fundin e detit në fushë masakre.

» «Një miliard aziatikë

do të thahen për ujë brenda 24 vjetëve.»

EKOLOGJIA
DHE
RREZIQET
E ▪ OQEANET: Në zona të mëdha të oqeaneve është
tepruar me peshkimin. Një raport nga Programi i

PLANETIT «Dyzet milionë tonë mbeturina toksike tregtohen në

Punoi: Silvia Gilaj
Lënda: Qytetari
Klasa X-Ç
Ajri i ndotur, ngrohja globale, ujërat e pista dhe
mbeturinat toksike janë vetëm disa prej sëmundjeve
nga të cilat po lëngon toka.Specialistët nuk dinë ç’të
bëjnë.Mediat vazhdimisht tërheqin vëmendjen ndaj
gjendjes së mjerueshme të tokës me anë të titujve dhe
të diçiturave të tilla si: «Peshkimi me dinamit e kthen
botë çdo vit.» «Gati dy të tretat e 1.800 puseve të ujit
në Japoni janë ndotur me lëndë helmuese.» «Vrima e
ozonit mbi Antarktik është shfaqur përsëri, kësaj here
më e madhe.»Disa njerëzve u mësohet veshi me
lajmet e shumta rreth rrezikut që i kanoset mjedisit,
madje ndoshta mendojnë: ‘Përderisa nuk më gjen gjë
mua, s’kam pse të shqetësohem.’ Megjithatë, e
kuptojmë apo s’e kuptojmë ne, shkatërrimi i mjedisit
në përmasa të mëdha ndikon në pjesën dërrmuese të
njerëzve. Meqë sot ndotja e planetit është kaq e
përhapur, ka mundësi që tashmë ndikimin e saj ta
ndiejmë në mjaft fusha të jetës. Prandaj të gjithë
duhet të interesohemi për mirëqenien dhe ruajtjen e
planetit tonë. Në fund të fundit, ku do të jetonim
tjetër? Mirëpo, sa i përhapur është në të vërtetë ky
problem? Sa e sëmurë është toka? Si ndikon kjo në
jetën e njerëzve? Le të shohim vetëm disa nga faktorët
që na ndihmojnë të kuptojmë përse themi se toka
jonë nuk është vetëm paksa pa qejf, por përkundrazi,
është shumë e sëmurë.
Kombeve të Bashkuara për Mjedisin thotë se «70 për
qind e zonave detare të peshkimit janë shfrytëzuar
kaq shumë, saqë është e pamundur ose tepër e
vështirë që riprodhimi i peshqve të ecë me të njëjtin
hap». Për shembull, popullatat e merlucit, troftës së
detit, eglefinit dhe shojzave në Atlantikun Verior u
zvogëluan gati 95 për qind gjatë periudhës së viteve
1989 deri në 1994. Po të vazhdojë kështu, ç’do të
ndodhë me miliona njerëz, për të cilët deti është
burimi kryesor për sigurimin e ushqimit?Gjithashtu,
çdo vit, afro 20 deri në 40 milionë tonë krijesa detare
peshkohen dhe hidhen sërish në oqean—zakonisht të
plagosura ose të ngordhura. Pse i hedhin? Ato kapen
bashkë me peshqit e tjerë. Pastaj peshkatarët mbajnë
vetëm peshqit që duan, kurse të tjerët i hedhin në ujë.
▪ PYJET: Shpyllëzimi ka shumë anë negative. Pakësimi i
pemëve sjell si pasojë uljen e aftësisë së tokës për të
thithur dyoksidin e karbonit dhe thuhet se ky është një
nga shkaqet e ngrohjes globale. Disa lloje bimësh, që
mund të shërbejnë për përgatitjen e ilaçeve
jetëshpëtuese, do të zhduken. Megjithatë, shkatërrimi
i pyjeve vazhdon me të njëjtin ritëm. Ç’është e vërteta,
vitet e fundit ky ritëm është përshpejtuar. Disa
autoritete mendojnë se po të vazhdojë kështu, pyjet
tropikale mund të zhduken brenda afro 20 vjetëve. ▪
MBETURINAT TOKSIKE: Derdhja e materialeve të
