საკითხი 1

პირველყოფილისაზოგადოება

წინარეისტორიული ხანის პერიოდიზაციისთვის იყენებენ არქეოლოგიურ

ტერმინოლოგიას, რომელიც ემყარება ადამიანის მიერ იარაღისთვის
გამოყენებულ ძირითად მასალას- --
ქვის ხანა,ბრინჯაოს ხანა,რკინის ხანა.
„გონიერი“ადამიანის(ჰომო საპიენსი)ბიოლოგიურიწინაპარიიყო ჰომინიდი
ანუ ადამიანის მსგავსი არსება. ჰომინიდები თავდაპირველად აფრიკაში
ცხოვრობდნენ და შემდგომ ხდება მათი გავრცელება დანარჩენ მსოფლიოში.
საქართველოში ჰომინიდების თავისქალები 1999 წელს დმანისის
არქეოლოგიური გათხრების შედეგად აღმოაჩინეს. ისინი, როგორც ჩანს,
ცხოვრობდნენმილიონ800ათასიწლისწინ.

ქვისხანა

ქვისხანასამპერიოდსმოიცავს.

ძველიქვისხანაანუპალეოლითი( ბერძნ.პალაიოს-
--ძველი,
ლითოს-
--
ქვა)
თავისმხრივსამნაწილად იყოფა:

ქვედა(კაცობრიობისარსებობისდროის99%-
სმოიცავს)
.ამდროს
გამყინვარებადასრულდა.

შუა(ჰომოჰაბილის,
ჰომოერექტუს)
.ამდროსიქმნებამშვილდ-
ისარი.

ზემო (ჰომო საპიენსი)

.იწყებადიდიგამყინვარება

შუაქვისხანაანუმეზოლითი.

ახალიქვისხანა--
-ნეოლითი.ამხანასუწოდებენ"ნეოლითურ რევოლუციას“ეს
არისპერიოდი,როდესაცხდებამონადირეობიდანადაშემგროვებლობიდანანუ
მომთაბარეობიდანმიწათმოქმედებაზე,
მესაქონლეობაზედამკვიდრ
ცხოვრებაზეგადასვლა.პირველადტერმინინეოლითურირევოლუცია
გამოიყენაგორდონჩაილდმაახლოაღმოსავლეთისაგროკულტურული
რევოლუციისაღსანიშნავად.

უძველესიადამიანისუძველესინაშთებიაღმოჩენილიაჩადში(
აფრიკაშია)
საჰელანთროპუსი,ზედმეტსახელადტუმაი7მილიონიწლისწინ, ხოლო 3-
4
მილიონიწლით თარიღდებაავსტრალოპითეკი" ლუსი“
.
ნეოლითურიდასახლებები:შულავერ-
--
შომუთეფე,
იერიქონი(
პალესტინა)
,
ჩათალ-
ჰუიუქი(
მცირეაზია)
.

ენეოლითი ანუსპილენძი-ქვისხანა.ენეოლითინეოლითიდანბრინჯაოსხანაზე
გარდამავალიპერიოდია.მასმეტალებისხანასაცუწოდებენ.სწორედ ამდროს
დაიწყესსპილენძისგამოყენება.რასაცშედეგადსპილენძისადაკალისშერევა
მოყვადამივიღეთ ბრინჯაო.

ბრინჯაოსხანაიყოფა:

ადრებრინჯაოსხანა-
--საქართველოსტერიტორიაზეჩნდებამტკვარ არაქსის
კულტურა.

შუაბრინჯაოსხანა- -
-საქართველოსტერიტორიაზეჩნდებათრიალეთის
კულტურა( ახასიათებდაყორღანულისამარხები)
.

გვიანიბრინჯაოსხანა-
--
საქართველოსტერიტორიაზეჩნდებააღმოსავლეთ
ქართულიდადასავლეთქართულიკულტურები.

ეპოქა მახასიათებლები ადამიანისსახეობები

ძველიქვისხანაანუ მონადირეთადა ჰომინიდები:ჰომო

პალეოლითი შემგროვებელთახანა.ამ ჰაბილისი(ლათ.მარჯვე
პერიოდისმოსახლეობა ადამიანი)
,ჰომო
დასრულდადაახლოებით იარაღსკაჟისგან ერექტუსი(ლათ.
ძვ.
წ.25-
14ათასწლეულში ამზადებდა. გამართულიადამიანი),
ჰომო
ნეანდერტალენსისი
(ჰომოსაპიენსისუშუალო
წინაპრადაამიჩნეული),
ჰომოსაპიენსი

