Vốn và các nhà đầu tư trong

Khởi nghiệp Sáng tạo

Dr. Dam Quang Thang

Vietnam Startup Mentors Alliance, Chairman Vietnam Startup Mentors Alliance
Nhu cầu về vốn đối với Khởi nghiệp sáng tạo

VS

Vietnam Startup Mentors Alliance

Thiếu vốn:
Là yếu tố cao nhất dẫn đến thất bại của startup
~38%

Vietnam Startup Mentors Alliance

TOP CÁC LÝ DO STARTUP THẤT BẠI(CBINSGHTS)

Hết tiền mặt / không Các vấn đề về giá cả /

38% 15% chi phí
huy động được vốn mới
Không có nhu cầu thị Các vấn đề về
35% 14%
trường team/nhóm
Sản phẩm được sử dụng
20% Vượt quá khả năng 10%
sai

19% Sai mô hình kinh doanh 8% Sản phẩm kém

18% Các thay đổi về quy định /

pháp lý
Vietnam Startup Mentors Alliance
Các hình thức huy động vốn trong Khởi nghiệp ĐMST

Vốn bên trong Vốn bên ngoài

◉ Vốn tự có của các founders
(Bootstrap)
◉ Ngân hàng, các khoản vay ưu đãi
◉ Các vườn ươm, tổ chức thúc đẩy kinh doanh
◉ Tài trợ từ chính phủ, các tổ chức hỗ trợ
◉ Các nhà đầu tư
- Đầu tư thiên thần
- Đầu tư mạo hiểm
◉ Vốn cộng đồng, khách hàng

Vietnam Startup Mentors Alliance

 Giai đoạn cung cấp vốn

Pre-seed Seed Series A Series B Series C

(D.E)
…
Giai đoạn

ü Tìm hiểu các vấn đề ü Sản phẩm ü Giới thiệu sp ü Tăng trưởng ü Tăng tốc
của khách hang/ thị mẫu hay sản ü Hoàn thiện mô hình ü Phát triển mô hình ü Chiếm lĩnh IPO
trường phẩm khả kinh doanh kinh doanh thị trường
dụng tối thiểu
ü Tìm kiếm giải pháp MVP
Nhà đầu tư

Ø Gia đình Ø Đầu tư mạo hiểm

Ø Bạn bè
ØAngel ØAngel Ø Đầu tư mạo hiểm
Ø Quỹ đầu tư
Ø Tổ chức thức đẩy Ø Đầu tư mạo hiểm
ØAngel kinh doanh

Vietnam Startup Mentors Alliance

Trả lời 10 câu hỏi trước khi gọi vốn
◉ Bạn có nên gọi vốn vào thời điểm này?
◉ Nếu bạn không gọi được vốn, làm sao để bạn được thực hiện được ý tưởng?
◉ Tiền bạn sẽ được sử dụng thế nào nếu bạn gọi được vốn?
◉ Nhà đầu tư của bạn sẽ như thế nào (người có tiền, bạn bè, người thân, thiên thần, quỹ…)?
◉ Bạn có muốn trở lên lớn mạnh hay muốn kiểm soát công ty?
◉ Bạn có muốn chịu trách nhiệm giải trình?
◉ Bạn đã từng tiến hành thực hiện các nghiên cứu đầy đủ về lĩnh vực mình
làm?
◉ Ý tưởng của bạn độc nhất hay khác biệt thế nào?
◉ Bạn đã bao giờ làm toán? Công ty bạn giá bao nhiêu?
◉ Bạn có đang xây dựng để bán?
Vietnam Startup Mentors Alliance
 Vietnam Startup Mentors Alliance

Nguồn: tiasang.com.vn
Nhà đầu tư Thiên Thần (Angel
Investors)
Trong Hệ sinh thái Khởi nghiệp
Đổi mới sáng tạo

Vietnam Startup Mentors Alliance

 Angel Investors

◉ Warm Market ◉ Cold Market

Bạn bè, gia đình, người thân Những người mà bạn không biết

Vietnam Startup Mentors Alliance

 Những cá nhân đã thành công
(Thành công cá nhân hoặc kinh doanh)

Nhà đầu tư thiên thần Sẵn sàng đầu tư (không phải cho vay)
và chấp nhận rủi ro (50-70% không
Họ là ai? có lợi nhuận thu lại)