dëmshme si në tokë edhe në det është një problem
serioz që mund të dëmtojë rëndë miliona njerëz.
Mbetjet radioaktive, metalet e rënda dhe
nënproduktet e lëndëve plastike janë ndër substancat
që mund të shkaktojnë çrregullime, sëmundje ose
vdekje te njerëzit dhe te kafshët. ▪ LËNDËT KIMIKE:
Gjatë 100 viteve të kaluara janë futur në përdorim gati
100.000 lëndë të reja kimike. Këto kimikate
përfundimisht mund të qarkullojnë në ajër, në dhe, ujë
e në ushqim. Pak prej tyre janë provuar për të parë
ndikimin që mund të kenë në shëndetin e njerëzve.
Megjithatë, nga lëndët që janë provuar, është zbuluar
se një numër i konsiderueshëm prej tyre janë
kanceroze ose shkaktojnë sëmundje të tjera. Planetin
tonë e kërcënojnë edhe shumë e shumë rreziqe të
tjera, si: ndotja e ajrit, ujërat e zeza të patrajtuara,
shiu acid dhe mungesa e ujit të pastër. Por edhe ato
pak probleme që përmendëm deri tani mjaftojnë për
të treguar se toka është vërtet e sëmurë. A mund të
shpëtohet ky pacient apo beteja tashmë është e Kemi të bëjmë me ndotjen nga gazrat toksike, që vijnë
humbur? nga makinat dhe nga industri. Në këtë pikë, shikoj se
vazhdojne përsëri metalurgjiket të jenë një ndotës i
madh i ambientit dhe nuk shoh asnjë masë të shtetit
për të detyruar kompanitë për pengimin e ndotjes që
vjen nga metalurgjiku, ose nga fabrika e çimentos.
Është një përgjegjësi e madhe e ministrisë që nuk po
di t’i imponojë kompanitë që të sigurojë mos ndotjen
e mjedisit nga gazrat. 2. Së dyti nuk po tentohet të
pengohet ndotja e mjedisit nga makinat. Nuk ka një
politikë doganore që të favorizojë makinat reja. Duke
e lidhur edhe ëme TVSH-në. Sepse taksa doganore
është shumë e vogël dhe të bllokojë makinat që kanë
së paku mbi shtatë vjet që kanë hyrë në 3. Së treti
ndotja e mjedisit nga pluhurat me grimca të mëdha që
vijnë nga ndërtimet pa kriter. Kompanitë që ndërtojë
Shkaqet kryesore të ndotjes Problemi i ndotjes por nuk kanë asnjë detyrim për të krijuar një punë me një
dhe së mjedisit nuk po trajtohet me seriozitetin e ndotje sa më të vogël të mjedisit, përkundrazi baltërat
nevojshëm. Përkundrazi vazhdon të jetë një problem dhe pluhurat janë të kudo gjendshme.
shumë i rëndë në të gjitha nivelet dhe nuk po shoh
asnjë strategji reale të shprehur dhe të zbatuar për
mbrojtjen e mjedisit, për mosmarrjen e masave reale
për bllokimin e ndotjes së tij. Unë mendoj se çështja e
mbrojtjes së mjedisit nuk po trajtohet ashtu si duhet
të trajtohet dhe nuk po zë vendin që duhet të zërë dhe
realisht nuk po shoh të ketë një debat të qartë për
këtë çështje. Dhe mendime të qarta për këtë çështje
nga dikasteri përkatës, i cili vazhdon të mos ngrejë
probleme. Ka një mungesë në sensibilizimin e
opinionit në përfshirjen ne tij në mbrojtjen e mjedisit.
Mjedisi është kthyer në një mjedis me shumë
probleme të mëdha që kërkon një zgjidhje sa më të
shpejtë dhe një strategji sa më të shpejtë.Sa kohë do
të zgjidhet ky problem ? Unë mendoj se ndotja e
mjedisit duhet parë në disa nivele për tu zgjidhur. 1.