შუაქვისხანაანუ იარაღსქვასთანერთად
მეზოლითი უკვეძვლისგანაც
ამზადებენ.ამპერიოდის
მოიაზრებადაახლ.ძვ.
წ. ყველაზედიდიმიღწევა ჰომოსაპიენსსაპიენსი
14-
10ათასწლეულებს არისმშვილდ- ისრის
შორის გამოგონება.ამდროს
ადამიანმაჩინეთის
ტერიტორიაზე
მოიშინაურაპირველი
შინაურიცხოველი
ძაღლი

ახალიქვისხანაანუ "ნეოლითური
ნეოლითი რევოლუციის"დროს
ახლო აღმოსავლეთში
მოიაზრებადაახლ.ძვ.
წ. ჩნდებაკერამიკის
10-
7ათასწლეულებს (თიხის)პირველი
შორის ნაკეთობები.ჩნდება ჰომოსაპიენსსაპიენსი
მეურნეობისახალი
დარგები
მიწათმოქმედებადა
მესაქონლეობა,
რომელიცმოგვიანებით
ევროპაშიცვრცელდება.
გვიანნეოლითსერწყმის
სპილენძისხანა
ხალკოლითიანუ
ენეოლითი

ენეოლითი ენეოლითიხასიათდება
(ხალკოლითი)ანუ საწარმოო რევოლუციით,
სპილენძისხანა რომლისუმთავრესი ჰომოსაპიენსსაპიენსი
ნიშანიალითონის( ანუ
მოიაზრებადაახლ.ძვ.
წ.5 მეტალის) ,
სპილენძის,
-
4ათასწლეულებსშორის გაჩენა.ესარის
თვითნაბადისპილენძი,
მაგრამმასცივიჭედვით
ამუშავებენანუარ
ადნობენ

ბრინჯაოსხანა: მეტალურგიის( ლითონის

დამუშავება)იძლევა
ადრეული--
-ძვ.
წ.I
II ოქროსდავერცხლის
ათასწლეული მოპოვებისსაშუალებას,
შუა-
--
ძვ.
წ.I
I ხოლობრინჯაო მიიღება
ათასწლეულისპირველი სპილენძისადაკალის ჰომოსაპიენსსაპიენსი
შედნობით.იქმნება
ნახევარი პირველიწერილობითი
ძეგლებიწინააზიაშიდა
გვიანი-
--
ძვ.
წ.I
I ეგეოსისზღვისაუზში.
ათასწლეულისმეორე
ნახევარი

რკინისხანა მთავარიმეტალიარის ჰომოსაპიენსსაპიენსი

რკინა,თუმცაბრინჯაოც
ძვ.
წ.I
Iათასწლეულის გამოიყენება
დასასრული

უძველესსაზოგადოებაშიგამეფებულირელიგიებისსახეები:

ფეტიშიზმი-
--საგნებისგაღმერთება

შამანიზმი-
--ავიდაკეთილისულებისკულტი

ტოტემიზმი- -
-არისრელიგიისისეთისახე,როდესაცადამიანებსმიაჩნიათ,
რომ
მათიწინაპარიიყონახევრადადამიანი, ნახევრადცხოველიანმცენარე,
შესაბამისად,ამუკანასკნელისგაღმერთებაიწყებადაიქმნებამისიკულტი.

ადამიანთაწარმოშობისშესახებარსებობსორიგანსხვავებულითეორია:
კრეაციონისტულიდაევოლუციონისტური.

კრეაციონიზმი—რელიგიურირწმენა,რომელიცითვალისწინებსიმას, რომ
სამყაროდასიცოცხლეშეიქმნაისე,როგორცგადმოცემულიარელიგიურ
წიგნებში.ბიბლიისთანახმად,
ღმერთმასამყაროშექმნაარაფრისგან.სხვა
რელიგიებსსხვანაირიმითებიაქვთსამყაროსშექმნაზე.

ევოლუციონიზმი- --
ევოლუციონიზმისთეორიაXVI I
Iსაუკუნისბოლოსჩაისახადა
XIXსაუკუნისმანძილზეფართოდგავრცელდა.მისიჩამოყალიბება
დაკავშირებულიიყო განვითარებისიდეასთან, რომელიცამოსავალიგახდა
საბუნებისმეტყველოდასაზოგადოებრივიმეცნიერებებისათვის.
ევოლუციონისტურიიდეისმომხრეებსსჯერათ, რომყველაცოცხალიორგანიზმი
განიცდისუწყვეტგანვითარებასდაადამიანიცარ ყოფილათავიდანვეისეთი,
როგორიცდღესაა.ისინიფიქრობენ, რომმისიწინაპარიარისმაიმუნიდა
მისგანწარმოშობილიჰომინიდებიანუადამიანისმსგავსიმაიმუნები.
კლასიკურისახითევოლუციისადაბუნებრივიგადარჩევისთეორია
გადმოცემულიაჩარლზდარვინის( Char
lesRober
tDarwi
n)წიგნში"
სახეობათა
წარმოშობა"( "
Ori
ginofSpeci
es"
)(1859).