Kích lệ, động viên bên cạnh lợi

nhuận tài chính

Vietnam Startup Mentors Alliance

Vai trò của nhà đầu tư thiên thần với hệ sinh thái

• Đóng vai trò cấp thiết trong sự hình thành và

phát triển của hệ sinh thái thông qua việc cung cấp
các nguồn tài chính rủi ro để phát triển công nghệ
và mô hình kinh doanh mới.
• Cung ứng vốn cho startup từ giai đoạn rất sớm
• Chủ yếu tập trung vào cam kết và đam mê của founders
• Mạng lưới hoạt động lớn và có hiệu quả
• Tổng lượng vốn đầu tư cho startup lớn so với VC

Vietnam Startup Mentors Alliance

Các dạng đầu tư thiên thần?

• Đầu tư khích lệ/ động viên (<$10-$50k)

• Chuyên nghiệp ($25-$200k)
• Quản lý ($100 - $1million)

Vietnam Startup Mentors Alliance

Nhà đầu tư quan tâm đến gì ở startup?

v Giải pháp - chất lượng của sản phẩm, sự đam mê - tính cam kết – sự
đồng nhất và chất lượng của các sáng lập (team - founders).
v Cơ hội & khả năng tăng trưởng của sản phẩm, thị trường
v Kế hoạch, mô hình kinh doanh rõ ràng
v Những con số, dẫn chứng cụ thể
v Công nghệ & tài sản trí tuệ

Vietnam Startup Mentors Alliance

Khung thời gian và lợi nhuận kỳ vọng
Số năm đầu tư: Lợi nhuận thuần cần thiết
1: 1.25x
2: 1.56x
3: 1.95x
4: 2.44x
5: 3.05x
6: 3.81x (what we try to model)
7: 4.77x
8: 5.96x
9: 7.45x (what we really should be modeling)
10: 9.31x
11: 11.64x
12: 14.55x
13: 18.19x
14: 22.74x
15: 28.42x (where things can end up if takes longer than expected)

Vietnam Startup Mentors Alliance

Làm sao để trở thành nhà đầu tư thiên thần?
Đảm bảo đáp ứng được tiêu chuẩn của
một nhà đầu tư thiên thần
Hiểu rõ những rủi ro khi đầu tư
vào startup
Bổ sung kiến thức, kỹ năng khi
đầu tư vào startup
Tham gia, thành lập vào các nhóm,
CLB, mạng lưới đầu tư thiên thần

Vietnam Startup Mentors Alliance

Làm nhà đầu tư thiên thần để làm gì?

Trách nhiệm xã hội, đóng góp cộng đồng

Kiếm tiền

Tạo niềm vui

Vietnam Startup Mentors Alliance

Quy trình xem xét các cơ hội đầu tư

Sàng lọc các

Tìm kiếm các Tiến hành thẩm
startup tiềm
nguồn startup định sâu
năng

Vietnam Startup Mentors Alliance

Định giá startup

Là sự đo lường giá trị của 1 startup để biết được giá trị hiện tại
của startup đáng giá bao nhiêu để:
Þ Quyết định có đầu tư hay không
Þ Đầu tư bao nhiêu

Vietnam Startup Mentors Alliance

Các mô hình giúp định giá startup

Cách 1: Định giá dòng tiền chiết khấu (Discounted Cashflow)

Cách 2: So sánh công ty tương tự (Market and Transaction Comparison)
Cách 3: Định giá dựa trên tài sản (Asset-based valuation)
Cách 4: Multiple of revenue

Cách 1 => Dựa nhiều vào phỏng đoán giả định

Cách 2 => Khó tìm được công ty tương tự để so sánh
Cách 3 => Chỉ phản ánh được thực tại, giá trị không cao
Cách 4 => Đánh giá nỗ lực của startup, tiềm năng tuy nhiên vẫn chưa ổn định

Vietnam Startup Mentors Alliance

Giá trị startup và các yếu tố quan trọng trong gọi vốn

◉ Pre - Money
◉ Post - Money
◉ Cổ phần pha loãng
◉ Case study

21

Vietnam Startup Mentors Alliance

Pre-money

◉ Là giá trị cô ng ty trước khi nhà đa+ u tư bỏ tie+ n và o
◉ Là ye. u to. ra. t quan trọ ng trong gọ i vo. n mà đa so. cá c startup khô ng
bie. t nê n bị hớ

