‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای‬

‫زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫بیمه ‪)18‬‬
‫پژوهشکدهسایز‬
‫‪-B YEKAN‬‬ ‫(فونت‬
‫مجری طرح‪:‬‬
‫تحت نظرگروه پژوهشی بیمه های اشخاص‬

‫بهار ‪1399‬‬

‫طرحهای پژوهشی ‪ :‬شماره ‪123‬‬

‫أ‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ب‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی‬

‫در ایران و کشورهای منتخب‬

‫مجری طرح‪ :‬پژوهشکده بیمه‬

‫تحت نظر گروه پژوهشی بیمههای اشخاص‬
‫بهار ‪1399‬‬

‫طرحهای پژوهشی‪ :‬شماره ‪123‬‬

‫ت‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫کلیه قوق مادی و معنوی این اثر متعلق به ژوهشکده بیمه‬

‫(وابسته به بیمه مرکزی جم وری اس می ایران) میباشد و هر نوع‬
‫برداشت از آن با ذکر من ع ب مانع است‪.‬‬

‫ث‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫شناسنامه عمومی طرح ژوهشی‬

‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای‬

‫عنوان طرح‬
‫زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪-‬‬ ‫مستندات و شماره قرارداد‬

‫ژوهشکده بیمه‪ ،‬گروه ژوهشی بیمههای اشخاص‬ ‫کارفرما‬

‫دکتر ا سان ب رامی سامانی‬ ‫مجری طرح‬

‫دکتر علیرضا طاهریون‬ ‫همکاران ا لی طرح‬

‫ژاله ط ماس ی نژاد‪ -‬م دی اولیایی‬ ‫همکاران طرح‬

‫دکتر علی محمد مصدق راد‪ ،‬دکتر میترا قن رزاده‬ ‫ناظر علمی طرح‬

‫ا مد سربخشیان‬ ‫ناظر نعت و اجرایی طرح‬

‫اردی شت ‪1398‬‬ ‫تاریخ شروع اجرای طرح‬

‫مدت تمدید قرارداد‬

‫‪-‬‬

‫اردی شت ‪1399‬‬ ‫تاریخ اتمام طرح‬

‫ج‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫یشگفتار‬

‫طرح حاضر با عنوان "شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و‬
‫کشورهای منتخب"‪ ،‬به انجام رسیده است‪ .‬در این طرح‪ ،‬انواع شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در‬
‫بیمههای زندگی درکشورهای منتخب مورد بررسی قرار گرفته است و سپس با انجام یک پژوهش کیفی‬
‫براساس تحلیل چارچوبی‪ ،‬شگردهای تقلب توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در شرکتهای‬
‫بیمه منتخب ایران شناسایی شده است و برای بررسی و شناسایی زوایای بیشتر این مصادیق به بررسی و‬
‫تحلیل آماری پروندههای تقلب در این حوزه پرداخته شده است‪ .‬در نهایت‪ ،‬نتایج به دست آمده در تدوین و‬
‫پیاده سازی شناسنامه مصادیق تقلب در این حوزه برای نخستین بار در صنعت بیمه ارایه شده است‪.‬‬
‫در اینجا الزم میدانم از جناب آقای دکتر احسان بهرامی سامانی و همکارانشان که اجرای طرح را به‬
‫عهده داشتند و همچنین ناظران محترم طرح جناب آقایان دکتر علی محمد مصدقراد و دکتر احمد‬
‫سربخشیان تشکر و قدردانی نمایم‪ .‬در نهایت از همکارانم در پژوهشکده بیمه باالخص گروه پژوهشی بیمه‬
‫اشخاص و سرکار خانم دکتر میترا قنبرزاده که نظارت داخلی طرح را متقبل شدند‪ ،‬تشکر مینمایم‪.‬‬

‫حمید کردبچه‬
‫رئیس پژوهشکده بیمه‬

‫ح‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬
‫ه مدیریتی‬ ‫خ‬

‫تقلب در صنعت بیمه‪ ،‬یکی از علل مهم در افزایش هزینههای بیمهگران به شمار میآید‪ .‬تقلبها در انواع‬
‫بیمههای زندگی از زمان آغاز صنعت بیمه تحت یک بنگاه تجاری‪ ،‬وجود داشته است‪ .‬از این رو‪ ،‬بیمهگرها نیاز‬
‫به یک چارچوب مدیریتی قوی برای کشف و کنترل تقلب بیمهای دارند‪ .‬بهکارگیری فنون شناسایی تقلب‬
‫بهمنظور جلوگیری از اقدامهای متقلبانه در سیستمهای بیمهای اجتنابناپذیر است‪ .‬در این طرح‪ ،‬ابتدا با‬
‫انجام یک مطالعۀ مروری حیطهای روی پیشینۀ موضوع‪ ،‬شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع‬
‫بیمههای زندگی درکشورهای منتخب مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬سپس با انجام یک تحلیل چارچوبی به‬
‫عنوان شیوهای برای تحلیل پژوهشهای کیفی به شناسایی مصادیق و شگردهای تقلب توسط بیمهگذار علیه‬
‫بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در شرکتهای منتخب بیمه کشور پرداخته میشود و در نهایت برای‬
‫بررسی همۀ زوایای این موضوع‪ ،‬بررسی و تحلیل آماری روی پروندههای تقلب شرکتهای منتخب بیمه‬
‫صورت میپذیرد‪.‬‬
‫تقلب در صنعت بیمه‪ ،‬عملی ارادی برای بهدست آوردن مزایا و بهرهمندی غیرقانونی از سازمانها و‬
‫شرکتهای بیمه است‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬تمامی اموری که منجر به از بین رفتن باور و اعتماد عملکردی در بین‬
‫ارکان صنعت بیمه گردد‪ ،‬تقلب در صنعت بیمه محسوب میشود‪ .‬در حال حاضر تقلب یکی از خطرهای بسیار‬
‫مهمی است که سازمانها و شرکتهای بیمه با آن روبرو هستند‪ .‬تقلب از هر طریق که انجام شود‪ ،‬ناخوشایند‬
‫است چراکه سازمان بر اثر آن متحمل زیانهای مالی میشود‪ .‬در نگاه نخست‪ ،‬هرچند که زیانهای مالی‬
‫چشمگیر است‪ ،‬اما ناگفته پیداست که آسیبهای اعتباری و صدمات وارد شده بر شهرت و حیثیت این‬
‫سازمانها‪ ،‬بهمراتب میتواند زیانبارتر باشد‪ .‬پیامدهای یادشده‪ ،‬سازمانها و شرکتها را بر آن داشته تا بر‬
‫اجرای هرچه بیشتر برنامههای کشف تقلب و بازمهندسی فرایندهای کلیدی تجاری و ترمیم قوانین و مقررات‬
‫اهتمام ورزند‪ .‬همچنین مؤسسات مالی و پولی بهشدت به دنبال شناخت دقیق فعالیتهای کالهبرداران و‬
‫متقلبان هستند‪ .‬این امر به دلیل اثر مستقیم آن روی خدمترسانی به مشتریان مؤسسات‪ ،‬منجر به کاهش‬
‫هزینههای عملیاتی‪ ،‬جلب اعتماد سایر بیمهگذاران و حفظ و ارتقاء سهم بازار بیمهگران بهعنوان ارائهدهندگان‬
‫خدمات مالی قابل اطمینان خواهد شد‪ .‬برخی از محققان معتقد بودند که تقلب در صنعت بیمه دارای چهار‬
‫ویژگی است‪ :‬ویژگی اول‪ ،‬آشکار و عمدی بودن آن‪ ،‬ویژگی دوم‪ ،‬نقض قانون‪ ،‬ویژگی سوم‪ ،‬وجود منفعت مالی‬
‫و ویژگی چهارم بهواسطهی اطالعات نادرست و پنهان نمودن اطالعات اتفاق بیافتد‪ .‬عدم بیان واقعیتها و‬
‫اطالعات صحیح توسط بیمهگذار برای بیمهگر یکی از شایعترین تقلبها در صنعت بیمه است‪ .‬به عنوان مثال‬
‫خ‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫مواردی همچون طراحی مرگهای جعلی‪ ،‬گواهی فوت جعلی و یا مرگهای عمدی برای بیمهگذار در بیمۀ‬
‫زندگی‪ ،‬میتوان اشاره کرد‪ .‬از سویی دیگر قرارگرفتن افرادی همچون صاحبان دارایی‪ ،‬پزشکان و غیره بین‬
‫بیمهگر و بیمهگذار‪ ،‬مسبب بروز تقلباتی در صنعت بیمه میگردند‪ .‬این تقلبات به واسطۀ روابط ناسالم اداری‬
‫به منظور سرمایهگذاریها و سوء استفادههای مالی ایجاد میشود‪ .‬به طور کلی در بسیاری از موارد‪ ،‬تقلب از‬
‫سمت بیمهگذار و علیه بیمهگر و برعکس صورت میپذیرد‪ .‬بیمهگذاران بهواسطهی ارائهی اطالعات نادرست‬
‫به شرکتهای بیمه تخلف نموده و از سوی دیگر میتوانند به طور عمدی و آشکارا در گزارش ارزیابی‬
‫خسارت‪ ،‬میزان خسارت وارده را بزرگنمایی کنند‪ .‬این بزرگنمایی به صورت تهیۀ اسناد جعلی و اطالعات‬
‫نادرست‪ ،‬حوادث ساختگی و غیره طراحی میشود تا به واسطۀ آن از بیمهگران و شرکتهای بیمه‪ ،‬منفعتی‬
‫را بهدست آورند‪ .‬همچنین عدم وجود بانکهای اطالعاتی مشخص در مورد الگوهای تقلب‪ ،‬بانکهای‬
‫اطالعاتی در مورد متقلبان‪ ،‬سبب گشته حاشیه امنی برای بیمهگذاران متقلب و کالهبردار ایجاد گردد به‬
‫طوری که سابقۀ این افراد به صورت آنالین ثبت نمیشود و سایر شرکتهای بیمه از سوابق این افراد اطالعی‬
‫ندارند‪.‬‬
‫به طور کلی‪ ،‬این پژوهش به بررسی‪ ،‬شناسایی و تشخیص شگردهای تقلبهای بیمهگذار علیه بیمهگر در‬
‫انواع بیمههای زندگی در کشور ایران و کشورهای منتخب جهان مانند مانند پاکستان‪ ،‬ترکیه‪ ،‬مالزی‪ ،‬مصر‪،‬‬
‫هند‪ ،‬مالت‪ ،‬آمریکا‪ ،‬انگلیس و سویس میپردازد‪ .‬در این طرح اهداف زیر مد نظر است‪:‬‬
‫مروری بر تعریف و طبقه بندی انواع اصلی بیمههای زندگی در ادبیات نظری‬ ‫‪-1‬‬
‫مطالعۀ مرور حیطهای برای شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬ ‫‪-2‬‬
‫زندگی در کشورهای منتخب (پاکستان‪ ،‬ترکیه‪ ،‬مالزی‪ ،‬مصر‪ ،‬هند‪ ،‬مالت‪ ،‬آمریکا‪ ،‬انگلیس و‬
‫سویس)‬
‫تحلیل چارچوبی برای شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬ ‫‪-3‬‬
‫زندگی در شرکتهای منتخب بیمه کشور (ملت‪ ،‬ایران‪ ،‬کارآفرین‪ ،‬پارسیان‪ ،‬سامان‪ ،‬رازی و‬
‫پاسارگاد)‬
‫بررسی آماری پروندههای تقلب به منظور بررسی زوایای بیشتر شگردهای تقلب بیمهگذار علیه‬ ‫‪-4‬‬
‫بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در شرکتهای منتخب بیمه کشور‬
‫تدوین شناسنامۀ مربوط به انواع مصادیق و شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع‬ ‫‪-5‬‬
‫بیمههای زندگی‬

‫در راستای انجام اهداف فوق الذکر‪ ،‬در هر بخش از طرح‪ ،‬یک و یا چند هدف مورد بررسی قرار گرفته است‪.‬‬
‫در بخش اول‪ ،‬کلیات پژوهش مطرح شده است که شامل بیان مساله‪ ،‬سؤاالت‪ ،‬ضرورت و روش تحقیق می‬
‫باشد‪ .‬در بخش دوم این طرح‪ ،‬هدف ‪ 1‬مورد بررسی قرار گرفته شده است که در آن تعریف و مفاهیم مورد‬ ‫د‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫های‬ ‫انواعه یشن‬
‫اصلی بیمه‬ ‫بندیو ارا‬
‫برطبقهبدنه)‬
‫مروری (بیمه‬
‫بیمه اتوم ی‬
‫بخش‬‫عمومی‬ ‫همچنینشرای‬
‫در این‬ ‫استفاده در این طرح بیان گردیده است‪ .‬بازنگری‬

‫زندگی بر اساس ریسکهای تحت پوشش یعنی فوت یا حیات‪ ،‬ارائه شده است‪ .‬این طبقهبندی شامل سه‬
‫دسته بیمههای زندگی به شرط فوت‪ ،‬به شرط حیات و مختلط میباشد که به طبقهبندی کالسیک معروف‬
‫است‪ .‬از انواع بیمههای زندگی به شرط فوت میتوان به بیمههای عمر زمانی و تمام عمر اشاره کرد که در آن‪-‬‬
‫ها‪ ،‬صرفا ریسک فوت تحت پوشش است‪ .‬مقایسۀ بیمۀ عمر زمانی با بیمۀ تمام عمر آن است که در بیمه‪-‬‬
‫های عمر زمانی ریسک فوت‪ ،‬تنها در یک دوره معین تحت پوشش قرار میگیرد در حالی که در بیمه تمام‬
‫عمر‪ ،‬پوشش ریسک فوت بیمه شده به صورت مادام العمر است‪ .‬همچنین در بیمههای زندگی به شرط‬
‫حیات‪ ،‬ریسک حیات بیمهشده مورد توجه و اهمیت قرار میگیرد‪ .‬برخی از انواع این بیمهها عبارتاند از‬
‫بیمههای مستمری‪ ،‬بیمه عمر تشکیل سرمایه و بیمه عمر گردشگری اشاره کرد‪ .‬دسته سوم‪ ،‬بیمههای‬
‫زندگی از لحاظ ریسک تحت پوشش‪ ،‬بیمههای عمر مختلط است‪ .‬در این بیمهها هم ریسک فوت و هم ریسک‬
‫حیات بیمه شده تحت پوشش قرار میگیرد‪ .‬از معروفترین بیمههای زندگی مختلط میتوان به بیمههای عمر‬
‫و پس انداز اشاره نمود‪ .‬در این نوع از بیمه‪ ،‬در صورتی که بیمه شده در طول یک دوره معین فوت کند سرمایه‬
‫فوت به ذینفع و در صورت حیات بیمه شده در پایان دوره بیمه نامه‪ ،‬سرمایه حیات به بیمه شده یا ذینفع‬
‫پرداخت می شود‪ .‬در بخش سوم و در راستای تامین هدف ‪ ،2‬ابتدا به بررسی مفهوم تقلب و ویژگیهای آن‬
‫پرداخته میشود‪ .‬مفهوم تقلب‪ ،‬اقدامات عمدی شامل کالهبرداری‪ ،‬فریب‪ ،‬نیرنگ و حیلهگری است که فردی‬
‫برای کسب منافع نامشروع از آن استفاده میکند‪ .‬در صنعت بیمه‪ ،‬تقلب به معنی اقدامات کالهبردارانه برای‬
‫کسب منافع مالی نامشروع است که بهطور کلی شامل انواع مختلفی است یکی از انواع آن تقلب بیمهگران‬
‫علیه بیمهگذاران‪ ،‬دیگری تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران و تقلب واسطهای است‪ .‬در دسته اول‪ ،‬تقلب در‬
‫مقابل بیمهگر توسط یکی از اعضای هیئت مدیره‪ ،‬مدیران ارشد‪ ،‬عضو دیگری از کارکنان خود شرکت و‬
‫نمایندگیها علیه بیمهگذاران‪ ،‬جهت کسب منابع مالی نامشروع صورت میگیرد‪ .‬در دسته دوم‪ ،‬تقلب علیه‬
‫بیمهگر در زمان خرید و یا استفاده از یک محصول بیمهای توسط بیمهگذاران‪ ،‬جهت بهدست آوردن یک‬
‫پوشش یا دریافت خسارت غیرقانونی حاصل میشود‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران به دو‬
‫دسته کلی سخت و نرم تقسیم می شود‪ .‬مالک این نوع طبقهبندی‪ ،‬براساس اصول صریح و روشنی صورت‬
‫نگرفته است و تنها میتوان بیان داشت که این نوع طبقهبندی‪ ،‬براساس رفتار فرصت طلبانه خواسته یا‬
‫ناخواسته افراد متقلب برای انجام و پیادهسازی تقلب صورت گرفته است‪ .‬دسته اول این تقلب‪ ،‬هنگامی رخ‬
‫میدهد که کسی به طور عمدی سبب حادثه‪ ،‬سرقت یا دیگر زیانهای غیرقانونی برای جمع آوری پول از‬
‫بیمهگران و شرکتهای بیمه میشود‪ .‬همچنین‪ ،‬تقلب نرم هنگامی رخ می دهد که بیمهگذاران صادق‪ ،‬دروغ‪-‬‬
‫ذ‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫هایی تحت عنوان « دروغ سفید» به بیمهگر یا شرکت بیمۀ خود میگویند‪ .‬در دسته سوم‪ ،‬تقلبی که توسط‬
‫افرادی غیر از بیمهگر‪ ،‬بیمهگذار و ذینفع آنها در جهت کسب درآمدهای نامشروع‪ ،‬صورت میپذیرد‪ .‬این‬
‫افراد در ارتباط با بیمهگران و بیمهگذاران هستند‪.‬‬
‫همچنین در ادامۀ این بخش‪ ،‬مصادیق تقلب درانواع بیمهزندگی در کشورهای منتخب با یک مطالعۀ مروری‬
‫حیطهای انجام میشود‪ .‬انتخاب کشورهای پاکستان‪ ،‬ترکیه‪ ،‬مالزی‪ ،‬مصر‪ ،‬هند‪ ،‬مالت‪ ،‬آمریکا‪ ،‬انگلیس و‬
‫سویس در این طرح با مشورت پژوهشکده بیمه صورت گرفته است‪ .‬الزم به ذکر است کشورهایی که از نظر‬
‫صنعت بیمه به صنعت بیمۀ کشور ایران شبیهتر هستند و همچنین کشورهایی که دارای صنعت بیمه‬
‫برجستهای در دنیا هستند‪ ،‬مد نظر قرار گرفته شده است‪.‬‬
‫برای بررسی شگردهای تقلب در انواع بیمههای زندگی در کشورهای منتخب‪ ،‬جامعه آماری این مطالعه‬
‫حیطهای شامل کلیه مقاالت پژوهشی‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬کتابها و وب سایتها حاصل از مطالعات کیفی وکمی در‬
‫خصوص شناسایی و کشف انواع تقلبهای بیمههای زندگی در کشورهای منتخب است که بیمهگذار علیه‬
‫بیمهگر انجام میدهد‪ .‬این مطالعه در مراحل زیر صورت گرفته است‪ :‬تعیین سوال پژوهش‪ ،‬تنظیم قرارداد‬
‫پژوهش‪ ،‬جستجوی متون و استخراج دادهها است‪ .‬تمرکز و تاکید بر سوال پژوهشی‪ ،‬نکته ای حائز اهمیت‬
‫است‪ .‬سوال پژوهش مورد نظر عبارت است از "شگردهای تقلب در انواع بیمههای زندگی در کشورهای‬
‫منتخب چیست؟ " سعی شده است این سوال خیلی محدود و سختگیرانه و همچنین وسیع و نامحدود‬
‫نباشد‪ .‬هدف از تنظیم قرارداد پژوهش‪ ،‬تعیین روشهای انجام مرور قبل از بازیابی متون مربوطه است‪ .‬در‬
‫ابتدای کار سطح مطالعات و متونی که در مرور حیطهای روی آنها صورت میگیرد‪ ،‬کلیه مقاالت پژوهشی‬
‫اعم از مقاالتی که در پایگاههای اطالعاتی ‪ Scopus ،Journal Citation Reports ،ISC‬و ‪ WOS‬نمایه می‪-‬‬
‫گردند و همچنین پایاننامهها‪ ،‬رسالهها و طرحهای پژوهشی در این حوزه مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬در‬
‫این قرارداد روشهای جستجوی متون‪ ،‬غربالگری متون‪ ،‬نحوه استخراج دادهها و تجزیه و تحلیل یافتهها‬
‫مشخص گردیده است‪ .‬استراتژی جستجو به دو بخش کلی تقسیم میگردد‪ .‬الف‪ -‬استراتژی جستجو در منابع‬
‫فارسی‪ :‬جستجو در عنوان‪ ،‬چکیده و کلید واژههایی "تقلب در بیمه‪ ،‬تقلب در بیمۀ زندگی‪ ،‬تقلب در‬
‫صورتهای مالی و تقلب در حسابداری" در مقاالت پژوهشی‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬کتابها و وبسایتها انجام می‪-‬‬
‫پذیرد‪ .‬ب‪ -‬استراتژی جستجو در منابع انگلیسی‪ :‬جستجو در عنوان‪ ،‬چکیده و کلید واژههایی در مقاالت‬
‫پژوهشی‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬کتابها و وبسایتها انجام میپذیرد‪ .‬الزم به ذکر است‪ ،‬در هر مورد‪ ،‬نام کشورهای‬
‫مدنظر برای پژوهش نیز به واژگان کلیدی افزوده میگردد و محدودهی جستجو مشاهدهی این واژگان درون‬

‫ر‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫بیمۀ‬ ‫خصوص‬ ‫در یشن‬
‫ارا ه‬ ‫بدنه) و‬
‫منابع‬ ‫(بیمه‬
‫بودن‬ ‫بیمهبهاتوم ی‬
‫محدود‬ ‫عمومیتوجه‬ ‫بازنگری شرای‬
‫همچنین با‬ ‫متن‪ ،‬عنوان یا واژگان کلیدی اسناد خواهد بود‪.‬‬
‫زندگی‪ ،‬محدودیت کیفیت مقاالت یا مستندات اعمال نشده است و به اعتبار پایگاه اطالعات‪ ،‬بسنده نمودهایم‪.‬‬
‫ج) از متن کاوی بهمنظور پوشش مطالبی که ممکن است خارج از پایگاههای اطالعاتی در دسترس باشد‪ ،‬نیز‬
‫استفاده شده است‪ .‬در این حوزه‪ ،‬تنها به گردآوری اسناد و گروهبندی آنها بر پایهی متن بسنده کردهایم که‬
‫گردآوری متون بهصورت ایستا بوده و با توجه به محدودیت در واژگان کلیدی‪ ،‬تعداد اسناد گردآوریشده در‬
‫هر رده‪ ،‬خیلی زیاد نیست‪ .‬فرمهای جمع آوری دادهها شامل بخشهایی همچون منبع‪ ،‬شامل نام مجله‪،‬‬
‫عنوان مقاله ‪ ،‬نویسنده‪ ،‬شماره چاپ و شماره صفحات است‪ .‬همچنین هدف از مطالعه که توسط نویسندگان‬
‫بیان شده است‪ ،‬مورد توجه قرار میگیرد‪ .‬با بررسی متون البته بدون استفاده از زبان ماشین‪ ،‬سعی بر آن شده‬
‫است که ارتباط دو به دو بین اسناد‪ ،‬در صورت وجود‪ ،‬کشف و گزارش شود‪ .‬با بررسی پیشینۀ تحقیق و منابع‬
‫قابل استناد‪ ،‬طرح گردآوری اطالعات ریخته میشود‪ .‬تلفیق ایده و ادبیات پژوهش‪ ،‬منجر به مسألهای واضح و‬
‫قابل بیان میشود که چارچوب پژوهش را تعیین میکند‪ .‬مقاالت پژوهشی به دست آمده در جستجوی منابع‬
‫بر اساس لیست رنگی معاونت پژوهشی و فناوری‪ ،‬مدیریت برنامهریزی و پژوهش تحصیالت تکمیلی‪ ،‬اداره‬
‫ارزیابی پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی تهران مورد ارزیابی قرار گرفته است‪ .‬در این لیست تمامی مجالت‬
‫علمی معتبر در لیست سفید و مجالت نامعتبر در لیست سیاه جمع آوری شده اند‪ .‬مقاالت مورد بررسی در‬
‫جستجوی منابع جز لیست سفید مجالت دانشگاه شهید بهشتی قرار دارند‪ .‬برای رجوع به این لیست به‬
‫آدرس "‪"https://www.sbu.ac.ir‬مراجعه شود‪.‬‬
‫در بخش چهارم و در راستای تامین اهداف ‪ 3‬و‪ ،4‬ابتدا بر اساس نتایج بخش سوم‪ ،‬به جمعآوری اطالعات‬
‫مربوط به مصادیق تقلب که توسط بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی رخ میدهد‪ ،‬پرداخته‬
‫میشود‪ .‬برای این منظور‪ ،‬این پژوهش‪ ،‬در دو بخش انجام شده است‪ .‬بخش اول‪ ،‬یک مطالعۀ مروری‬
‫چارچوبی روی مصادیق تقلب در انواع بیمههای زندگی صورت گرفته است‪ .‬در این مرحله‪ ،‬ابتدا با طراحی یک‬
‫پژوهش کیفی بر اساس تحلیل چارچوبی‪ ،‬کار آغاز شده است‪ .‬در این طراحی‪ ،‬مفاهیم و ایدهها‪ ،‬تعیین‬
‫چارچوب‪ ،‬عملیاتی کردن و مفهوم سازی‪ ،‬بررسی محیط و جمعیت پژوهش‪ ،‬راهبردهای نمونهگیری‪ ،‬انجام‬
‫مصاحبه از خبرگان بیمۀ زندگی جمعآوری و سازماندهی اطالعات احصا شده و در نهایت مسایل اخالق‬
‫پژوهشی‪ ،‬مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬در این بخش‪ ،‬بهمنظور کمیسازی برخی ازعوامل موثر بر مصادیق‬
‫تقلب در انواع بیمههای زندگی به بررسی آماری پروندههای تقلب که توسط بیمهگذاران علیه بیمهگران در‬
‫انواع بیمههای زندگی صورت میپذیرند‪ ،‬میپردازیم‪ .‬در این بررسی آماری‪ ،‬با انجام یک پژوهش آماری‪ ،‬ابتدا‬
‫اقالم آماری و واحدهای آماری دخیل در مصادیق تقلب تعریف میگردند‪ .‬سپس با تعیین جامعه مورد‬
‫ز‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫بررسی‪ ،‬شیوههای نمونهگیری تصادفی‪ ،‬معرفی پارامترهای موثر و دخیل در مصادیق تقلب‪ ،‬معرفی‬
‫برآوردکنندههای مربوط به پارامترهای مورد نظر‪ ،‬اقالم آماری دخیل در مصادیق تقلب به صورت آماری مورد‬
‫بررسی قرار گرفتهاند‪ .‬در این طرح منظور از خبرگان‪ ،‬مدیران ارشد شرکتهای بیمه‪ ،‬مدیران بیمۀ زندگی‪،‬‬
‫کارشناسان صدور‪ ،‬خسارت‪ ،‬ارزیابان خسارت و برخی از نمایندگیهای فروش است‪ .‬در بخش پنجم و در‬
‫راستای تامین هدف ‪ ،5‬ایجاد و تدوین شناسنامه از مصادیق و شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع‬
‫بیمههای زندگی پیادهسازی شده است‪ .‬در این شناسنامه هریک از مصادیق و شگردهای تقلب پس از‬
‫شناسایی در بخش چهارم‪ ،‬کدبندی شده و سپس شرح جامعی از آنها ارائه میگردد‪ .‬همچنین‪ ،‬در این‬
‫شناسنامه‪ ،‬شاخصهای آماری مربوط به ویژگیهای این مصادیق با بررسی آماری پروندههای تقلب در بخش‬
‫چهارم طرح‪ ،‬گردآوری شده است‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬در این شناسنامه‪ ،‬ویژگیهای تقلب‪ ،‬ویژگیهای بیمهگذار‬
‫متقلب‪ ،‬محرکهای وقوع تقلب و نحوه برخورد بیمهگران با این تقلب مورد بررسی قرار گرفته شده است‪.‬‬

‫س‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫ف رست مطالب‬

‫‪1‬‬ ‫بخش اول‪ :‬کلیات پژوهش‬

‫‪2‬‬ ‫‪ -1-1‬خالصۀ طرح‬
‫‪2‬‬ ‫‪ - 2-1‬بیان‪ ،‬اهمیت و ضرورت مساله‬
‫‪3‬‬ ‫‪ - 3-1‬روش تحقیق‬
‫‪7‬‬ ‫بخش دوم‪ :‬مروری بر مفاهیم و تعاریف اساسی بیمهای‬
‫‪8‬‬ ‫‪ -1-2‬مفهوم بیمه‪ ،‬بیمهگر و بیمهگذار‬
‫‪8‬‬ ‫‪- 1- 1-2‬بیمه‬
‫‪9‬‬ ‫‪ -2- 1-2‬بیمهگر‬
‫‪9‬‬ ‫‪ -3-1-2‬بیمهگذار‬
‫‪9‬‬ ‫‪ – 2-2‬بیمهنامه‬
‫‪10‬‬ ‫‪ -3-2‬حق بیمه‬
‫‪10‬‬ ‫‪ -4-2‬مستمری‬
‫‪10‬‬ ‫‪ -5-2‬بیمۀ زندگی‬
‫‪12‬‬ ‫‪ -6-2‬ذینفع‬
‫‪12‬‬ ‫‪ -7-2‬خطر‪ ،‬تشدید خطر‪ ،‬حادثه و شدت حادثه‬
‫‪12‬‬ ‫‪ -1-7-2‬خطر‬
‫‪13‬‬ ‫‪ - 2-7-2‬تشدید خطر‬
‫‪13‬‬ ‫‪-3-7-2‬حادثه‬
‫‪13‬‬ ‫‪ -8-2‬ازکار افتادگی‬
‫‪14‬‬ ‫‪-9-2‬پوشش بیمهای‬
‫‪14‬‬ ‫‪ -10-2‬بازخرید بیمهنامههای زندگی‬
‫‪14‬‬ ‫‪ -11-2‬سرمایۀ بیمه‬
‫‪14‬‬ ‫‪ –12-2‬نفع بیمهای‬
‫ش‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪15‬‬ ‫‪ -13-2‬حد اعالی اصل حسن نیت‬

‫‪16‬‬ ‫بخش سوم‪ :‬بیمه زندگی و انواع آن‬
‫‪17‬‬ ‫‪ -1-3‬برخی از ویژگیهای بیمههای زندگی‬
‫‪17‬‬ ‫‪-1-1-3‬ایجاد ذخایر ریاضی قابل توجه برای بیمهگر‬
‫‪18‬‬ ‫‪ -2-1-3‬افزایش رفاه و عدالت اجتماعی‬
‫‪18‬‬ ‫‪- 3-1-3‬رشد و توسعۀ اقتصادی‬
‫‪19‬‬ ‫‪ - 4-1-3‬برخی از استثنائات در بیمۀ زندگی‬
‫‪19‬‬ ‫‪ - 2-3‬برخی از متغیرهای مورد بررسی بیمهگذار در بیمۀ زندگی‬
‫‪20‬‬ ‫‪ - 3-3‬انواع بیمههای زندگی‬
‫‪22‬‬ ‫‪ – 4-3‬پوششهای بیمهای در بیمۀ زندگی‬
‫‪22‬‬ ‫‪ -1-4-3‬پوشش فوت بر اثر حادثه‬
‫‪22‬‬ ‫‪ -2-4-3‬پوشش بیماریهای خاص‬
‫‪22‬‬ ‫بخش چهارم‪:‬مصادیق تقلب در انواع بیمۀزندگی در کشورهای منتخب‬
‫‪22‬‬ ‫‪ - 1-4‬اهمیت و ضرروت شناسایی تقلب در صنعت بیمه‬
‫‪24‬‬ ‫‪ -2-4‬مفهوم تقلب در بیمه و انواع آن‬
‫‪24‬‬ ‫‪ -1-2-4‬مفهوم تقلب‬
‫‪24‬‬ ‫‪- 2-2-4‬انواع تقلب در صنعت بیمه‬
‫‪26‬‬ ‫‪– 3-2-4‬محرکهای اصلی برای وقوع تقلب‬
‫‪27‬‬ ‫‪ 4-2-4‬مفهوم تخلف بیمهای و وجه تمایز آن با مفهوم تقلب بیمهای‬
‫‪28‬‬ ‫‪-3-4‬اهمیت و ضرروت شناسایی شگردهای تقلب در انواع بیمههای زندگی‬
‫‪29‬‬ ‫‪- 4-4‬مصادیق تقلب در انواع بیمهزندگی در کشورهای منتخب‬
‫‪32‬‬ ‫‪ -1-4-4‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در صنعت بیمه کشور پاکستان‬
‫‪33‬‬ ‫‪ -2-4-4‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در صنعت بیمه کشور ترکیه‬
‫‪35‬‬ ‫‪ -3-4-4‬انواع تقلب بیمههای زندگی در صنعت بیمه کشور مالت‬
‫‪38‬‬ ‫‪- 4-4-4‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در صنعت بیمه کشور مالزی‬
‫‪39‬‬ ‫‪ -5-4-4‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در صنعت بیمه کشور مصر‬
‫‪41‬‬ ‫‪- 6-4-4‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در صنعت بیمۀ کشور هند‬
‫ص‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫انگلستانارا ه یشن ‪42‬‬
‫(بیمه بدنه) و‬ ‫اتوم ی‬
‫مه کشور‬ ‫عمومی بیمه‬
‫صنعت بی‬ ‫شرایزندگی در‬
‫بازنگریهای‬
‫‪ -7-4-4‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمه‬
‫‪44‬‬ ‫‪ -8-4-4‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در صنعت بیمه کشور آمریکا‬
‫‪46‬‬ ‫‪- 9-4-4‬انواع تقلب بیمههای زندگی در صنعت بیمه کشور سوئیس‬
‫‪54‬‬ ‫بخش چهارم‪ :‬روش شناسی علمی در شناسایی و کشف مصادیق تقلب‬
‫بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمه زندگی‬
‫‪55‬‬ ‫‪ -1-4‬طراحی پژوهش کیفی‬
‫‪56‬‬ ‫‪ -1-1-4‬بررسی مفاهیم و ایدهها‬
‫‪56‬‬ ‫‪ 2-1-4‬تعیین چارچوب مسالههای پژوهش‬
‫‪57‬‬ ‫‪ -3-1-4‬عملیاتی کردن و مفهوم سازی‬
‫‪58‬‬ ‫‪ -2-4‬طراحی پژوهشی این طرح‬
‫‪58‬‬ ‫‪ -1-2-4‬مسایل مربوط به مناسب بودن محیط و جمعیت پژوهش‬
‫‪58‬‬ ‫‪ -2-2-4‬طراحی مصاحبه از خبرگان بیمۀ زندگی‬
‫‪60‬‬ ‫‪ -3-2-4‬راهبردهای نمونهگیری‬
‫‪62‬‬ ‫‪-4-2-4‬جمع آوری و سازماندهی اطالعات‬
‫‪63‬‬ ‫‪-5-2-4‬جمع آوری و سازماندهی اطالعات مربوط به طرح‬
‫‪67‬‬ ‫‪-6-2-4‬مسایل اخالقی پژوهش‬
‫‪68‬‬ ‫‪ -3-4‬بررسی آماری پروندههای تقلب‬
‫‪69‬‬ ‫‪- 1-3-4‬روششناسی علمی در بررسی آماری پروندههای تقلب‬
‫‪72‬‬ ‫‪-2-3-4‬یافتهها‬
‫‪82‬‬ ‫بخش پنجم‪ :‬شناسنامۀ مصادیق تقلب بیمهگذار عیله بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫‪83‬‬ ‫‪ -1-5‬تعریف شناسنامه‬
‫‪85‬‬ ‫‪ -2-5‬ضرورت تدوین شناسنامه مصادیق تقلب‬
‫‪85‬‬ ‫‪ -1-2-5‬تولید آمار رسمی در شناسایی مصادیق تقلب‬
‫‪85‬‬ ‫‪-2-2-5‬نظام آمارهای ثبتی مربوط به مصادیق تقلب‬
‫‪86‬‬ ‫‪-3-2-5‬ایجاد فراداده یا متا دیتا مربوط به مصادیق تقلب‬
‫‪86‬‬ ‫‪-3-5‬ویژگیهای شناسنامه مصادیق تقلب‬
‫‪86‬‬ ‫‪ -4-5‬مراحل تدوین شناسنامه مصادیق تقلب‬
‫ض‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪87‬‬ ‫‪ - 1-4-5‬لیست کردن همۀ مصادیق تقلب در این حوزه‬

