CHƯƠNG 5:ĐỒNG PHẠM VÀ

NHỮNG TRƯỜNG HỢP LOẠI TRỪ HÌNH SỰ

II. Những trường hợp loại trừ trách nhiệm hình sự
1. Khái niệm
- Những trường hợp loại trừ tính chất nguy hiểm cho XH của hành vi là những
trường hợp tồn tại trong hành vi và làm cho hành vi gây thiệt hại hoặc đe dọa gây
thiệt hại cho các QHXH mất đi tính nguy hiểm vốn có của nó
2. Các trường hợp loại trừ trahcs nhiệm hình sự
(1) Sự kiện bất nhờ: là sự kiện trong đó người thực hiện hành vi gây ra hâu quả
nguy hại cho XH đã không thẻ thấy trước hoặc không buộc phải thấy trước hậu quả
của hành vi đó.
Người gây thiệt hại trong SKBN không phải chịu TNHS (Điều 20 BLHS 2015)
(2) Tình trạng không có NLTNHS
Tình trạng không có NLTNHS là trường hợp người thực hiện hành vi nguy hiểm
cho XH, trong khi đang mắc bệnh tâm thần, một bệnh khác làm mất khả năng nhận
thức hoặc khả năng điều khiển hành vi
Người trong tình trạng không có NLTNHS không phải chịu TNHS (Điều 21 BLHS
2015)
(3) Phòng vệ chính đáng
PVCĐ là hành vi của người vì bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của tổ chức, bảo vệ
quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc người khác mà chống trả lại một cách cần
thiết người đang có hành vi xâm hại các lợi ích nói trên
PVCĐ không phải là tội phạm (Điều 22 BLHS 2015)
* Điều kiện của PVCĐ
- Cơ sở phát sinh quyền PVCĐ
- Điều kiện về nội dung của PVCĐ
- Điều kiện thuộc về phạm vi của PVCĐ
* Vượt quá giới hạn PVCĐ
VQGH PVCĐ là trường hợp HV chống trả rõ ràng là quá mức cần thiết, không phù
hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho XH của HV xâm hại
Người có HV VQGH PVCĐ phải chịu TNHS về sự vượt quá, nếu có lỗi đối với sự
vượt quá.
VQGH PVCĐ là tình tiết giảm nhẹ
(4) Tình thế cấp thiết
TTCT là tình thế của 1 người vì muốn tránh 1 nguy cơ đang thực tế đe dọa lợi ích
của Nhà nước, của tổ chức, quyền, lợi ích chính đáng của mình hoặc người khác
mà không còn cách nào khác là phải gây ra thiệt hại nhỏ hơn thiệt hại cần ngăn
ngừa
HV gây thiệt hại trong TTCT không phải là phạm tội (Điều 23 BLHS 2015)
* Điều kiện của TTCT:
- Điều kiện thuộc về tính chất của sự nguy hiểm
- Điều kiện về tính chất của hành vi khắc phục sự nguy hiểm
(5) Gây thiệt hại trong khi bắt giữ người phạm tội
Hành vi của người đẻ bắt giữ người thực hiện hành vi phạm tội mà không còn cách
nào khác là buộc phải sự dụng vũ lực cần thiết gây thiệt hại cho người bi bắt giữ
thì không phải là tội phạm
* Điều kiện để không phải chịu TNHS:
- Người bị bắt giữu phải là người thực hiện hành vi phạm tội
- Biện pháp sử dụng vũ lực là biện pháp duy nhất
- Việc sử dụng vũ lực là cần thiết
(6)
(7) Thi hành mệnh lệnh của người chỉ huy hoặc của cấp trên
Người thực hiện HV gây thiệt hại trong khi thi hành mệnh lệnh của người chỉ huy
hoặc cấp trên trong LLVTND để thực hiện nhiệm vụ QPAN nếu đã thực hiện đầy
đủ quy trình báo cáo người ra mệnh lệnh nhưng người ra mệnh lệnh vẫn yêu cầu
chấp hành mệnh lệnh đó, thì không phải chịu TNHS
Trong trường hợp này, người ra mệnh lệnh phải chịu TNHS