Pre-money = Post Money – Khoản tiền đầu tư

Vietnam Startup Mentors Alliance

 Case study của Shark Tank (tập 15)

Màn gọi vốn của CEO Nguyễn Tuấn Anh (Print go)
◉ Nhà đầu tư thiên thần nắm 54% cổ phần, Founders 46%
◉ Shark Phạm Thanh Hưng offer mức 4tỷ cho 40% cổ phần
◉ Shark Dzung Nguyễn offer mức 1tỷ cho 10% cổ phần

Vậy, Pre-Money?

* 4tỷ cho 40% cổ phần?

* Hay 1tỷ cho 10% cổ phần?

Vietnam Startup Mentors Alliance

Nguồn: Shark Tank Việt Nam

 Post-money

◉ Là giá trị công ty sau khi nhà đầu tư bỏ tiền

Post-money = Số tiền đầu tư/ % cổ phần nắm giữ

Shark Hưng Shark Dũng

Post – Money = 4tỷ/40% = 10 tỷ đồng Post – Money = 1tỷ/10% = 10 tỷ đồng
Pre– Money = 10 tỷ – 4 tỷ = 6 tỷ đồng Pre– Money = 10 tỷ – 1 tỷ =
24
9 tỷ đồng

Vietnam Startup Mentors Alliance

Nguồn: Shark Tank Việt Nam

 Cổ phần nắm giữ

Khoả n tie( n đa( u tư/ (Pre-Money + Khoả n tie( n đa( u tư) *100%

◉ Vậy, nếu Shark Dũng đưa ra offer để Pre-Money bằng với Shark Hưng (6 tỷ đồng) thì số cổ phần
là:

1(1+6) * 100% = 14.3%

Vietnam Startup Mentors Alliance

Nguồn: Shark Tank Việt Nam

 Case study của Shark Tank (tập 8)

Màn gọi vốn của CEO Nguyễn Võ (Green Joy Straw)

◉ Shark Dzung, Shark Bình, Shark Liên offer 2tỷ cho 20% cổ phần
◉ CEO Nguyễn Võ muốn 4tỷ cho 40% cổ phần

Vậy, Pre-Money từ 8 tỷ giảm xuống 6 tỷ

Nếu giữ nguyên Pre-Money là 8 tỷ thì thì đầu tư 4

tỷ chỉ có 33% cổ phần

Nguyên tắc: Tăng thêm tiền đầu tư nhưng giá trị của Pre-Money không thay đổi.

Vietnam Startup Mentors Alliance

Nguồn: Shark Tank Việt Nam

 Cổ phần pha loãng (Dilute)
◉ Xẩy ra khi số lượng cổ phiếu tăng lên khiến cho tỷ lệ sở hữu của các cổ đông hiện tại giảm xuống.

Như vậy, cổ phần của nhà đầu tư cũ và team founders sẽ bị pha loãng như sau:

Shark Hưng Shark Dũng Pre-Money Nhà đàu tư cũ Founders

54% 46%

40% 6 tỷ đồng 54% * 60% = 32.4% 46% * 60% = 27.6%

10% 9 tỷ đồng 54% * 90% = 48.6% 46% * 90% = 41.4%

Vietnam Startup Mentors Alliance

Nguồn: Shark Tank Việt Nam

Quỹ đầu tư mạo hiểm(Venture
Capital Funds)
Trong Hệ sinh thái Khởi nghiệp
Đổi mới sáng tạo

Vietnam Startup Mentors Alliance

Quỹ đầu tư mạo hiểm?