‫‪87‬‬ ‫‪- 2-4-5‬طبقهبندی مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی‬
‫‪88‬‬ ‫‪-3-4-5‬کدگذاری مصادیق تقلب‬
‫‪92‬‬ ‫‪-5-5‬شناسنامه مصادیق تقلب‬
‫‪106‬‬ ‫بخش ششم‪ :‬نتیجهگیری و توصیههای سیاستی‬
‫‪110‬‬ ‫فهرست منابع‬

‫ط‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫ف رست جداول‬

‫‪20‬‬ ‫جدول(‪ .)1-3‬برخی از متغیرهای مورد بررسی بیمهشده در بیمۀ زندگی‬

‫‪33‬‬ ‫جدول (‪ .)2-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور پاکستان‬
‫‪35‬‬ ‫جدول (‪ .)3-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور ترکیه‬
‫‪37‬‬ ‫جدول (‪ .)4-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور مالت‬
‫‪38‬‬ ‫جدول (‪ .)5-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور مالزی‬
‫‪40‬‬ ‫جدول (‪ .)6-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور مصر‬
‫‪42‬‬ ‫جدول (‪ .)7-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور هند‬
‫‪43‬‬ ‫جدول (‪ .)8-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور انگلستان‬
‫‪45‬‬ ‫جدول (‪ .)9-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور آمریکا‬
‫‪47‬‬ ‫جدول (‪ .)10-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور سویس‬
‫‪47‬‬ ‫جدول (‪ .)11-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشورهای منتخب‬
‫‪59‬‬ ‫جدول (‪ .)1-4‬عناوین سواالت مطرح شده در مصاحبه از خبرگان بیمۀ زندگی‬
‫‪61‬‬ ‫جدول (‪ .)2-4‬اطالعات توصیفی مربوط به افراد مصاحبه شونده‬
‫‪63‬‬ ‫جدول (‪ .)3-4‬خالصۀ اطالعات مربوط به مصداق تقلب در خرید بیمه نامه زندگی پس از وقوع حادثه و فوت‬
‫‪64‬‬ ‫جدول (‪ .)4-4‬خالصۀ اطالعات مربوط به مصداق تقلب در فرم پیشنهادی بیمه نامه زندگی‬
‫‪66‬‬ ‫جدول (‪ .)5-4‬خالصۀ اطالعات مربوط به مصداق تقلب در اعالم وقوع حادثه و فوت‬
‫‪67‬‬ ‫جدول (‪ .)6-4‬خالصۀ اطالعات مربوط به مصداق تقلب درایجاد وقوع حادثه و فوت‬
‫‪69‬‬ ‫جدول (‪ .)7-4‬انواع قلمهای دخیل در مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫‪72‬‬ ‫جدول (‪ .)8-4‬پارامترها و برآوردهای در مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫‪74‬‬ ‫جدول (‪ .)9-4‬برآورد درصد (فراوانی نسبی) انواع مصادیق ‪…..‬‬
‫جدول (‪ .)10-4‬برآورد درصد (فراوانی نسبی) انواع تقلب خرید بیمه نامه پس از وقوع حادثه وفوت در انواع بیمههای زندگی‬
‫‪75‬‬
‫‪76‬‬ ‫جدول (‪ .)11-4‬برآورد درصد (فراوانی نسبی )جنسیت در انواع مصادیق ‪…..‬‬
‫‪77‬‬ ‫جدول (‪ .)12-4‬برآورد متوسط سن بیمهگذار متقلب علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫ظ‬ ‫‪78‬‬ ‫جدول (‪ .)13-4‬برآورد درصد وضعیت اشتغال بیمهگذار متقلب علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪79‬‬ ‫جدول (‪ .)14-4‬برآورددرصد (فراوانی نسبی) انواع مصادیق تقلب ‪….‬تفکیک شرکتهای منتخب‬
‫‪80‬‬ ‫جدول (‪ .)15-4‬برآورد درصد (فراوانی نسبی) انواع پروندههای تقلب و نوع خسارت به تفکیک شرکتهای منتخب‬
‫‪80‬‬ ‫جدول (‪ .)16-4‬برخی از اطالعات دموگرافیک بیمهگذاران و بیمه شدگان پروندههای تقلب‬
‫‪88‬‬ ‫جدول(‪ . )1-5‬جدول مربوط به طبقهبندی مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی‬
‫‪91‬‬ ‫جدول(‪ .)2-5‬جدول مربوط به کدگذاری مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی‬
‫‪92‬‬ ‫جدول (‪ .) 3-5‬فرم خام مربوط به شناسنامۀ مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫‪93‬‬ ‫جدول (‪ .) 4-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب خرید بیمهنامه پس از وقوع فوت بر اثر حادثه‬
‫‪94‬‬ ‫جدول (‪ .) 5-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب خرید بیمهنامه پس از ابتال به بیماری خاص‬
‫‪95‬‬ ‫جدول (‪ .) 6-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب خرید بیمهنامه پس از جعل تاریخ و علت فوت‬
‫‪96‬‬ ‫جدول (‪ .) 7-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب جعل امضا‬
‫‪97‬‬ ‫جدول (‪ .) 8-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب جعل میزان درآمد‬
‫‪98‬‬ ‫جدول (‪ .) 9-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب جعل شغل‬
‫‪99‬‬ ‫جدول (‪ .) 10-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب جعل اطالعات پزشکی‬
‫‪100‬‬ ‫جدول (‪ .) 11-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب اعالم ازکار افتادگی جعلی‬
‫‪101‬‬ ‫جدول (‪ .) 12-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب اعالم از کارافتادگی عمدی‬
‫‪102‬‬ ‫جدول (‪ .) 13-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب اعالم وقوع حادثه تحت پوشش جعلی‬
‫‪103‬‬ ‫جدول (‪ .) 14-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب ایجاد حادثه و مرگ جعلی‬
‫‪104‬‬ ‫جدول (‪ .) 15-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب ایجاد حادثه و مرگ عمدی‬
‫‪105‬‬ ‫جدول (‪ .) 16-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب پولشویی و تمیز کردن درآمد نامشروع‬

‫ع‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫ف رست نمودار‬

‫‪21‬‬ ‫نمودار (‪ .)1-3‬نمودار مربوط به انواع بیمههای زندگی براساس ریسکهای تحت پوشش‬
‫‪74‬‬ ‫نمودار (‪ .)1-4‬نمودار کلوچهای برای برآورد درصد انواع مصادیق‪......‬‬
‫‪75‬‬ ‫نمودار (‪ .)2-4‬نمودار کلوچهای برای برآورد درصد انواع تقلب خرید بیمهنامه پس از وقوع حادثه و فوت‬
‫نمودار(‪ .)3-4‬نمودار میلهای برای برآورد درصد انواع تقلب خرید بیمهنامه پس از وقوع حادثه و فوت به تفکیک‬
‫‪77‬‬ ‫جنسیت‬
‫نمودار(‪ .)4-4‬نمودار میلهای برای برآورد متوسط سن بیمهگذار انواع تقلب خرید بیمهنامه پس از وقوع حادثه و فوت‬
‫‪78‬‬ ‫به تفکیک جنسیت‬

‫غ‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫بخش اول‪ :‬کلیات ژوهش‬

‫‪1‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ۀ طرح‬ ‫‪ -1-1‬خ‬
‫در این طرح‪ ،‬به شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههههای زنهدگی در کشهور ایهران و‬
‫کشورهای منتخب جهان پرداخته میشود‪ .‬تقلب در صنعت بیمه‪ ،‬یکی از علل مههم در افهزایش هزینههههای‬
‫بیمهگران به شمار میآید‪ .‬تقلبها در انواع بیمههای زندگی از زمان آغاز صنعت بیمه تحت یک بنگاه تجاری‪،‬‬
‫وجود داشته است‪ .‬از این رو‪ ،‬شرکتها نیاز به یک چارچوب مدیریتی قوی برای کشف و کنترل تقلب بیمهای‬
‫دارند‪ .‬بهکارگیری فنون شناسایی تقلب بهمنظور جلوگیری از اقهدامههای متقلبانهه در سیسهتمههای بیمههای‬
‫اجتنابناپذیر است‪ .‬در این طرح ابتدا با مطالعه مروری حیطهای پیشینهی موضوع‪ ،‬انواع شهگردههای تقلهب‬
‫بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی درکشورهای منتخب مورد بررسی قرار میگیرد و سپس پژوهش‬
‫کیفی براساس تحلیل چارچوبی به منظور شناسایی شگردهای تقلب توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمهه‪-‬‬
‫های زندگی در شرکتهای بیمه منتخب ایران انجام میپذیرد و برای بررسی و شناسایی زوایای بیشهتر ایهن‬
‫مصادیق به بررسی و تحلیل آماری پروندههای تقلب در این حوزه پرداخته میشود و در نهایت نتایج به دست‬
‫آمده در تدوین و پیاده سازی شناسنامه مصادیق تقلب در این حوزه مورد استفاده قرار میگیرد‪.‬‬

‫‪ - 2-1‬بیان‪ ،‬اهمیت و ضرورت مساله‬

‫تقلب در صنعت بیمه‪ ،‬عملی ارادی برای بهدست آوردن مزایا و بهرهمندی غیرقانونی از سازمانها و شهرکت‪-‬‬
‫های بیمه است‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬تمامی اموری که منجر به از بین رفتن باور و اعتماد عملکردی در بهین ارکهان‬
‫صنعت بیمه گردد‪ ،‬تقلب در صنعت بیمه محسوب میشود‪ .‬در حال حاضهر تقلهب یکهی از خطرههای بسهیار‬
‫مهمی است که سازمانها و شرکتهای بیمه بها آن روبهرو هسهتند‪ .‬مسهالهی اصهلی ایهن پهژوهش بررسهی‪،‬‬
‫شناسایی و تشخیص شگردهای تقلبهای بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشهور ایهران و‬
‫کشورهای منتخب جهان مانند پاکستان‪ ،‬ترکیه‪ ،‬مالزی‪ ،‬مصر‪ ،‬هند‪ ،‬مالت‪ ،‬آمریکها‪ ،‬انگلهیس و سهویس اسهت‪.‬‬
‫همچنین ایجاد و تدوین شناسنامه شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی تهاکنون‬
‫در این حوزه تدوین و پیاده سازی نشده است لذا تدوین این شناسنامه به عنوان برونداد این طرح معرفهی‬
‫میگردد‪.‬‬
‫از سویی دیگر اهمیت و ضرورت پرداختن به مسالۀ تقلب در رشتههای مختلهف بیمههای از زمهان آغهاز‬
‫صنعت بیمه بهعنوان بنگاه تجاری وجود داشته است‪ .‬میزان خسارات پرداختی برای ادعاهای متقلبانه بخهش‬
‫قابل توجهی از خسارتهایی که بیمهگران پرداخت میکنند را تشکیل داده و ساالنه بهال بهر میلیاردهها دالر‬
‫برآورد میشود‪ .‬در ایران گرچه مطالعهۀ جهامع و دقیقهی در ایهن خصهوص صهورت نگرفتهه اسهت و یکهی از‬
‫‪2‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫جدیهد‬ ‫یشنهای‬
‫ارا هروش‬
‫بدنه) وبروز‬ ‫(بیمه‬
‫باوجود‬ ‫است‪،‬اتوم ی‬
‫متأسفانه‬ ‫عمومی بیمه‬
‫شرای از تقلب‬
‫بازنگریناشی‬
‫محصوالت فرعی این طرح برآورد میزان خسارات‬
‫کالهبرداری‪ ،‬بسیاری از شرکتهای بیمهای نتوانستهاند اقدامی عملی در راستای پیشگیری و کشف این نهوع‬
‫کالهبرداریها انجام دهند‪ .‬بهطورکلی‪ ،‬کالهبرداریهای بیمهای را میتوان در طیف وسیعی که از زیاد جلهوه‬
‫دادن خسارت واقعی آغاز میشود و تا حد ادعای خسارتی کامالً ساختگی و دروغین پیش میرود‪ ،‬طبقهبندی‬
‫کرد‪ .‬این تقلبها انواع مختلفی داشته و در تمامی زمینهههای بیمههای اتفهاق مهیافتنهد‪ .‬شهگردهای تقلهب‬
‫بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی هم بهطور مستقیم (که فرد بهصورت عمهدی یها غیرعمهدی‬
‫باعث خسارت میگردد) و هم غیرمستقیم در افزایش حق بیمهها تهأثیر دارنهد کهه تهاکنون مهورد تحقیهق و‬
‫پژوهش قرار نگرفته است‪ .‬اینگونه فعالیتها در زمرۀ مهمترین مشکالت شرکتهای بیمهه بهوده و از ایهن رو‬
‫دولتها و شرکتهای بیمه و سایر سازمانههای ذیربهط درصهدد کهاهش آنهها هسهتند‪ .‬از ایهن رو بررسهی‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در ادعاهای بیمهای بر اساس روشهای گوناگون‪ ،‬از ضرورت‬
‫باالیی برخوردار است و پیشنیاز روشهای شناسایی و کشف تقلب بشمار میرود‪.‬‬

‫‪ – 3-1‬روش تحقیق‬
‫روش تحقیق پژوهش حاضر در سه بخش مطالعۀ مروری حیطهای در بخش شناسایی شگردهای تقلب در‬
‫کشورهای منتخب‪ ،‬مطالعۀ چارچوبی برای شناسایی شگردهای تقلب در شرکتهای منتخب بیمهه و بررسهی‬
‫آماری پروندههای آماری پروندههای تقلب انجام شده اند‪.‬‬
‫با توجه به اینکه تهیۀ شناسنامۀ مصادیق تقلب در هیچ رشته بیمهای از جمله بیمۀ زندگی نسخۀ مشهابه‬
‫بومی و بین المللی ندارد‪ ،‬ابتدا با یک مطالعۀ مروری حیطهای‪ ،‬شگردهای تقلب بیمهگذار علیهه بیمههگهر در‬
‫انواع بیمههای زندگی در کشورهای منتخب مورد بررسی قرار میگیرد‪ .‬مطالعهه مهروری حیطههای‪ ،‬بها یهک‬
‫مطالعۀ کتابخانهای با تمرکز بر واژۀ کلیدی تقلب در بیمۀ زندگی‪ ،‬آغاز و از طریق فیشبرداری (الکترونیکی یا‬
‫کاغذی) ادامه مییابد‪ .‬در هر مورد‪ ،‬نام کشورهای مدنظر برای پژوهش نیز به واژگان کلیدی افزوده میشد و‬
‫محدودۀ جستجو مشاهدۀ این واژگان درون متن‪ ،‬عنوان یا واژگان کلیدی اسناد بهود‪ .‬در مرحلهۀ نخسهت‪ ،‬بها‬
‫توجه به محدود بودن منابع در خصوص بیمۀ زندگی‪ ،‬محدودیت کیفیت مقاالت یا مستندات اعمال نشد و به‬
‫اعتبار پایگاه اطالعات بسنده کردیم‪ .‬در خصوص منابع گردآوری شده از نشریات علمهی‪ ،‬خوشهبختانه‪ ،‬منهابع‬
‫حاصل در فهرست منابع معتبر نسبتاً سختگیر دانشگاه شهید بهشتی قرار داشتند‪ .‬از سایر منابع صرفاً بهرای‬
‫یافتن ایده در طراحی شناسنامه و البته طراحی مصاحبهها استفاده شده است‪ .‬در این مرحله میتوان از متن‬
‫کاوی نیز بهمنظور پوشش مطالبی که ممکن است خهارج از پایگهاهههای اطالعهاتی در دسهترس باشهد نیهز‬
‫‪3‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫استفاده میکنیم‪ .‬سپس‪ ،‬با استفاده از یک مطالعۀ چارچوبی‪ ،‬شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع‬
‫بیمههای زندگی در کشور ایران مورد مطالعه قرار خواههد‪ .‬در مطالعهۀ چهارچوبی‪ ،‬پهس از تعیهین چهارچوب‬
‫پژوهش‪ ،‬نوبت به طراحی الگویی برای گردآوری دادهها میرسد‪ .‬هرچنهد پوشهش کامهل گسهترۀ جغرافیهایی‬
‫منجر به دقیقتر و جامعتر شدن نتایج پژوهش میشود‪ ،‬اما انجام آن خارج از چارچوب زمانی سه ماهۀ انجهام‬
‫پژوهش است‪ .‬بنابراین‪ ،‬ناگزیر از نمونهگیری هستیم‪ .‬از طرفی محدود بودن شهرکتههای بیمهۀ ارائههدهنهدۀ‬
‫خدمات بیمۀ زندگی‪ ،‬ما را برآن میدارد تا موارد تقلب در بیمۀ زندگی اغلب این شهرکتهها را بهرای تکمیهل‬
‫شناسنامۀ تقلب در بیمۀ زندگی پوشش دهیم‪ .‬از آنجاییکه ورود به تمامی پروندهها و تقلبهای این حهوزه‪،‬‬
‫چه بسا به دلیل کشف نشدن آنها غیر ممکن است‪ ،‬نگاه این پروژه به تقلهبههای کشهفشهده خواههد بهود‪.‬‬
‫علیرغم محدودیت تعداد شرکتها‪ ،‬تعداد واحدهای آزمایشی یا افراد مورد بررسی‪ ،‬بسیار قابل مالحظه اسهت‪.‬‬
‫بنابراین پژوهش متمرکز بر نظر خبرگان کل و بر اساس طرح نمونهگیری گلولهبرفهی متناسهب خواههد بهود‬
‫بدین صورت که در سه سطح ارزیابان خسارت‪ ،‬روسای ادارات خسارت‪ ،‬روسای صدور بیمهنامههای زنهدگی و‬
‫مدیران بیمۀ زندگی شرکتها‪ ،‬طوری از نمونهگیری گلولهبرفی استفاده خواهد شد که در هر سهطح‪ ،‬حجهم‬
‫متناسبی از هر شرکت بیمهای با خدمات بیمۀ زندگی در سطح شهر تهران در نمونه باقی باشهد‪ .‬حجهم ایهن‬
‫نمونه بر اساس نمونه در دسترس میباشد‪ .‬تا زمانی به انتخاب نمونه پرداخته میشود که از نظر آماری نتهایج‬
‫و استنباط مورد نظر معنیدار گردد‪ .‬حصول از پوشش این نمونه بر اغلب (نزدیک بهه تمهامی) مهوارد تقلهب‪،‬‬
‫آزمایشی است که در مرحلۀ تحلیل دادههای گردآوریشده‪ ،‬با استفاده از صحت سنجی و مطالعۀ تطبیقی بها‬
‫متون در اختیار‪ ،‬انجام خواهد گرفت و در صورت عدم پوشش‪ ،‬دوباره برای تکمیل نمونه به مرحلۀ گهردآوری‬
‫اطالعات بازخواهیم گشت‪ .‬با توجه به تکیه بر نظر خبرگان این صنعت در گردآوری اطالعات‪ ،‬و با عنایت بهه‬
‫باز بودن فضای پیمایش برای ساخت اطالعات‪ ،‬از شیوۀ مصاحبه‪ ،‬برای گردآوری اطالعهات اسهتفاده خهواهیم‬
‫کرد‪ .‬از آنجایی که مورد سؤال پژوهش‪ ،‬پیش از گردآوری اطالعات بسیار گنگ اسهت و بها تکیهه بهر مطالعهۀ‬
‫کتابخانهای از پیش انجام شده‪ ،‬ساختار مصاحبه‪ ،‬نیمه سهاختار یافتهه اسهتفاده خهواهیم کهرد‪ .‬ایهن نهوع از‬
‫مصاحبه‪ ،‬که چیزی بین مصاحبۀ ساختاری و غیر ساختاری است‪ ،‬شامل پرسشههای از پهیش تعیهین شهده‬
‫است که از مصاحبهشوندهها پرسیده میشود ولی محدود به این پرسشها نخواهد بود‪ .‬در واقهع مصهاحبهگهر‬
‫میتواند تا حد مکفی از موضوع فاصله بگیرد و با ایجاد چالشهایی نه چندان سهخت بهرای مصهاحبهشهونده‪،‬‬
‫اطالعات پنهانشده در ورای نظر او را نیز احصاء کند‪ .‬در واقع این نوع از مصاحبه به این دلیل مهدنظر اسهت‬
‫که پرسشهای این پژوهش‪ ،‬مؤید این واقعیتاند که افراد‪ ،‬پدیدۀ تقلب در بیمۀ زنهدگی را بهه شهکلهها و بها‬
‫مصادیق گوناگون ممکن است درک کرده باشند‪ .‬بنابراین پژوهشگر نمیتواند در این خصوص‪ ،‬از خبرگان این‬
‫‪4‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫یشن ادهای ا‬

‫اسهتاندارد‬ ‫بدنه) وبههارا ه‬
‫صهورت‬ ‫بسته یو (بیمه‬
‫مصهاحبه را‬ ‫بیمه اتوم‬
‫عمومیخود‬
‫شرایدریافت‬ ‫صنعت سبقت گرفته و چارچوب مصاحبه رابازنگری‬
‫منطبق با‬
‫برگزار کند‪ .‬این مصاحبهها در ابتدای امر با سؤالهای اساسی و صریح آغار میشوند و پرسشگران بها تحلیهل‬
‫همزمان پاسخهای مصاحبهشونده‪ ،‬بررسی خواهند کرد که سؤالهای اضافی برای بههرهمنهدی بیشهتر از نظهر‬
‫مصاحبهشونده به چه شکلی پرسیده شود‪ .‬در هر مرحله‪ ،‬در صورت خالصه بودن یا مبهم بودن پاسهخهها‪ ،‬بها‬
‫استفاده از سؤالها سخت‪ ،‬سعی خواهد شد که همۀ آنچه که مصاحبهشونده از صورت سهؤال در ذههن دارد‪،‬‬
‫با بیان و درکی یکسان‪ ،‬پیاده شود‪ .‬نتایج حاصل از مصاحبه در پروندههای منظم پیاده میشود و محتوای هر‬
‫مصاحبه‪ ،‬دو بار توسط مصاحبهکننده بررسی میشهود‪ .‬محصهول ایهن بررسهی‪ ،‬نتهایجی اسهت کهه در قالهب‬
‫اندازههای کیفی ذخیره میشود‪ .‬تجربۀ حاصل از هر مصاحبه میتواند در انتخاب سؤالهای اساسی مصهاحبۀ‬
‫بعد‪ ،‬تأثیرگذار باشد‪ .‬در ادامۀ این مطالعۀ چارچوبی‪ ،‬پیادهسازی مصاحبههای صهورت گرفتهه و تحلیهل آنهها‬
‫انجام شده است و مصاحبهها به صورت خالصۀ اطالعات استخراج شهده اسهت‪ .‬معمهوال مصهاحبه از خبرگهان‬
‫بیمههای زندگی‪ ،‬به مکالمهیی هدفمند با هدف جمعآوری اطالعات گفته میشود‪ .‬در این طرح برای استخراج‬
‫اطاعات نیاز به طراحی مصاحبه با خبرگان بیمۀ زندگی است‪ .‬به طورکلی مصاحبه انهواع گونهاگونی دارد کهه‬
‫میتوان به مصاحبۀ استاندارد (رسمی یا ساختارمند)‪ ،‬مصاحبۀ غیر استاندارد (غیر رسهمی) و مصهاحبۀ نیمهه‬
‫ساختار یافته اشاره نمهود‪ .‬در مصهاحبۀ اسهتاندارد‪ ،‬پرسهشههای مصهاحبه‪ ،‬سهاختارمند و رسهمی هسهتند و‬
‫مصاحبهگر از افراد مصاحبه شونده درخواست میکند تا به سواالت پاسخ دهند‪ .‬در این نوع مصاحبه به نکاتی‬
‫مهمی در مورد موضوع طرح‪ ،‬اشاره میگردد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬فرض میشود کهه پرسهشههای مصهاحبه‪ ،‬بهه‬
‫اندازهای که بتوان کلیۀ اطالعات مورد نیاز را از مصاحبه شوندگان استخراج کرد‪ ،‬طراحی میگردد‪ .‬همچنهین‬
‫پرسشها به گونهای طراحی میشوند که شرکت کنندگان به روشنی میفهمند چه چیزی از آنهها خواسهته‬
‫شده است‪ .‬کلید واژههای هر پرسش‪ ،‬معنادار بوده و مفهوم هر پرسش نیز برای شرکتکنندگان در مصهاحبه‬
‫یکسان است‪ .‬به طور خالصه‪ ،‬مصاحبۀ استاندارد‪ ،‬با تالش برای ایجهاد ارتبهاط بهین افکهار شهرکتکننهده در‬
‫مصاحبه و تجربۀ او و نیز استفاده از یک دسته سواالت از پیش تعیین شده برای اسهتخراج اطالعهات‪ ،‬سهبب‬
‫میگردد شرکتکنندگان‪ ،‬افکار و نظرات خود را در مورد مسایل مربوط به موضوع پهژوهش ابهراز کننهد‪ .‬در‬
‫صورتی که در مصاحبۀ غیر استاندارد‪ ،‬مصاحبهکننده در حالی مصاحبه را آغاز میکند که نمیداند سوالهای‬
‫ضروری طرح کدامند و در نتیجه نمیتواند فهرست پرسشها را تعیین کند‪ .‬همچنین مصاحبه نیمه سهاختار‬
‫یافته‪ ،‬چیزی بین مصاحبه استاندارد و غیر استاندارد است‬
‫که درآن سواالت از پیش تعیین شده وجود دارد‪ .‬سواالت هرچنهد بهه صهورت منظمهی از شهرکت کننهدگان‬
‫پرسیده میشود ولی مصاحبهگر میتواند تا اندازهای که به نکاتی فراتر از پاسخ سواالت دست یابد‪ ،‬از موضهوع‬
‫‪5‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫خارج شود‪ .‬در این پژوهش‪ ،‬مصاحبه به شیوۀ مصاحبۀ نیمه ساختار یافته طرح ریزی شهده اسهت و سهواالت‬
‫مصاحبه براساس عوامل موثر که در شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در‬
‫منابع خارجی و داخلی شناسایی شده است‪.‬‬
‫در بررسی آماری پروندههای تقلب با استفاده از روشهای آماری‪ ،‬نمونهای تصادفی از پروندهههای تقلهب‬
‫انتخاب شده است و با بررسی این پروندهها متغیرها و اقالم موثر روی این تقلبها مورد بررسهی قهرار گرفتهه‬
‫است‪ .‬در این بررسی آماری‪ ،‬با انجام یک پژوهش آماری‪ ،‬ابتدا اقالم آمهاری و واحهدهای آمهاری دخیهل در‬
‫مصادیق تقلب تعریف میگردند‪ .‬سپس با تعیین جامعه مورد بررسی‪ ،‬شیوههای نمونهگیری تصادفی‪ ،‬معرفهی‬
‫پارامترهای موثر و دخیل در مصادیق تقلب‪ ،‬معرفی برآورد کنندههای مربوط به پارامترهای مورد نظهر‪ ،‬اقهالم‬
‫آماری دخیل در مصادیق تقلب به صورت آماری مورد بررسی قرار گرفتهانهد‪ .‬در نهایهت‪ ،‬ایجهاد شناسهنامه از‬
‫شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی از نتایج مطالعۀ چارچوبی و بررسهی آمهاری‬
‫حاصل شده است‪ .‬در این شناسهنامه هریهک از مصهادیق و شهگردهای تقلهب پهس از شناسهایی در مطالعهۀ‬
‫چارچوبی‪ ،‬براساس اصول رایج کدبندی‪ ،‬کدبندی شده و سپس شرح جامعی از آنها ارائه میگردد‪ .‬همچنین‪،‬‬
‫در این شناسنامه‪ ،‬شاخصهای آماری مربوط به ویژگیهای این مصادیق با بررسی آماری پروندهههای تقلهب‪،‬‬
‫گردآوری شده است‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬در این شناسنامه‪ ،‬ویژگیهای تقلهب‪ ،‬ویژگهیههای بیمههگهذار متقلهب‪،‬‬
‫محرکهای وقوع تقلب و نحوه برخورد بیمهگران با این تقلب مورد بررسی قرار گرفته شده است‪ .‬این موضوع‪-‬‬
‫ها با بررسی مطالعۀ چارچوبی حاصل شده است‪ .‬در تدوین شناسنامه‪ ،‬برخهی از نتهایج مربهوط بهه مطالعهۀ‬
‫چارچوبی‪ ،‬مانند شرح و توصیف تقلب‪ ،‬روند رخداد تقلب‪ ،‬ویژگی اصلی تقلب‪ ،‬محرکهای بروز تقلب و روشها‬
‫و نحوۀ برخورد بیمهگران با تقلب استفاده میگردد‪ .‬همچنین برخی از نتایج استنباط آماری حاصل از بررسی‬
‫آماری پروندههای تقلب در این حوزه مانند فراوانی نسبی تقلب‪ ،‬محدوۀ سنی بیمهگذار متقلب‪ ،‬شهغل بیمهه‪-‬‬
‫گذار متقلب‪ ،‬جنیست و ردۀ درآمدی بیمهگذار متقلب مورد بررسی قهرار گرفتهه اسهت‪ .‬الزم بهه ذکهر اسهت‬
‫اطالعات مربوط به پروندههای تقلب در این حوزه با انجام تعهدات الزم از مجری طرح‪ ،‬جهت حفظ محرمانگی‬
‫اطالعات‪ ،‬توسط شرکتها بیمه منتخب و از طریق مدیران بیمه زندگی شرکتهای منتخب در اختیار مجری‬
‫طرح قرار گرفته است‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫بخش دوم‪ :‬مروری بر مفاهیم و تعاریف‬

‫اساسی بیمهای‬

‫‪7‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫مقدمه‬
‫در این بخش‪ ،‬برخی از مفاهیم و تعاریف اساسی بیمهای که در این طرح مورد استفاده قرار گرفته است‪،‬‬
‫مورد بررسی قرار میگیرد‪ .‬بدین منظور به مرور و بررسی مفاهیم بیمهای همچون مفهوم بیمه‪ ،‬بیمهگر‪،‬‬
‫بیمهگذار‪ ،‬بیمهنامه‪ ،‬حق بیمه‪ ،‬مستمری‪ ،‬بیمۀ زندگی‪ ،‬ذینفع‪ ،‬خطر‪ ،‬تشدید خطر‪ ،‬حادثه‪ ،‬شدت حادثه‪،‬‬
‫ازکارافتادگی‪ ،‬پوشش بیمهای‪ ،‬ذخیرۀ ریاضی بیمههای زندگی‪ ،‬بازخرید بیمههای زندگی‪ ،‬سرمایۀ بیمه‪،‬‬
‫نفع بیمهای و حد اعالی اصل حسن نیت پرداخته شده است‪.‬‬

‫‪ -1-2‬مف وم بیمه‪ ،‬بیمهگر و بیمهگذار‬

‫‪- 1- 1-2‬بیمه‬
‫در مورد معنی لغوی واژۀ بیمه دیدگاههای مختلفی وجود دارد‪ .‬برخی‪ ،‬این واژه را به معنی "بیم یا‬
‫ترس" و برخی دیگر این واژه را به عنوان یک واژۀ اردو و هندی تحت عنوان "بیما" معرفی نمودند و آن‬
‫را به معنای "اطمینان‪ ،‬تامین‪ ،‬آرامش خاطر و ایمنی در برابر خطرها " بهکاربردند‪ .[2,1] ،‬همچنین این‬
‫واژه در فرهنگ معین به معنی "ضمانت" معرفی شده است و به عملی گفته میشود که اشخاص با‬
‫پرداخت وجهی‪ ،‬قراردادی منعقد میکنند تا در صورتی که موضوع بیمه به نحوی از انحا در مخاطره افتد‪،‬‬
‫شرکت بیمه از عهدۀ خسارت برآید‪ .[3] ،‬از سویی دیگر واژه بیمه‪ ،‬واژه فرانسوی و معادل واژه‬
‫‪ Insurance‬است‪ .‬در بین بیمهگران انگلیسی متداول است که بیمههای اموال را ‪ Insurance‬و بیمههای‬
‫زندگی را ‪ Assurance‬مینامند ولی در بعضی از کشورهای انگلیسی زبان هر دو نوع بیمه را با واژه‬
‫‪ Insurance‬معرفی میکنند‪.[4,1] ،‬‬

‫از دیدگاه حقوقی این واژه در سال ‪ ،1316‬در قانونی تحت عنوان قانون بیمه ایران برای اولین با معرفی‬
‫شد‪ .‬طبق قانون بیمۀ ایران مورخه ‪ ،1316/2/7‬ماده ‪ ،1‬بیمه‪ ،‬عقدی است که به موجب آن یک طرف‪،‬‬
‫تعهد میکند در ازای دریافت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه‪ ،‬خسارت وارده‬
‫بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد‪ .‬متعهد را بیمهگر‪ ،‬طرف تعهد را بیمهگذار‪ ،‬وجهی را که بیمه‪-‬‬
‫گذار به بیمهگر میگردازد حق بیمه و آنچه را که بیمه میشود موضوع بیمه نامند‪ .[1]،‬ازدیدگاه‬
‫اکچوئری‪ ،‬این واژۀ بیمه شامل تعریفی است که در برگیرندۀ مکانیسم فنی‪ ،‬ماهیت و چیستی تعاونی و‬
‫مشارکتی نهاد بیمه باشد‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬این واژه به معنی یک سیستم حمایتی و مالی مبتنی بر موازین و‬
‫محاسبههای آماری است که به یاری یک ساختار تعاونی و همیاری و مشارکتی میان جمع بیمهگذاران پر‬
‫شمار‪ ،‬شکل گیرد‪ .‬بیمهگر نقش ساماندهی و مدیریت جامعه بیمهگذاران و بیمهشدگان در معرض خطر‬
‫را ایفا میکند‪ .‬بنابراین گردآوری اشخاص در معرض خطر‪ ،‬بر پایۀ موازین آماری و سرو سامان دادن به‬
‫‪8‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫یا ا‬
‫ادهای‬ ‫جبرانه یشن‬
‫خسارتها‬ ‫بدنه) و ارا‬ ‫هایی (بیمه‬
‫احتمالی)‪،‬‬ ‫خسارتاتوم‬
‫عمومی بیمه‬
‫پیامدشرایخطرها (‬
‫بازنگری‬
‫آثار و‬ ‫مشارکت و تعاون آنان برای رویارویی با‬
‫پرداخت سرمایه بیمهای‪ ،‬وظیفۀ بنیادین شرکتهای بیمه است‪.[2,1] ،‬‬

‫‪ -2- 1-2‬بیمهگر‬
‫بیمهگر‪ ،‬شخصی است حقوقی که در مقابل دریافت حق بیمه از بیمهگذار‪ ،‬تعهد جبران خسارت و یا‬
‫پرداخت وجه معینی را در صورت وقوع حادثه به عهده میگیرد‪ .[2] ،‬تعهد بیمهگر در مورد بیمههای‬
‫اموال و دارایی و تعهد او دربارۀ بیمههای اشخاص از قواعد و ضابطههای خاص آنها پیروی میکنند‪،‬‬
‫]‪.[6,5‬‬

‫‪ -3-1-2‬بیمهگذار‬
‫بیمهگذار شخصی است حقیقی یا حقوقی که طرف تعهد بیمهگر است که با پرداخت وجهی به بیمهگر‪،‬‬
‫جان یا مال یا مسوولیت خود و یا دیگران را تحت پوشش قرار میدهد‪ .[7,1] ،‬بیمهگذار موظف است در‬
‫هنگام عقد قرارداد بیمه‪ ،‬کیفیت خطر مورد بیمه را به بیمهگر اطالع دهد‪ ،‬حق بیمه را به موقع بپردازد‪،‬‬
‫از مورد بیمه در حد متعارف حفاظت نماید‪ ،‬تشدید خطر را اعالم نماید و وقوع حادثه را به موقع به بیمه‪-‬‬
‫گر اطالع دهد‪.[5,2,1] ،‬‬

