PUNOI ; FATJONA GASHI

Cfarë është tretja mekanike?

Tretja mekanike është ndarja e ushqimeve në copa të vogla fizikisht pa përfshirje të
ndonjë kimikati. Në përgjithësi, kjo fillon përmes procesit të quajtur manipulim
sapo të marrim ushqime në gojë. Me fjalë të thjeshta, është përtypja e ushqimit
duke përdorur dhëmbët tanë. Tretja mekanike përfundon kur ushqimi kalon në
duoden dhe është një aspektet më të rëndësishme të të ushqyerit.

Si ndodh GOJA
tretja
mekanike?
Dhëmbët gjithashtu copëtojnë
EZOFAG
copat e mëdha të ushqimit në më
të vogla, por kjo nuk është e njëjta
gjë me atë që ndodh gjatë procesit
të tretjes kimike. Procesi i tretjes MELQI
kimike është shndërrim kimik ,
ndërsa tretja mekanike nga
dhëmbët është shndërrim fizik.
Tretja mekanike e ushqimit fillon STOMAK
në gojë; prerja apo copëtimi i parë i
ushqimit kryhet nga dhëmbët.Me
pas gjendrat e pështymës ZORRE E
prodhojnë një sekrecion – HOLLE

pështymën – që lubrifikon ushimin

në mënyrë që të gëlltitet më me thjeshtësi. Pështyma përmban bikarbonat ZORRE
E
natrumi dhe një enzimë që fillon thyerjen e amidonit. Ushqimi, nga goja kalon TRASHE
në faring dhe më pas në ezofag. Ezofagu është një tub i gjatë që kalon ndërmjet
dy mushkërive në zgavrën e kraharorit, nëpër diafragmë dhe mbërrin në stomak.
Stomaku është i ndarë nga ezofagu nga sfinkteri kardiak. Sfinkteri kardiak lejon
kalimin e ushqimit nga ezofagu në stomak, duke parandaluar kthimin. pas.
 Cfarë është tretja kimike?
Grimcat e ushqimit të prishura mekanikisht përbëhen nga materiale organike të imëta, të
cilat më shpesh përbëhen ngamakromolekula. Këto molekula duhet të thjeshtësohen duke
përdorur tretjen kimike në mënyrë që ato të jenë në gjendje të përthithen në trup. Enzimat
tretëse kryejnë kryesisht ndarjen kimike të ushqimeve. Amilaza, tripsina, nuklezaza,
proteaza, lipaza dhe kolagjenaza janë disa nga enzimat kryesore të tretjes. Përqendrimet
dhe prania e enzimave përcaktojnë shpejtësinë e tretjes kimike. Enzima të ndryshme janë
përgjegjës për tretjen e molekulave të tyre specifike.Ushqimi i tretur kimikisht është më
pas gati për thithjen në zorrët e holla.

Si ndodh tretja kimike?

Ushqimi i copëzuar në grimca të vogla brenda gypit tretës, mund të arrijë te qelizat e
trupit vetëm nëse kalon nëpërmjet mureve të gypit tretës.Procesi i kalimit në gjak të
grimcave të vogla të ushqimit, nga muret e gypit tretës, quhet përthithje.Proteinat,
karbohidratet dhe yndyrat janë lëndë ushqyese të rëndësishme. Secila prej tyre përbëhet
nga makromolekula.Makromolekulat e proteinave, të karbohidrateve dhe të yndyrave
janë shumë të mëdha dhe nuk mund t’i përshkojnë muret e gypit tretës. Për këtë arsye ato
duhet të copëzohen në molekula më të vogla, që të mund të përthithen në gjak dhe të
transportohen prej tij. Copëzimi i tyre realizohet gjatë tretjes kimike.Tretje kimike quhet
procesi i copëzimit të molekulave të mëdha në molekula më të vogla, të cilat mund të
përthithen lehtësisht në gjak.Një
molekulë amidoni mund të copëzohet dhe
të përftohen shumë molekula glukoze. Amidon
Shpërbërja e molekulave të mëdha të
lëndëve ushqyese në molekula më të
vogla ndodh nën ndikimin e disa Maltoza
substancave kimike të quajtura enzima.
Amidoni shndërrohet në glukozë sipas
një reaksioni kimik. Meqenëse reaksionet
kimike ndodhin brenda organizmit të
Glukoza
gjallë enzimat quhen katalizatorë
biologjikë. Tretja si reaksion kimik Gjatë
procesit të tretjes substancat
makromolekulare shndërrohen në
substanca të reja, molekulat e të cilave
janë më të vogla.
 Shume molekula glukoze
Nje molekule amidon

Nje molekule amidon shenderrohet ne shume molekula glukoze

Cilat janë ngjashmëritë midis

Amidon
\\
tretjes mekanike dhe tretjes
kimike?
 Tretja mekanike dhe kimike janë dy lloje të
Amilaz proceseve të tretjes që ndodhin në sistemin e
tretjes.
 Të dyja këto procese të tretjes fillojnë në gojë.
 Këto procese i ndajnë ushqimet në njësi më të
Glukoze vogla.
 Të dy proceset e tretjes janë të rëndësishme për
të përfunduar tretjen dhe thithjen e ushqyesve të
nevojshëm në trup.

Ndryshimet midis tretjes mekanike dhe tretjes kimike?

Tretjes mekanike;
1. Tretja mekanike është procesi i thyerjes së ushqimeve në copa të vogla duke përtypur,
bluarur, gëlltitur dhe lëvizje muskulore.
2. Është një proces fizik.
3. Nuk zhvillohet ne prani te kimikateve ose enzimave.
4. Bëhet kryesisht brenda gojës.

Tretjes kimike;
1. Tretja kimike është procesi i prishjes së ushqimeve në gojë, stomak dhe zorrë përmes
përdorimit të acideve dhe enzimave.
2. Është një proces kimik.
3. Tretja enzimatike ndryshon formulën kimike dhe më shpesh zinxhirët komplekse të
molekulave thjeshtohen në atë mënyrë që ato të jenë gati për t'u zhytur.
4. Bëhet kryesisht në duoden dhe stomak.