◉ Quỹ quản lý tiền của các nhà đầu tư

◉ Đầu tư vào các startup có khả năng tăng trưởng nhanh/ cao
◉ Rủi ro cao nhưng hứa hẹn tỷ suất lợi nhuận hấp dẫn

Vietnam Startup Mentors Alliance

 Quỹ đầu tư 500 Startups Vietnam
◉ Được thành lập nhằm tìm kiếm và ủng hộ những doanh
nghiệp khởi nghiệp hàng đầu Việt Nam.
◉ Nhắm vào các startup công nghệ tại thị trường Việt Nam.
◉ Quan tâm tới các giải pháp công nghệ cao, những ngành
còn nhiều khoảng trống của thị trường mới nổi; bao gồm
giáo dục và đào tạo, dịch vụ.
◉ Nguồn vốn dành cho mỗi thương vụ từ $40,000-100,000

Các thương vụ thành công:

● Công ty chia sẻ xe điện Beam
● Ứng dụng học tiếng Anh ELSA
● Ứng dụng chia sẻ mật khẩu WifiChùa

Vietnam Startup Mentors Alliance

Sản phẩm Đề án 844

 Quỹ đầu tư Cyber Agent Ventures
◉ Tập trung vào các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực Internet.
Lĩnh vực hoạt động chủ yếu bao gồm thương mại điện tử, dịch vụ
Internet cho người dùng và Tài chính.
◉ Nguồn vốn dành cho đầu tư của công ty rơi vào khoảng từ 500,000
USD đến 10,700,000 USD.
◉ Các thị trường đầu tư chính của CAV bao gồm Thái Lan, Việt Nam và
Indonesia.
◉ Hỗ trợ các startup ở giai đoạn ý tưởng hoặc giai đoạn đầu
Các thương vụ thành công:
● NCT Corp (công ty sở hữu trang nhaccuatui.com)
● Foody: sở hữu trang foody.vn, nhắm đến cả người dùng máy tính và di động
với ứng dụng Foody đình đám dành cho người yêu ẩm thức và thích khám
phá các địa điểm ăn uống tại Việt Nam
● Tiki: sở hữu website tiki.vn, với mô hình hoạt động tương tự Amazon
● Vexere.com

Vietnam Startup Mentors Alliance

Sản phẩm Đề án 844

 Quỹ đầu tư IDG Vietnam
◉ Quỹ đầu tư mạo hiểm đầu tiên trong lĩnh vực công nghệ tại Việt
Nam.
◉ Gồm 5 quỹ đầu tư điều hành độc lập tại Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc,
Việt Nam và Ấn Độ, quản lý tổng số vốn xấp xỉ 3.7 tỷ USD.
◉ Quỹ đầu tư ở tất cả các giai đoạn, giai đoạn sơ khai hay giai đoạn
đầu, giai đoạn giữa hay giai đoạn đã và đang phát triển, với tiêu chí
đầu tư lâu dài và không đặt áp lực thoái vốn sớm
Các thương vụ thành công
● Apollo Vietnam: trung tâm Anh ngữ với các chương trình đạo tạo theo chuẩn
quốc tế dành cho trẻ em, người lớn và các công ty
● FBNC: công ty truyền thông nội dung nghe nhìn, với kênh tivi FNBC chuyên
về tài chính và kinh doanh, với mô hình hoạt động tương tự Bloomberg,
CNBC và CNN.
● Goldsun Focus Media
● Vietnamworks: một trong những trang kiếm việc trực tuyến thành công tại
Việt Nam.

Vietnam Startup Mentors Alliance

Sản phẩm Đề án 844

 Quy trình đầu tư

Tìm kiếm cơ hội Sàng lọc startup Phân tích startup

đầu tư (Thẩm định)

Các hoạt động sau Đàm phán và định

Thoái vốn
đầu tư giá startup

Vietnam Startup Mentors Alliance

Sản phẩm Đề án 844

 Các công cụ đầu tư
Straight equity
Là hình thức đầu tư vào startup bằng
cách mua lại cổ phần từ Founder/Co-
founder để đổi lại tỷ lệ phần trăm lợi
nhuận của công ty trong tương lai tùy
theo loại cổ phần
Sản phẩm Đề án 844
Convertible notes
Là khoản tiền mà 1 công ty vay của nhà đầu tư
với điều kiện là nhà đầu tư có quyền chuyển đổi
khoản vay này thành cổ phần tại một thời điểm
được định trước trong tương lai với các điều kiện
đi kèm.
Phương pháp sử dung Capped Notes tránh pha
loãng cổ phần
Vietnam Startup Mentors Alliance
 Bảng điều khoản đầu tư (Term Sheet)

- Là thỏa thuận ban đầu giữa startup và nhà đầu tư mạo hiểm.
- Làm cơ sở để soạn thảo hợp đồng đầu tư chính thức sau này

Bảng điều khoản được chia thành 3 phần:

Các điều khoản về

Quyền kiểm soát Các quyền của nhà
gọi vốn và nghĩa vụ
công ty đầu tư
thanh toán

Vietnam Startup Mentors Alliance

Sản phẩm Đề án 844

 Bảng điều khoản đầu tư (Term Sheet)

Nguồn ảnh: The Road to Silicon Valley

Vietnam Startup Mentors Alliance

Sản phẩm Đề án 844

Bả ng ma# u đie& u khoả n đa& u tư (Term Sheet)

Vietnam Startup Mentors Alliance

Bảng mẫu điều khoản đầu tư - tiếp (Term Sheet)

Vietnam Startup Mentors Alliance

Bảng mẫu điều khoản đầu tư - tiếp (Term Sheet)

Vietnam Startup Mentors Alliance

Bảng giá trị vốn hoá(Cap. Tabe)
◉ Là công cụ không thể thiếu khi startups huy động vốn
◉ Giúp biết được các chủ sở hữu và pần sở hữu của họ vói công ty trước và sau mỗi vòng đầu tư
◉ Giúp kiểm soát hiện trạng và có kế hoạch cho các vòng tiếp theo
◉ Giá trị vốn hoá của startup thay đổi sau mỗi vòng gọi vốn

Vietnam Startup Mentors Alliance

 Ví dụ: Bảng giá trị vốn hoá(Cap. Table)
◉ 1 STARTUP được định giá $2.000.000 trước khi đầu tư
◉ Thống nhất với nhà đầu tư quyền chọn cho nhân viên 20% sau gọi vốn
◉ Quỹ đầu tư sẽ đầu tư bằng tiền mặt là $1.000.000
◉ Số lượng cổ phần các sáng lập giữ trước khi góp vốn là 2.000.000
Các bước tính toán:
Giá trị startup sau góp vốn bằng: $2.000.000 + $1.000.000 = $3.000.000
Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư: $1.000.000/ $3.000.000 = 33.33%
Tỷ lệ sở hữu của founders: 100% - 33.3% - $20% = 46.67%
Tổng số cổ phần lưu hành: (2.000.000/46.67) x 100 = 4.285.408
Lượng cổ phần trong quỹ quyền chọn dành cho nhân viên: 4.285.408 x 20% = 857.081
Số cổ phần nhà đầu tư có: 4.285.408 x 33.33% = 1.428.326
Do $1.000.000 mua được 1.428.326 cổ phần nên 1 cổ phần có giá trị $0.7
CHECK: (Số cổ phần founders + số cổ phần quyền chọn cho nhân viên) x 0.7 = Giá trị startup trước gọi vốn
= (2.000.000 + 857.081) x 0.7 = 2.000.000 (CORRECT)

*Tham khảo: Venture Deals – Brad Feld & Jason Medelson

 Ví dụ: Bảng giá trị vốn hoá(Cap. Table)

Giá trị sở hữu Giá cổ phiếu

Chủ sở hữu Số cổ phần Tỷ lệ sở hữu
($) ($)

Các nhà sáng lập 2.000.000 1.400.000 46.67%

Nhân viên 857.081 599.956 20%

0.7

Nhà đầu tư 1.428.326 999.828 33,33%

Tổng cộng 4.285.047 3.000.000 100%

Vietnam Startup Mentors Alliance

*Tham khảo: Venture Deals – Brad Feld & Jason Medelson
 Thẩm định (Due Diligence)

Là quá trình nhà đầu tư đánh giá các thông tin về tài chính, pháp lý,... của
startup trước khi ra quyết định đầu tư như đã cam kết.
Trong đó, các thẩm định phổ biến thường gồm:
◉ Legal Due Diligence – Thẩm định đặc biệt về pháp lý
◉ Finance Due Diligence – Thẩm định đặc biệt về tài chính
◉ Commercial Due Diligence – Thẩm định đặc biệt về thương mại

Vietnam Startup Mentors Alliance

Sản phẩm Đề án 844

 Cá c tiê u chı́ tha& m định

Cơ hội của thị

Team Lợi thế cạnh tranh
trường

Sản phẩm/ dịch vụ

Khả năng thu hút Thành tựu đạt
và yếu tố công
vốn đầu tư được
nghệ

Vietnam Startup Mentors Alliance

Sản phẩm Đề án 844