‫‪ - 2-2‬بیمهنامه‬
‫بیمهنامه‪ ،‬شرایط و ضوابط مورد توافق بین بیمهگر و نهادی است که تقاضای بیمه دارد و به عنوان بیمه‪-‬‬
‫گذار شناخته میشود‪ .‬این ضوابط و شرایط توافقی به طور معمول در بیمهنامه و یا قرارداد بیمه درج می‪-‬‬
‫شود و در بسیاری موارد به عنوان سند رسمی در حوزههای قضایی مورد استفاده میباشد‪ .[1] ،‬بیمهنامه‬
‫بدون توجه به قالب آن از نظر قانونی‪ ،‬قراردادی توافقی و الزماالجرا بین بیمهگر و بیمهگذار است‪ .‬شرایط و‬
‫ضوابط نوشته شده در بیمهنامه ممکن است جامع نباشد‪ ،‬زیرا به علت اینکه بسیاری از شرایط قرارداد در‬
‫قوانین عمومی وجود دارد و به آنها استناد میشود‪ .[8] ،‬معموال سند بیمهنامه موارد زیر را شامل میشود‪:‬‬

‫مشخصات کامل بین بیمهگذار و بیمهگر‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬تعریف شرایطی که بر طبق آن‪ ،‬بیمهنامه دارای اعتبار است‪.‬‬
‫‪ ‬فهرست استثناها‬
‫‪ ‬تعریف دقیق از آنچه که منجر به ادعای خسارت میشود‪.‬‬
‫‪ ‬تعیین رویههای بررسی در هنگام وقوع خسارت‬
‫‪ ‬جزییات مدت قرارداد‪ ،‬حق بیمه و سقف تعهدات در جبران خسارت‬
‫‪ ‬ارایۀ بیمهنامه‬
‫‪9‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪ -3-2‬ق بیمه‬
‫حق بیمه مبلغی است که بیمهگذار به بیمهگر میپردازد تا طبق قرارداد بیمه که در بیمهنامه مندرج‬
‫است‪ ،‬در صورت وقوع خسارت‪ ،‬زیان او را جبران نماید‪ .‬به بیان دیگر حق بیمه بیانگر قیمت خرید‬
‫بیمهنامه از سوی بیمهگذار و قیمت فروش بیمهنامه از سوی بیمهگر است‪ .[1] ،‬بیمهگذار که دارندۀ‬
‫بیمهنامه است با پرداخت حقبیمه میتواند خود را در مقابل خطرات تضمین نماید‪ .‬در واقع بیمهگذار با‬
‫پرداخت حقبیمه در جبران خسارتهای وارده به گروه بیمهگذاران مشارکت میکند‪ .‬میزان حق بیمه‬
‫معموال تحت تاثیر دو عامل مهم قرار دارد که یکی مربوط به خسارت (احتمال وقوع خسارت‪ ،‬میزان‬
‫خسارت و مدت بیمه) و مسایل مربوط به آن است و دیگری سایر هزینهها از قبیل هزینههای اداری و‬
‫غیره میباشد‪ .‬نحوۀ تعیین حق بیمه بر اساس علم احتماالت و روشهای خاص خود برای هریک از انواع‬
‫بیمهها صورت میگیرد‪.[9,1] ،‬‬

‫‪ -4-2‬مستمری‬
‫واژۀ مستمری از سال مشتق شده است و به پرداختهای ساالنه اطالق میشود‪ .‬به طور عام مستمری به‬
‫پرداختهای متوالی که از یک زمان مشخص آغاز میشود گفته میشود که برای یک دورۀ مشخص و یا تا‬
‫پایان عمر یک فرد و یا افراد بیشتری به آنها پرداخت میگردد‪.[10] ،‬‬

‫اگر مستمری صرفا برای یک دورۀ مشخص پرداخت گردد‪ ،‬بدون اینکه به طول عمر فرد بستگی داشته‬
‫باشد‪ ،‬به آن مستمری معین میگویند‪ .‬اگر مستمری برای کل دورۀ حیات فرد‪ ،‬یعنی تا زمانی که زنده‬
‫است‪ ،‬پرداخت گردد به آن مستمری تمام عمر میگویند‪ .‬نوع دیگری از مستمری وجود دارد که پرداخت‪-‬‬
‫ها صرفا طی یک دورۀ مشخص پرداخت میگردد‪ ،‬ولی چنانچه فوت قبل از سررسید این دوره اتفاق افتد‪،‬‬
‫مستمری قطع میشود‪ .‬لذا مستمری تا زمانی پرداخت میشود که هریک از سررسید و یا فوت زودتر اتفاق‬
‫بیفتد‪ .‬به این مستمری‪ ،‬مستمری موقتی زندگی میگویند‪ .‬چنانچه مستمریبگیر‪ ،‬قبل از شروع دریافت‬
‫مستمری فوت کند (به عنوان مثال از بازنشستگی و یا سن مقرر طبق قرارداد مستمری)‪ ،‬سرمایه فوت به‬
‫ذینفعان یا بازماندگان طبق قرارداد پرداخت میگردد‪.[12,11] ،‬‬

‫‪ -5-2‬بیمۀ زندگی‬
‫بیمۀ زندگی‪ ،‬قراردادی است که به موجب آن بیمهگر متعهد میگردد که در صورت فوت شخص بیمهشده‬
‫و یا ابتال به بیماریهای خاص و یا زنده ماندن او در موعد مقرر‪ ،‬مبل معینی را یکجا و یا به صورت‬
‫مستمری به بیمهگذار و یا شخص تعیین شده از طرف او بپردازد‪ .‬بیمۀ زندگی دارای ویژگیهای مختلف‬

‫‪10‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫جامعه ا‬
‫یشنو ادهای‬ ‫امنیتو ارا ه‬
‫خانواده‬ ‫(بیمه بدنه)‬ ‫اتوم ی‬
‫آرامش و‬ ‫عمومیدربیمه‬
‫ایجاد‬ ‫بر شرای‬
‫اهمیت آن‬ ‫بازنگری‬
‫میکند و‬ ‫است که آن را از سایر بیمهها متمایز‬
‫میافزاید‪.[13,12,1] ،‬‬

‫به بیان دیگر بیمۀ زندگی‪ ،‬نوعی بیمه است که در آن بیمهگر متعهد میشود‪ ،‬مبل معینی به صورت‬
‫سرمایه و یا مستمری به بیمهگذار و یا ذینفعانی که او تعیین کرده است‪ ،‬پرداخت کند‪ .‬همچنین بیمه‪-‬‬
‫گذار میتواند بر حسب شرط دریافت مزایای بیمهنامههای زندگی (حیات و یا فوت بیمه شده)‪ ،‬نحوۀ‬
‫دریافت مزایا (یکجا و یا مستمری)‪ ،‬زمان دریافت مزایا و نحوۀ پرداخت حق بیمه‪ ،‬هر نوع بیمه نامهای را‬
‫که پاسخگوی نیازهایش باشد‪ ،‬خریداری نماید‪ .[1] ،‬از انواع بیمههای زندگی میتوان به برخی از آنها‬
‫به شرح زیر اشاره نمود‪ .‬بیمههای زندگی پوششدهندۀ ریسک فوت‪ ،‬بیمهگر متعهد میشود در صورت‬
‫فوت بیمه شده که ممکن است خود بیمه گذار باشد یا شخص دیگری‪ ،‬مبلغی پرداخت کند تا زندگی‬
‫دریافت کننده این مبل تأمین شود‪ .‬این بیمهها معموالً مدّت معیّنی دارند‪ .‬اگر قبل از پایان آن مدت‬
‫بیمه شده فوت نکند‪ ،‬آنگاه بیمهگر تعهدی ندارد‪ .‬ولی ممکن است بیمه برای تمام عمر باشد هر زمان‬
‫که بیمه شده فوت کند بیمهگر مبل بیمه را پرداخت خواهد کرد‪ .[4] ،‬در این زیر بخش به معرفی‬
‫برخی انواع بیمههای زندگی پوششدهندۀ فوت میپردازیم‪ .‬بیمه عمر زمانی و بیمه تمام عمر از انواع‬
‫این نوع بیمه هستند که در ادامه به تشریح آنها میپردازیم‪ .‬دربیمۀ زندگی زمانی‪ ،‬ریسک فوت را طی‬
‫یک دورۀ معین (مدت اعتبار قرارداد‪ 5 ،‬یا ‪ 10‬ساله) تحت پوشش قرار داده و در صورت فوت بیمهشده‬
‫طی این دوره‪ ،‬سرمایۀ تعیین شده توسط بیمهگر به ذینفع یا ذینفعان پرداخت میگردد‪ .‬در صورت‬
‫حیات بیمهشده پس از مدت قرارداد هیچ وجهی پرداخت نمیشود و طبیعی است که حق بیمههای‬
‫پرداختی او مسترد نخواهد شد‪ .‬لذا بیمۀ عمر زمانی صرفا جنبۀ تامینی دارد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬این نوع از‬
‫بیمۀ زندگی‪ ،‬صرفا ریسک فوت طی دورۀ مشخص را پوشش داده و معموال ریسکهای اضافی بدان ملحق‬
‫نمیشود‪ .‬بنابراین به این نوع از بیمۀ زندگی‪ ،‬بیمۀ زندگی سادۀ زمانی نیز میگویند‪ .[27,1] ،‬بیمه تمام‬
‫عمر‪ ،‬سرمایه بیمه را در هر زمان که فوت بیمهشده اتفاق بیافتد به استفادهکننده میپردازد‪.[1] ،‬‬
‫همچنین بیمههای زندگی پوششدهندۀ ریسک حیات‪ ،‬بیمهگذار از تحصیل این بیمه‪ ،‬از تأمین سرمایه‪-‬‬
‫ای برای زمان پس از بازنشستگی خود بهرهمند میشود‪ .‬ممکن است ذینفع بیمه فرد دیگری غیر از او‬
‫باشد‪ .‬در بعضی از این بیمهها‪ ،‬بیمهگر متعهد است به جای سرمایه یکجا مستمری ساالنه ای بپردازد‪ .‬این‬
‫مستمری ممکن است برای مدّت معیّن باشد یا تا آخر عمر بیمه شده در نظر گرفته شود‪ .‬در بیمه زندگی‬
‫تشکیل سرمایه‪ ،‬در صورت حیات بیمه شده در پایان مدت بیمه‪ ،‬سرمایه بیمه به صورت یکجا به وی‪،‬‬
‫پرداخت میشود‪ .‬این نوع بیمه شامل دو جزء پوشش ریسک و جزء سرمایهگذاری است‪ .‬بیمه مستمری‪،‬‬
‫یکی از انواع بیمههای زندگی پوششدهندۀ حیات است که به جای پرداخت سرمایه معیّن در پایان‬
‫‪11‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫مدّت بیمه برای بیمه شده مستمری برقرار میکند‪ .‬نوعی قرارداد بیمه است که وجوهی را به صورت‬
‫ماهانه‪ ،‬فصلی یا ساالنه طی دوره زندگی فرد‪ ،‬مستمری بگیر و یا افرادی پرداخت میکند‪ .‬طول دوره‬
‫پرداخت مستمری هرگز از طول عمر بیمه گذار بیشتر نخواهد بود‪ .‬در حالی که هدف اصلی بیمه زندگی‬
‫ارائه وجوهی به ذینفع در هنگام فوت بیمهگذار است‪ ،‬هدف مستمری‪ ،‬پرداخت وجوهی به مستمری‬
‫بگیر درطول دوره زندگی وی میباشد‪ .‬مستمری که سازمانهای بازنشستگی دولتی و یا مؤسسات تأمین‬
‫اجتماعی برای کارمندان و کارگران برقرار میکنند یکی از انواع مستمری است که صرف نظر از میزان هر‬
‫مستمری‪ ،‬کاملترین آن است‪ .‬زیرا به مجرّد رسیدن زمان بازنشستگی پرداخت مستمری شروع و تا پایان‬
‫حیات بیمه شده ختم میشود‪ .‬در بسیاری بیمهنامههای بازنشستگی از این قبیل پس از فوت بیمه شده‬
‫مستمری برای همسر بیمه شده و فرزندان او تا رسیدن به سن معیّن ادامه مییابد‪ .‬امّا مستمریهایی که‬
‫بیمهشده با پرداخت حقّ بیمه برای خود خریداری مینماید انواع مختلفی دارد که در اصطالحات بعدی‬
‫مالحظه میشود‪ .[4] ،‬برای اطالع ازمحصوالت این نوع بیمه به ]‪ [26‬مراجعه شود‪.‬‬

‫‪ -6-2‬ذینفع‬
‫شخصی است حقیقی یا حقوقی که نام وی در بیمهنامه ذکر شده است و مستحق دریافت غرامت می‪-‬‬
‫باشد‪ .‬هرچند در مواردی ممکن است این دو متفاوت باشند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬در بیمۀ زندگی به شرط‬
‫فوت‪ ،‬ذینفع شامل وارثان بیمهگذار هستند‪ .[10] ،‬همچنین تعیین ذینفع بیمهنامه زندگی که بدون‬
‫رضایت مکتوب آن ذینفع نمیتوان او را تغییر داد‪ .‬به عبارت دیگر ذینفع مطلق‪ ،‬ذینفع بیمهنامه‬
‫زندگی باقی خواهد ماند مگر آن که وی برای تغییر در ذینفع (ذینفعها( بیمه نامه رضایت دهد‪ .‬به‬
‫موجب این حقّ‪ ،‬بیمهگذار میتواند در بیمهنامه زندگی از ابتدا ذینفع دومی را معرفی نماید که در‬
‫صورت فوت ذینفع اول قبل از بیمه شده‪ ،‬جانشین او شود‪ .‬بر اساس مقررات قانون بیمه ایران‪ ،‬بیمهگذار‬
‫نیاز به گنجاندن چنین شرطی ندارد‪ .‬بیمهگذار میتواند ذینفع معیّن در بیمهنامه را در جریان مدّت بیمه‬
‫از سمت خود عزل و شخص دیگری را به جای وی به عنوان ذینفع معرفی نماید‪.[4] ،‬‬

‫‪ -7-2‬خطر‪ ،‬تشدید خطر‪ ،‬ادثه و شدت ادثه‬

‫‪ -1-7-2‬خطر‬
‫واژۀ لغوی "خطر" به معنای حادثه‪ ،‬اتفاق‪ ،‬ضرر‪ ،‬آفت‪ ،‬آسیب‪ ،‬بال و هراس است‪ .‬بنابراین واژۀ خطر در‬
‫زبان ادبی و محاورهای به معنای پیشآمد و رویداد زیانبار و آفتزا و هم به معنای سنجش و پذیرش‬
‫پیامد مساعد یا نامساعد یک رویداد یا پیشامد است که در آن گاهی سود‪ ،‬قدر‪ ،‬مرتبه‪ ،‬بزرگی و اهمیت‬
‫یافتن وجود دارد و گاهی هالکت‪ ،‬تلف‪ ،‬ضرر و آسیب است‪ .‬این واژه گاهی به معنای رویدادی احتمالی و‬
‫‪12‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫از "ادهای‬

‫وقوع ا‬ ‫یشن‬ ‫مادۀو ارا ه‬
‫نخست‬ ‫(بیمهدربدنه)‬
‫قانونی بیمه‬
‫بیمه اتوم‬ ‫عمومی‬
‫‪.[10‬‬ ‫شرایباشد‪] ،‬‬
‫بازنگریمی‬
‫عمدی‬ ‫گاهی به معنای رویدادی مسلم‪ ،‬ارادی و‬
‫حادثه" و در بند چهارم از مادۀ سوم خود‪ ،‬از "حادثه یا خطری که عقد بیمه به مناسبت آن به عمل آمده‬
‫است"‪ ،‬صحبت میکند‪ .‬قانونگذار دو واژۀ "حادثه و خطر" را به طور مترادف به کار میبرد ولی در‬
‫مجموع میتوان گفت که در موارد قانون بیمه و در بیمهنامهها‪ ،‬واژۀ خطر معنای عامتر و گستردهتری دارد‬
‫و شامل انواع حوادث‪ ،‬بیماریها و آسیبهای احتمالی است که موضوع بیمه قرار میگیرد‪ .‬تعریف خطر از‬
‫دیدگاه بیمهای‪ ،‬معادل واژۀ ریسک است که میتوان آنرا به حالت نا اطمینانی از وقایع یا زیان احتمال یا‬
‫امری که احتمال دارد در آینده دور یا نزدیک اتفاق افتد‪ ،‬معنا کرد‪ .‬بنابراین وقایع مسلم و حتمی یا‬
‫حوادث عمدی و ارادی از شمول مفهوم خطر در معنای بیمهای خارجاند‪.[10] ،‬‬

‫‪ - 2-7-2‬تشدید خطر‬
‫تغییر حاصل در خطر بیمهگذار به نحوی که موجب تشدید و افزایش آن شود‪ ،‬تشدید خطر نامیده میشود‬
‫و بیمهگذار باید مراتب را به بیمهگر اطالع دهد‪ .[1] ،‬بنابر مادۀ ‪ 16‬قانون بیمه‪ ،‬بیمهگر حق دارد با‬
‫دریافت حق بیمۀ اضافی‪ ،‬بیمهنامه را ابقا و یا آنکه از قبول وضعیت جدید خوداری و بیمهنامه صادره را‬
‫فسخ نماید‪ ،‬به ویژه اگر بیمهگذار حاضر به پرداخت حقبیمه اضافی یا حق بیمه متناسب با خطر نباشد‪.‬‬
‫تشدید خطر‪ ،‬یا ممکن است در نتیجۀ عمل بیمهگذار باشد یا آنکه بیمهگذار در تشدید خطر مداخلهای‬
‫نداشته باشد که بنابه مورد‪ ،‬تکلیف بیمهگذار برای اعالم به بیمهگر مختلف است‪.[2, 7] ،‬‬

‫‪ -3-7-2‬ادثه‬
‫از دیدگاه لغوی‪ ،‬به معنای رویداد‪ ،‬رخداد‪ ،‬اتفاق و پیآمد‪ ،‬از دیدگاه فیزیکی‪ ،‬حادثه عبارت است از‬
‫برخوردن‪ ،‬بههم خوردن‪ ،‬سقوط و افتادن‪ ،‬واژگون شدن و از دیدگاه اکچوئری‪ ،‬حادثه یکی از موارد و‬
‫مصادیق خطر (ریسک) میباشد‪ .‬واژۀ حادثه در معنای فیزیکی آن‪ ،‬بیشتر مورد نظر و تامین بیمهگران قرار‬
‫میگیرد‪ .‬به طور کلی مفهوم حادثه از نظر فن بیمهای‪ ،‬بیشتر ناظر به مواردی است که اتفاق ناگوار و‬
‫زیانبار رخ دهد و موجب جرح‪ ،‬نقص‪ ،‬از کار افتادگی یا فوت بیمهشده گردد‪.[10] ،‬‬

‫‪ -8-2‬ازکار افتادگی‬
‫ازکار افتادگی عبارت است از فقدان عضو یا از کار افتادن یا ناقص شدن عضوی از اعضای بدن انسان به‬
‫نحوی که انجام کار و حرفۀ معمولی شخص مصدوم ناممکن و یا زندگی عادی او با مشکل روبه رو گردد‪ .‬از‬
‫کار افتادگی میتواند دایم و موقتی باشد‪ .‬در از کار افتادگی دایم‪ ،‬بیمهگذار صدمهدیده‪ ،‬بعد از سپری شدن‬
‫مدت معینی‪ ،‬دیگر امید و امکان بهبودی برای او مقدورنیست در صورتی که در از کار افتادگی موقت‪ ،‬برای‬
‫بیمهگذار مصدوم‪ ،‬پس از سپری شدن مدت معین بهبودی حاصل میشود که توسط پزشک تایید میگردد‪،‬‬
‫‪13‬‬ ‫]‪.[14,1‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪ -9-2‬وشش بیمهای‬
‫تضمین و تامینی که بیمهگران در مقابل دریافت حق بیمه با صدور بیمهنامه در اختیار بیمهگذاران قرار‬
‫میدهند‪ .‬پوشش بیمهای در هر بیمهنامهای به پوششهای اصلی و اضافی تقسیم میشوند‪ .‬پوششهای‬
‫اصلی برای یک یا چند خطر صادر میشود که در مقابل حق بیمه پرداختی میباشد‪ .‬پوششهای اضافی‬
‫که در مقابل آن حق بیمۀ اضافی دریافت میشود برای پوشش دادن سایر خطرها میباشد که با توافق‬
‫طرفین صورت میگیرد‪.[1] ،‬‬

‫‪ -10-2‬بازخرید بیمهنامههای زندگی‬

‫در صورتیکه بیمهگذار تصمیم بگیرد قرارداد بیمۀ زندگی خود را ترک کند میتواند آن را بازخرید نماید‪.‬‬
‫بیمهگر برای جبران عدم النفع و هزینههای خویش قسمتی از ذخیره ریاضی بیمهگذار را کسر و بقیه را‬
‫که ارزش باز خریدی قرار داد است به بیمهگذار مسترد میدارد‪.[15,1] ،‬‬

‫‪ -11-2‬سرمایۀ بیمه‬
‫سرمایۀ بیمه یا غرامت بیمه‪ ،‬وجهی است که بیمهگر متعهد میگردد در صورت تحقق خطر یا خطرات‬
‫مشمول بیمه‪ ،‬طبق شرایط بیمهنامه به ذینفع بپردازد‪ .‬معموال بیمهگران در ایران‪ ،‬صدور بیمهنامۀ‬
‫سرمایۀ بیمه برای غرامت فوت‪ ،‬نقض عضو و از کار افتادگی کامل و دایم یکسان میباشد‪ .‬از سویی دیگر‪،‬‬
‫شاید تصور شودکه میبایست سرمایۀ بیمه فوت بیش از سرمایۀ نقص عضو و از کار افتادگی در نظر‬
‫گرفته شود‪ ،‬ولی نکتۀ حایز اهمیت آن است که افزایش سرمایۀ پوشش نقص عضو و از کار افتادگی‪،‬‬
‫معقول و صحیح است زیرا در صورت فوت بیمهگذار‪ ،‬سرمایۀ بیمه میبایست به وارثان پرداخت شود اما‬
‫در صورت از کار افتادگی بیمهگذار نمیتواند فعالیتی انجام دهد و فاقد درآمد است و عالوه بر پاسخگویی‬
‫مخارج و هزینههای افراد تحت تکفل‪ ،‬مخارج و هزینههای خود را نیز باید بپردازد‪.[16] ،‬‬

‫‪ –12-2‬نفع بیمهای‬
‫منظور از نفع بیمهای این است که شخصی که مالی را بیمه میکند و به عنوان بیمهگذار طرف قرارداد‬
‫قرار میگیرد باید نسبت به آن مال دارای آنچنان عالقهای باشد که اگر آسیبی به آن مال وارد شود آن‬
‫شخص به طور مستقیم یا غیر مستقیم متضرر گردد‪ .‬به عبارت دیگر بیمهگذار باید در بقا مال بیمهشده‬
‫ذینفع باشد‪ .‬نفع بیمهای در بیمۀ اشخاص مانند انواع بیمههای زندگی مطرح نیست‪ .‬البته این بدان‬
‫معنا نیست که بیمهگذار در بیمههای اشخاص مجاز خواهد بود از قرارداد بیمه منتفع شده و بر دارایی‬
‫خود بیفزاید‪ .‬بلکه به لحاظ آن است که در بیمههای اشخاص‪ ،‬زندگی و سالمتی انسان موضوع تامین‬

‫‪14‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬ ‫ضایعهیشن‬

‫انسانی را‬ ‫که و ارا ه‬
‫بدنه)‬
‫است‬‫قراردادی(بیمه‬
‫بیمه اتوم ی‬
‫مبلغی‬‫عمومی‬
‫شرای موارد‬
‫بازنگریاغلب‬
‫بیمهگر در‬ ‫قرار میگیرد و وجه پرداختی توسط‬
‫جبران نمیکند و لذا این مبل هر قدر هم زیاد باشد به عنوان درآمد و سود تلقی نمیشود‪.[10] ،‬‬

‫سن نیت‬ ‫‪ -13-2‬د اع ی ا‬

‫در قرارداد بیمه حسن نیت طرفین یکی از عوامل اصلی حسن اجرای آن است‪ .‬در معامله خرید و فروش‬
‫یک مال غیر منقول طرف معامله هر کس باشد شخصیت او اثری در معامله ندارد ولی در معامله بیمه‬
‫درستی اجرای آن موکول به وجود حسن نیت هر دو طرف است‪ .‬در قرارداد بیمه اظهارات بیمه گذار‬
‫اساس تصمیمگیری بیمهگر در قبول تعهد است‪ .‬همچنین نگهداری از موضوع بیمه و اظهار تشدید خطر‬
‫به عهده بیمه گذار است که ممکن است به درستی انجام نشود‪ .‬به همین جهت ماده ‪ 11‬قانون بیمه اعالم‬
‫ارزش موضوع بیمه با قصد تقلّب به بیش از ارزش واقعی آن را موجب بطالن قرار داده است‪ .‬همچنین‬
‫اظهارات خالف عمدی میتواند سبب بطالن شود‪ .‬انتقال موضوع بیمه نیز سبب حقّ فسخ برای هر دو‬
‫طرف معامله میشود (به مواد ‪ 16،15،13،12،11‬و ‪ 17‬قانون بیمه مراجعه شود‪ ،).‬اهمیّت این اصل چنان‬
‫است که به آن حدّ اعالی حسن نیت نیز میگویند‪.[4] ،‬‬

‫بیمهگذار موظف است که در هنگام عقد قرارداد بیمه و در جریان آن کلیۀ اطالعاتی که در خصوص‬
‫مورد بیمه دارد و موثر درتشدید خطر است‪ ،‬با کمال درستی و صداقت اظهار کند به طوری که بیمهگر با‬
‫بهرهگیری از این اطالعات بتواند اهمیت خطری را که مورد پوشش قرار میدهد‪ ،‬تشخیص دهد‪ .‬بیمهگر‬
‫صداقت و درستی اظهارات بیمهگذار را اساس کار خود قرار میدهد بر اساس آن جبران خسارت را به‬
‫عهده میگیرد‪ .[1] ،‬از سویی دیگر‪ ،‬این اصل‪ ،‬از عوامل اساسی حاکم بر قراردادهای بیمه به خصوص‬
‫بیمههای زندگی است که هم برای بیمهگر و هم برای بیمهگذار میبایست رعایت شود‪ .‬از یک سو‪ ،‬بیمه‪-‬‬
‫گذار موظف است که در زمان عقد قرارداد‪ ،‬کلیه اطالعاتی را که در خصوص مورد بیمه دارد در کمال‬
‫صداقت و درستی ابراز نماید به طوری که بیمهگر بتواند ریسک موجود را به درستی ارزیابی نماید‪ .‬از‬
‫سوی دیگر‪ ،‬بیمهگر موظف است کلیه تعهدات خود را به صورت شفاف بیان کند و عوامل موثر بر پرداخت‬
‫خسارت در زمان وقوع حادثه را روشن نماید‪ .‬در صورتی که هر یک از طرفین از این اصل تخطی نمایند‪،‬‬
‫طرف مقابل میتواند نسبت به فسخ قرارداد‪ ،‬اقدام نماید‪.[1] ،‬‬

‫جمعبندی و نتیجه گیری‬

‫در این بخش به مرور برخی از مفاهیم و تعاریف بیمهای که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است‪،‬‬
‫پرداخته شده است‪ .‬مفاهیم بیمهای از منابع و مراجع ]‪ ،[16-1‬استخراج و سعی شده است مفاهیم و تعاریف‬
‫‪15‬‬ ‫اساسی درمورد کلید واژههای مورد استفاده در این پژوهش بیان و مورد بررسی قرار گیرد‪.‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫بخش سوم‪:‬‬

‫مصادیق تقلب در انواع بیمۀزندگی‬

‫در کشورهای منتخب‬

‫‪16‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫مقدمه‬

‫در این بخش‪ ،‬ابتدا به بررسی ویژگیهای بیمۀ زندگی و برخی از انواع پرداخته میشود‪ .‬در زیربخش ‪-3‬‬
‫‪ ،1‬برخی از ویژگیهای بیمههای زندگی مورد بررسی قرار میگیرد و همچنین در زیربخش ‪ ،2-3‬برخی‬
‫از متغیرهای مورد بررسی بیمهشده در بیمۀ زندگی بیان میشود‪ .‬انواع برخی بیمههای زندگی در‬
‫زیربخش ‪ ،3-3‬شرح داده شده است‪ .‬پس از مرور این مفاهیم‪ ،‬در ادامه این بخش به برررسی مصادیق‬
‫تقلب در انواع بیمههای زندگی درکشورهای منتخب پرداخته شده است‪ .‬برای این منظور ابتدا در زیر‬
‫بخش ‪ ،4-3‬اهمیت وضرورت شناسایی تقلب صنعت بیمه مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬مفهوم تقلب و‬
‫انواع آن در زیربخش ‪ 5-3‬بیان شده است‪ .‬همچنین در این زیر بخش‪ ،‬مفهوم تخلف بیمهای و وجه‬
‫تمایز آن با مفهوم تقلب بیمهای مورد بحث قرار گرفته شده است‪ .‬در زیر بخش ‪ ،6-3‬اهمیت و ضرروت‬
‫شناسایی شگردهای تقلب در انواع بیمههای زندگی بیان گردید و در نهایت در زیر بخش ‪ ،7-3‬ابتدا با‬
‫مرور و خالصهای از صنعت بیمهای کشورهای منتخب‪ ،‬مصادیق تقلب در انواع بیمههای زندگی در‬
‫کشورهای منتخب مورد بحث و بررسی قرار گرفته شده است‪.‬‬

‫‪ -1-3‬برخی از ویژگیهای بیمههای زندگی‬

‫زندگی پر از خطرات است بهطوریکه برخی از این خطرات را میتوان پیشگیری کرد‪ ،‬و احتمال وقوع‬
‫برخی را میتوان به حداقل رساند ولی در عین حال به طور کامل قابل پیشبینی نیست‪ .‬بیمۀ زندگی‪،‬‬
‫در ایجاد آرامش و امنیت خانواده و جامعه میافزاید‪ .‬نه تنها بیمۀ زندگی در صورت مرگ میتواند به نفع‬
‫خانواده باشد بلکه میتواند به عنوان یک سرمایهگذاری سودمند نیز تلقی شود‪ .‬بنابراین امروزه انواع‬
‫بیمهها به ویژه بیمۀ زندگی‪ ،‬نقش به سزایی در برطرف کردن و کاهش نگرانی انسانها در مورد خسارت‪-‬‬
‫های جانی و مالی مانند فوت‪ ،‬از کارافتادگی‪ ،‬نقض عضو و غیره را ایفا میکند‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬برخی از‬
‫ویژگیهای بیمههای زندگی را میتوان به شرح زیر بیان نمود‪:‬‬

‫‪-1-1-3‬ایجاد ذخایر ریاضی قاب توجه برای بیمهگر‬

‫از آنجایی که پرداخت حق بیمۀ زندگی در یک دورۀ زمانی طوالنی مانند یک سال‪ ،‬پنج سال و یا تمام‬
‫عمر صورت میپذیرد و فاصلۀ زمانی بین پرداخت حق بیمه و دریافت خسارت طوالنی است‪ ،‬بیمهگر‬
‫انباشت قابل مالحظهای از سرمایۀ بیمهگذاران در اختیار دارند که میتوانند از آن برای سرمایهگذاری‬
‫استفاده نمایند و از منافع کسب شده حق بیمه را کاهش دهند‪.[1] ،‬‬

‫‪17‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪ -2-1-3‬افزایش رفاه و عدالت اجتماعی‬

‫بیمههای زندگی‪ ،‬یکی از شاخصهای شناخته شده برای سنجش میزان رفاه و عدالت اجتماعی جوامع از‬
‫لحاظ توسعۀ اقتصادی و انسانی است‪ .‬همچنین هدف اساسی از ارائۀ بیمههای زندگی در جوامع‬
‫مختلف‪ ،‬فراهمآوری تأمین اقتصادی و رفاه اجتماعی‪ ،‬کسب آرامش روانی و افزایش امید به زندگی در‬
‫میان آحاد جامعه است‪ ،‬به طوریکه انتظار میرود با توسعۀ بیمۀ زندگی در آینده بهتوان جلوی بسیاری‬
‫از انحرافات اقتصادی و اجتماعی را گرفته و زمینههای یک زندگی با کرامت و یک توسعه پایدار را نوید‬
‫داد‪ .‬در حوزۀ رفاه اجتماعی‪ ،‬بخش سالمت از جمله بخشهای مهم هر کشور محسوب میشود‪ .‬امروزه‬
‫مشخص شده که بسیاری از انواع مختلف بیماریها اعم از بیماریهای روانی و جسمانی در کشورهای‬
‫در حال توسعه به خصوص کشور ایران با عوامل اجتماعی و شرایط خانوادگی ارتباط دارد‪ .‬با توجه به‬
‫اینکه بیمۀ زندگی‪ ،‬نوعی از سرمایهگذاری بلندمدت برای خانوارها محسوب میشود‪ ،‬اعمال هرگونه‬
‫سیاست اجرایی در این زمینه میتواند اثرات بلندمدت بر بخش سالمت بر جای گذارد‪ .‬زیرا‪ ،‬بیمۀ زندگی‬
‫به صورت مستقیم از طریق ایجاد آرامش روانی و اطمینان خاطر و ایجاد تأمین اجتماعی برای فرد‬
‫متقاضی بیمۀ زندگی منجر به ارتقای شاخص سالمت ( شاخص سالمت شامل امید به زندگی و نرخ‬
‫مرگ و میر کودکان در حوزۀ رفاه اجتماعی است ) میشود‪ .‬همچنین بیمۀ زندگی به صورت غیر‬
‫مستقیم از طریق بهکارگیری پسانداز بیمهگذاران‪ ،‬حق بیمههای تولیدی در سرمایهگذاریهای مولد و‬
‫بلندمدت‪ ،‬باعث ایجاد اشتغال و افزایش درآمد سرانه میشود که با افزایش درآمد افراد و بهبود قدرت‬
‫خرید افراد‪ ،‬باعث میگردد افراد هزینه بیشتری را صرف خدمات بهداشتی نمایند که در نهایت منجر به‬
‫افزایش امید به زندگی و کاهش نرخ مرگ و میر میشود‪.[17,18] ،‬‬

‫‪ - 3-1-3‬رشد و توسعۀ اقتصادی‬

‫به دلیل آنکه در نظام فعالیتی بیمۀ زندگی فاصلۀ زمانی منطقی بین دریافت حق بیمه از سوی بیمهگر و‬
‫پرداخت خسارت وجود دارد‪ ،‬بیمهگر با استفاده بهینه از تشکیل ذخایر قابل مالحظه طی هر قرارداد‪ ،‬بازار‬
‫سرمایه را فعال میکنند و موجب افزایش اشتغال و رشد اقتصادی میگردند‪ .‬همچنین بسیاری عقیده‬
‫دارند که دولتها با هدایت سرمایههای ناشی از بیمۀ زندگی به سوی سرمایهگذاریها ی مورد نیازکشور‪،‬‬
‫از بیمۀ زندگی به عنوان ابزاری در جهت رشد و توسعه اقتصادی استفاده میکند‪ .‬با توجه به نقش بیمه‪-‬‬
‫های زندگی در کمک به پسانداز وسرمایهگذاری افراد و نقش موثر آن در رشد اقتصادی میتوان به‬
‫اهمیت این رشته از بیمه در اقتصاد کشورها پی برد‪ .[19,20] ،‬از سویی دیگر‪ ،‬بیمۀ زندگی موجب‬
‫کاهش شکاف طبقاتی میگرد‪ ،‬زیرا بیمۀ زندگی عالوه بر کاهش خسارات ناشی از فوت در فقدان‬
‫سرپرست خانواده به تأمین آتیه بازماندگان کمک میکند‪ .‬همچنین نقش برجستهای در تجهیز منابع‬
‫‪18‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬ ‫اندازهای یشن‬

‫کوچک به‬ ‫بدنه) و ارا ه‬
‫(بیمهپس‬
‫یافتهاتومبا یهدایت‬
‫توسعهبیمه‬
‫کشورهایعمومی‬
‫بازنگری شرای‬
‫عموم‬ ‫سرمایهای دارد‪ ،‬نقشی که بیمۀ زندگی در‬
‫سمت بازارهای سرمایه ایفا مینماید‪ .‬پس انداز حاصل از بیمۀ زندگی بر خالف سایر بیمههای بازرگانی‬
‫دردورههای کوتاه برداشت نمیشود و نیاز به احتیاط نقدینگی در آن کمتر است‪ .‬در سایر رشتههای‬
‫بیمهای که در قالب قراردادهای یکساله تنظیم میگردد بیمهگر ناچار به سرمایهگذاری کوتاه مدت ذخایر‬
‫فنی است‪ .‬این نکته موجب میشود که بیمهگر اهمیت ویژهای برای بیمه زندگی قائل باشد‪ ،‬بنابراین بیمۀ‬
‫زندگی عالوه بر منافعی که برای بیمهگذاران و بیمهگران دارد در توسعه اقتصادی کشور نیز مؤثر خواهد‬
‫بود زیرا اغلب سرمایهگذاریهای بلندمدت موجب شکلگیری زیربناهای رشد و توسعه اقتصادی میشود‪،‬‬
‫]‪.[23-21‬‬

