Olivine and mesostasis glass are partially replaced by veinlets and
patches of iddingsite, a mixture of smectite clays, iron oxy-
hydroxides and carbonate minerals. In the mesostasis are rare patches
of a salt alteration assemblage: halite, siderite, and anhydrite/
gypsum. The nakhlites are little shocked, but have been affected
chemically and biologically by their residence on Earth. Differences
among the chemical compositions of the nakhlites can be ascribed
mostly to different proportions of augite, olivine, and mesostasis.
Compared to common basalts, they are rich in Ca, strongly depleted in
Al, and enriched in magmaphile (incompatible) elements, including the
LREE. Nakhlites contain little pre-terrestrial organic matter. Oxygen
isotope ratios are not terrestrial, and are different in anhydrous
silicates and in iddingsite. The alteration assemblages all have
heavy oxygen and heavy carbon, while D/H values are extreme and
scattered. Igneous sulfur had a solar-system isotopic ratio, but in
most minerals was altered to higher and lower values. High precision
analyses show mass-independent ARTICLE IN PRESS
www.elsevier.de/chemer 0009-2819/$ - see front matter r 2005 Elsevier
GmbH. All rights reserved. doi:10.1016/j.chemer.2005.01.004 E-mail
address: treiman@lpi.usra.edu. fractionations of S isotopes. Nitrogen
and noble gases are complex and represent three components: two
mantle sources (Chas-E and Chas-S), and fractionated Martian
atmosphere. The nakhlites are igneous cumulate rocks, formed from
basaltic magma at 1.3 Ga, containing excess crystals over what would
form from pure magma. After accumulation of their augite and olivine
crystals, they were affected (to various degrees) by crystallization
of the magma, element diffusion among minerals and magma, chemical
reactions among minerals and magma, magma movement among the
crystals, and post-igneous chemical equilibration. The extent of
these modifications varies, from least to greatest, in the order:
MIL03346, NWA817, Y000593, Nakhla ¼ Governador Valadares, Lafayette,
and
. ნახლიტები: ეს ბევრად უფრო ძველია, ისინი წარმოიქმნება 1,3-დან 1,4
მილიარდი წლის წინ, ასევე ვულკანური აქტივობის შედეგად. ისინი მდიდარია
მინერალური აუგიტით და შეიცავს მტკიცებულებებს, რომ ისინი დატბორილია
თხევადი წყლით დაახლოებით 620 მილიონი წლის წინ.