‫‪- 4-1-3‬برخی از استثنا ات در بیمۀ زندگی‬

‫وقایعی که مشمول بیمۀ زندگی نمیشوند و یا از تعهد بیمهگر خارج هستند‪ ،‬استثنائات بیمۀ زندگی‬
‫نامیده میشوند‪ .‬این موارد یک بخش مهم در هر بیمهنامۀ زندگی است که خطرها و یا حوادثی را‬
‫توصیف میکند که جبران خسارت ناشی از وقوع آنها در تعهد بیمهگر نیست‪ .‬به هر حال هر بیمه‪-‬‬
‫نامه قسمتی دارد که خطرها یا حوادثی را مشخص میکند که جبران خسارت ناشی از وقوع آنها در‬
‫تعهد بیمهگر نیست‪ .[1] ،‬به طور کلی استثنائات بیمهنامه به دو دسته تقسیم میشوند‪ :‬دستۀ اول‬
‫استثنائات عمومی هستند که در همۀ رشتههای بیمهای وجود دارند‪ .‬به عنوان مثال خسارت وارده به‬
‫علت خطرهای جنگ‪ ،‬شورش و بلوا‪ ،‬که معموال پوشش داده نمیشوند‪ .‬دستۀ دوم استثنائات خاص‬
‫هستند که مختص هر بیمهنامهای است‪ .[24] ،‬در بیمۀ زندگی برخی از استثنائات خاص عبارتند از‬
‫]‪ :[25‬خودکشی و یا سعی در خودکشی توسط بیمهشده در طول دو سال اول بیمهنامه‪( ،‬دربعضی‬
‫ازکشورها شرایط بیمهنامه این مدت را یک سال و بعضی ‪ 3‬سال ذکر کردهاند‪.).‬‬

‫‪– 2-3‬برخی از متغیرهای مورد بررسی بیمهشده در بیمۀ زندگی‬

‫در بیمههای زندگی‪ ،‬بیمهگران در زمان تنظیم بیمهنامه‪ ،‬برخی از متغیرهای بیمهشدگان را مورد توجه‬
‫قرار میدهند‪ .‬در جدول (‪ ،)1-3‬این متغیرها گردآوری شدهاند‪.[26,25] .‬‬

‫‪19‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫جدول‪ .1-3‬برخی از متغیرهای مورد بررسی بیمهشده در بیمۀ زندگی‬

‫شرح متغیر‬ ‫متغیر‬
‫در بیمههای زندگی‪ ،‬سن بیمهشده عامل اصلی تعیین نرخ حق بیمه به شمار میرود‪.‬‬ ‫سن بیمهشده‬
‫در اغلب مناطق جهان به اثبات رسیده است که زنان از عمر طوالنیتری برخوردارند و متوسط‬ ‫جنسیت بیمه‪-‬‬
‫طول عمرشان بیشتراست‪ .‬بدین ترتیب در شرکتهای بیمه جداول جمعیتی نیز برحسب مردان‬ ‫شده‬
‫و زنان به منظور محاسبهی حق بیمه تهیه میشود‪.‬‬
‫ساختار فیزیکی بدن انسان یکی از عوامل مهم و تعیین کننده در انتخاب و یا رد بیمهشده‬ ‫وضعیت جسمانی‬
‫بیمهی زندگی بهحساب میآید‪ .‬پیشرفت علم پزشکی و تشخیص پزشکی و آزمایشهای‬ ‫بیمهشده‬
‫متعددی که انجام میشود بیمهگر را در وضعیت کامال مناسبی قرار میدهد تا با آگاهی نسبت‬
‫به پذیرش یک بیمهشده با نرخ استاندارد و یا غیراستاندارد و یااضافه نرخ پزشکی بیمهنامه‬
‫زندگی صادر کند‪.‬‬
‫عمرطوالنی ممکن است ریشه در وراثت‪ ،‬محیط و شرایط زیست خانواده داشته باشد‪ .‬بعضی از‬ ‫تاریخچهی‬
‫بیماریها‪ ،‬وراثتی است و به همین دلیل علت مرگ والدین و یا سایر اعضای خانواده میتواند در‬ ‫س متی خانواده‬
‫زمان پذیرشخطر عامل تعیین کننده محسوب شود‪.‬‬ ‫بیمهشده‬
‫شغل بیمهشده یکی از مهمترین عوامل ارزیابی خطر محسوب میشود‪ ،‬زیرا بسیاری از مشاغل‪،‬‬ ‫شغ بیمهشده‬
‫اثرات ناخوشایند خود را به مرور بر زندگی بیمهگذاران نشان میدهد‪.‬‬

‫‪ - 3-3‬انواع بیمههای زندگی‬

‫اگرچه مبناهای مختلفی برای طبقهبندی بیمههای زندگی وجود دارد‪ ،‬اما کماکان مبنای اصلی‪ ،‬این طبقه‪-‬‬
‫بندی‪ ،‬برپایهی ریسکهای تحت پوشش یعنی فوت یا حیات است که همان طبقهبندی کالسیک را شکل‬
‫میدهد‪ .‬انواع بیمههای زندگی براساس ریسکهای تحت پوشش در نمودار (‪ )1-3‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫این نمودار برگرفته از ]‪ [26‬است‪ .‬برای مطالعه بیشتر انواع بیمههای زندگی به ]‪ [26‬مراجعه شود‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای[ا‪.‬‬
‫یشن از ]‪26‬‬ ‫وشش ارا ه‬
‫برگرفته‬ ‫(بیمه بدنه) و‬ ‫اتوم ی‬
‫های تحت‬ ‫عمومی بیمه‬
‫ریسک‬ ‫شرایبراساس‬ ‫بازنگری‬
‫زندگی‬ ‫نمودار ‪ :1-3‬نمودار مربوط به انواع بیمههای‬

‫‪21‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪ - 4-3‬وششهای بیمهای در بیمۀ زندگی‬

‫از ویژگیهای مهم بیمۀ زندگی‪ ،‬پوششهای اضافی بیمۀ زندگی است که در این بیمهنامه قابل خرید‬
‫هستند (الزامی نیستند)‪ .‬به طور کلی پوششهای بیمهای به پوششهای اصلی و تبعی تقسیم میشود‪.‬‬
‫پوششهای اصلی شامل فوت‪/‬حیات بیمهشده و یا هردو و پوششهای تبعی شامل فوت ناشی از حادثه‬
‫بیمهشده‪ ،‬نقص عضو و از کارافتادگی ناشی از حادثه بیمهشده و هزینه پزشکی ناشی از حادثه است‪.‬‬

‫‪ -1-4-3‬وشش فوت بر اثر ادثه‬

‫در پوشش فوت بر اثر حادثه‪ ،‬در صورتی که بیمهشده به علت وقوع یکی از خطرات مشمول تعریف‬
‫حادثه فوت کند‪ ،‬بیمهگر متعهد است سرمایه بیمه را طبق شرایط بیمهنامه و الحاقیهآن و یا هر گونه‬
‫توافق کتبی دیگر به ذینفع بپردازد‪.[4] ،‬‬

‫‪ -2-4-3‬وشش بیماریهای خاص‬

‫این پوشش هم از ویژگیهای منحصر بهفرد بیمههای زندگی است‪ ،‬با خرید این پوشش بیمهشده در‬
‫صورتی که پس از گذشت سه ماه ( به عنوان دوره انتظار) از صدور بیمهنامه دچار یکی از امراض صعب‬
‫العالج مانند ‪ :‬سکته مغزی‪ ،‬جراحی قلب باز‪ ،‬انواع سرطان ها و نیاز به پیوند اعضاء ( کلیه ‪ ،‬کبد و ‪) ...‬‬
‫گردد‪ ،‬سرمایه بیمه شده به بیمهشده پرداخت میشود‪.[26] ،‬‬

‫نعت بیمه‬ ‫‪ -5-3‬اهمیت و ضرروت شناسایی تقلب در‬

‫تقلب در بیمه ازجمله بزرگترین مشکالت اقتصادی است که هر شرکت بیمه با آن روبهرو است‪ .‬این‬
‫مسأله از قرن ‪ 17‬یعنی زمان تأسیس موسسات بیمه مشاهده میشود‪ .‬با گذشت زمان‪ ،‬این پروندهها‬
‫پیچیدهتر و تشخیص آنها سختتر شده است‪ .‬تقلب یکی از مصادیق مخاطره اخالقی گذشتهنگر است‪.‬‬
‫مخاطرۀ اخالقی گذشتهنگر موقعیتی را توصیف میکند که در آن بیمهگذاران میتوانند ادعای خسارت‪-‬‬
‫های تقلبی در مورد اندازۀ خسارت ارایه نمایند‪ .‬از آنجا به تقلب منجر به افزایش در پرداخت خسارت‬
‫میشود‪ ،‬لذا تقلب معموال توسط بیمهگذاران صورت میگیرد‪ .‬بنابراین‪ ،‬موضوع اصلی تقلب مربوط به‬
‫توانایی مشاهدۀ خسارت توسط بیمهگرها است‪ .‬بیمهگرها برای جلوگیری از تقلب ناگزیر از بازرسی‬
‫هستند و این بازرسیها به طور معمول هزینهبر است‪ .‬لذا آنها معتقد هستند که هزینۀ مقابله با تقلب‬
‫در صنعت بیمه زیاد است‪ .‬بنابراین تقلب در بیمه‪ ،‬یکی از مصادیق مخاطرۀ اخالقی گذشتهنگر است که‬
‫قابل اثبات نیست شکی منطقی که قوانین را نقض میکند تا پول یا ارزشی را از یک بیمهگر تحت دروغ‪،‬‬
‫تردید یا بدرفتاری حصول کند‪.[1] ،‬‬
‫‪22‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬ ‫شود‪.‬یشن‬

‫در اواخر‬ ‫بدنه) مویارا ه‬ ‫بیمه یدر (بیمه‬
‫شرکتها‬ ‫بیمه اتوم‬
‫عمومیحق‬ ‫ششرای‬
‫هزینهها و‬ ‫بازنگری‬
‫باعث افزای‬ ‫افزایش تقلب و کالهبرداری در بیمه‬
‫دهه‪ ،1980‬دفتر بین المللی جرایم بیمه (‪ ،)The National Insurance Crime Bureau ،NICB‬اعالم‬
‫نمود در طی دوره پنج ساله از سال ‪ 2013‬تا ‪ ،2017‬در جهان کالهبرداری و تقلبات بیمهای در هر‬
‫سال حدود ‪ 30‬میلیارد دالر بوده است‪ .‬به طورکلی در سراسر جهان هر ساله حداقل مبل ‪ 60‬میلیارد‬
‫پوند یا ‪ 100‬میلیارد دالر به عنوان میزان تقلب در صنعت بیمه مطرح شده است‪ .‬به عنوان مثال هزینه‬
‫تخمینی ناشی از تقلب در بیمه در سال ‪ 1998‬در ایالت متحده آمریکا ‪ ،% 10‬کانادا ‪ ،%6‬انگلستان ‪، 7/3%‬‬
‫هلند ‪ ، %5‬فرانسه ‪ %6‬و استرالیا ‪ % 15‬بوده است‪ .[27] ،‬بر طبق آمار جهانی حدود ‪ 10‬درصد از‬
‫ادعاهای خسارت بیمهای تقلب آمیز هستند در این صورت با برآورد مجموع حق بیمههای صادره در کل‬
‫صنعت و با فرض اینکه حدود ‪ 10‬درصد از خسارات پرداختی میتواند مربوط به ادعاهای متقلبانه باشد‪،‬‬
‫]‪.[29,30‬‬
‫از سویی دیگر میتوان به یک برآورد کلی از میزان تقلبات دست یافت‪ .‬اما رقم ‪10‬درصدی ادعای‬
‫خسارات متقلبانه باتوجه به شواهد و قراینی که در ایران وجود دارد برای صنعت بیمه کشور رقم خوش‬
‫بینانهای محسوب میشود چرا که برآورهای شهودی نشان می دهد نسبت تقلب در بیمه ایران احتماالً‬
‫بیشتر از ‪ 10‬درصد است و حتی به گواه برخی شرکتهای بیمه این شاخص تا ‪ 30‬درصد هم میرسد‪ .‬به‬
‫عنوان مثال‪ ،‬مبل حق بیمه تولیدی و خسارت پرداختی صنعت بیمه در سال ‪ 1396‬به ترتیب در حدود‬
‫‪ 335،9‬و ‪ 211،2‬هزار میلیارد ریال است که باتوجه به ضریب حداقل ‪ % 30‬تقلب در ایران با درنظر‬
‫گرفتن بحران اقتصادی حاکم بر کشور‪ ،‬میزان تقلب در صنعت بیمه بیش از ‪ 63،4‬هزار میلیارد ریال می‬
‫باشد ]‪.[31‬‬
‫اگرچه که تا کنون برخی مقامهای مسوول در صنعت بیمه به افزایش تقلبات و تخلفات در بازار‬
‫هشدار دادهاند اما تا کنون از طریق مراجع ذی ربط‪ ،‬آمار رسمی میزان این تخلفات انتشار نیافته است‪.‬‬
‫اما آنچنان که از برخی اظهارنظرهای مسوولین ذی ربط و نهاد حاکمیتی بر میآید تا کنون آمار جامع و‬
‫کاملی از میزان تخلفات در صنعت بیمه تهیه نشده این در حالی است که دسترسی به آمار جهت ارایه‬
‫راهکار برای کاهش تخلفات و تقلبات الزم است‪ .‬اما برخی از شرکتها در قالب پروژههایی به این امر‬
‫پرداختهاند‪ .‬به منظور کسب چشم انداز کلی از وضعیت تقلب و تخلف در صنعت بیمه ایران این آمار را‬
‫می توان به صورت کلی با آمار جهانی برآورد کرد‪.‬‬
‫بر طبق آمار جهانی حدود ‪ 10‬درصد از ادعاهای خسارت بیمهای تقلب آمیز هستند دراین صورت با‬
‫برآورد مجموع حق بیمههای صادره در کل صنعت و با فرض اینکه حدود ‪ 10‬درصد از خسارات‬
‫پرداختی میتواند مربوط به ادعاهای متقلبانه باشد‪ ،‬میتوان به یک برآورد کلی از میزان تقلبات دست‬
‫‪23‬‬ ‫یافت‪ .‬به طور مثال در سال ‪ 1392‬در صنعت بیمه ایران مجموع حق بیمههای صادره در کل صنعت‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫حدودا ‪ 165000‬میلیارد ریال و مجموع کل خسارات پرداختی در کلیه رشته ها تقریبا برابر با ‪106000‬‬
‫میلیارد ریال اعالم شده با فرض اینکه حدود ‪ 10‬درصد ادعای خسارات بیمهای متقلبانه است‪ .‬مجموع‬
‫تقلبات بیمهای در این سال رقمی بال بر ‪ 10600‬میلیارد ریال تخمین زده می شود‪ .[32,33] ،‬از این‬
‫رو شرکتها نیاز به یک چارچوب مدیریتی قویتری دارند که این تقلبها را کاهش دهد قبل از ابداع‬
‫یک چارچوب مدیریتی کارآمد باید عوامل و محرکهای تقلب را یافت‪ .‬منظور از محرک در واقع دالیل‬
‫مختلفی است که مردم را وادار به ارتکاب تقلب در انواع رشتههای بیمهای میکند‪ .‬در نهایت تحقیقات‬
‫کیفی و کمی هر دو نشان داده است که محرکهای خارجی تاثیر قابل توجهی بر محرکهای داخلی‬
‫برای ارتکاب تقلب دارند‪.[34] ،‬‬
‫بنابراین‪ ،‬یک بیمهگر باید یک رویکرد جامع را برای به رسمیت شناختن‪ ،‬اندازهگیری‪ ،‬کنترل و نظارت‬
‫بر ریسک تقلب برداشت کند‪ .‬برای دستیابی به یک استراتژی مدیریت تقلب‪ ،‬میبایست آن را بخشی از‬
‫استراتژی کسب و کار بیمه قرار داد و باید با مجوز و اهداف آن هماهنگ بود‪ .‬واقعیت این است که‬
‫برخی از سطوح تقلب در بخش بیمه اجتناب ناپذیر است‪ .‬تشخیص کالهبرداری بیمه باید در دو مرحله‬
‫باشد‪ :‬اول‪ ،‬تشخیص ادعاهای مشکوک به تقلب است‪ .‬این کار را میتوان با انجام تجزیه و تحلیل دادهها‬
‫و با استفاده از ابزارهای قانونی مختلف و یا با قرار دادن چارچوب ارزیابی ریسک موثر انجام داد‪ .‬عالوه بر‬
‫این‪ ،‬شرکتهای بیمه میتوانند ذینفعان خود را به مکانیسم گزارش تقلب تجهیز کنند‪ .‬صرف نظر از‬
‫شیوۀ اجرای مرحلۀ اول‪ ،‬مرحلۀ دوم باید بررسی ادعاهای مشکوک به فعالیت متقلبانه از طریق تحلیل‬
‫بیشتر باشد‪.‬‬

‫‪ -6-3‬مف وم تقلب در بیمه و انواع آن‬

‫‪ -1-6-3‬مف وم تقلب‬
‫مفهوم تقلب‪ ،‬اقدامات عمدی شامل کالهبرداری‪ ،‬فریب‪ ،‬نیرنگ و حیلهگری است که فردی برای کسب‬
‫منافع نامشروع از آن استفاده میکند‪ .[35] ،‬به طور کلی‪ ،‬تقلب براساس نوع ظاهرسازی دو ویژگی‬
‫اساسی دارد‪ .‬ویژگی اول‪ ،‬اظهار کذب و ویژگی دوم پوشیده داشتن حقیقت مانند فریب‪ ،‬نیرنگ و تخطی‬
‫از اعتماد‪ .[35] ،‬به عبارت دیگر‪ ،‬تقلب اقدامات نامناسبی است که با اظهار نظر نادرست اما با اهمیت در‬
‫صورتهای مالی منجر میشود‪ .‬در صنعت بیمه تقلب به معنی اقدامات کالهبردارانه برای کسب منافع‬
‫مالی نامشروع است که بهطور کلی شامل انواع مختلفی است که در ادامه با آنها آشنا میشویم‪.[35] ،‬‬

‫‪- 2-6-3‬انواع تقلب در نعت بیمه‬

‫به طور کلی در صنعت بیمه سه نوع تقلب امکان پذیر است‪ .‬که به شرح زیر بیان میگردد‪.[38-36] ،‬‬
‫‪24‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬
‫الف) تقلب بیمهگران علیه بیمهگذاران‬
‫تقلب در مقابل بیمهگر توسط یکی از اعضای هیئت مدیره‪ ،‬مدیران ارشد‪ ،‬عضو دیگری از کارکنان خود‬
‫شرکت و نمایندگیها باشد که علیه بیمهگذاران‪ ،‬جهت کسب منابع مالی نامشروع صورت میگیرد‪.‬‬

‫ب) تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران‬

‫تقلب علیه بیمهگر در زمان خرید و یا استفاده از یک محصول بیمهای توسط بیمهگذاران‪ ،‬جهت بهدست‬
‫آوردن یک پوشش یا دریافت خسارت غیر قانونی حاصل شود‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬این تقلب در بیمه هنگامی‬
‫رخ میدهد که بیمهگذارانی بیمهگران را برای کسب منافع و درآمد بیشتر که در آن حق ندارند‪ ،‬فریب‬
‫دهند‪ .‬تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران به دو دسته کلی سخت‪ 1‬و نرم‪ 2‬تقسیم می شود‪.[39] ،‬‬
‫مالک این نوع طبقهبندی‪ ،‬براساس اصول صریح و روشنی صورت نگرفته است و تنها میتوان بیان‬
‫داشت که این نوع طبقهبندی‪ ،‬براساس رفتار فرصت طلبانه خواسته یا ناخواسته افراد متقلب برای انجام‬
‫و پیادهسازی تقلب صورت گرفته است‪.[39] ،‬‬

‫ب‪ 1-‬تقلب سخت‬

‫تقلب سخت‪ ،‬هنگامی رخ میدهد که کسی به طور عمدی سبب حادثه‪ ،‬سرقت یا دیگر زیانهای‬
‫غیرقانونی برای جمع آوری پول از بیمهگران و شرکتهای بیمه میشود‪ .‬این کالهبرداران‪ ،‬گاهی به‬
‫تنهایی عمل میکنند اما گاهی نیز جرایم سازمان یافتهای انجام میدهند که میلیونها دالر را سرقت‬
‫میکنند‪ .[39] ،‬به عنوان مثال‪ ،‬بیمهگذاران متقلب و ذینفعان بیمهگذار برای سو استفاده از منافع بیمۀ‬
‫زندگی بیمهگذار‪ ،‬حادثه و یا مرگ عمدی برای بیمهشده ایجاد میکنند‪ .‬این نوع تقلب بیشتر اوقات ایجاد‬
‫حادثهی عمدی برای بیمهگذار است‪.‬‬

‫ب‪ 2-‬تقلب نرم‬

‫از سویی دیگر‪ ،‬تقلب نرم هنگامی رخ می دهد که بیمهگذاران صادق‪ ،‬دروغهایی تحت عنوان « دروغ‬
‫سفید‪ »3‬به بیمهگر یا شرکت بیمۀ خود میگویند ]‪ .[39‬به عنوان مثال‪ ،‬بیمهگذار اقدام به خرید بیمه‬
‫نامه زندگی با طبقۀ شغلی پایینتر مینماید‪ .‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار با انگیزۀ پرداخت حق بیمه‬
‫کمتر‪ ،‬مرتکب این نوع تقلب میشود‪.‬‬

‫ج) تقلب واسطهای‬

‫‪1‬‬
‫‪Hard fraud‬‬
‫‪2‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪Soft fraud‬‬
‫‪3‬‬
‫‪White lies‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫تقلب واسطهای‪ ،‬تقلبی که توسط افرادی غیر از بیمهگران‪ ،‬بیمهگذاران و ذینفعان آنها در جهت کسب‬
‫درآمدهای نامشروع‪ ،‬صورت میپذیرد‪ .‬این افراد در ارتباط با بیمهگران و بیمهگذاران هستند‪ .‬برخی از‬
‫بیمهگران‪ ،‬ارزیابی فرآیند و ارزیابی ریسک خود را به واسطۀها واگذار میکنند‪ .‬این واسطههای به منظور‬
‫ارزیابی ریسک‪ ،‬توزیع‪ ،‬فروش بیمهنامه و ارزیابی خسارتها مهم هستند‪ .‬در این تقلب‪ ،‬آنها با سوء‬
‫استفاده از اعتماد بیمهگران و بیمهگذاران‪ ،‬اقداماتی نادرست در جهت کسب منابع مالی نامشروع انجام‬
‫میدهند‪.‬‬

‫‪- 3-6-3‬محرکهای ا لی برای وقوع تقلب‬

‫از سویی دیگر‪ ،‬سه دلیل و محرک اصلی برای وقوع تقلب در قراردادهای بیمه قابل تصور است‪،‬‬

‫]‪.[41,40‬‬

‫‪ ‬دلیل اول فرصت داشتن‪ :‬منطقاً هر بیمهگذار متقلب ابتدا نیاز به پیدا کردن فرصت مناسب برای‬
‫تقلب کردن دارد‪ .‬فرصتی که احتمال دستگیری وی را پایین بیاورد‪.‬‬
‫‪ ‬دلیل دوم فشار وارد شده از جانب جامعه و یا اطرافیان‪ :‬داشتن اهداف انتزاعی‪ ،‬مشکالت‬
‫اقتصادی و مشابه آن انگیزهای برای انجام این کار است‪.‬‬
‫‪ ‬دلیل سوم توجیه عقالنی‪ :‬ممکن است بیمهگذار به غلط تصور کند که بیمهگر‪ ،‬از سرمایههای‬
‫مادی آن بهرههای نامشروعی میبرد‪ .‬بنابراین تقلب را حق خود میداند‪.‬‬
‫نظرسنجی در رابطه با میزان موافقت بیمهگذاران با هر یک از محرکها اصلی برای وقوع تقلب در انواع‬
‫بیمههای زندگی در کشور مالت انجام پذیرفته است‪ .[42] ،‬نتایج به دست آمده حاکی از آن است که‬
‫بیش از ‪ %50‬افراد با محرک کنترل ضعیف‪ %61 ،‬افراد با محرک رکود اقتصادی موافق بودند‪ .‬در رابطه با‬
‫محرک نگرش تقلبکننده‪ ،‬بیش از ‪ %55‬از پاسخدهندگان معتقدند که تقلب در بیمه رخ میدهد به این‬
‫دلیل که مردم براین باورند که میتوانند از آن فرار کنند و به پول نیاز دارند‪ .‬دربارۀ محرک نگرش‬
‫مصرفکننده نتایج به این صورت است که تنها ‪ %24‬از افراد معتقد بودند که پذیرش تقلب در بیمۀ‬
‫زندگی برای مردم قابل قبول است‪ .‬مورد دیگری که دربارۀ آن نظرسنجی شد این بود که مردم ممکن‬
‫است چند مورد از تقلب در بیمه به شرکتهای بیمه گزارش دهند و نتیجه به این صورت بود که‬
‫پاسخدهندهها احتمال دادند که تنها یک مورد تقلب را گزارش کنند‪ .‬در آخر نتایج دیگری که از این‬
‫نظرسنجی حاصل شد بیانگر این بود که حدود ‪ ٪80‬از پاسخ دهندگان احساس می کنند که شرکتهای‬
‫بیمه قادر به شناسایی تقلب هستند‪ .‬اما در میان آنها واضح است که ‪ 52‬درصد از آنها فکر میکنند که‬

‫‪26‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬ ‫دهندگانه یشن‬

‫وجود دارند‬ ‫اتوم‪٪‬ی از (بیمه‬
‫پاسخبدنه) و ارا‬ ‫بیمه ‪20‬‬ ‫عمومی‬
‫است و‬ ‫شراینگرانی‬
‫بازنگرییک‬
‫که این‬ ‫شرکتهای بیمه تا حدودی توانایی دارند‪،‬‬
‫که هنوز احساس میکنند که بیمه گران قادر به شناسایی تقلب بیمۀ زندگی نیستند‪.[42] ،‬‬

‫‪ -4-6-3‬مف وم تخلف بیمهای و وجه تمایز آن با مف وم تقلب بیمهای‬

‫"تخلف" واژهای است که معانی گسترده و مولفههای زیادی با آن تعریف شده است‪ .‬برای تشریح مفهوم‬
‫تخلف بیمهای شناخت مفهوم "تخلف" در اولویت است‪ .‬منظور از تخلف‪ ،‬اعمالی است که پارهای از‬
‫مقررات اجتماعی را نقض میکند لکن مخاطرات آنچنان نیست که متخلف را بتوان به مجازات سنگین‬
‫محکوم کرد‪ .‬معموال متخلفان به جریمه نقدی‪ ،‬لغو پروانه یا مجوز و‪ ...‬محکوم میشوند‪.[43] ،‬‬

‫بنابراین همانطور که بیان شد‪ ،‬تقلب مفاهیم وسیعی دارد‪ .‬اما به طور عمومی‪ ،‬فعلی ارادی جهت به‬
‫دست آوردن مزایای غیرمنصفانه و غیرقانونی است‪ .‬در صورتی که تخلف‪ ،‬نیز سوءرفتاری است که به نقض‬
‫قوانین‪ ،‬مقررات‪ ،‬رویهها و عدم توجه به انتظارات اطالق میشود‪ .‬تخلفهای بیمهای طیف وسیعی از‬
‫اقدامهای غیرقانونی است که میتواند توسط بیمهگر و بیمهگذار واقع شود‪ .‬این اقدامها میتواند شامل‬
‫انجام هر عملی باشد که با دستورالعملهای جاری مغایر است (عدم رعایت ضوابط قانونی) و یا هر اقدامی‬
‫باشد که برای یک نتیجۀ جعلی از یک پروندۀ بیمه‪ ،‬انجام شود‪ .‬به طور کلی از موارد تخلف در صنعت‬
‫بیمه میتوان به اعمالی که سبب نقض قوانین بیمهی مصوب در سال ‪ 1316‬گردد‪ ،‬اشاره نمود‪ .‬این نقض‬
‫قوانین میتواند هم از سوی بیمهگران و نمایندگان آنها و هم توسط بیمهگذاران بهواسطۀ ارائهی‬
‫اطالعات نادرست به شرکتهای بیمه صورت پذیرد‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬عدم پرداخت حقوق قانونی از سوی‬
‫بیمهگر یا نمایندگی آنان به بیمهگذار‪ ،‬فروش هر نوع بیمهنامه یا مبادرت به عملیات بیمهگری یا‬
‫نمایندگی بیمه بدون مجوز قانونی از موارد تخلف در صنعت بیمه محسوب میشود‪ .‬از مصادیق دیگر‬
‫تخلف در صنعت بیمه میتوان به عدم اجرای تکالیف مقرر در ماده ‪ 10‬تا ‪ 19‬قانون بیمه‪ ،‬توسط بیمهگذار‬
‫اشاره نمود‪ .‬این تخلفها به دلیل عدم ارائه اطالعات دقیق و کامل در زمان خرید بیمه نامه یا پنهان‬
‫نمودن برخی اطالعات مهم و موثر با هدف کاستن از حق بیمه صورت میپذیرد‪ .‬همچنین ایجاد‬
‫خسارت عمدی توسط بیمهگذار و عدم مراقبت بیمهگذار از موارد بیمهشده به واسطه برخورداری از حق‬
‫بیمه یکی دیگر از تخلفات در صنعت بیمه محسوب میگردد‪ .[43] ،‬از سویی دیگر‪ ،‬تقلب نیز در صنعت‬
‫بیمه‪ ،‬عملی ارادی برای بهدست آوردن مزایا و بهرهمندی غیرقانونی از سازمانها و شرکتهای بیمه است‪.‬‬
‫به بیان دیگر‪ ،‬تمامی اموری که منجر به از بین رفتن باور و اعتماد عملکردی در بین ارکان صنعت بیمه‬
‫گردد‪ ،‬تقلب در صنعت بیمه محسوب میشود‪ .‬در حال حاضر تقلب یکی از خطرهای بسیار مهمی است که‬
‫سازمانها و شرکتهای بیمه با آن روبرو هستند‪.[43] ،‬‬
‫‪27‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪-7-3‬اهمیت و ضرروت شناسایی شگردهای تقلب در انواع بیمههای زندگی‬

‫از آنجایی که شاهد رشد و توسعۀ شرکتهای بیمه هستیم‪ ،‬مسئلۀ تقلب در بیمهها در دهههای اخیر‬
‫رشد چشمگیری داشته است‪ .[46,45] ،‬اقدامهای مخرب مدعیان خسارت یکی از نگرانیهای عمده‬
‫در بیمۀ زندگی است‪ .‬مطالعات و راهبردهای مختلفی راجع به برآورد میزان تقلب در بیمۀ زندگی وجود‬
‫دارند که نشان میدهند افزایش قابل مالحظهای در گزارشهای تقلب در بیمۀ زندگی به وقوع پیوسته‬
‫است‪ .[47] ،‬صنعت بیمه با دو مشکل شیوع و بزرگی میزان تقلب مواجه است‪ .‬بیمهگذارهایی که مدت‬
‫طوالنیتری را با پرداخت هزینههای تقلب مواجه بودند‪ ،‬مانند سایر ذینفعان این موضوع‪ ،‬از جمله‬
‫سهامداران‪ ،‬قانونگذاران و حتی قضات چنین پروندههایی‪ ،‬همگی بر این باورند که موضوع تقلب‪ ،‬امری‬
‫غیرقابل چشمپوشی است‪ .‬متأسفانه باوجود بروز روشهای جدید تقلب وکالهبرداری‪ ،‬بسیاری از‬
‫شرکتهای بیمهای نتوانستهاند اقدامی عملی در راستای شناسایی‪ ،‬پیشگیری وکشف این نوع تقلب و‬
‫کالهبرداریها انجام دهند‪ .‬بهطورکلی‪ ،‬تقلب و کالهبرداریهای بیمهای را میتوان در طیف وسیعی که‬
‫از زیاد جلوه دادن خسارت واقعی آغاز میشود و تا حد ادعای خسارتی کامالً ساختگی و دروغین پیش‬
‫میرود‪ ،‬طبقهبندی کرد‪ .[44] ،‬رویههای بازدارندگی و تشخیص تقلب را در ارتباط با ادعاهای مربوط به‬
‫تقلب مورد بررسی قرار گرفته است و دستورالعملهای خاص یا روشهایی که به تشخیص و تأیید تقلب‬
‫کمک میکند را ارائه شده است‪ .[48] ،‬همچنین شیوهای برای محافظت از بیمهگران در تقلبهای بیمۀ‬
‫زندگی ارائه شده است‪ .‬دورۀ پوشش برای بیمۀ زندگی معموالً بیش از یک سال است‪ .‬بنابراین‪ ،‬به‬
‫پرداختهای حق بیمۀ دورهای‪ ،‬ماهانه‪ ،‬سه ماهه یا ساالنه نیاز دارد‪ .‬خطراتی که توسط بیمۀ زندگی‬
‫تحت پوشش قرار میگیرند‪ ،‬معموالً مرگ زودرس و بیماری از نوع طبیعی است‪ .‬از محصوالت اصلی‬
‫بیمۀ زندگی میتوان به کل زندگی‪ ،‬سرمایهگذاری‪ ،‬سالیانه زندگی و سالمت پزشکی و تمام عمر اشاره‬
‫شده است‪ .[49] ،‬از سویی دیگر‪ ،‬نقش بیمۀ زندگی‪ ،‬حفاظت و پسانداز سرمایههای بیمهگذار است‪.‬‬
‫بنابراین بروز تقلب بیمهای در زمرۀ مهمترین مشکالت شرکتهای بیمه بوده و از این رو دولتها و‬
‫شرکتهای بیمه و سایر سازمانهای ذیربط درصدد کاهش آنها هستند‪ .‬از این انجام پژوهشهای‬
‫کیفی و کمی برای شناسایی و کشف تقلب با قابلیت کشف و کنترل تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در‬
‫انواع بیمههای زندگی‪ ،‬از ضرورت باالیی برخوردار است‪ .‬ارزیابی و بررسی ادعاهای خسارت مربوط به‬
‫شبکه فروش بیمه زندگی و عوامل موثر همچون عوامل اقتصادی روی آنها و همچنین بررسی پرونده‪-‬‬
‫های پزشکی براساس ادعاهای خسارت در بیمه زندگی‪ ،‬راهکارهایی را جهت شناسایی و کشف تقلب در‬
‫این حوزه معرفی شد‪ .[50] ،‬انواع تقلب در شبکه فروش بیمه زندگی و مصادیق جعل سند توسط بیمه‪-‬‬
‫گذار و ناپدید شدن بیمهگذار برای مدتی را به عنوان مصادیق تقلب مورد شناسایی قرار گرفت‪.‬‬
‫‪28‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫یشن شد‪،‬‬ ‫حوزهارا ه‬
‫طراحی‬ ‫بدنه) و‬
‫(بیمهاین‬ ‫بیمهواتوم ی‬
‫تقلب در‬ ‫تخلف‬‫عمومی‬
‫شرایکشف‬ ‫بازنگری‬
‫برای‬ ‫نظارتی را‬ ‫همچنین برای اولین بار سیستم‬
‫]‪ .[51‬نکته الزم به ذکر این است تحقیقات صورت گرفته در جهت کشف و کنترل تخلف و تقلب به‬
‫صورت سنتی و براساس بررسی ادعاهای خسارت در هر پرونده صورت گرفته است‪ .‬اولین بار با ایجاد‬
‫بانکهای اطالعاتی در مورد شبکه فروش بیمه زندگی‪ ،‬مدلهای مناسب آماری معرفی و پیاده سازی‬
‫شد‪ .‬همچنین راهکارهای جدیدی برای کشف تخلف و تقلب در این حوزه ارائه شد‪ .[52] ،‬اخیرا‬
‫محققان بسیاری به بررسی کشف و کنترل تقلب با استفاده از الگوریتمهای یادگیری ماشین و داده‬
‫کاوی پرداختند‪ .‬بهعنوان مثال‪ ،‬روشهایی مانند الگوریتمهای خوشهبندی دادهها ‪،‬الگوریتمهای طیفی‪،‬‬
‫درخت تصمیم‪ ،‬جنگل تصادفی‪ ،‬بردار پشتیبان و شبکههای عصبی را برای بررسی کشف و کنترل‬
‫تخلف و تقلب در این حوزه مورد استفاده قرارگرفت‪ .[53] ،‬هدف کلی در این روشها ارائه مدلی است‬
‫که با ورود یک داده جدید به سیستم بتواند برچسب تقلبی بودن یا نبودن آن را تشخیص دهد‪ .‬برای این‬
‫منظور‪ ،‬ابتدا از دادههای گذشته سیستم با برچسب تقلبی و غیرتقلبی به عنوان مجموعه آموزشی‬
‫استفاده میشود و با هر کدام از روشهای بیانشده‪ ،‬مدلهایی را با کمترین خطا دسته بندی‪ ،‬بهدست‬
‫می آوردند‪.[53] ،‬‬

‫در ایران تحقیقاتی در حوزهی تقلب در صنعت بیمه صورت گرفته است که میتوان به موارد زیر اشاره‬
‫نمود‪ .‬در حوزۀ تقلب بیمهای در بیمهی شخص ثالث پژوهشهایی انجام شد‪ .‬در این پژوهش به اصل‬
‫حسن نیت که شالودۀ کلیۀ قراردادهای بیمه است اشاره شده است‪ .[38-36] ،‬تقلب در انواع بیمههای‬
‫زندگی هم بهطور مستقیم (که فرد بهصورت عمدی یا غیرعمدی باعث خسارت میگردد) و هم‬
‫غیرمستقیم در افزایش حق بیمهها تأثیر دارند‪ .‬همچنین‪ ،‬مسئلۀ تقلب در بیمۀ زندگی با گسترش تنوع‬
‫قراردادهای بیمهای در جوامع پیشرفته‪ ،‬گستردهتر شده است‪ .‬تقلب در بیمۀ زندگی کمتر از بقیه رشته‪-‬‬
‫های بیمه رخ میدهد زیرا عملکرد سیاستهای بیمۀ زندگی‪ ،‬نسبتا مشخص است‪ :‬در صورت مرگ‬
‫بیمه گذار‪ ،‬شرکت بیمه موظف است تا به وارثان و ذینفعان آن فرد‪ ،‬پول پرداخت کند‪ .‬بروز تقلب در این‬
‫نوع بیمه منوط بهظاهر شدن دستکم یکی از موارد ذیل است‪: [59-55] ،‬‬

‫‪ ‬ارائۀ اطالعات نادرست (اعم از پنهانکاری‪ ،‬تظاهر غلط یا دروغ)‪،‬‬

‫قصد فریب‬ ‫‪‬‬
‫قصد حصول منافع نامشروع‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪- 8-3‬مصادیق تقلب در انواع بیمهزندگی در کشورهای منتخب‬

‫یکی از چالشهای مهمی که امروزه شرکتهای بیمه در کشورهای مختلف با آن مواجه هستند‪ ،‬بحث‬
‫‪29‬‬ ‫انواع تقلب و کالهبرداری در این حوزه است‪ .‬تقلب در بیمۀ زندگی به طور خاص یک چالش بزرگ برای‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫صنعت بیمۀ آن کشور محسوب میشود و شاهد افزایش شمار آن در جوامع هستیم‪ .‬تقلب در بیمۀ‬
‫زندگی یکی از جدیترین مشکالتی است که قانونگذاران‪ ،‬بیمهگران و بیمهگذاران با آن روبهرو هستند‪.‬‬
‫تقلب میتواند از راههای بسیاری انجام شود‪ .‬بنابراین‪ ،‬یک بیمهگر درکشورهای مختلف باید یک رویکرد‬
‫جامع را برای به رسمیت شناختن‪ ،‬اندازهگیری‪ ،‬کنترل و نظارت بر ریسک تقلب داشته باشد‪ .‬برای یک‬
‫شرکت بیمه‪ ،‬استراتژی مدیریت تقلب‪ ،‬باید بخشی از استراتژی کسب و کار خود باشد و باید با اهداف‬
‫آن هماهنگ باشد‪ .‬نهادهای فعال در زمینۀ مبارزه با تقلب دربیمۀ زندگی مثل ادارۀ تقلب بیمه( ‪)4 IFB‬‬
‫و گروه اجرایی تقلب بیمه( ‪ ) 5 IFED‬راههای مختلفی را در این راستا پیش گرفتهاند‪ .‬از جملهی آنها‬
‫میتوان به دفتر ثبت تقلب بیمه( ‪ ) 6 IFR‬یا ثبت آمار تقلب در بیمه اشاره کرد‪ IFR .‬تمام دادههای‬
‫مربوط به متقلبین را جمعآوری کرده و بیمهگرها را قادر به شناسایی کسانی که در گذشته با شرکت‪-‬‬
‫های بیمۀ دیگر این کار را کرده اند‪ ،‬میسازد‪ .‬همچنین بیمهگرها ملزم هستند که تیمهایی شامل افراد‬
‫متخصص که به طور مستقیم با سازمانهای موظف به اجرای قانون کار میکنند‪ ،‬را تشکیل دهند‪.‬‬
‫داشتن یک پایگاه اطالعات مشترک بین شرکتهای بیمه و سازمانهای مربوط به مبارزه با تخلفها نیز‬
‫کمک کننده خواهد بود‪ .‬در حال حاضر در کشورهای مختلف‪ ،‬سیستمهای قابل قبولی وجود دارد که به‬
‫بیمهگرها اجازه میدهد مشکل تقلب را در یک سطح کلی بررسی کنند‪ .‬روش دیگر تشویق مردم برای‬
‫گزارش کردن موارد مشکوک است‪ .‬این مکانیسم برای تشخیص تقلب در یک سطح ابتدایی بسیار موثر‬
‫است‪ .‬با وجود تمام روشهای موجود بیمهگرها باید در نظر داشته باشند که با پیشرفت تکنولوژی‪،‬‬
‫روشهای تقلب روز به روز پیشرفته تر و متقلبین روز به روز باهوشتر میشوند در نتیجه مبارزه با آن‬
‫ها نیز سختتر میشود‪.[60,47-45] ،‬‬

‫برای بررسی شگردهای تقلب در انواع بیمههای زندگی در کشورهای منتخب‪ ،‬از نوع مطالعات‬
‫توصیفی با توجه به روش اجرا مطالعه مرور حیطهای استفاده شده است‪ .‬مرور تحقیقات گذشته به‬
‫شیوههای مختلفی انجام میشود که یکی از شناخته شدهترین آنها مرور حیطهای است که نوعی مطالعه‬
‫و تحلیل مطالعات پیشین‪ ،‬براساس جستجوی نظامیافتهای است که بر اساس قوانین و ضوابط از پیش‬
‫تعیین شده انجام میشود‪.‬‬

‫جامعه آماری این مطالعه حیطهای شامل کلیه مقاالت پژوهشی‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬کتابها و وب سایتها‬
‫حاصل از مطالعات کیفی وکمی در خصوص شناسایی و کشف انواع تقلبهای بیمههای زندگی در‬

‫‪4‬‬
‫‪Insurance Fraud Bureau‬‬
‫‪5‬‬
‫‪Insurance Fraud Enforcement Department‬‬
‫‪6‬‬
‫‪Insurance Fraud Register‬‬ ‫‪30‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫یشنصورت‬
‫مراحل ه زیر‬
‫بدنه) و ارا‬
‫(بیمهدر‬
‫این یمطالعه‬
‫بیمه اتوم‬
‫عمومیدهد‪.‬‬
‫شرایانجام می‬ ‫بازنگری‬
‫بیمهگر‬ ‫علیه‬ ‫کشورهای منتخب است که بیمهگذار‬
‫گرفته است‪:‬‬

‫تعیین سوال ژوهش‪ :‬تمرکز و تاکید بر سوال پژوهشی‪ ،‬نکته ای حائز اهمیت است‪ .‬سوال پژوهش مورد‬
‫نظر عبارت است از "شگردهای تقلب در انواع بیمههای زندگی در کشورهای منتخب چیست؟ " سعی شده‬
‫است این سوال خیلی محدود و سختگیرانه و همچنین وسیع و نامحدود نباشد‪.‬‬

‫تنظیم قرارداد ژوهش‪ :‬هدف از تنظیم قرارداد پژوهش‪ ،‬تعیین روشهای انجام مرور قبل از بازیابی متون‬
‫مربوطه است‪ .‬در ابتدای کار سطح مطالعات و متونی که در مرور حیطهای روی آنها صورت میگیرد‪ ،‬کلیه‬
‫مقاالت پژوهشی اعم از مقاالتی که در پایگاههای اطالعاتی ‪ Scopus ،Journal Citation Reports ،ISC‬و‬
‫‪ WOS‬نمایه میگردند و همچنین پایاننامهها‪ ،‬رسالهها و طرحهای پژوهشی در این حوزه مورد بررسی قرار‬
‫گرفته است‪ .‬در این قرارداد روشهای جستجوی متون‪ ،‬غربالگری متون‪ ،‬نحوه استخراج دادهها و تجزیه و‬
‫تحلیل یافتهها مشخص گردیده است‪.‬‬

‫جستجوی متون‪ :‬استراتژی جستجو به دو بخش کلی تقسیم میگردد‪.‬‬

‫الف‪ -‬استراتژی جستجو در منابع فارسی‪ :‬جستجو در عنوان‪ ،‬چکیده و کلید واژههایی "تقلب در بیمه‪،‬‬
‫تقلب در بیمۀ زندگی‪ ،‬تقلب در صورتهای مالی و تقلب در حسابداری" در مقاالت پژوهشی‪ ،‬پایاننامهها‪،‬‬
‫کتابها و وبسایتها انجام میپذیرد‪.‬‬

‫ب‪ -‬استراتژی جستجو در منابع انگلیسی‪ :‬جستجو در عنوان‪ ،‬چکیده و کلید واژههایی‬

‫‪‬‬ ‫‪Life insurance AND fraud‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Insurance AND fraud‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Life insurance AND court‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Sentenced for life insurance‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Lack of rule in life insurance‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Insurer rights in life insurance‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Court cases in life insurance‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Cheating in life insurance‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Draw back OR disservice OR detriment in life insurance agreements‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Misconduct in life insurance‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Policyholder fraud in life insurance‬‬
‫‪‬‬ ‫‪Fraudulent in life insurance‬‬
‫در مقاالت پژوهشی‪ ،‬پایاننامهها‪ ،‬کتابها و وبسایتها انجام میپذیرد‪ .‬الزم به ذکر است‪ ،‬در هر مورد‪ ،‬نام‬
‫کشورهای مدنظر برای پژوهش نیز به واژگان کلیدی افزوده میگردد و محدودهی جستجو مشاهدهی این‬
‫‪31‬‬ ‫واژگان درون متن‪ ،‬عنوان یا واژگان کلیدی اسناد خواهد بود‪ .‬همچنین با توجه به محدود بودن منابع در‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫خصوص بیمۀ زندگی‪ ،‬محدودیت کیفیت مقاالت یا مستندات اعمال نشده است و به اعتبار پایگاه اطالعات‪،‬‬
‫بسنده نمودهایم‪.‬‬

‫ج) از متن کاوی بهمنظور پوشش مطالبی که ممکن است خارج از پایگاههای اطالعاتی در دسترس باشد‪،‬‬
‫نیز استفاده شده است‪ .‬در این حوزه‪ ،‬تنها به گردآوری اسناد و گروهبندی آنها بر پایهی متن بسنده‬
‫کردهایم که گردآوری متون بهصورت ایستا بوده و با توجه به محدودیت در واژگان کلیدی‪ ،‬تعداد اسناد‬
‫گردآوریشده در هر رده‪ ،‬خیلی زیاد نیست‪.‬‬

‫استخراج دادهها‪ :‬فرمهای جمع آوری دادهها شامل بخشهایی همچون منبع‪ ،‬شامل نام مجله‪ ،‬عنوان‬
‫مقاله‪ ،‬نویسنده‪ ،‬شماره چاپ و شماره صفحات است‪ .‬همچنین هدف از مطالعه که توسط نویسندگان بیان‬
‫شده است‪ ،‬مورد توجه قرار میگیرد‪ .‬با بررسی متون البته بدون استفاده از زبان ماشین‪ ،‬سعی بر آن شده‬
‫است که ارتباط دو به دو بین اسناد‪ ،‬در صورت وجود‪ ،‬کشف و گزارش شود‪ .‬با بررسی پیشینۀ تحقیق و منابع‬
‫قابل استناد‪ ،‬طرح گردآوری اطالعات ریخته میشود‪ .‬تلفیق ایده و ادبیات پژوهش‪ ،‬منجر به مسألهای واضح و‬
‫قابل بیان میشود که چارچوب پژوهش را تعیین میکند‪.‬‬

‫ارزیابی کیفیت ‪ :‬مقاالت پژوهشی به دست آمده در جستجوی منابع بر اساس لیست رنگی معاونت پژوهشی‬
‫و فناوری‪ ،‬مدیریت برنامهریزی و پژوهش تحصیالت تکمیلی‪ ،‬اداره ارزیابی پژوهشی دانشگاه شهید بهشتی‬
‫تهران مورد ارزیابی قرار گرفته است‪ .‬در این لیست تمامی مجالت علمی معتبر در لیست سفید و مجالت‬
‫نامعتبر در لیست سیاه جمع آوری شده اند‪ .‬مقاالت مورد بررسی در جستجوی منابع جز لیست سفید مجالت‬
‫دانشگاه شهید بهشتی قرار دارند‪ .‬برای رجوع به این لیست به آدرس "‪"https://www.sbu.ac.ir‬مراجعه شود‪.‬‬

‫‪ -1-8-3‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در نعت بیمه کشور اکستان‬

‫کادر ‪ 1-3‬اط عات کلی از نعت بیمۀ کشور اکستان‬
‫صنعت بیمۀ پاکستان تا اواخر سههال ‪ 2000‬تحت قوانین وزارت بازرگانﻰ عمههل مﻰکرد‪ .‬در آن زمان‪ ،‬بخش خصوصﻰ صنعت‬
‫بیمه از بﻰ کفایتههﻰ عملیاتﻰ‪ ،‬فقههدان افراد خبره و وجود اسههتانداردهاى اخالقﻰ ضعیف غیرقابل قبول رنج مﻰبرد‪ .‬درحالﻰ‬
‫که شرکتهاى بیمه در بخههش دولتﻰ‪ ،‬از موقعیت خاص و تجارت انحصارى خود بهره مﻰبردند‪ .‬در زمان نظام مقرراتﻰ مربوط‬
‫به قانون منسههوخ بیمه سال‪ ،1938‬صنعت بیمه با مسائل مختلفﻰ روبه رو شد‪ .‬نیازمندىهاى کفایت سرمایه براى شههرکت‪-‬‬
‫هاى عمومﻰ بیمه به طور عمده ناکافﻰ بههود‪ ،‬هزینههاى ثبههت و نظارت براى بیمهگران به نسههبت کم بود و قدرت‬
‫سههوددهﻰ براسههاس قوانین منسههوخ و از تاریخ گذشته بود‪ .[61] ،‬متأسههفانه‪ ،‬در پاکسههتان صنعت بیمه به عنوان یههک‬
‫بخش مالﻰ مهم از طرف دولتهای آن کشور شناخته نشههده بود‪ .‬با اینکه صنعت بیمه در پاکسههتان دارای پتانسههیلهای‬
‫بالقوهای است اما هنوز این پتانسیلها در سههطح باالیﻰ از توسههعه نیافتگﻰ قرار دارد‪ .‬در سال ‪ 47 ،2015‬شرکت بیمه و‬
‫شههرکتهاى تکافل به صورت فعال به کسب و کار مشههغولاند که از بین آنها‪ 40 ،‬شههرکت شههامل ‪3‬شههرکت تکافل‬
‫عمومﻰ‪ ،‬شرکت بیمه ملﻰ با مسئولیت محدود و شرکت بیمه اتکایﻰ پاکسههتان با مسئوولیت محدود (‪7‬شرکت) شامل ‪2‬شرکت‬
‫بیمه تکافل خانواده و مؤسسههه دولتﻰ بیمههاى زندگﻰ پاکسههتان بههه بیمههاى غیر زندگﻰ و زندگﻰ تعلق دارند‪.[61] ،‬‬ ‫‪32‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫میالدی ی‬
‫ادهای ا‬ ‫سالیشن‬
‫‪2015‬‬ ‫بدنه)راودرارا ه‬
‫سریعی‬‫(بیمه‬
‫کشور‪،‬ی رشد‬
‫بیمه اتوم‬ ‫عمومی‬
‫در این‬ ‫شرایاقتصادی‬
‫بازنگریهای‬
‫از سوی دیگر‪ ،‬صنعت بیمه پاکستان به رغم دیگر بخش‬
‫تجربه کرده است‪ .‬بیش از ‪ 60‬شرکت بیمه در پاکستان در دو بخش بیمۀ زندگی و غیرزندگی فعالیت میکنند‪ .‬بخش بیمه‬
‫پاکستان در حال حاضر از پتانسیلهای فوق العاده ای برای رشد برخوردار است چراکه افراد شخصی در کنار شرکتهای تجاری‬
‫بزرگ و کوچک به این نتیجه رسیدهاند که بیمه می تواند در تمامی شرایط از آنان حمایت کند‪ .‬مدیران صنعتی نیز اکنون بر‬
‫این باورند که در شرایط کنونی و باتوجه به تهدیدهای متعدد در این کشور و افزایش حمالت تروریستی تنها بیمه میتواند از‬
‫آنان در برابر تمامی خطرها پشتیبانی کنند‪ .‬همچنین کارشناسان بیمه در پاکستان بر این باورند که صنعت بیمه در این کشور‬
‫به بلوغ نرسیده است و عدم توانایی در پرداخت خسارتهای مالی‪ ،‬چشم اندازهای پیش رو را تیره و تار میکند‪ .‬به باور آنان‪،‬‬
‫اکنون شهروندان بسیاری از مزایایی بیمه اطالع دارند اما نحوه عملکرد شرکتهای بیمه آنان را دلسرد میکنند‪.[63] ،‬‬
‫بیمههای زندگی در پاکستان‪ ،‬طبق تاریخ ‪ 22‬اکتبر ‪ 2015‬سیاستهای سختگیرانهای را برای مجازات آن دسته از بیمهگذاران‬
‫متقلب وضع کردهاند‪ .‬طبق این سیاستهای وضع شده‪ ،‬تقلبهای بیمهای در حوزۀ بیمۀ زندگی شناسایی و کشف گردید‪،‬‬
‫]‪.[64‬‬
‫تقلبهای مربوط به بیمۀ زندگی که توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در کشور پاکستان انجام شده است‪ ،‬در‬
‫جدول (‪ )2-3‬به همراه منابع موجود که با یک مطالعۀ حیطهای به دست آمده است‪ ،‬گردآوری شده است‪.‬‬

‫جدول (‪ .)2-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور اکستان‬
‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان آن‪ ،‬مرگ جعلی سابقهای بسیار طوالنی در این کشور دارد‪ .‬بیمهگذاران‬ ‫مرگ جعلی‬
‫به منظور سو استفاده از منافع بیمۀ زندگی متقلب در برخی از موارد هزینههایی برای خرید سنگ قبر‪ ،‬مراسم‬
‫بیمهگذار‪ ،‬مرگ جعلی را برای بیمهشده تشییع جنازه و فیلمبرداری از مراسم برای القای اعتبار ادعایشان انجام‬
‫میدهند‪.[67-65] ،‬‬ ‫طراحی و پیادهسازی میکند‪.‬‬

‫علت مرگ را برای مثال حمله قلبی یا مرگ در اثر تصادف اعالم‬
‫میکنند‪ .‬معموال برای شناسایی نشدن هویت متوفی‪ ،‬اجساد سریع‬
‫سوزانده میشوند و سپس برای گرفتن مبل بیمۀ زندگی او اقدام می‪-‬‬
‫گردد‪.[68] ،‬‬

‫خانمی که با همکاری خواهرزاده و همسرش اقدام به جعل مرگش‬

‫میکند تا مبل بیمۀ زندگیش رادریافت کند‪ .‬او برای این منظور‪ ،‬او با‬
‫جعل چندین شناسنامه و هویتهای مختلف اقدام به خرید بیمۀ‬
‫زندگی از چندین شرکت بیمه مینماید و از یک بیمارستان روستایی‬
‫دور افتاده در پاکستان گواهی فوت جعلی تهیه میکند‪.[69] ،‬‬

‫‪ -2-8-3‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در نعت بیمه کشور ترکیه‬

‫کادر ‪ 2-3‬اط عات کلی از نعت بیمۀ کشور ترکیه‬

‫‪33‬‬ ‫نخستین تقلب در حوزۀ امپراطوری عثمانی ‪ 300‬سال قبل از میالد رخ داد‪ .‬تا قبل از نیمۀ دوم قرن ‪ ،19‬مردم ترکیه به بیمه به‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫چشم قمار نگاه میکردند تا اینکه در سال ‪ ، 1870‬مردم استانبول توسط یک شرکت خارجی بیمه به صنعت بیمه عالقمند‬
‫شدند‪ .[70] ،‬ازآن جایی که تمام قراردادها به زبان خارجی نوشته شده بودند و مطابق قوانین خارجی رفتار میکردند درصورت‬
‫رخ دادن مشکالتی بین بیمهگذاران و بیمهگران‪ ،‬الزم بود که دادگاههای خارجی و ترکیهای به حل اختالف بپردازند‪.[72,71] ،‬‬
‫همچنین در این خصوص‪ ،‬مسلمانان ترکیه به دلیل نگرانیهای مذهبی‪ ،‬نمیتوانستند جذب شرکت بیمه شوند لذا شرکت‬
‫اتحادیۀ فرانسوی از فردی به نام شیخ االسالم‪ ،‬رهبرمذهبی آن زمان ترکیه خواست که فتوا دهد که توافق نامهای بین بیمهگذار‬
‫و بیمهگر منعقد گردد و در صورت وقوع خسارت به بیمهگذار‪ ،‬بیمهگر به پرداخت غرامت ملزم گردد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬صنعت بیمۀ‬
‫ترکیه‪ ،‬در دورۀ جمهوری آغاز شد‪ .‬اولین قرارداد بیمه و اولین قوانین آن نیز در دورۀ جمهوری خواهان بین سالهای ‪ 1946‬تا‬
‫‪ 1950‬رخ داد‪ .‬همچنین بیمۀ زندگی نیز از آن سال شروع به گسترده شدن کرد و قوانین نظارت بر بیمه نیز در سال ‪1959‬‬
‫وضع گردید‪ .[73] ،‬مرحله بعدی در بخش بیمه‪ ،‬مربوط به تغییرات اقتصادی بود که در دهۀ ‪ 1980‬رخ داد‪ .‬این تغییرات‬
‫اقتصادی‪ ،‬صنعت بیمه را نیز تحت تأثیر قرار داد و فضای رقابتی در شرکتهای بیمه ایجاد کرد‪ .[74] ،‬تغییرات عمده در قانون‬
‫نظارت بر بیمه در سال ‪ 1987‬و پس از یک رکود ‪ 10‬ساله رخ داد و برنامههای کاربردی مربوط به بیمۀ زندگی در سالهای‬
‫‪ 1985‬تا ‪ 1990‬به تصویب رسید‪ .‬در این دوره‪ ،‬اختیارات نظارت بر بیمه‪ ،‬به وزارت خزانهداری‪ ،‬امورخارجه و نخست وزیری‬
‫منتقل شد و با اقداماتی که در بیمه های زندگی به تصویب رسید‪ ،‬استفاده از حق بیمه ثابت قطع شد و با استفاده از شاخص‬
‫حق بیمه و یا ارز خارجی‪ ،‬قراردادها منعقد میشوند‪ .[75] ،‬گام مهم بعدی در بیمۀ ترکیه توسط قانون تصویب شده در سال‬
‫‪ 1992‬بود که شرکتهای بیمۀ زندگی را از شرکتهای ابتدایی نجات داد و به عنوان یک نهاد حقوقی مستقل‪ ،‬بازسازی کرد‪.‬‬
‫همچنین از محصوالت عمدۀ بیمۀ زندگی در ترکیه میتوان به موارد زیر اشاره کرد‪ : [70] ،‬بیمۀ زندگی‪ :‬شاخهای که با‬
‫استفاده از جداول احتمال مرگ‪ ،‬حق بیمه گرفته میشود و پس از مرگ‪ ،‬یک مقدار مشخص یا در قالب ساالنه و یا در قالب‬
‫ماهانه به افراد ذینفع پرداخت میگردد‪ .‬بیمۀ تولد‪/‬ازدواج‪ :‬شاخهای از بیمۀ زندگی که خسارت‪ ،‬براساس حوادث مربوط به‬
‫ازدواج یا تولد پرداخت میشود‪ .‬بیمۀ زندگی و سرمایهگذاری‪ :‬این شاخه از بیمۀ زندگی‪ ،‬پرداختها براساس معامالت انجام شده‬
‫و تکنیکهای حسابرسی شامل پرداختهای حق بیمه‪ ،‬به صورت یکجا یا اقساط از زمانی خاص انجام میشود‪ .‬در سال ‪،1927‬‬
‫حدود ‪ 70‬درصد بیمه ترکیه توسط شرکتهای خارجی اداره میگردید به عبارت دیگر شرکتهایی که با نام بیمه ترکیه‬
‫فعالیت داشتند نیز تحت نظر شرکتهای بیمه خارجی بودند‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬انتقال حق بیمه در خارج از کشور انجام می‪-‬‬
‫گردید حتی حق بیمههای زندگی نیز که بخشی از پساندازهای ملی بودند نیز برای سرمایهگذاری به خارج از کشور هدایت‬
‫میشد و این‪ ،‬تاثیر قابل توجهی بر توسعهی بیمۀ زندگی در ترکیه داشت‪ .‬اکزیگورتا‪ 7‬یکی از شرکتهای بیمه پیشرو در ترکیه‬
‫است که تصمیم گرفت که مقابله با تقلب را با توجه به تاثیر مستقیم آن بر سودآوری و قیمتگذاری‪ ،‬با استفاده از یک میلیون‬
‫مشتری اولویتبندی کند‪ .‬در ابتدا این شرکت‪ ،‬همانند بسیاری از شرکتهای بیمه‪ ،‬به قوانین تجاری و تجربه برای تشخیص‬
‫تقلب متکی بود‪ .‬اگرچه این روش ساده است اما کالهبرداران میتوانند به راحتی این دستورالعملها را بیاموزند‪ .‬عالوه براین‪،‬‬
‫قوانین براساس تجارب تقلب در گذشته است بنابراین‪ ،‬آنها موفق به شناسایی تکنیکهای جدید تقلب نمیشوند‪.[76] ،‬‬
‫در این کشور‪ ،‬تشخیص تقلب با آمار و ارقام رسمی شروع میشود‪ .‬در بیمه‪ ،‬داشتن آماری با کیفیت باال‪ ،‬باعث یکپارچه شدن و‬
‫دقت بیشتر میگردد‪ .‬شرکت مذکور در مراحل اولیهی پروژه‪ ،‬یک پایگاه داده تقلب با دادههای جمع آوری شده از سیستمهای‬
‫داخلی‪ ،‬اشخاص ثالث و سوابق عمومی ایجاد کرد‪ .‬این پایگاه داده به سیستمهای موجود متصل و در مرحله تجزیه و تحلیل‬
‫پیشرفته تنظیم میگردد‪ .‬متخصصین داده‪ ،‬میتوانند با استفاده از تکنیکهایی مانند تشخیص ناهنجاری‪ ،‬تحلیل‪ ،‬یادگیری‬
‫ماشین و هوش مصنوعی‪ ،‬قوانین تجارت را تکمیل کنند‪ .‬با بهینهسازی‪ ،‬آستانۀ بهینه را تعیین کرده و نمرهای را برای هر ادعا‬
‫ایجاد کنند‪ .‬هر نمره‪ ،‬مشخص می کند که آیا این ادعا‪ ،‬تقلبی است یا خیر و محققان را قادر میسازد تا بر روی ادعاهای‬
‫مشکوک‪ ،‬بیشتر تمرکز کنند‪ .‬این نرم افزار‪ ،‬فرایند نمره دادن را در ‪ 8‬ثانیه انجام میدهد به قدری که یالکین ترلمز مدیر بخش‬
‫‪ IT‬این شرکت میگوید‪" :‬این سطح از دقت و سرعت‪ ،‬به اندازۀ دقت و سرعت چندین بیمهگر در جهان است‪ ".[71,70] ،‬از‬
‫سویی دیگر‪ ،‬این رویکرد باعث شده تا میزان تشخیص تقلب تا ‪ 66‬درصد افزایش یابد‪ .‬همچنین پیشرفتهای حاصل شده در‬

‫‪7‬‬ ‫‪34‬‬
‫‪Aksigorta‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ادهایکها به ی‬ ‫ادعاهایه یشن‬

‫جعلی کنند‬ ‫بدنه) و ارا‬
‫(بیمهصرف‬ ‫اتوم ی‬
‫بیشتری را‬ ‫توانندبیمه‬
‫زمان‬ ‫عمومی‬ ‫بازنگری شرای‬
‫محققان می‬ ‫تشخیص تقلب نیز روند تحقیقات را بهبود بخشیده است و‬
‫کیفیت بهتر تحقیقات‪ ،‬افزایش بهرهوری و پردازش سریع ادعاهای واقعی شود‪.[77,78] ،‬‬
‫مصادیق تقلبهای مربوط به بیمۀ زندگی که توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در کشور ترکیه انجام شده است‪،‬‬
‫در جدول (‪ )3-3‬به همراه منابع موجود که با یک مطالعۀ حیطهای به دست آمده است‪ ،‬گردآوری شده است‪.‬‬

‫جدول (‪ .)3-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور ترکیه‬
‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان ممکن است فرد یا افرادی از سانحهای جان سالم به‬ ‫صدمات دروغین‬
‫آن‪ ،‬صدمات جعلی را طراحی و پیاده‪ -‬در برده باشند ولی طوری وانمود کنند که صدمه‬
‫دیدهاند و شرکت بیمه را فریب دهند و اکثرا شرکت‬ ‫سازی میکند‪.‬‬
‫بیمه یا فرد بیمهگر را به عنوان یک پولدار نگاه می‪-‬‬
‫کنند که از روشهای متقلبانه از آن سواستفاده کنند‪،‬‬
‫]‪.[79,80‬‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان فردی سالم باشد ولی با سوزاندن یک جسد به جای‬ ‫مرگ جعلی‬
‫آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از منافع بیمۀ خود‪ ،‬مرگ جعلی طراحی کند و ذینفعان او از بیمه‬
‫زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ جعلی را برای خسارت دریافت کنند‪ .‬این مبحث حتی میتواند‬
‫درباره افرادی که از دنیا رفتهاند و یا حافظه خود را از‬ ‫بیمهشده طراحی و پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫دست دادهاند نیز مصداق پیدا نماید‪.[81] ،‬‬

‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان فردی‪ ،‬پس از خسارت‪ ،‬در میزان و شدت صدمات‬ ‫سوءاستفاده پس از‬
‫آن‪ ،‬پس از خسارت‪ ،‬در میزان و شدت وارده‪ ،‬اغراق مینماید و میزان آن را بیشتر از آنچه که‬ ‫خسارت‬
‫رخ داده است به شرکت بیمه گزارش میدهد‪.[81] ،‬‬ ‫صدمات وارده‪ ،‬اغراق مینماید‪.‬‬

‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهشده پس از‪ ،‬جعل افراد با ارایه اطالعات دروغین‪ ،‬بیمهنامههای زندگی را‬ ‫وجود اطالعات دروغین‬
‫اطالعات خود‪ ،‬اقدام به خرید بیمهنامۀ از شرکتهای بیمه خریداری کرده اند‪ .‬این اطالعات‬ ‫در بیمهنامههای زندگی‬
‫زندگی میکند‪ ،‬بدون آنکه بیمهگر را از دروغین شامل جعل امضا و جعل اطالعات پزشکی به‬
‫منظور معافیت از معاینات پزشکی است‪.[80] ،‬‬ ‫این موضوع آگاه نماید‪.‬‬

‫‪ -3-8-3‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در نعت بیمه کشور مالت‬

‫کادر ‪ 3-3‬اط عات کلی از نعت بیمۀ کشور مالت‬
‫در کشور مالت پولشویی از طریق تقلب در خدمات بیمهای‪0/046 ،‬درصد کل حجم مالی تقلب در شبکۀ بیمهای آن کشور را‬
‫تشکیل میدهد‪ .‬در صورتیکه فعالیتهای مشکوک در تقلب بیمه در حوزۀ مسکن آن کشور‪ ،‬اعم از انواع خدمات بیمهای‪،‬‬
‫‪ ٪0/4‬حجم مالی تقلب را تشکیل داده است‪ .‬واژۀ پولشویی فرایندی است که در آن عواید حاصل از فعالیتهای زیادی مانند‬
‫قاچاق کاالهای مختلف‪ ،‬قاچاق مواد مخدر‪ ،‬قمار و … طی فرایندی در مجاری قانونی قرار گرفته و تمیز میشود‪ .‬پولشویی‬
‫میتواند در هر کشوری روی دهد ولی خواستگاه آن کشورهایی است که در آنها شناسایی و کشف منشاء پول دشوارتر باشد‪.‬‬
‫این موضوع باعث می شود انواع بازارهای مالی یاد شده از اختیار دولت خارج گردیده و در اختیار برخی از افراد که به آنها‬
‫‪35‬‬ ‫اصطالحا پولشویان میگویند‪ ،‬قرار گیرد‪ .[42] ،‬همانطور که بیان شد‪ ،‬یکی از بازارهای مالی مناسب برای پولشویان‪ ،‬بازار‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫بیمه است و همچنین یکی از خواستگاههای پولشویان در صنعت بیمه‪ ،‬بیمههای زندگی است‪ .‬از مصادیق تقلب پولشویی در‬
‫صنعت بیمه‪ ،‬خرید بیمهنامههای زندگی با حق بیمۀ باال و باز خرید آن است‪ .‬به عنوان مثال بیمهگذار مشکوک به پولشویی با‬
‫خرید یک بیمهنامۀ زندگی با مبل حقبیمۀ باال و باز خرید آن‪ ،‬پول کثیف و با منشاء غیرقانونی خود را پاک میکند‪ .‬فسخ‬
‫قرارداد بیمهنامه حتی با پذیرش درصد ضرر زیاد‪ ،‬پیش از اتمام مدت قرارداد‪ ،‬پول کثیف را صاحب منشاء قانونی میکند‬
‫واصطالحاً این پول را تمیز مینماید‪.[82] ،‬‬
‫در قوانین کشور مالت‪ ،‬برخی موارد به صراحت در متن قانون مدنی و عمومی این کشور درج شده است‪ .‬بهعنوان مثال رعایت‬
‫اصل نخست بیمه‪ ،‬یعنی حد اعالی حسن نیت صراحتاً در قوانین این کشور قید گردیده است‪ .[85-83] ،‬نقض اصول بیمه‪ ،‬در‬
‫این کشور فسخکنندۀ قرارداد خواهد بود به عنوان مثال‪« :‬در صورت عدم وجود عالقه در خصوص مورد بیمهشدنی‪ ،‬قرارداد به‬
‫صورت کان لم یکن تلقی خواهد شد‪ ».‬و یا « فقدان عالقه در مورد بیمهشدنی‪ ،‬دفاعی است که یک شرکت بیمۀ زندگی می‪-‬‬
‫تواند در برابر ادعای متهم مطرح کند‪ ،‬اما اگر چنین تصمیمی داشته باشد‪ ،‬آنگاه حقوق حاصل از این طرح دعوی تحت‬
‫سیاستی تعیین میشود‪.».[85, 83] ،‬‬
‫در یک بررسی در کشور مالت که شامل مصاحبههایی از مدیران شرکتها‪ ،‬مدیران اجرایی‪ ،‬مدیران صدور بیمهنامه‪ ،‬مدیران‬
‫ارزیابی خسارت بیمه و پلیس صورت گرفت و نتایج مهمی حاصل شد‪ .‬اکثریت معتقد بودند که روند تقلب در بیمۀ زندگی در‬
‫حال افزایش است‪ .‬یکی از مصاحبه شوندگان مشخصاً این امر را متأثر از افزایش تعداد افرادی میداند که متمایل به گرفتن‬
‫بیمۀ زندگی هستند‪ .‬همچنین کارشناسان در مالت بر این باورند که درصد تقلب در صنعت بیمۀ مالت مانند امریکا نبوده و‬
‫قطعاً کمتر از ‪ 20‬درصد است‪ .‬همچنین در این کشور‪ ،‬شرکتهای بیمه در موارد خاصی برای گزارش موارد تقلب‪ ،‬شکایت می‪-‬‬
‫کنند‪ .‬گاهی اوقات آنها به اندازۀ کافی مجهز به وسایل الزم برای شناسایی تقلب نیستند‪ .‬در موارد دیگر آنها ممکن است‪،‬‬
‫کالهبرداری را تشخیص دهند و یا مشکوک به آن باشند و اغلب در مورد گزارشدادن پرونده به پلیس مراجعه نمیکنند‪ .‬در‬
‫نهایت‪ ،‬آنها ممکن است سعی در رسیدن به یک حل و فصل دوستانه با بیمهگذار متقلب در این موارد خاص‪ ،‬داشته باشند‪.‬‬
‫گروه سنی افرادی است که به نظر مصاحبه شونده بیشتر متمایل به انجام تقلب در بیمۀ زندگی هستند‪ ،‬میتوان چهار گروه‬
‫سنی ‪ 18‬تا ‪ 25‬ساله‪ 25 ،‬تا ‪ 40‬ساله‪ 40 ،‬تا ‪ 65‬ساله و ‪ 65‬سال و باالتر نام برد‪ .‬اکثریت مصاحبه شوندهها موافق بودند که‬
‫دامنه سنی ‪ 40-25‬ساله و ‪ 60-40‬ساله بیشتر متمایل به تقلب هستند‪ .‬همچنین مصاحبه شوندهها دراین مورد توافق‬
‫نظرداشتند که مردان نسبت به زنان بیشتر مستعد تقلب هستند‪.[42] ،‬‬
‫مسألۀ مهم دیگر در کشور مالت سیستم قانونی کنونی موجود است‪ .‬اجرای صحیح قانون پولشویی در مالت بسیار سخت است‬
‫و این کشور را به عنوان یکی از مقاصد خوب پولشویی از طریق تقلب در بیمۀ زندگی قرار داده است‪ .‬در این شرایط شرکتهای‬
‫بیمه از عواقب اعتبار و برندینگ نگرانند و مردم باید خود متوجه شوند که تقلب در بیمه جرم جدیای است‪ .[85-83] ،‬یکی از‬
‫فعالین صنعت بیمه در مالت بر این باور است که تمام قوانین در مورد تقلب در بیمه باید اصالح شود تا مشخص شود که‬
‫شرکتهای بیمه میتوانند تقلب بیمهگذاران متقلب را بررسی نمایند بهطوری که محدودیتهایی برای انجام تحقیقات وجود‬
‫نداشته باشند‪ .‬تقلب در بیمه توسط دو جرم جنایی در قانون جزا تحت پوشش قرار میگیرد‪ .‬با توجه به قانون جنایی ‪ 7‬ماده‬
‫‪ 310‬که در آن تقلبهای بال بر ‪ 2329.37‬یورو با هفت سال زندان روبرو خواهند بود‪ .[42] ،‬در این کشور ‪ 60‬یا ‪70‬درصد‬
‫تقاضای تقلب در مرحله تأیید و یا تحت بررسی است‪ .‬از جنبۀ پولشویی‪ ،‬شرکتهای بیمه بسیار مورد عالقه واقع میشوند‪.‬‬
‫تعهدات پولشویی بسیار دشوار است و شرکتهای بیمه موظف هستند که کارمندان را در زمینه تکنیکهای تشخیص پولشویی‬
‫آموزش دهند‪ .‬عالوه بر این شرکتها‪ ،‬خود‪ ،‬یک افسر گزارشدهی پولشویی را تعیین می کنند تا بتوانند پولشویی را به طور‬
‫موثر تشخیص دهند‪.‬‬

‫‪36‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫است‪،‬‬ ‫یشنشده‬
‫ارا هانجام‬
‫مالت‬‫بدنه) و‬
‫(بیمهکشور‬
‫بیمه یگر در‬
‫بیمه اتوم‬
‫عمومیعلیه‬
‫شرایبیمهگذار‬ ‫بازنگری‬
‫توسط‬ ‫مصادیق تقلبهای مربوط به بیمۀ زندگی که‬
‫در جدول (‪ )4-3‬به همراه منابع موجود که با یک مطالعۀ حیطهای به دست آمده است‪ ،‬گردآوری شده است‪.‬‬

‫جدول (‪ .)4-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور مالت‬
‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬
‫وجود اطالعات و اسناد در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهشده پس از‪ ،‬یکی دیگر از موارد تقلب بیمۀ زندگی زمانی رخ داد‬
‫جعلی در بیمهنامههای جعل اطالعات خود‪ ،‬اقدام به خرید که چند زن گواهی تولد دروغین ساختند و سن‬
‫بیمهنامۀ زندگی میکند‪ ،‬بدون آنکه خود را بسیار پایین تر از واقع نشان دادند‪ .‬ارائه‬ ‫زندگی‬
‫اطالعات نادرست به دو بخش عمدی و غیرعمدی‬ ‫بیمهگر را از این موضوع آگاه نماید‪.‬‬
‫تقسیم میشود‪ .‬گاه بیمهگذار بدون قصد تقلب‬
‫اطالعات نادرستی به بیمهگر ارائه میدهد‪ .‬حدود‬
‫‪ 1648‬ادعا در سال ‪ 2009‬در مالت ثبت شده است‪،‬‬
‫]‪.[42‬‬

‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان در حدود ‪ 1238‬مورد مرگ جعلی مربوط به مرگ‬ ‫مرگ جعلی‬
‫آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از منافع بیمۀ یک فرد یا مراسم خاکسپاری کسی به بیمهگرها در‬
‫زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ جعلی را برای سال ‪ 2010‬ارسال شده است‪.[86] ،‬‬
‫بیمهشده طراحی و پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬ذینفع بیمهگذار‪ ،‬به قتل برای به دست آوردن سود کشتن شخصی و‬ ‫مرگ عمدی‬
‫منظور سو استفاده از منافع بیمۀ زندگی صحنه سازی آن به نحوی که غیر عمدی بوده یکی‬
‫بیمهگذار‪ ،‬مرگ عمدی برای بیمهشده دیگر از شگردهای تقلب در این کشور است‪ .‬در‬
‫حدود ‪ 3266‬مورد قتل در سال ‪ 2010‬گزارش شده‬ ‫ایجاد میکنند‪.‬‬
‫است‪.[42] ،‬‬
‫در این کشور‪ ،‬بیمه زندگی در حوزهی سرمایهگذاری‬ ‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار به منظور‬ ‫پولشویی‬
‫بیشتر از حوزهی حفاظتی تحت تاثیر این مسئله‬ ‫پولشویی‪ ،‬اقدام به خرید بیمه نامه‬
‫است به این خاطر که سیاست های پیاده شده در‬ ‫زندگی با حق بیمه یکجا و مبال زیاد‪،‬‬
‫این بخش راه را برای متخلفان راحتتر کرده است‪.‬‬ ‫سرمایه باال و بازخریدکردن در آینده به‬
‫از آنجا که اکثر کسب و کارهای مربوط به بیمه از‬ ‫صورت نقد مینماید‪.‬‬
‫طریق واسطه انجام میشود‪ ،‬احتمال رخ دادن پدیدۀ‬
‫پولشویی در بیمه زندگی باال میرود‪ .‬در سال ‪2012‬‬
‫در مالت‪ 7 ،‬نفر به تقلب در بیمه از طریق پست و‬
‫پولشویی با ارائهی اطالعات غلط محکوم شدند‪،‬‬
‫]‪.[87 ,88‬‬

‫‪37‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪- 4-8-3‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در نعت بیمه کشور مالزی‬
‫کادر ‪ 4-3‬اط عات کلی از نعت بیمۀ کشور مالزی‬
‫بازار مالزی برای محصوالت بیمۀ اسالمی بر پایهی تکافل و انواع آن رو به رشد است‪ .‬اصول بیمه در مالزی به طور خاص برای‬
‫محصوالت بیمۀ اسالمی درنظر گرفته نشدهاند‪ .‬بخش بیمۀ مالزی حدود ‪ 6‬درصد از داراییهای بخش مالی را تشکیل میدهد‬
‫که معادل ‪ 15‬درصد از تولید ناخالص داخلی است‪ .‬ارائه ی طیف وسیعی از محصوالت بیمۀ زندگی و بیمۀ غیر زندگی سبب‬
‫رشد و تثبیت این صنعت در کشور مالزی شده است‪ .‬هرچند هنوز جای رشد برای آن بیشتر وجود دارد‪ .[54] ،‬کشور مالزی‬
‫اقدامات مختلفی را برای مقابله با پولشویی در بخش مالی این کشور انجام داده است‪ .‬در این کشور‪ ،‬قانون ضد پولشویی در‬
‫سال ‪ 2001‬تصویب شد‪ .‬این قانون‪ ،‬تمام موسسات مالی به ویژه شرکتهای بیمه را ملزم به رعایت قوانین خوداظهاری و‬
‫گزارشدهی میکند‪ .‬همچنین بخش بیمه مالزی ملزم شد که بیمهگذاران یا بیمهنامههای مشکوک را به بانک مرکزی مالزی‬
‫گزارش کند‪ .‬این موضوع سبب جمعآوری اطالعات کلی دربارۀ بیمهگذار شامل خانواده آن‪ ،‬سوابق مالی و اقتصادی و سایر موارد‬
‫گشت‪ .‬همچنین شرکتهای بیمه‪ ،‬موظف به نظارت کافی بر گردش های مالی و شیوه معامالت بیمهگذاران شدند‪ .‬در این‬
‫کشور‪ ،‬برخی از بیمهگذاران با نیت پولشویی‪ ،‬با خرید بیمۀ زندگی با حق بیمه یکجا زمینه پولشویی مبال زیاد را فراهم می‪-‬‬
‫کند‪ .‬این امر معموال از طریق پرداختهای قابل توجه در بیمهنامههای زندگی با حق بیمه یکجا صورت میگیرد‪ .‬هدف این‬
‫بیمهگذاران‪ ،‬بهرهبردن از پوششهای بیمهای نیست بلکه به دنبال پاک کردن پول کثیفی است که از راههای نامشروع کسب‬
‫کردهاند‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬چهارچوب قانون ضد پولشویی شرکتهای بیمه را ملزم میکند کارمندانشان را برای آگاهی و‬
‫هوشیاری در برابر فعالیت های پولشویی آموز ش دهند‪ .‬کارمند در این مفهوم شامل کارمندان تمام حوزه ها مانند‪ ،‬نمایندگان‪،‬‬
‫بازاریابان‪ ،‬صادرکنندگان بیمه نامه‪ ،‬پردازش کنندگان‪ ،‬بررسی کنندگان خسارت مدیریت (شامل مدیرعامل و هیات مدیره) و‬
‫متصدیان ذی صالح است‪ .‬همچنین قانون ضد پولشوئی‪ ،‬شرکتهای بیمه را از نرخ دادن به هر کسب و کاری بدون داشتن‬
‫اطالعات کافی منع کرده است‪ .‬این چنین ممنوعیتی‪ ،‬به هر حال باید به طور روشن برای بیمهگذاران مشخص شود‪ .[54] ،‬از‬
‫سویی دیگر‪ ،‬این قانون شرکتهای بیمه را مجبور می کند که بر اقدامات در حوزه اختیارشان رسیدگی داخلی قانونی داشته‬
‫باشند‪ .‬این مورد در خصوص شعبات و شرکتهای تابعه شرکت بیمه نیز به کار میرود‪ .‬صرف نظر از بحثهای بیان شده‪،‬‬
‫شرکتهای بیمه در مالزی ملزماند آخرین پیشرفتهای پولشوئی در سطح ملی و بین المللی را بهکار ببرند‪ .‬لذا‪ ،‬شرکتهای‬
‫بیمه باید مبنای قانونی برای نظارت متصدیان بانک مرکزی مالزی فراهم کنند‪ .‬در این کشور در سال ‪ ،2003‬قانون ضد‬
‫پولشویی اصالح شد و نام آن به قانون ضد پولشوئی و ضد تروریسم مالی (‪ )2001‬تغییر کرد‪ .‬نمونه اصالح شده قانون ضد‬
‫پولشویی‪ ،‬مکانیس م گزارشگری پولشوئی موسسات مالی (از جمله شرکت های بیمه) را به گزارش دادن تروریسم مالی و بلوکه‪-‬‬
‫کردن‪ ،‬توقیف کردن و جریمه کردن اموال تروریستی بسط داده است‪.[91-89] ،‬‬
‫مصادیق تقلبهای مربوط به بیمۀ زندگی که توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در کشور مالزی انجام شده است‪،‬‬
‫در جدول (‪ )5-3‬به همراه منابع موجود که با یک مطالعۀ حیطهای به دست آمده است‪ ،‬گردآوری شده است‪.‬‬

‫جدول (‪ .)5-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور مالزی‬
‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان آن‪ ،‬به منظور کالهبرداری آشکار در انواع بیمههای زندگی در کشور مالزی‪،‬‬ ‫مرگ جعلی‬
‫سو استفاده از منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ ادعای مرگهای جعلی در این کشور است‪ .‬فردی‪ ،‬تعداد‬
‫جعلی را برای بیمهشده طراحی و پیادهسازی می‪ -‬زیادی بیمهنامه زندگی از چندین شرکت بیمه خریداری می‪-‬‬
‫نماید‪ .‬سپس با همکاری با ذینفعان خود‪ ،‬خود را پنهان‬ ‫کند‪.‬‬
‫نموده و ذینفعان آن شخص‪ ،‬به شرکتهای بیمه ادعای مرگ‬
‫جعلی آن شخص ارایه دهند‪.[92 ,89] ،‬‬
‫‪38‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫تقلبیشن ادهای ا‬

‫کشفارا ه‬
‫مصداقبدنه) و‬
‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان آن‪ ،‬به ادعای اشتباه برای سوانح شخصی در صورت جراحات ناشی‬ ‫آسیب زدن‬
‫منظور سو استفاده از منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬از خودسوزی در بیمههای زندگی‪.[92] ،‬‬ ‫جعلی‬
‫مصدومیت و حادثه را طراحی و پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار به منظور پولشویی‪ ،‬در این کشور بیمهنامههای زندگی دائمی که ارزش باز خرید‬ ‫پولشویی‬
‫اقدام به خرید بیمه نامه زندگی با حق بیمه یکجا و نقدی دارند ابزار مناسبی برای پولشویی هستند‪ .‬برای مثال‪،‬‬
‫مبال زیاد‪ ،‬سرمایه باال و بازخریدکردن در آینده به بیمهگذاران پولشو میتواند وجوه را به بیمهنامه وارد یا خارج‬
‫کرده و با پرداخت جریمه کم آن را بازپس بگیرد‪ .‬قراردادهای‬ ‫صورت نقد مینماید‪.‬‬
‫مستمری نیز در معرض ریسک پولشویی قرار دارند زیرا به‬
‫آنها اجازه میدهند منابع مالی نامشروع خودشان را در‬
‫چرخهی اقتصاد وارد کنند‪.[94 ,93] ،‬‬
‫ذینفع با جعل مستندات و تاریخ حادثه‪ ،‬بیمهنامهی جعل مستندات و تاریخ حادثه در برخی از بیمهنامههای‬ ‫جعل‬
‫زندگی برای بیمهشدۀ اصلی تهیه میکنند‪ .‬سپس در زندگی این کشور شایع است‪.[92] ،‬‬ ‫مستندات و‬
‫صورت حادثه و یا فوت برای بیمهشدۀ اصلی‪ ،‬از‬ ‫تاریخ حادثه‬
‫پوششهای بیمههای زندگی استفاده مینمایند‪.‬‬

‫‪ -5-8-3‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در نعت بیمه کشور مصر‬

‫کادر ‪ 5-3‬اط عات کلی از نعت بیمۀ کشور مصر‬
‫قوانین کشور مصر به دلیل بافت فرهنگی آن کشور و تاثیر نافذ آرای االزهر و همچنین به واسطۀ عدم انطباق برخی از طرحهای‬
‫بیمۀ زندگی‪ ،‬با شریعت اهل سنت‪ ،‬عمدتاً از طرح تکافل بهرهمند است‪ .‬اما برخی طرحهای بیمۀ زندگی سرمایهگذاری نیز در‬
‫این کشور ارائه میشود‪ .[96] ،‬گستردگی تقلب در مصر به قدری است که شرکتهای بزرگی در این کشور به منظور ورود‬
‫بازرسانه برای کشف تقلب بهوجود آمدهاند‪ .‬برخالف موارد گفته شده در مورد سایر کشورها‪ ،‬شرکتهای بیمه برای بررسی‬
‫موضوع تقلب‪ ،‬پروندههای مشکوک را از طریق برونسپاری برای بررسی در اختیار این شرکتها قرار میدهد‪ .‬گزارشهای‬
‫متعددی از تقلب در بیمۀ زندگی در مصر وجود دارد که با مکاتبۀ با دو شرکت از موارد گفتهشده‪ ،‬برخی از صورتهای تقلب‬
‫بیمۀ زندگی در این کشور حاصل شده است‪ .[96] ،‬با توجه به باز بودن دست سیاستگذاران مصری پس از وقوع انقالب در این‬
‫کشور و با سر کار آمدن حکومت کودتا‪ ،‬موضوع حریم خصوصی قدری در این کشور‪ ،‬از رنگ و بوی بینالمللی فاصله دارد‪.‬‬
‫شرکتهای بیمه بهویژه در مورد بیمههای زندگی‪ ،‬اطالعات گستردهای را از بیمهشده و دولت مطالبه میکنند و عقد قرارداد‬
‫بیمه در آن کشور منوط به تهیۀ این اطالعات است‪ .‬به رغم بسیاری از محدودیتها و البته بررسیهای فراقانونی‪ ،‬تقلبهای‬
‫بسیاری به علت ادعاهای دروغین مانند ناپدید شدن یا فعالیتهای جعلی برای ادعای خسارتی که متوجه قرارداد بیمه است‪،‬‬
‫صورت میگیرد‪ .[97, 96] ،‬پراستفادهترین راهکار در کشف تقلب در این کشور‪ ،‬با توجه به شرایط خاص فرهنگی و حکومت‬
‫نظامی مستقر در آن‪ ،‬در حال حاضر‪ ،‬برررسیهای میدانی از مردم محلی برای صحتسنجی ادعای خسارت است‪ .‬طی مکاتبات‬
‫صورت گرفته‪ ،‬موارد متعددی به عنوان فعل متقلبانه در ادعای خسارت در کشور مصر در حوزۀ بیمۀ زندگی وجود دارد‪ .‬شایع‪-‬‬
‫ترین آنها عدم پیگیری گواهی فوت برای فردی است که فوت شده است‪ .‬در این روش‪ ،‬با مخفی نگهداشتن هویت متوفی‪ ،‬بیمۀ‬
‫زندگی برای فرد خریداری میشود و تاریخ فوت فرد بهصورت جعلی به پس از تاریخ انعقاد قرارداد منتقل میشود‪ .‬بهطور‬
‫معمول‪ ،‬شرکتهای خصوصیای که در این حوزه فعال هستند‪ ،‬از طریق مشاهدات میدانی و استشهادات محلی بهعنوان اولین‬
‫راهکار به مقابله با این نوع تقلب میپردازند‪ .‬این تنها نمونهای از سادهترین راه برای ساخت یک ادعای جعلی است و گاهی‬
‫‪39‬‬ ‫اوقات نیز در پروندهها مواردی از این دست‪ ،‬با پیچیدگی بیشتری ظاهر میشود‪ .‬هرچند که شرکتهای بیمه سوابق بسیار‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫دقیقی از مشتریان خود ثبت میکنند و دسترسی به سوابق پزشکی فرد در این کشور تحت سامانۀ ملی پزشکی در چند ساعت‬
‫ممکن است (اتفاقی که هنوز در کشور ما رخ نداده است!)‪ ،‬با این وجود بیشترین مشتریان شرکتهای بازرسی و تجسس در‬
‫حوزۀ بیمه‪ ،‬برای ادعاهای متقلبانه در بیمۀ زندگی به این شرکتها مراجعه میکنند‪ .‬اما واقعیت امر آن است که در کشور مصر‬
‫به سادگی میتوان ظرف چند ساعت‪ ،‬تاریخچۀ پزشکی نادرست ولی رسمی ایجاد کرد‪ .‬رقم رسمی و دقیقی از میزان تقلب در‬
‫صنعت بیمۀ مصر وجود ندارد اما اتحادیۀ بیمۀ مصر به نقل از معاون وزیر دارایی این کشور‪ ،‬در خصوص افزایش تنوع ترفندهای‬
‫متقلبانه و همچنین افزایش فراوانی ادعاهای متقلبانه خبر داده است‪ .‬در گزارش تأیید شده توسط اتحادیۀ بیمۀ مصر‪،‬گزارش‬
‫ساالنۀ اتحادیۀ بیمۀ مصر‪ ،‬در سال ‪ ،2017‬نزدیک به ‪ 54‬درصد از شرکتهای بیمه بر این باورند که تقلب نخستین ریسک یک‬
‫شرکت بیمه در مصر است که نه تنها تمامی شرکتهای بیمه بلکه شرکتهای تجاری را نیز متأثر از خود میکند و منجر به‬
‫تحمیل بار اضافی بر دوش مشتریان میشود‪ .‬تصور شرکتهای بیمه بر تمرکز بیشتر روی خسارت و بهویژه حجم خسارت است‬
‫در حالیکه تقلبها در کشور مصر عمدتاً ناظر بر جزئیاتی نظیر طول مدت زمان بین عقد قرارداد و اظهار خسارت است‪ .‬بر‬
‫اساس گزارش اتحادیۀ بیمۀ مصر‪ ،‬حجم تقلب در این کشور از متوسط کشورهای اروپایی (یعنی ‪ 10‬درصد) به مراتب بیشتر‬
‫است‪ .‬این میزان منجر به لطمه خوردن به تصویر ذهنی شهروندان از بیمه میشود‪ .‬بنابراین‪ ،‬این اتحادیه پیشنهاد میکند که‬
‫شرکتهای بیمه با تشکیل واحدهایی تحت عنوان مدیریت تقلب‪ ،‬بار روانی آسیبهای ناشی از تقلب را کاهش دهند‪ .[96]،‬در‬
‫حال حاضر‪ ،‬شرکتهای بیمه در مصر تصمیم دارند منابع بیشتری را برای مبارزه با این پدیده تخصیص دهند‪ .‬در خالل سال‪-‬‬
‫های ‪ 2015‬و ‪ ،2016‬بودجۀ ‪ 79‬درصد از شرکتهای بیمه در خصوص مبارزه با تقلب‪ 21 ،‬درصد افزایش داشته است‪ .‬البته از‬
‫نظر گستردگی‪ ،‬باید گفت که ‪ 58‬درصد این شرکتها رقم بسیار کمی را برای افزایش بودجۀ مبارزه با تقلب اختصاص دادهاند و‬
‫افزایش بسیار زیاد بودجۀ تقلب در ‪ 22‬درصد از شرکتها به قدری زیاد بود که روند افزایش بودجه در این حوزه را باال نشان‬
‫میدهد‪.[96] ،‬‬
‫نتایج گزارش این اتحادیه نشان داده است مبارزه با تقلب در صنعت بیمۀ مصر مستلزم اقداماتی از این دست است‪ :‬ارائه و اخذ‬
‫اطالعات کافی‪ ،‬توسعۀ اقدامات پیشگیرانه‪ ،‬پیادهسازی سیستم تشخیص تقلب یکپارچه استفاده از فناوری اطالعات‪ ،‬افزایش‬
‫کنترلهای داخلی‪ ،‬تبادل اطالعات مرکزی با دیگر شرکتهای بیمه و با مقامات‪ ،‬ایجاد یک پایگاه دادهها از حوادث و افشای‬
‫روشهای مورد استفاده در تقلب‪ ،‬آگاهی و آموزش کارکنان پایۀ بیمه‪ ،‬متخصصان و کارشناسان‪.‬‬
‫مصادیق تقلبهای مربوط به بیمۀ زندگی که توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در کشور مصر انجام شده است‪،‬‬
‫در جدول (‪ )6-3‬به همراه منابع موجود که با یک مطالعۀ حیطهای به دست آمده است‪ ،‬گردآوری شده است‪.‬‬

‫جدول (‪ .)6-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور مصر‬
‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬
‫ذینفع با جعل مستندات و تاریخ حادثه‪ ،‬بیمه‪ -‬جعل گواهی فوت بیمهشده‪.[97] ،‬‬
‫نامهی زندگی برای بیمهشدۀ اصلی تهیه می‪ -‬جعل هویت متوفی برای ایجاد قرارداد بیمۀ‬
‫جعل تاریخ‪ ،‬هویت و‬
‫کنند‪ .‬سپس در صورت حادثه و یا فوت برای زندگی‪.[98] ،‬‬
‫علت فوت‬
‫بیمهشدۀ اصلی‪ ،‬از پوششهای بیمههای زندگی تغییر در تاریخ فوت‪.[99] ،‬‬
‫جعل در علت فوت (علتی به جز حادثه یا قتل‬ ‫استفاده مینمایند‪.‬‬
‫خانوادگی)‪.[100] ،‬‬
‫دستکاری جزئیات پزشکی فوت‪.[102 ,101] ،‬‬
‫جعل مستندات پزشکی در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار جهت معافیت از ارائۀ گواهیهای پزشکی از جانب پزشکان بینام‬
‫معاینات پزشکی‪ ،‬اطالعات پزشکی مربوط به و نشان و سوء استفاده از مجوز نظام پزشکی یک‬ ‫در بیمۀ زندگی‬
‫پزشک دیگر بدون اطالع وی در بیمههای‬ ‫بیمهنامه را نادرست و جعلی پاسخ می دهد‪.‬‬
‫‪40‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫یشن ادهای ا‬

‫کشفهتقلب‬
‫بدنه) و ارا‬
‫مصداق‬‫تقلب شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه‬
‫بازنگری‬
‫تعریف‬ ‫نام تقلب‬
‫زندگی‪.[100] ،‬‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان آن‪ ،‬به دو مامور آلمانی تبار از گروه القاعده‪ ،‬مرگ یکی‬ ‫مرگ جعلی‬
‫منظور سو استفاده از منافع بیمۀ زندگی بیمه‪ -‬از افراد گروه را که دارای بیمۀ زندگی بود‪ ،‬در‬
‫گذار‪ ،‬مرگ جعلی را برای بیمهشده طراحی و یک سانحۀ تصادف صحنهسازی کردند و در‬
‫ادامه که حدود ‪ 6‬میلیون دالر از شرکت بیمه‬ ‫پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫دریافت کنند‪ .‬آنها قصد داشتند بیشتر این پول‬
‫را در جهت فعالیتهای گروه ذکر شده استفاده‬
‫کنند‪ .‬فرد حاضر در تصادف هم بعد از این‬
‫ماموریت قصد حملۀ انتحاری در عراق را داشته‬
‫است‪ .‬مسئول اصلی این عملیات‪ ،‬شخص آلمانی‬
‫بوده که محکوم به ‪ 7‬سال زندان و شخص عراقی‬
‫محکوم به ‪ 6‬سال زندان شدند‪.[96] ،‬‬

‫‪- 6-8-3‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در نعت بیمۀ کشور هند‬
‫کادر ‪ 6-3‬اط عات کلی از نعت بیمۀ کشور هند‬
‫سریعترین رشد در صنعت بیمه در هندوستان به بیمه زندگی اختصاص دارد‪ .‬در حقیقت از سال ‪ 2000‬میالدی که دولت به‬
‫بازیگران خارجی اجازه داد تا در این بخش سرمایه گذاری کنند‪ ،‬بیمه زندگی شاهد رشد ‪ 49‬درصدی بوده است‪ .‬بیمه زندگی‬
‫در سال ‪ 1956‬توسط شرکت" سهامی بیمه زندگی )‪" (LIC‬ملی شد‪ .‬هند‪ ،‬یکی از کشورهای اقتصادی رو به رشد با دورنمایی‬
‫قابل توجه و نیاز فراوان به پوشش بیمه زندگی و سایر بیمههاست‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬آزادشدن اقتصاد هند به ویژه در بخش بیمه‪،‬‬
‫ترکیب بازار و پارامترهای موفقیت را دگرگون کرده است‪ .‬همچنین بازار جدید انواع شرکتهای بیمه زندگی و دیگر شرکتهای‬
‫بیمه را با چالشهای متعددی رو به رو کرده است‪ .‬اما ساختار جدید بیمه زندگی در هند به سال ‪ 1818‬یعنی زمانی که تجارت‬
‫بیمه در هند را شرکت انگلیسی بیمه زندگی "اورینتال" آغاز کرد‪ ،‬باز میگردد‪ .‬هنگامی که شرکت بیمه زندگی هند‪ ،‬تجارت‬
‫خود را ملی کرد‪ ،‬بیش از ‪ 200‬موسسه صادرکننده بیمه نامه زندگی مشغول فعالیت بودند‪ .[104] ،‬صنعت بیمه هندوستان در‬
‫انحصار شرکت بیمه زندگی هندوستان است‪ .‬با پایان یافتن انحصاری بودن بیمه در هند در سال ‪ ،1999‬اولین شرکت خصوصی‬
‫بیمه در سال ‪ 2001‬شروع بهکارکرد‪ .‬تا سال ‪ ،2008‬هفده شرکت خصوصی بیمه زندگی مشغول بهکار بودند‪ .‬در کشور‬
‫هندوستان توزیع بیمه زندگی تحت تسلط نمایندگی وابسته به شرکتهای بیمه است که در سال مالی‪ 2007-2006‬در زمینه‬
‫‪ 89‬درصد از رشتههای جدید فعالیت داشتند‪ .‬شرکت بیمه زندگی هندوستان بهطور تخمینی در حدود ‪1/1‬میلیون نماینده‬
‫مجاز به عالوه تعداد ‪ 900000‬بیمهگر خصوصی داشته است‪ .‬بهطورکلی سطح نگهداری و بهرهوری این نمایندهها ضعیف است‪.‬‬
‫قانونگذار هندی‪ ،‬شرکتهای بیمه را ملزم میکند تا در شهرها و نقاط محروم منافع و فروش خود را کمتر درنظر بگیرند به‪-‬‬
‫خصوص در ارتباط با خانوادههایی که زیرخط فقر هستند‪ .‬این امر مستلزم این است که شرکتهای بیمهزندگی شبکههای توزیع‬
‫خود را گسترش دهند‪ .‬از اوایل دهه اخیر‪ ،‬بانک و بیمه نیز بهعنوان یک شبکه توزیع مهم بیمهنامهها‪ ،‬فروش انواع ابتدایی پس‪-‬‬
‫انداز‪ ،‬حقبیمههای یکجا و سایر خدمات بیمهای ایجاد شده است‪ .‬روابط فروش بین بانکها و شرکتهای بیمه اغلب در شعبات‬
‫محلی انجام میگیرد‪ ،‬به این معنا که یک بانک ممکن است انواع محصوالت را برای شرکتهای بیمه زندگی به فروش برساند‬
‫]‪ .[105‬در کشور هند‪ ،‬شرکتهای بیمه در جهت کنترل تقلب در بیمۀ زندگی با شناسایی فرصتهای تقلب و رفع اجتناب‬
‫‪41‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫از ریسک‪ ،‬به انجام اقدامات پیشگیری و به حداقل رساندن تقلب در این حوزه پرداختهاند‪ .‬کالهبرداری و تقلب در بیمه به طور‬
‫معمول جایی است که یک کالهبردار سعی دارد تا از طرف قرارداد بیمه‪ ،‬سود ناعادالنهای به دست آورد‪ .‬عوامل مهم تقلب و‬
‫پیش بینی رفتار تقلب بیمهگذاران در این کشور توسط یک شرکت بیمه با استفاده از مدلهای آماری مانند رگرسیون‬
‫لوژستیک جهت شناسایی عوامل موثر بر تقلب های صورت گرفته‪ ،‬مورد بررسی قرار میگیرد‪.[106] ،‬‬
‫مصادیق تقلبهای مربوط به بیمۀ زندگی که توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در کشور هند انجام شده است‪،‬‬
‫در جدول (‪ )7-3‬به همراه منابع موجود که با یک مطالعۀ حیطهای به دست آمده است‪ ،‬گردآوری شده است‪.‬‬

‫جدول (‪ .)7-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور هند‬
‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬
‫جعل درآمد و شغل در در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار‪ ،‬با انگیزۀ نادرست بودن اطالعات اساسی مربوط به‬
‫پرداخت حق بیمه کمتر اقدام به خرید مشخصات بیمهگذار (شامل درآمد‪ ،‬مدارک‬ ‫بیمهنامه زندگی‬
‫بیمه نامه زندگی با جعل عنوان شغلی و تحصیلی‪ ،‬شغل و غیره) در فرمهای پیشنهاد‬
‫شده بیمهنامه زندگی‪.[110-107] ،‬‬ ‫درآمدی مینماید‪.‬‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار‪ ،‬با انگیزۀ جعل اسناد‪ ،‬جعل امضای مشتری در بیمه‪-‬‬ ‫جعل امضا‬
‫پرداخت حق بیمه کمتر اقدام به خرید نامههای زندگی‪.[110] ،‬‬
‫بیمه نامه زندگی با جعل امضا مینماید‪.‬‬
‫جعل علت حادثه و فوت ذینفع با جعل مستندات و تاریخ حادثه‪ ،‬ارسال اسناد دروغین‪ ،‬سابقۀ خانوادگی‪ ،‬و‬
‫بیمهنامهی زندگی برای بیمهشدۀ اصلی غیره در فرم پیشنهاد بیمهنامه‪ ،‬ادعاهای‬ ‫در بیمهنامههای زندگی‬
‫تهیه میکنند‪ .‬سپس در صورت حادثه و یا جعلی با ارائۀ اسناد ادعایی جعلی‪.[107] ،‬‬
‫فوت برای بیمهشدۀ اصلی‪ ،‬از پوششهای‬
‫بیمههای زندگی استفاده مینمایند‪.‬‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار جهت معافیت عدم انجام وجعلی بودن آزمایشات و معاینات‬ ‫جعل اطالعات پزشکی‬
‫از معاینات پزشکی‪ ،‬اطالعات پزشکی پزشکی و همدستی با پزشک جهت جعل‬
‫مربوط به بیمهنامه را نادرست و جعلی مدارک و مستندات پزشکی و ارائۀ اشتباه‬
‫اسناد سالمت‪.[111] ،‬‬ ‫پاسخ می دهد‪.‬‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان آن‪ ،‬مصادیقی مانند مرگ جعلی و عمدی برای‬ ‫مرگ جعلی و عمدی‬
‫به منظور سو استفاده از منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار و تغییر زمان فوت در بیمه زندگی‪،‬‬
‫بیمهگذار‪ ،‬مرگ جعلی و عمدی را برای ]‪.[112‬‬
‫بیمهشده طراحی و پیادهسازی میکند‪.‬‬

‫‪ -7-8-3‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در نعت بیمه کشور انگلستان‬

‫کادر ‪ 6-3‬اط عات کلی از نعت بیمۀ کشور انگلستان‬
‫در کشور انگلستان که صنعت بیمه آنها از پشتوانه عظیم اقتصادی و مالی بهرهمند است و عملیات بیمهگری نقش حیاتی‬
‫در فرآیند اقتصادی جامعه ایفا می کنند‪ ،‬موضوع نظارت در کنار سایر مباحث اهمیت و اعتباری دوچندان یافته است‪ .‬از‬

‫‪42‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ها و ی‬
‫ادهای ا‬
‫یشناز انجمن‬
‫ارا‪ .‬هیکی‬
‫می وشود‬
‫بدنه)‬ ‫(بیمه‬
‫تلقی‬ ‫ضرورتی مهم‬
‫بیمه اتوم‬
‫عمومییک‬
‫شرای انگلستان‬ ‫بازنگری‬
‫پژوهشی‬ ‫اینرو بهرهمندی از تجارب و یافتههای علمی و‬
‫نهادهای اصلی بیمه در انگلستان‪ ،‬انجمن بیمههای بریتانیا‪ )ABI(8‬است که از جمله فلسفه اصلی تشکیل این انجمن‬
‫مشارکت در سیستمهای نظارت بر صنعت بیمه است‪ .‬این انجمن‪ ،‬برآورد میکند که تقلب در بیمه به طور متوسط بیش از‬
‫‪ 50‬پوند در سال به صورتحساب بیمه سالیانه برای هر بیمهگذار اضافه میکند‪ .[80] ،‬آمار ‪ ABI‬در سال ‪ 2018‬نشان می‬
‫دهد که کل ارزش تقلب در بیمه‪ ،‬به غیر از بیمۀ زندگی‪ ،‬بیش از ‪ 1/2‬میلیارد پوند و در حالیکه برای بیمۀ زندگی‪ ،‬کمتر‬
‫از ‪ 30‬میلیون پوند کاهش داشته است‪ .[113] ،‬در این کشور‪ ،‬شرکتهای بیمه بر این باورند که کشف تقلب بیش از حد‪،‬‬
‫گران و پیشگیری از آن غیر ممکن است و قبول به پرداخت مطالبات به جای سرمایهگذاری در سیستمهای مکانیسم ضد‬
‫تقلب موثرتر است‪ .‬دیگران ترجیح میدهند که یک مقدار از پیش تعیین شدۀ ادعا (بدون توجه به مشروعیت ادعاها) را به‬
‫عنوان بخشی از هزینههای استاندارد برای اجرای کسب و کار بپذیرند‪ .‬در گزارش ‪ ABI‬همچنین بیان شده است که‬
‫تقریباً ‪ 50‬ادعا در هر ساعت به عنوان ادعای متقلبانه در انگلستان گزارش شده است‪ .‬در سال ‪ 983 ،2012‬میلیون پوند‬
‫دیگر به عنوان ادعای متقلبانه مطرح شده است‪ ،‬که افزایش ‪7‬درصدی نسبت به سال قبل داشته است‪ .‬در نتیجه ‪ABI‬‬
‫متوجه شده است که ادعاهای متقلبانه در هزینۀ شرکتهای بیمه ‪ 1/5‬میلیون پوند در سال است که به نوبهی خود منجر‬
‫به اضافه کردن ‪ 5‬درصد دیگر به حق بیمۀ پرداخت مشتریان دیگر است‪ .‬تقلب در انواع مختلف و حوزههای بیمه وجود‬
‫دارد‪ .‬با این حال درصد قابل توجهی از کل ادعاهای تقلب در بخش بیمۀ زندگی است‪ .‬طبق گزارش ‪ ABI‬در سال ‪،2011‬‬
‫‪ 599‬مورد تقلب دربیمۀ زندگی ثبت شده است و ‪ 172‬مورد دیگر در بیمههای عمر و سرمایهگذاری ثبت شده است‪.‬‬
‫مصادیق تقلبهای مربوط به بیمۀ زندگی که توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در کشور انگلستان انجام شده‬
‫است‪ ،‬در جدول (‪ )8-3‬به همراه منابع موجود که با یک مطالعۀ حیطهای به دست آمده است‪ ،‬گردآوری شده‬
‫است‪.‬‬

‫جدول (‪ .)8-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور انگلستان‬
‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام‬
‫تقلب‬
‫در سال ‪ ،2015‬مرد انگلیسی تالش میکرد تا همسرش را برای گرفتن بیمۀ زندگی‬ ‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬ ‫مرگ‬
‫بکشد‪ .‬همسر وی مربی چتربازی بود‪ .‬مرد انگلیسی قصد داشت با کشتن همسرش از‬ ‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو‬ ‫عمدی‬
‫بیمۀ زندگی ‪ 120000‬هزار یورو دریافت کند‪ .‬او همسرش را به یک پرش دعوت کرد و‬ ‫استفاده از منافع بیمۀ زندگی‬
‫روز قبل‪ ،‬چترش را از کار انداخت‪ .‬بنابراین‪ ،‬همسر وی در آن پرش دچار سانحه شد و‬ ‫بیمهگذار‪ ،‬مرگ عمدی را برای‬
‫سقوط نمود‪ ،‬در این سانحه هر دو چتر اصلی و زاپاس او باز نشد‪.[114] ،‬‬ ‫بیمهشده طراحی و پیادهسازی‬
‫میکند‪.‬‬
‫زنی با طراحی یک مرگ جعلی‪ ،‬تقلبی را در بیمۀ زندگی برای کسب منافع بیمهای‬ ‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬ ‫مرگ‬
‫ط راحی و پیاده سازی کرد‪ .‬برای این منظور‪ ،‬با کمک شوهرش قبر پیرزنی را کندند و او‬ ‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو‬ ‫جعلی‬
‫را از قبر خارج کرده و به آن لباس پوشاندند و آن را به جای خودجا زدند و او را در‬ ‫استفاده از منافع بیمۀ زندگی‬
‫ماشین قرار داده و ماشین را آتش زده و از صخره پایین انداختند‪ .‬هدف آنها جعل مرگ‬ ‫بیمهگذار‪ ،‬مرگ جعلی را برای‬
‫بود تا از این طریق ‪110000‬دالر حق بیمۀ زندگی از شرکت بیمه بگیرند‪ .‬اما شرکت‬ ‫بیمهشده طراحی و پیادهسازی‬
‫بیمه از طریق آزمایش ‪ DNA‬متوجه این موضوع شد‪.[114] ،‬‬ ‫میکند‪.‬‬
‫مردی با غرق خود به صورت ظاهری‪ ،‬مرگ خود را جعلی وانمود کرد‪ .‬سپس با مخفی‬
‫شدن و با همکاری همسرش به کشور پاناما رفت و همسرش حق بیمۀ زندگی مربوط به‬

‫‪43‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪Association of British Insurers‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام‬

‫تقلب‬
‫او را دریافت نمود‪.[115] ،‬‬

‫ذینفع با جعل مستندات و تاریخ گزارش شده است که ‪ 1238‬مورد (به مبل ‪ 73‬میلیارد پوند) مستندات جعلی شامل‬
‫حادثه‪ ،‬بیمهنامهی زندگی برای شهادتهای دروغین در مورد مرگ و مراسم تشییع جنازه به بیمهگران ارائه شده است‪،‬‬
‫بیمهشدۀ اصلی تهیه میکنند‪.[114] .‬‬
‫سپس در صورت حادثه و یا همچنین مواردی وجود دارد که تاریخ مرگ را تغییر داده و در خارج از دوره قرارداد قرار‬ ‫مستندات‬
‫فوت برای بیمهشدۀ اصلی‪ ،‬از گرفتهاند‪.[114] ،‬‬ ‫جعلی‬
‫پوششهای بیمههای زندگی سه تن از اعضای یک خانواده به دلیل کالهبرداری و پولشویی به مبل ‪ 3‬میلیون دالر‬
‫در سال ‪ 2012‬مجرم شناخته شدند‪ .‬آن فرد‪ 53 ،‬ساله برای عقد قرارداد بیمۀ زندگی‬ ‫استفاده مینمایند‪.‬‬
‫اعضای خانواده خود در فرم پیشنهادی بیمهنامه به دروغ اعضای خانواده خود را سالم و‬
‫شاغل با درامد ‪ 133‬هزار دالر معرفی کرد‪ .‬پس از مرگ آن فرد ذینفعان وی (همسر و‬
‫دختر وی) مبل ‪ 2/9‬میلیون دالر از شرکت بیمه طلب کردند‪ .‬سرانجام در سال ‪2012‬‬
‫اعضای خانواده آن فرد مجرم شناخته شده و وکیل ایشان‪ ،‬طبق حکم دادگاه‪ ،‬موافقت‬
‫کرد که خانۀ خانواده میسون را توقیف و اموال به دست آمده به مبل ‪2/9‬میلیون دالر را‬
‫به شرکت بیمه بازگردانند‪.[114] ،‬‬

‫‪ -8-8-3‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در نعت بیمه کشور آمریکا‬

‫کادر ‪ 8-3‬اط عات کلی از نعت بیمۀ کشور آمریکا‬
‫اولین شرکت بیمه در ایاالت متحده در سال ‪ 1735‬در چارلستون‪ ،‬کارولینای جنوبی تشکیل شد‪ .‬این شرکت در‬
‫زمینۀ بیمه آتشسوزی فعالیت مینمود‪ .[117] ،‬اولین شرکت بیمه سهام که در ایاالت متحده تشکیل شد‪ ،‬شرکت‬
‫بیمه آمریکای شمالی در سال ‪ 1792‬بود‪ .‬همچنین ماساچوست اولین قانون ایالتی را تصویب کرد که شرکتهای‬
‫بیمه را موظف به حفظ ذخایر کافی در سال ‪ 1837‬کرد‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬مقررات رسمی صنعت بیمه به طور جدی‬
‫شروع به کار کرد که نخستین کمیسر دولتی بیمه در سال ‪ 1851‬منصوب شد‪ .[118] ،‬اولین شرکت بیمه زندگی در‬
‫ایاالت متحده در سال ‪ 1759‬در فیالدلفیا تأسیس شد‪ ،‬این شرکت به طور ویژه برای کمک به افراد بد سرپرست‬
‫ایجاد شد‪ .‬از آن زمان‪ ،‬این صنعت رشد کرده است این صنعت با دارایی تقریبی ‪ 7.18‬تریلیون دالر فقط در سال‬
‫‪ ، 2017‬تقریباً ‪ 350،000‬نفر در سراسر ایاالت متحده اشتغال ایجاد میکند‪ .‬تعداد شرکتهای بیمه زندگی در ایاالت‬
‫متحده از دهه ‪ 1960‬از حدود ‪1000‬به حدود ‪ 781‬مورد در سال ‪ 2017‬رسیده است‪ .‬همچنین در ایاالت متحده‪،‬‬
‫پیشرفتهای فنآوری اطالعات‪ ،‬تغییراتی در نحوه خرید مصرفکنندگان بیمه زندگی ایجاد کرده است‪ .‬تعداد مصرف‬
‫کنندگان از اینترنت برای تحقیق و خرید بیمه زندگی رو به افزایش است‪ .‬حدود چهار نفر از هر ده نفر در ایاالت‬
‫متحده آمریکا هیچ نوع پوشش بیمه زندگی ندارند‪.‬در سال ‪ ،2017‬تقریباً در همان سال ‪ 28‬میلیون بیمهنامه زندگی‬
‫در ایاالت متحده خریداری شد‪.[119] ،‬‬

‫‪44‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫شده‬ ‫آمریکایشنانجام‬
‫کشور ارا ه‬
‫در بدنه) و‬
‫(بیمه‬ ‫علیهاتوم ی‬
‫بیمهگر‬ ‫گذاربیمه‬
‫عمومی‬
‫شرای بیمه‬
‫بازنگریتوسط‬
‫مصادیق تقلبهای مربوط به بیمۀ زندگی که‬
‫است‪ ،‬در جدول (‪ )9-3‬به همراه منابع موجود که با یک مطالعۀ حیطهای به دست آمده است‪ ،‬گردآوری‬
‫شده است‪.‬‬

‫جدول (‪ .)9-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور آمریکا‬
‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬
‫فردی ورشکست شده بود و میخواست زندگی بهتری از لحاظ مالی داشته‬ ‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬
‫باشد‪ .‬آن فرد‪ ،‬فرزند خود را‪ ،‬بخاطر ‪ 550‬هزار دالر بیمۀ زندگی کشت‪.‬‬ ‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو‬ ‫مرگ عمدی‬
‫مامورین‪ ،‬کشف کردند که آن فرد‪ ،‬مخفیانه سه بیمۀ زندگی به ارزش ‪ 550‬هزار‬ ‫استفاده از منافع بیمۀ زندگی‬
‫دالر برای فرزند خود گرفته است و این بیمه ها را به سالحهایی برای قتل‬ ‫بیمهگذار‪ ،‬مرگ عمدی را‬
‫تبدیل کرد‪ .‬او چنان ورشکست شده بود که قصد داشت خانهاش را ترک کند و‬ ‫برای بیمهشده طراحی و‬
‫برای پول درآوردن‪ ،‬خانهاش را اجاره دهد‪ .‬اما چند روز پس از مرگ فرزند خود‪،‬‬ ‫پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫نه تنها بدهی خود را پرداخت کرد و اموال و امالک خود را برگرداند بلکه در‬
‫حال خرید لوازم جدید فانتزی و حتی استخر شنا بود‪ .‬او در این خصوص‪ ،‬به‬
‫دروغ گفت که از اول یک میلیونر بوده است‪ .‬کارشناسان به این نکته اشاره‬
‫نکردند که آن فرد‪ ،‬فرزند خود را غرق یا خفه کرده است با این حال‪ ،‬مشخص‬
‫شد که آن فرد کودک خود را کشته است و به تقلب در بیمه محکوم شد‪ .‬قتل‬
‫فرزند‪ ،‬یک بحث ملی را به وجود آورد که چگونه بیمهگذارانی‪ ،‬میتوانند بیمۀ‬
‫زندگی را برای فرزند خود خریداری کنند‪ .[120,60] ،‬ائتالف ضد تقلب در‬
‫بیمه‪ ،‬در نامه ای به واشنگتن پست نوشته است که " تضمین زندگی باارزش از‬
‫نوزادان و دیگر جوانان‪ ،‬نیاز به استانداردهای باالیی دارد که این مسئولیت از‬
‫بیمه گران زندگی به ماموران بیمه از طریق قوانین ایالتی محول شده است و‬
‫آن ها این فروش را مجاز دانسته اند متاسفانه این سیستم‪ ،‬به این کودک اجازه‬
‫داد که بسیار جوان بمیرد‪".‬‬
‫فردی بسیار مراقب پسر خود بود اما او فرزند خود را بخاطر بیمۀ زندگی ‪750‬‬
‫هزار دالری کشت‪ .‬فرزند او تنها سه ماه داشت‪ .‬پزشکی قانونی‪ ،‬علت مرگ را "‬
‫آسیب نرم به کودک" نامید به عبارت دیگر‪ ،‬آن فرد‪ ،‬او را هوشمندانه کشته‬
‫که هیچ کبودی یا زخمی که به راحتی بتوان آنرا ردیابی کرد‪ ،‬بر جای نماند‪.‬‬
‫او زمانی که فرزندش متولد شد‪ ،‬یک بیمۀ زندگی برای فرزند خود خرید‪ .‬این‬
‫عجیب بود که چرا او یک بیمۀ زندگی را برای یک نوزاد خریده است‪ .‬پس از‬
‫مرگ فرزندش‪ ،‬شک و تردیدها به سمت آن فرد رفت‪ .‬سرانجام دادگاه‪ ،‬آن فرد‬
‫را به ‪ 50‬سال زندان محکوم کرد‪.[120] ،‬‬

‫در سال ‪ ،2014‬سرباز ارتش آمریکا‪ ،‬همسر و فرزند متولدنشدهاش را برای‬

‫بهرهمندی از ‪400‬هزار دالر سود بیمۀ زندگی‪ ،‬بهقتل رساند‪ .‬وی‪ 21 ،‬ساله برای‬
‫قتل همسر خود به منظور بهرهمندی از عواید بیمۀ زندگی‪ ،‬به تحمل ‪ 21‬سال‬
‫‪45‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬

‫حبس محکوم شد‪.[122] ،‬‬

‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و فردی حدود ‪ 50‬ساله در ایالت نیویورک دستگیر شد که قصد داشت مرگ‬ ‫مرگ جعلی‬
‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو خودش را صحنه سازی کند‪ .‬او به این صورت حداقل ‪ 410‬هزار دالر بیمۀ‬
‫استفاده از منافع بیمۀ زندگی زندگیش را دریافت کرده و زندگی جدیدی در فلوریدا آغاز میکرد‪ .‬براساس‬
‫بیمهگذار‪ ،‬مرگ جعلی را برای گزارش رسانهها‪ ،‬هنگامیکه همسر این مرد ایمیلهایی درباره جزییات‬
‫بیمهشده طراحی و پیاده‪ -‬نقشه همسرش را یافت‪ ،‬مقامات را در جریان گذاشت‪ .‬تعداد بی شماری از‬
‫کالهبرداریهای مرتبط با صحنهسازی مرگ پس از حمله یازدهم سپتامبر‬ ‫سازی میکند‪.‬‬

‫اتفاق افتاد‪ .‬زیرا ادعاهای خسارت تقلبی از سوی قربانیان مرکز تجاری‬
‫نیویورک انجام شده بود‪ .‬این قربانیان یا اصال شخصیت واقعی نبودند یا آنکه‬
‫زنده بودند‪.[121] ،‬‬

‫‪- 9-8-3‬مصادیق و شگردهای تقلب بیمههای زندگی در نعت بیمه کشور سو یس‬
‫کادر ‪ 9-3‬اط عات کلی از نعت بیمۀ کشور سو یس‬
‫صنعت بیمه در اواسط قرن نوزدهم در سوئیس از وضعیت خوبی برخوردار شد و فردی که باعث این اتفاق شد «آلفرداشر»‬
‫کارآفرینی بود که با افتتاح شرکت بیمه سوئیس‪ ،‬زوریخ را بهعنوان یک مرکز مالی مطرح نمود و در سال ‪ 1857‬مهمترین نقش‬
‫را در تشکیل شرکت بیمه زندگی سوئیس برعهده داشت‪ .‬همچنین پس از آتشسوزی وسیع در بخشهای مختلف سوئیس و‬
‫بیخانمان شدن تعداد زیادی از افراد‪ ،‬بیمه آتشسوزی در سال ‪ 1861‬بهوجود آمد‪ .‬بخش خصوصی به اندازهای در سوئیس‬
‫توسعه یافته است که حتی شرکتهای بیمه هم به بخش خصوصی واگذار شده است‪ .‬از طرف دیگر سالمت جامعه برای کشور‬
‫سوئیس اهمیت زیادی دارد و همین مساله سبب شده است تا طبق قانون تمام مردم این کشور موظف به خریداری بیمه‬
‫سالمت از شرکتهای خصوصی باشند‪ .‬مردم سوئیس موظف هستند که بیمههای سالمت را از شرکتهای بیمه خصوصی‬
‫خریداری کنند‪ .‬خرید بیمه از شرکتهای خصوصی هزینهای بیشتر از بیمههای دولتی دارد ولی شهروندان سوئیسی از کیفیت‬
‫خدماترسانی آنها رضایت کامل دارند‪ .‬با بهرهگیری از کارآگاهان‪ ،‬شمار موارد تقلب درسوئیس در طول دهۀ گذشته به شدت‬
‫کاهش یافته است‪ .‬درکشور سوئیس‪ ،‬اوضاع قدری متفاوت است‪ ،‬عمدۀ تقلبها از جانب بیمهگرها رخ میدهد‪ .‬با مشکوک‬
‫شمردن شمار مواردی از ادعاها بیمهگذاران علیه بیمهگران‪ ،‬تعداد چنین ادعاهایی به طور قابل مالحظهای کاهش یافته است‪،‬‬
‫]‪ .[123‬از سویی دیگر‪ ،‬در سال ‪ ،2017‬صندوق بیمه حوادث ملی سوئیس (‪ )Suva‬بدون استفاده از امکانات نظارتی و‬
‫کارآگاهی‪ ،‬توانست جلوی پرداخت متقلبانه مبل ‪ 12/5‬ملیون دالر به بیمهگذاران زندگی را بگیرد‪ .‬در سال ‪ 2017‬مؤسسۀ‬
‫تأمین اجتماعی سوئیس بیش از ‪ 700‬گزارش در مورد تقلبهای احتمالی دریافت کرد که نسبت به سال ‪ ،2016‬دارای ‪43‬‬
‫درصد افزایش بود‪ .‬همچنین ‪ Suva‬از سال ‪ 2007‬در مبارزه با تقلب در بیمه جدی شده است چرا که به طور انحصاری با‬
‫تقلب در بیمه درگیر است‪ .‬همچنین پس از تأسیس این مرکز‪ ،‬تعداد پروندهها بستهشده و موفقیتآمیز افزایش یافته است‪.‬‬
‫مرکز از طریق اقدامات فعال مثبت و رصد رضایت مشتری نشان داده است که در راستای مقابله با تقلب در بیمه بسیار مثبت‬
‫عمل کرده است‪ .‬خدمات مبارزین ضد تقلب برای مشتریان داخلی و خارجی پیشرفت قابل قبولی داشته است و اعداد و ارقام‬
‫نشان از آگاهیبخشی عمومی از مقولهی تقلب در بین مردم شده است‪.[123] ،‬‬

‫‪46‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫شده‬ ‫یشنانجام‬ ‫کشور ارا ه‬
‫سویس‬ ‫دربدنه) و‬
‫(بیمه‬ ‫اتوم ی‬
‫بیمهگر‬ ‫گذاربیمه‬
‫علیه‬ ‫عمومی‬ ‫بازنگری شرای‬
‫توسط بیمه‬ ‫مصادیق تقلبهای مربوط به بیمۀ زندگی که‬
‫است‪ ،‬در جدول (‪ )10-3‬به همراه منابع موجود که با یک مطالعۀ حیطهای به دست آمده است‪ ،‬گردآوری‬
‫شده است‪.‬‬

‫جدول (‪ .)10-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشور سویس‬
‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬
‫اعالم از کار افتادگی در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار معموال پس در سال ‪ ،2019‬یک شهروند سوئیس به درخواست سفارت این‬
‫از بیماری و یا حادثه‪ ،‬اعالم غیر واقعی و کشور در تایلند‪ ،‬مرد ‪ 68‬سالۀ سوئیسی را به اتهام تقلب در‬ ‫جعلی‬
‫جعلی از کارافتادگی کامل به بیمهگر بیمۀ زندگی جلب کرد‪ .‬این فرد با ارائهی گزارش جعلی از‬
‫تصادف در یک کشور دیگر‪ ،‬اعالم از کار افتادگی کرده و مبل‬ ‫میکند‪.‬‬
‫‪600‬هزار فرانک سوئیس از بیمۀ زندگی سرمایهگذاری خود‬
‫مطالبه کرده است‪ .‬این موضوع‪ ،‬به محض تصویب قانون اجازۀ‬
‫بازرسی در صورت تشکیک در ادعا در همهپرسی سال ‪2018‬‬
‫صورت گرفت‪.[123] ،‬‬

‫جمعبندی و نتیجهگیری‬
‫در این بخش‪ ،‬به بررسی ویژگیهای بیمۀ زندگی و برخی از انواع مختلف این بیمه پرداخته میشود‪.‬‬
‫همچنین برخی از متغیرهای مورد بررسی بیمهشده در بیمۀ زندگی و انواع پوششهای بیمههای زندگی‬
‫شرح داده شد و در ادامه این بخش‪ ،‬اهمیت و ضرورت شناسایی تقلب در صنعت بیمه‪ ،‬مفهوم تقلب و‬
‫انواع آن‪ ،‬مفهوم تخلف بیمهای و وجه تمایز آن با مفهوم تقلب بیمهای مورد بحث قرار گرفت و در نهایت با‬
‫مرور و خالصهای از صنعت بیمهای کشورهای منتخب‪ ،‬مصادیق تقلب در انواع بیمههای زندگی در‬
‫کشورهای منتخب مورد بحث و بررسی قرار گرفت‪ .‬در جدول (‪ ،)11-3‬به طور خالصه نام تقلب‪ ،‬تعریف‬
‫تقلب و مصداق کشف آن در کشورهای منتخب گردآوری شده است‪.‬‬

‫جدول (‪ .)11-3‬مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در کشورها منتخب‬
‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬ ‫نام‬
‫کشور‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان ‪-1‬بیمهگذاران متقلب در برخی از موارد‬ ‫مرگ جعلی‬ ‫پاکستان‬
‫آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از منافع بیمۀ هزینههایی برای خرید سنگ قبر‪،‬‬
‫زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ جعلی را برای مراسم تشییع جنازه و فیلمبرداری از‬
‫مراسم برای القای اعتبار ادعایشان‬ ‫بیمهشده طراحی و پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫انجام میدهند‪.‬‬
‫‪-2‬علت مرگ را برای مثال حمله قلبی‬
‫‪47‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬ ‫نام‬

‫کشور‬
‫یا مرگ در اثر تصادف اعالم میکنند‪.‬‬
‫معموال برای شناسایی نشدن هویت‬
‫متوفی‪ ،‬اجساد سریع سوزانده میشوند‬
‫و سپس برای گرفتن مبل بیمۀ زندگی‬
‫او اقدام میگردد‪.‬‬
‫‪-3‬جعل چندین شناسنامه و هویتهای‬
‫مختلف اقدام به خرید بیمۀ زندگی از‬
‫چندین شرکت بیمه مینماید و از یک‬
‫بیمارستان روستایی دور افتاده گواهی‬
‫فوت جعلی تهیه میکند‪.‬‬
‫‪-1‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان ‪-1‬فرد یا افرادی از سانحهای جان سالم‬ ‫‪ -1‬صدمات دروغین‬ ‫ترکیه‬
‫به در برده باشند ولی طوری وانمود‬ ‫آن‪ ،‬صدمات جعلی را طراحی و پیاده‪-‬‬
‫‪ -2‬مرگ جعلی‬
‫کنند که صدمه دیدهاند و شرکت بیمه‬ ‫سازی میکند‪.‬‬
‫‪-3‬سوءاستفاده پس از خسارت ‪-2‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان را فریب دهند‪.‬‬
‫‪-4‬وجود اطالعات دروغین در آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از منافع بیمۀ ‪-2‬فردی سالم باشد ولی با سوزاندن‬
‫یک جسد به جای خود‪ ،‬مرگ جعلی‬ ‫زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ جعلی را برای‬
‫بیمهنامههای زندگی‬
‫طراحی کند و ذینفعان او از بیمه‬ ‫کند‪.‬‬‫می‬ ‫سازی‬ ‫پیاده‬ ‫و‬ ‫طراحی‬ ‫شده‬ ‫بیمه‬
‫‪-3‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان خسارت دریافت کنند‪.‬‬
‫آن‪ ،‬پس از خسارت‪ ،‬در میزان و شدت ‪-3‬فردی‪ ،‬پس از خسارت‪ ،‬در میزان و‬
‫صدمات وارده‪ ،‬اغراق مینماید‪ .‬شدت صدمات وارده‪ ،‬اغراق مینماید و‬
‫‪-4‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهشده پس از‪ ،‬میزان آن را بیشتر از آنچه که رخ داده‬
‫جعل اطالعات خود‪ ،‬اقدام به خرید بیمه‪ -‬است به شرکت بیمه گزارش میدهد‪.‬‬
‫نامۀ زندگی میکند‪ ،‬بدون آنکه بیمهگر ‪-4‬افراد با ارایه اطالعات دروغین‪ ،‬بیمه‪-‬‬
‫را از این موضوع آگاه نماید‪ .‬نامههای زندگی را از شرکتهای بیمه‬
‫خریداری کرده اند‪.‬‬
‫‪-1‬ارائه اطالعات نادرست به دو‬ ‫‪-1‬وجود اطالعات و اسناد ‪-1‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهشده پس‬ ‫مالت‬
‫بخش عمدی و غیرعمدی تقسیم‬ ‫جعلی در بیمهنامههای زندگی از‪ ،‬جعل اطالعات خود‪ ،‬اقدام به خرید‬
‫میشود‪ .‬گاه بیمهگذار بدون قصد‬ ‫بیمهنامۀ زندگی میکند‪ ،‬بدون آنکه‬ ‫‪-2‬مرگ جعلی‬
‫تقلب اطالعات نادرستی به بیمهگر‬ ‫بیمهگر را از این موضوع آگاه نماید‪.‬‬
‫ارائه میدهد‪.‬‬ ‫‪-2‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬ ‫‪ -3‬مرگ عمدی‬
‫‪-2‬در حدود ‪ 1238‬مورد مرگ‬ ‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از‬ ‫‪-4‬پولشویی‬
‫جعلی مربوط به مرگ یک فرد یا‬ ‫منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ‬
‫مراسم خاکسپاری کسی به‬ ‫جعلی را برای بیمهشده طراحی و‬
‫بیمهگرها در سال ‪ 2010‬ارسال شده‬ ‫پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫است‪.‬‬ ‫‪-3‬در این نوع تقلب‪ ،‬ذینفع بیمهگذار‪،‬‬ ‫‪48‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬
‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫یشن تقلب‬
‫مصداق هکشف‬
‫عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا‬ ‫بازنگری شرای‬
‫‪-3‬کشتن شخصی و صحنه سازی‬
‫آن به نحوی که غیر عمدی بوده‬
‫یکی دیگر از شگردهای تقلب در این‬
‫کشور است‪.‬‬
‫‪-4‬در سال ‪ 2012‬در مالت‪ 7 ،‬نفر به‬
‫تقلب در بیمه از طریق پست و‬
‫پولشویی با ارائهی اطالعات غلط‬
‫محکوم شدند‬
‫‪-1‬فردی‪ ،‬تعداد زیادی بیمهنامه‬
‫زندگی از چندین شرکت بیمه‬
‫خریداری مینماید‪ .‬سپس با‬
‫همکاری با ذینفعان خود‪ ،‬خود را‬
‫پنهان نموده و ذینفعان آن شخص‪،‬‬
‫به شرکتهای بیمه ادعای مرگ‬
‫جعلی آن شخص ارایه دهند‪.‬‬
‫‪-2‬ادعای اشتباه برای سوانح شخصی‬
‫در صورت جراحات ناشی از‬
‫خودسوزی در بیمههای زندگی‬
‫‪-3‬بیمهگذاران پولشو میتواند وجوه‬
‫را به بیمهنامه وارد یا خارج کرده و با‬
‫پرداخت جریمه کم آن را بازپس‬
‫بگیرد‪ .‬قراردادهای مستمری نیز در‬
‫معرض ریسک پولشویی قرار دارند‬
‫زیرا به آنها اجازه میدهند منابع‬
‫مالی نامشروع خودشان را در‬
‫چرخهی اقتصاد وارد کنند‪.‬‬
‫‪-4‬جعل مستندات و تاریخ حادثه در‬
‫برخی از بیمهنامههای زندگی این‬
‫کشور شایع است‪.‬‬
‫‪49‬‬
‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬ ‫نام‬
‫کشور‬
‫به منظور سو استفاده از منافع بیمۀ‬
‫زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ عمدی را‬
‫برای بیمهشده ایجاد میکنند‪.‬‬
‫‪-4‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار به‬
‫منظور پولشویی‪ ،‬اقدام به خرید بیمه‬
‫نامه زندگی با حق بیمه یکجا و مبال‬
‫زیاد‪ ،‬سرمایه باال و بازخریدکردن در‬
‫آینده به صورت نقد مینماید‪.‬‬
‫‪-1‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬ ‫‪-1‬مرگ جعلی‬ ‫مالزی‬
‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از‬ ‫‪-2‬آسیب زدن جعلی‬
‫منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ‬ ‫‪-3‬پولشویی‬
‫‪-4‬جعل مستندات و تاریخ جعلی را برای بیمهشده طراحی و‬
‫حادثه پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫‪-2‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬
‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از‬
‫منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪،‬‬
‫مصدومیت و حادثه را طراحی و‬
‫پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫‪-3‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار به‬
‫منظور پولشویی‪ ،‬اقدام به خرید بیمه‬
‫نامه زندگی با حق بیمه یکجا و مبال‬
‫زیاد‪ ،‬سرمایه باال و بازخریدکردن در‬
‫آینده به صورت نقد مینماید‪.‬‬
‫‪-4‬ذینفع با جعل مستندات و تاریخ‬
‫حادثه‪ ،‬بیمهنامهی زندگی برای بیمه‪-‬‬
‫شدۀ اصلی تهیه میکنند‪ .‬سپس در‬
‫صورت حادثه و یا فوت برای بیمهشدۀ‬
‫اصلی‪ ،‬از پوششهای بیمههای زندگی‬
‫استفاده مینمایند‪.‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬
‫مصداق کشف تقلب‬
‫‪-1‬جعل گواهی فوت بیمهشده‪ ،‬جعل‬
‫هویت متوفی برای ایجاد قرارداد‬
‫بیمۀ زندگی‪ ،‬تغییر در تاریخ فوت‪،‬‬
‫جعل در علت فوت (علتی به جز‬
‫حادثه یا قتل خانوادگی) و دستکاری‬
‫جزئیات پزشکی فوت‪.‬‬
‫‪=2‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار جهت‬
‫‪-2‬ارائۀ گواهیهای پزشکی از جانب‬
‫پزشکان بینام و نشان و سوء‬
‫استفاده از مجوز نظام پزشکی یک‬
‫پزشک دیگر بدون اطالع وی در‬
‫بیمههای زندگی‬
‫‪-3‬دو مامور آلمانی تبار از گروه‬
‫القاعده‪ ،‬مرگ یکی از افراد گروه را‬
‫که دارای بیمۀ زندگی بود‪ ،‬در یک‬
‫سانحۀ تصادف صحنهسازی کردند و‬
‫در ادامه که حدود ‪ 6‬میلیون دالر از‬
‫شرکت بیمه دریافت کنند‪.‬‬
‫‪-1‬نادرست بودن اطالعات اساسی‬
‫مربوط به مشخصات بیمهگذار‬
‫(شامل درآمد‪ ،‬مدارک تحصیلی‪،‬‬
‫شغل و غیره) در فرمهای پیشنهاد‬
‫شده بیمهنامه زندگی‪.‬‬
‫‪-2‬جعل اسناد‪ ،‬جعل امضای مشتری‬
‫در بیمهنامههای زندگی‪.‬‬
‫‪-3‬ارسال اسناد دروغین‪ ،‬سابقۀ‬
‫خانوادگی‪ ،‬و غیره در فرم پیشنهاد‬
‫بیمهنامه‪ ،‬ادعاهای جعلی با ارائۀ‬
‫اسناد ادعایی جعلی‬
‫‪-4‬عدم انجام وجعلی بودن‬
‫آزمایشات و معاینات پزشکی و‬
‫همدستی با پزشک جهت جعل‬
‫مدارک و مستندات پزشکی و ارائۀ‬
‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬ ‫نام‬
‫کشور‬
‫‪-1‬جعل تاریخ‪ ،‬هویت و ‪-1‬ذینفع با جعل مستندات و تاریخ‬ ‫مصر‬
‫حادثه‪ ،‬بیمهنامهی زندگی برای بیمه‪-‬‬ ‫علت فوت‬
‫‪-2‬جعل مستندات پزشکی شدۀ اصلی تهیه میکنند‪ .‬سپس در‬
‫صورت حادثه و یا فوت برای بیمهشدۀ‬ ‫در بیمۀ زندگی‬
‫اصلی‪ ،‬از پوششهای بیمههای زندگی‬ ‫‪-3‬مرگ جعلی‬
‫استفاده مینمایند‪.‬‬
‫معافیت از معاینات پزشکی‪ ،‬اطالعات‬
‫پزشکی مربوط به بیمهنامه را نادرست‬
‫و جعلی پاسخ می دهد‪.‬‬
‫‪-3‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬
‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از‬
‫منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ‬
‫جعلی را برای بیمهشده طراحی و‬
‫پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫‪-1‬جعل درآمد و شغل در ‪-1‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار‪ ،‬با‬ ‫هند‬
‫انگیزۀ پرداخت حق بیمه کمتر اقدام‬ ‫بیمهنامه زندگی‬
‫به خرید بیمه نامه زندگی با جعل‬ ‫‪-2‬جعل امضا‬
‫‪-3‬جعل علت حادثه و فوت عنوان شغلی و درآمدی مینماید‪.‬‬
‫‪-2‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار‪ ،‬با‬ ‫در بیمهنامههای زندگی‬
‫انگیزۀ پرداخت حق بیمه کمتر اقدام‬ ‫‪-4‬جعل اطالعات پزشکی‬
‫به خرید بیمه نامه زندگی با جعل‬ ‫‪-5‬مرگ جعلی و عمدی‬
‫امضا مینماید‪.‬‬
‫‪-3‬ذینفع با جعل مستندات و تاریخ‬
‫حادثه‪ ،‬بیمهنامهی زندگی برای بیمه‪-‬‬
‫شدۀ اصلی تهیه میکنند‪ .‬سپس در‬
‫صورت حادثه و یا فوت برای بیمهشدۀ‬
‫اصلی‪ ،‬از پوششهای بیمههای زندگی‬
‫استفاده مینمایند‪.‬‬
‫‪-4‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار جهت‬
‫‪50‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫یشن تقلب‬
‫مصداق هکشف‬
‫عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا‬ ‫بازنگری شرای‬
‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬ ‫نام‬
‫کشور‬
‫معافیت از معاینات پزشکی‪ ،‬اطالعات اشتباه اسناد سالمت‪.‬‬
‫پزشکی مربوط به بیمهنامه را نادرست ‪-5‬مصادیقی مانند مرگ جعلی و‬
‫عمدی برای بیمهگذار و تغییر زمان‬ ‫و جعلی پاسخ می دهد‪.‬‬
‫‪-5‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و فوت در بیمه زندگی‬
‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از‬
‫منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ‬
‫جعلی و عمدی را برای بیمهشده‬
‫طراحی و پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫‪-1‬مرد انگلیسی قصد داشت با‬ ‫‪-1‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬ ‫‪-1‬مرگ عمدی‬ ‫انگلستان‬

‫کشتن همسرش از بیمۀ زندگی‬
‫‪ 120000‬هزار یورو دریافت کند‪.‬‬
‫‪-2‬زنی با طراحی یک مرگ جعلی‪،‬‬
‫تقلبی را در بیمۀ زندگی برای کسب‬
‫منافع بیمهای طراحی و پیاده سازی‬
‫کرد‪ .‬برای این منظور‪ ،‬با کمک‬
‫شوهرش قبر پیرزنی را کندند و او را‬
‫از قبر خارج کرده و به آن لباس‬
‫پوشاندند و آن را به جای خودجا‬
‫زدند و او را در ماشین قرار داده و‬
‫ماشین را آتش زده و از صخره پایین‬
‫انداختند‪ .‬همچنین مردی با غرق‬
‫خود به صورت ظاهری‪ ،‬مرگ خود را‬
‫جعلی وانمود کرد‪ .‬سپس با مخفی‬
‫شدن و با همکاری همسرش به‬
‫کشور پاناما رفت و همسرش حق‬
‫بیمۀ زندگی مربوط به او را دریافت‬
‫نمود‪.‬‬
‫‪-3‬گزارش شده است که ‪1238‬‬
‫مورد (به مبل ‪ 73‬میلیارد پوند)‬
‫مستندات جعلی شامل شهادتهای‬
‫دروغین در مورد مرگ و مراسم‬
‫تشییع جنازه به بیمهگران ارائه‬
‫شده است‪ ،‬همچنین مواردی وجود‬
‫‪51‬‬
‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از‬ ‫‪ -2‬مرگ جعلی‬
‫منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ‬ ‫‪-3‬مستندات جعلی‬
‫عمدی را برای بیمهشده طراحی و‬
‫پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫‪ -2‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬
‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از‬
‫منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ‬
‫جعلی را برای بیمهشده طراحی و‬
‫پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫‪ -3‬ذینفع با جعل مستندات و تاریخ‬
‫حادثه‪ ،‬بیمهنامهی زندگی برای بیمه‪-‬‬
‫شدۀ اصلی تهیه میکنند‪ .‬سپس در‬
‫صورت حادثه و یا فوت برای بیمهشدۀ‬
‫اصلی‪ ،‬از پوششهای بیمههای زندگی‬
‫استفاده مینمایند‪.‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫مصداق کشف تقلب‬ ‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬ ‫نام‬

‫کشور‬
‫دارد که تاریخ مرگ را تغییر داده و‬
‫در خارج از دوره قرارداد قرار‬
‫گرفتهاند و سه تن از اعضای یک‬
‫خانواده به دلیل کالهبرداری و‬
‫پولشویی به مبل ‪ 3‬میلیون دالر در‬
‫سال ‪ 2012‬مجرم شناخته شدند‪.‬‬
‫آن فرد‪ 53 ،‬ساله برای عقد قرارداد‬
‫بیمۀ زندگی اعضای خانواده خود در‬
‫فرم پیشنهادی بیمهنامه به دروغ‬
‫اعضای خانواده خود را سالم و شاغل‬
‫با درامد ‪ 133‬هزار دالر معرفی کرد‪.‬‬
‫پس از مرگ آن فرد ذینفعان وی‬
‫(همسر و دختر وی) مبل ‪2/9‬‬
‫میلیون دالر از شرکت بیمه طلب‬
‫کردند‪.‬‬
‫‪-1‬فردی ورشکست شده بود و می‪-‬‬ ‫‪-1‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬ ‫‪ -1‬مرگ جعلی‬ ‫آمریکا‬

‫خواست زندگی بهتری از لحاظ مالی‬ ‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از‬ ‫‪ -2‬مرگ عمدی‬
‫داشته باشد‪ .‬آن فرد‪ ،‬فرزند خود را‪،‬‬ ‫منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ‬
‫بخاطر ‪ 550‬هزار دالر بیمۀ زندگی‬ ‫عمدی را برای بیمهشده طراحی و‬
‫کشت‪ .‬مامورین‪ ،‬کشف کردند که آن‬ ‫پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫فرد‪ ،‬مخفیانه سه بیمۀ زندگی به‬ ‫‪-2‬در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و‬
‫ارزش ‪ 550‬هزار دالر برای فرزند‬ ‫ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از‬
‫خود گرفته است و این بیمه ها را به‬ ‫منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬مرگ‬
‫سالحهایی برای قتل تبدیل کرد‪.‬‬ ‫جعلی را برای بیمهشده طراحی و‬
‫همچنین فردی بسیار مراقب پسر‬ ‫پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫خود بود اما او فرزند خود را بخاطر‬
‫بیمۀ زندگی ‪ 750‬هزار دالری کشت‪.‬‬
‫در مورد دیگری‪ ،‬سرباز ارتش آمریکا‪،‬‬
‫همسر و فرزند متولدنشدهاش را‬
‫برای بهرهمندی از ‪400‬هزار دالر‬
‫سود بیمۀ زندگی‪ ،‬بهقتل رساند‪ .‬وی‪،‬‬
‫‪ 21‬ساله برای قتل همسر خود به‬
‫منظور بهرهمندی از عواید بیمۀ‬
‫‪52‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫یشن تقلب‬
‫مصداق هکشف‬
‫عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا‬ ‫بازنگری شرای‬
‫تعریف تقلب‬ ‫نام تقلب‬ ‫نام‬
‫کشور‬
‫زندگی‪ ،‬به تحمل ‪ 21‬سال حبس‬
‫محکوم شد‪.‬‬
‫‪-2‬فردی حدود ‪ 50‬ساله در ایالت‬
‫نیویورک دستگیر شد که قصد‬
‫داشت مرگ خودش را صحنه سازی‬
‫کند‪ .‬او به این صورت حداقل ‪410‬‬
‫هزار دالر بیمۀ زندگیش را دریافت‬
‫کرده و زندگی جدیدی در فلوریدا‬
‫آغاز میکرد‪.‬‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار معموال در سال ‪ ،2019‬یک شهروند‬ ‫اعالم از کار افتادگی‬ ‫سویس‬

‫پس از بیماری و یا حادثه‪ ،‬اعالم غیر سوئیس به درخواست سفارت این‬ ‫جعلی‬
‫واقعی و جعلی از کارافتادگی کامل کشور در تایلند‪ ،‬مرد ‪ 68‬سالۀ‬
‫سوئیسی را به اتهام تقلب در بیمۀ‬ ‫به بیمهگر میکند‪.‬‬
‫زندگی جلب کرد‪ .‬این فرد با ارائهی‬
‫گزارش جعلی از تصادف در یک‬
‫کشور دیگر‪ ،‬اعالم از کار افتادگی‬
‫کرده و مبل ‪600‬هزار فرانک‬
‫سوئیس از بیمۀ زندگی سرمایه‪-‬‬
‫گذاری خود مطالبه کرده است‪.‬‬

‫‪53‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫بخش چ ارم‪ :‬روش شناسی علمی در شناسایی و کشف‬

‫مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬
‫زندگی‬

‫‪54‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬
‫مقدمه‬
‫در این بخش‪ ،‬به بررسی روششناسی علمی پژوهش به منظور تهیه و تدوین شناسنامۀ مصادیق تقلب‬
‫بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی پرداخته میشود‪ .‬در زیر بخشهای ‪ 1-4‬و ‪ 2-4‬مروری‬
‫بر طراحی پژوهش کیفی مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬موضوعاتی همچون بررسی مفاهیم و ایدهها‪،‬‬
‫تعیین چارچوب مسالههای پژوهش و عملیاتی کردن و مفهوم سازی مورد بررسی قرار گرفته است‪ .‬در‬
‫این زیر بخش‪ ،‬نحوۀ مصاحبه با خبرگان بیمۀ زندگی و سواالت مصاحبه مورد بررسی قرار گرفته است‪.‬‬
‫همچنین راهبردهای نمونهگیری وجمعآوری و سازماندهی اطالعات براساس یک مطالعۀ مروری‬
‫چارچوبی بیان شده است‪ .‬در انتهای این زیر بخش مسایل اخالقی پژوهشی در این طرح مطرح گردیده‬
‫است‪ .‬در زیر بخش ‪ ،3-4‬بررسی آماری پروندههای تقلب مربوط به بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع‬
‫بیمههای زندگی صورت پذیرفته است‪ .‬در این زیر بخش با استفاده از روشهای استنباط آماری به‬
‫بررسی آماری ویژگی بیمهگذاران متقلب پرداخته شده است و از این اطالعات در شناسنامه مصادیق‬
‫تقلب استفاده گردیده است‪.‬‬

‫‪ -1-4‬طرا ی ژوهش کیفی‬

‫پژوهشهای کیفی ابزاری برای ارزشیابی پدیدههای سنجشناپذیر دربارهی افراد تحت مطالعۀ محققان‬
‫هستند‪ .[124] ،‬بنابراین محققان میتوانند با شیوههای کیفی‪ ،‬در فهم و درک دیگران همراه شوند و با‬
‫کشف ساختارهای موجود به حقایق مورد نظر دست یابند‪ .[126 ,125] ،‬سوالی که در این مرحله از‬
‫طرح‪ ،‬مطرح میشود آن است که چرا از روشهای پژوهش کیفی برای شناسایی شگردهای تقلب بیمه‪-‬‬
‫گذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی استفاده میشود‪ .‬یکی از دالیل اصلی در استفاده از روشهای‬
‫پژوهش کیفی در این طرح‪ ،‬وجود برخی از عناصر مربوط به نمادها و مفاهیم مربوط به شگردهای تقلب‪،‬‬
‫که صرفا توسط قوۀ ادراک و تجربه خبرگان بیمۀ زندگی قابل شناسایی است و صرفا روشها و‬
‫راهبردهای کمی که ابزاری را برای فراهمسازی دادهها و محکزدن تحلیلهای آماری ایجاد میکند‪ ،‬نمی‪-‬‬
‫تواند پاسخگوی مساله مورد نظر باشد‪ .‬بنابراین با انجام شیوههای پژوهش کیفی به شناسایی شگردها و‬
‫مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در شرکتهای بیمهای منتخب در ایران‬
‫میپردازیم‪.‬‬

‫در این بخش‪ ،‬شیوههای مختلف طراحی پژوهش‪ ،‬روابط ایدهها با مفاهیم مربوط به شگردهای تقلب در‬
‫حوزۀ بیمۀ زندگی‪ ،‬اهمیت طراحی برنامهریزی دقیق با تعیین چارچوب مسالههای پژوهش‪ ،‬عملیاتی کردن‬
‫و مفهومسازی و بررسی مسایل مربوط به مناسب بودن محیط و جمعیت این پژوهش در شناسایی‬
‫‪55‬‬ ‫شگردهای تقلب‪ ،‬مورد بررسی قرار میگیرد‪.‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪ -1-1-4‬بررسی مفاهیم و ایدهها‬

‫مفاهیم موجود در این طرح‪ ،‬همان عناصر انتزاعی‪ ،‬فرایندها‪ ،‬پدیدهها‪ ،‬افراد و خصوصیات آنها هستند که‬
‫در شکلگیری تقلبها در حوزۀ بیمۀ زندگی نقش بازی میکنند‪ .‬خبرگان بیمۀ زندگی از طریق این‬
‫مفاهیم‪ ،‬افکار و تجربیات خود را بیان کرده و اطالعات آن را به اشتراک میگذارند‪ .‬بنابراین بخش مهم در‬
‫ابتدای این پژوهش‪ ،‬تعریف مفاهیم مرتبط با شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر درحوزۀ‬
‫بیمۀ زندگی است‪ .‬انجام این پژوهش با طرح ایدههایی روبه رو است‪ ،‬که این ایدهها به دلیل مسایل یا‬
‫موقعیتهای خاصی است که بیمهگران‪ ،‬تجربه کردهاند‪ .‬به عنوان مثال یکی از مسایل مهم‪ ،‬هزینههای مالی‬
‫است که بیمهگران به واسطۀ وقوع تقلبهای بیمهای در بیمۀ زندگی توسط بیمهگذاران‪ ،‬میبایست متحمل‬
‫شوند‪ .‬بنابراین کار پژوهش مورد نظر با طرح ایدههایی آغاز میگردد‪ .‬ایدۀ اصلی‪ ،‬بررسی شگردهای تقلب‬
‫بیمهگر علیه بیمهگذار در حوزۀ بیمۀ زندگی در شرکتهای بیمهای منتخب در ایران معرفی میگردد‪.‬‬
‫سپس با پژوهش و تحقیق دربارۀ این ایده‪ ،‬کار پژوهش ادامه پیدا میکند‪.‬‬

‫برای این منظور در مورد ادبیات پژوهش در مورد این ایده تحقیق و بررسی صورت پذیرفت و پژوهش‪-‬‬
‫های قبلی محققان در مورد این موضوع مورد بررسی قرار گرفت‪ .‬هرچند مقاالت‪ ،‬طرحهای پژوهشی و‬
‫پایاننامهها در این حوزه بسیار اندک و حتی ناچیز بود اما با بررسیهای فراوانی که صورت گرفت‪ ،‬نکات‬
‫مهمی در این حوزه حاصل شد‪ .‬یکی از این نکات‪ ،‬بررسی جنبههای مهم شناسایی شگردهای تقلب در‬
‫شاخصهای موثر در این پژوهش است‪ .‬شاخصهای اطالعاتی مانند صفات و ویژگیهای تقلب‪ ،‬صفات و‬
‫ویژگیهای بیمهگذار متقلب‪ ،‬محرکهای بروز تقلب توسط بیمهگذار و نحوۀ برخورد بیمهگران با تقلب در‬
‫این حوزه به عنوان شاخصهای اصلی مورد شناسایی قرار گرفتند‪ .‬پس از یافتن این شاخصهای اطالعاتی‬
‫سعی شد چند نمونه از این مطالب و مطالعه موضوعی آنها مورد جستجو قرار گیرد‪ .‬با جستجو و مرور‬
‫مقاالت جدید و بررسی آنها نکات خوبی به دست آمد به طوری که تمامی زاوایای مربوط به شگردهای‬
‫تقلب مورد شناسایی و بررسی قرار گرفت‪.‬‬

‫‪ 2-1-4‬تعیین چارچوب مسالههای ژوهش‬

‫مسایل این پژوهش‪ ،‬همزمان با انجام آن پیش میآیند و شیوۀ انجام پژوهش نیز بستگی به پرسش‪-‬‬
‫های طرح شده دارد‪ .‬بنابراین ابتدا مسایل پژوهش به صورت واضح بیان میشود‪ .‬در این پژوهش مسایل به‬
‫صورت زیر مشخص شدهاند‪:‬‬

‫‪ -1‬آیا براساس تحقیقها و پژوهشهای صورت گرفته در ایهران‪ ،‬مهیتهوان مجموعهۀ جهامعی از انهواع‬
‫شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمۀ زندگی را فراهم آورد؟‬
‫‪56‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫ههای‬ ‫گرهدریشن‬
‫بیمهه‬ ‫بیمهارا‬
‫بدنه) و‬ ‫(بیمه‬
‫علیه‬ ‫تقلباتوم ی‬
‫بیمهگذار‬ ‫عمومی بیمه‬ ‫شناساییشرای‬
‫شگردهای‬ ‫‪ -2‬متغیرها و عوامل بالقوۀ دخیل در بازنگری‬

‫زندگی در ایران کداماند؟‬

‫‪ -3‬آیا با بررسی پروندههای تقلبهای صورت گرفته در این حوزه میتوان شاخصهای آماری برای‬
‫ویژگیهای تقلبهای به دست آورد و زوایای بیشتری از شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در‬
‫بیمۀ زندگی در کشور ایران آشکار گردد؟‬

‫‪ -3-1-4‬عملیاتی کردن و مف وم سازی‬

‫برای پاسخ دادن به سواالت مطرح شده‪ ،‬میبایست کلید واژههای موجود در طرح‪ ،‬مفهومسازی و عملیاتی‬
‫شوند‪ .‬مفهومسازی سبب میشود که مفهوم مورد نظر در یک پژوهش‪ ،‬قطعی و محسوس گردد و معیارهایی‬
‫برای سنجش تجربی آن پدید آید‪ .[128 ,127] ،‬در تعریف عملیاتی کردن شناسایی شگردهای تقلب‬
‫بیمهگذار علیه بیمهگر‪ ،‬کلمه تقلب در بخش ‪ 2-4‬تعریف شد‪ .‬در این پژوهش‪ ،‬تعریف عملیاتی واژه تقلب بر‬
‫پایه اصل رعایت نکردن حد اعالی حسن نیت در ارایۀ اطالعات استوار است‪ .‬برای روشن شدن این تعریف‬
‫ابتدا شرط حد اعالی حسن نیت را که در اکثر بیمهنامهها مانند بیمهنامههای زندگی به عنوان یکی از‬
‫بندهای قرارداد توسط بیمهگران قرار داده میشود به صورت زیر تعریف میشود‪ .‬بنابراین مفهوم عملیاتی‬
‫تقلب در این پژوهش‪ ،‬اقدامات و اعمالی است بیمهگذار در نقض شرط حد اعالی حسن نیت‪ ،‬انجام دهد‪.‬‬
‫پس از این تعریف‪ ،‬گام بعدی آن است که به طور دقیق چگونگی بهدست آوردن اطالعات در مورد صفات‬
‫مختلف تقلب تعیین شود‪ .‬برای این منظور نیاز به طراحی پژوهش است‪ .‬منظور از طراحی پژوهشی به تصویر‬
‫کشیدن شیوۀ انجام پژوهش است‪ .‬در این پژوهش‪ ،‬طراحی پژوهشی شامل یک دسته از تصمیمهای مهم‬
‫است که با ایدۀ پژوهش‪ ،‬تعریف عملیاتی تقلب و سواالت مربوط به آن‪ ،‬ربط دارد‪ .‬سواالتی به شرح زیر‬
‫مطرح میگردد‪:‬‬

‫پژوهش در کجا و در بین چه گروهی از افراد متخصص در حوزۀ بیمۀ زندگی انجام شود به عبارت‬ ‫‪-1‬‬
‫دیگر مکان‪ ،‬محیط‪ ،‬چارچوب و شیوۀ نمونهگیری چگونه باشد؟‬
‫چه نوع اطالعاتی از طریق چه نوع فنآوری در حوزه شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمه‪-‬‬ ‫‪-2‬‬
‫گر در بیمههای زندگی جمع شود؟‬
‫از یک روش جمعآوری اطالعات یا ترکیبی از شیوههای جمعآوری دادهها استفاده میشود؟‬ ‫‪-3‬‬
‫شیوۀ پژوهش به تنهایی صورت میگیرد یا با همکاری دیگران انجام میشود؟‬ ‫‪-4‬‬
‫اطالعات و دادهها پس از جمعآوری چگونه خواهند بود و چگونه سازماندهی میشوند؟‬ ‫‪-5‬‬

‫پاسخ به این سواالت‪ ،‬طراحی پژوهشی این طرح را مشخص میکند که در ادامه به بررسی این پاسخ‪-‬‬
‫ها میپردازیم‪.‬‬
‫‪57‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪ -2-4‬طرا ی ژوهشی این طرح‬

‫در این زیر بخش به بیان مراحل طراحی پژوهشی طرح میپردازیم و با پاسخ دادن به سواالت مطرح شده‬
‫در انتهای زیر بخش قبلی‪ ،‬به بیان طراحی پژوهش میپردازیم‪ .‬در این طرح‪ ،‬ابتدا مسایل مربوط به‬
‫مناسب بودن محیط و جمعیت مورد بررسی در پژوهش مشخص میگردد و سپس اطالعات مورد نیاز از‬
‫طریق تهیه مصاحبه از مدیران ارشد شرکتهای بیمه‪ ،‬مدیران بیمه زندگی‪ ،‬کارشناسان صدور وخسارت و‬
‫ارزیابان خسارت صورت میپذیرد‪.‬‬

‫‪ -1-2-4‬مسای مربوط به مناسب بودن محی و جمعیت ژوهش‬

‫در مرحلۀ طراحی پژوهشی این طرح‪ ،‬جمعیت پژوهش خبرگان بیمۀ زندگی هستند که سابقۀ طوالنی و‬
‫تجربه کافی در این حوزه را دارا هستند‪ .‬از سویی دیگر محیطهای پژوهش‪ ،‬شرکتهای بیمه مورد بررسی‬
‫درنظر گرفته میشوند‪ .‬شرکتهایی همچون شرکت بیمه سامان‪ ،‬کارآفرین‪ ،‬پارسیان‪ ،‬ملت‪ ،‬ایران‪ ،‬پاسارگاد‪،‬‬
‫رازی و برخی از شرکتهای خصوصی که در حوزۀ ازریابی خسارت برای شرکتهای بیمه فعالیتهای‬
‫موثری دارند مانند شرکت ارزیابان خسارت ایرانیان پوشش مد نظر گرفته شد‪ .‬برای شناسایی و استفاده از‬
‫جمعیت پژوهش و محیطهای پژوهش به عنوان محیطهای جمع آوری اطالعات‪ ،‬نکات منطقی و خاصی‬
‫مد نظر قرار گرفت‪ ،‬که این موارد به شرح زیر هستند‪:‬‬

‫افراد و خبرگان بیمۀ زندگی در دسترس باشند‪.‬‬ ‫‪-1‬‬

‫ورود و دسترسی به محیطهای پژوهش امکان پذیر باشد‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫محیط پژوهش به گونهای باشد که احتمال دسترسی به نکات مهم پژوهش و خبرگان بیمۀ زندگی‬ ‫‪-3‬‬
‫در آنجا زیاد باشند‪.‬‬
‫محیط پژوهش بهگونهای باشد که پژوهش بتواند در آنجا به وسیلۀ یک یا چند نفر در حین‬ ‫‪-4‬‬
‫جمعآوری اطالعات صورت گیرد‪ .‬الزم به ذکر است جمع آوری این اطالعات به دلیل مصاحبه با‬
‫مدیران ارشد هریک از شرکتهای توسط مجری طرح صورت گرفته است‪.‬‬

‫‪ -2-2-4‬طرا ی مصا ه از خ رگان بیمۀ زندگی‬

‫معموال مصاحبه‪ ،‬به مکالمهیی هدفمند با هدف جمعآوری اطالعات گفته میشود‪ .‬در این طرح برای‬
‫استخراج اطاعات نیاز به طراحی مصاحبه با خبرگان بیمۀ زندگی است‪ .‬به طورکلی مصاحبه انواع‬
‫گوناگونی دارد که میتوان به مصاحبۀ استاندارد (رسمی یا ساختارمند)‪ ،‬مصاحبۀ غیر استاندارد (غیر‬
‫رسمی) و مصاحبۀ نیمه ساختار یافته اشاره نمود‪ .[132-129 ] ،‬در مصاحبۀ استاندارد‪ ،‬پرسشهای‬
‫مصاحبه‪ ،‬ساختارمند و رسمی هستند و مصاحبهگر از افراد مصاحبه شونده درخواست میکند تا به‬
‫سواالت پاسخ دهند‪ .‬در این نوع مصاحبه به نکاتی مهمی در مورد موضوع طرح‪ ،‬اشاره میگردد‪ .‬به عبارت‬
‫‪58‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫مصاحبه ا‬
‫یشن ادهای‬
‫نیاز هرا از‬
‫مورد و ارا‬
‫اطالعات بدنه)‬
‫اتوم ی (بیمه‬
‫بیمهکلیۀ‬ ‫عمومی‬
‫بتوان‬ ‫شرایای که‬
‫بازنگریاندازه‬
‫مصاحبه‪ ،‬به‬ ‫دیگر‪ ،‬فرض میشود که پرسشهای‬
‫شوندگان استخراج کرد‪ ،‬طراحی میگردد‪ .‬همچنین پرسشها به گونهای طراحی میشوند که شرکت‬
‫کنندگان به روشنی میفهمند چه چیزی از آنها خواسته شده است‪ .‬کلید واژههای هر پرسش‪ ،‬معنادار‬
‫بوده و مفهوم هر پرسش نیز برای شرکتکنندگان در مصاحبه یکسان است‪ .‬به طور خالصه‪ ،‬مصاحبۀ‬
‫استاندارد‪ ،‬با تالش برای ایجاد ارتباط بین افکار شرکتکننده در مصاحبه و تجربۀ او و نیز استفاده از یک‬
‫دسته سواالت از پیش تعیین شده برای استخراج اطالعات‪ ،‬سبب میگردد شرکتکنندگان‪ ،‬افکار و نظرات‬
‫خود را در مورد مسایل مربوط به موضوع پژوهش ابراز کنند‪ .‬در صورتی که در مصاحبۀ غیر استاندارد‪،‬‬
‫مصاحبهکننده در حالی مصاحبه را آغاز میکند که نمیداند سوالهای ضروری طرح کدامند و در نتیجه‬
‫نمیتواند فهرست پرسشها را تعیین کند‪ .‬همچنین مصاحبه نیمه ساختار یافته‪ ،‬چیزی بین مصاحبه‬
‫استاندارد و غیر استاندارد است که درآن سواالت از پیش تعیین شده وجود دارد‪ .‬سواالت هرچند به‬
‫صورت منظمی از شرکت کنندگان پرسیده میشود ولی مصاحبهگر میتواند تا اندازهای که به نکاتی فراتر‬
‫از پاسخ سواالت دست یابد‪ ،‬از موضوع خارج شود‪ .[132-129] ،‬در این پژوهش‪ ،‬مصاحبه به شیوۀ‬
‫مصاحبۀ نیمه ساختار یافته طرح ریزی شده است و سواالت مصاحبه براساس عوامل موثر که در شناسایی‬
‫شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در منابع خارجی و داخلی شناسایی شده‬
‫است‪ .‬جدول (‪ )1-4‬جدول مربوط به سواالت مصاحبه برای این پژوهش را نشان میدهد‪.‬‬

‫جدول ‪ .1-4‬عناوین سواالت مطرح شده در مصا ه از خ رگان بیمۀ زندگی‬

‫عنوان سوال مصاحبه‬ ‫سوال‬

‫مصادیق و شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی‪ ،‬به چه صورت است‪ .‬هرکدام را با‬ ‫اول‬
‫جزییات بیان کنید؟‬
‫کدامیک از مصادیق و شگردهای تقلب در سوال اول در شرکت شما رخ داده است؟‬ ‫دوم‬
‫روند رخ دادن تقلب توسط بیمهگذاران علیه بیمهگران در بیمههای زندگی در ‪ 10‬سال گذشته چگونه بوده‬ ‫سوم‬
‫است و چرا؟‬
‫در شرکت شما‪ ،‬چه مکانیسمهای تاثیرگذاری برای مقابله با تقلب توسط بیمهگذاران علیه بیمهگران در‬ ‫چهارم‬
‫بیمههای زندگی وجود دارد؟‬
‫چه محرکهایی بر بروز تقلب توسط بیمهگذاران در شرکت شما تاثیر بیشتری دارد و این تاثیر چگونه‬ ‫پنجم‬
‫است؟‬
‫چه ویژگیهای بیمهگذار به عنوان عوامل موثر در بروز تقلب توسط بیمهگذاران مطرح هستند؟ کدام یک‬ ‫ششم‬
‫از این عوامل اهمیت بیشتری دارند؟ به تفکیک مصادیق و شگردهای تقلب توسط بیمهگذاران علیه بیمه‪-‬‬
‫گران در بیمههای زندگی کدام عاملها از اهمیت بیشتری برخوردارند؟‬
‫آیا شرکت شما‪ ،‬لیست انواع تقلبها از بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی را تهیه و در‬ ‫هفتم‬
‫اختیار دارد؟‬
‫‪59‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫عنوان سوال مصاحبه‬ ‫سوال‬

‫آیا شرکت شما‪ ،‬از سازمان های دیگر مانند سازمان ثبت احوال‪ ،‬سازمان تامین اجتماعی و سایر شرکتهای‬ ‫هشتم‬
‫بیمه‪ ،‬جهت شناسایی الگوهای تقلب در این حوزه استفاده مینماید؟ در صورت مثبت بودن پاسخ‪ ،‬به چه‬
‫صورت این کار انجام میشود؟‬
‫کدام ویژگی بیمهگذار در پرونده بیمههای زندگی‪ ،‬شما را مشکوک به رخ دادن تقلب میکند؟‬ ‫نهم‬
‫‪10‬‬
‫آیا شرکت شما‪ ،‬از سازمانهای فعال در زمینه مبارزه با تقلب در بیمههای زندگی مانند ‪IFED ، 9 IFB‬‬ ‫دهم‬
‫و ‪ 11 IFR‬جهت شناسایی الگوهای تقلب در این حوزه استفاده مینماید؟ در صورت مثبت بودن پاسخ‪ ،‬به‬
‫چه صورت این کار انجام میشود؟‬
‫آیا در شرکت شما‪ ،‬از سامانههای اطالعاتی جهت ثبت و شناسایی الگوهای تقلب در این حوزه استفاده می‪-‬‬ ‫یازدهم‬
‫نماید؟ در صورت مثبت بودن پاسخ‪ ،‬به چه صورت این کار انجام میشود؟‬
‫آیا الزامی برای آموزش بیمهگذاران در جلوگیری از تقلب وجود دارد؟‬ ‫دوازدهم‬
‫آیا شکایت کیفری یا حقوقی شرکت بیمه نسبت به تقلبهای مطرح شده در سوال اول وجود دارد؟ در‬ ‫سیزدهم‬
‫صورت مثبت بودن پاسخ سوال‪ ،‬آیا این امر‪ ،‬سبب کاهش تقلب می گردد؟‬
‫لطفا شما یک طراحی خیالی از تقلب علیه بیمهگر در بیمه زندگی انجام دهید؟‬ ‫چهاردهم‬
‫آیا الزامی برای آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت بیمهگر در جلوگیری از تقلب وجود‬ ‫پانزدهم‬
‫دارد؟ به چه صورت؟‬
‫آیا الزامی برای آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای ضد تقلب بیمهگر در‬ ‫شانزدهم‬
‫جلوگیری از تقلب وجود دارد؟ به چه صورت؟‬
‫لطفا سوالی مهم و موثر که فکر میکردید می بایست پرسیده شود و این اتفاق رخ نداده است را مطرح کنید‪.‬‬ ‫هفدهم‬

‫‪ -3-2-4‬راه ردهای نمونهگیری‬

‫برای جمعآوری آمار و اطالعات در پژوهشهای کمی و کیفی‪ ،‬مرسومترین شیوهها‪ ،‬سرشماری و تمام‪-‬‬
‫شماری افراد مربوط به جمعیت پژوهش است‪ .‬از آنجایی که بررسی تمامی افراد مربوط به جمعیت‬
‫پژوهش با زمان و هزینۀ بسیار همراه است و حتی در بسیاری از موارد همۀ افراد مورد بررسی ممکن‬
‫است در دسترس نباشند‪ ،‬در این شرایط پژوهشگران‪ ،‬راهبردهای نمونهگیری به صورت احتمالی و‬
‫تصادفی برای پژوهشهای کمی و راهبردهای نمونهگیری غیرتصادفی برای پژوهشهای کیفی مورد‬
‫استفاده قرار میدهند‪ .[126] ،‬در برخی از پژوهشهای کیفی‪ ،‬موقیعتهایی پیش میآید که فرد مورد‬
‫بررسی با محدودیتهای نمونهگیری احتماالتی مواجه میگردد و نمیتوان از انواع نمونهگیریهای‬
‫تصادفی استفاده نمود‪ .‬در چنین حالتی‪ ،‬پژوهش براساس نمونهگیری غیر احتمالی انجام میشود‪ .‬در این‬
‫شیوه انتخاب افراد مورد بررسی بر اساس احتماالتی و یا به عبارت دیگر تصادفی صورت نمیگیرد‪ .‬از‬
‫شیوههای نمونهگیری غیر احتمالی میتوان به روش نمونهگیری راحت‪ ،‬نمونهگیری هدفمند‪ ،‬نمونه‪-‬‬
‫گیری گلوله برفی و نمونهگیری سهمیهای اشاره نمود‪ .[137-133]،‬در این پژوهش‪ ،‬از شیوه نمونهگیری‬

‫‪9‬‬
‫‪Insurance Fraud Bureau‬‬
‫‪10‬‬
‫‪Insurance Fraud Enforcement Department‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪60‬‬
‫‪Insurance Fraud Register‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫یشن شیوۀ‬
‫ارا هبا این‬ ‫بیمۀبدنه) و‬
‫زندگی‬ ‫خبرگان(بیمه‬
‫بیمه اتوم ی‬ ‫عمومی‬
‫انتخاب‬ ‫شرای پس‬ ‫بازنگری‬
‫شیوه‪،‬‬ ‫میگردد‪ .‬این‬ ‫غیرتصادفی گلوله برفی استفاده‬
‫نمونهگیری‪ ،‬با آنها مصاحبه انجام گرفته شده است‪ .‬سپس توسط مصاحبه شوندگان‪ ،‬نام سایر افراد‬
‫متخصص و خبرگان بیمۀ زندگی که همان ویژگیها و تجارب را در حوزۀ بیمۀ زندگی معرفی میشود‪ .‬به‬
‫عبارت دیگر با استفادۀ نمونههای اولیه سایر نمونهها شناسایی شده و مصاحبه از نمونههای جدید صورت‬
‫میگیرد‪ .‬در این پژوهش‪ ،‬ابتدا از متخصصان و خبرگان در شرکت بیمه سامان مصاحبه به عمل آمد و‬
‫سپس با شناسایی افراد متخصص دیگر در شرکت بیمه ملت‪ ،‬بیمه رازی‪ ،‬بیمه کارآفرین‪ ،‬بیمه ایران‪،‬‬
‫بیمه پاسارگاد و پارسیان‪ ،‬و همچنین شرکتهای خصوصی فعال در ارزیابی خسارت بیمۀ زندگی مانند‬
‫شرکت ارزیابان خسارت ایرانیان پوشش مصاحبه صورت گرفت‪ .‬افراد مورد مصاحبه از مدیران ارشد‬
‫شرکتهای بیمه‪ ،‬مدیران بیمۀ زندگی‪ ،‬ارزیابان خسارت در حوزه بیمۀ زندگی‪ ،‬معاونین فنی شرکتهای‬
‫بیمه‪ ،‬مدیران ارزیابی و صدور بیمۀ زندگی و مدیران آمار و اطالعات شرکتهای یاد شده بودهاند‪ .‬تعداد‬
‫افراد شرکت کننده در مصاحبه ‪ 53‬نفر میباشند‪ .‬در این شیوه از نمونهگیری وقتی جامعه به میزان‬
‫خوبی همگون باشد (یعنی افراد دارای دیدگاهها و تجربیات مشابه باشند)‪ ،‬این نمونهگیری مناسب است‬
‫اما اگر جامعه دارای چندین دسته با عقاید مختلف و در واقع ناهمگون باشد‪ ،‬این نمونهگیری با احتمال‬
‫خطای باالیی همراه است‪ .‬در این طرح‪ ،‬با توجه به نظرات مصاحبه شوندگان‪ ،‬یک همگنی مناسبی در‬
‫نظرات مصاحبه شوندگان وجود دارد‪ .‬لذا این حجم نمونه مورد استفاده قرار گرفت‪.‬‬

‫همچنین اطالعات توصیفی از افراد مصاحبهشونده شامل سهم شرکتها (به دلیل محرمانگی نام شرکت‪-‬‬
‫های بیمه به صورت شرکتها ‪ A‬تا ‪ H‬نامگذاری شدهاند‪ ).‬از مصاحبهشوندگان و سمت افراد در جدول‬
‫(‪ )2-4‬گردآوری شده است‪:‬‬

‫جدول ‪ .2-4‬اط عات تو یفی مربوط به افراد مصا ه شونده‬

‫سمت افراد‬ ‫فراوانی نس ی مصا ه‬ ‫نام شرکت‬
‫شوندگان(در د)‬
‫ارزیابان خسارت‪ ،‬رییس اداره صدور‪ ، ،‬رییس اداره خسارات‪ ،‬مدیر بیمههای‬ ‫‪%4‬‬ ‫‪A‬‬
‫زندگی‪ ،‬کارشناسان بیمه زندگی‬
‫مدیر بیمههای زندگی‪ ،‬مدیریت ریسک‪ ،‬ارزیابان خسارت‪ ،‬مدیر اداره صدور‪، ،‬‬ ‫‪%15‬‬ ‫‪B‬‬
‫مدیر اداره خسارات‪ ،‬کارشناسان بیمه زندگی‬
‫معاون فنی شرکت‪ ،‬مدیر بیمههای زندگی‪ ،‬ارزیابان خسارت‪ ،‬کارشناسان‬ ‫‪%6‬‬ ‫‪C‬‬
‫بیمه زندگی‬
‫مدیر بیمههای زندگی‪ ،‬ارزیابان خسارت‪ ،‬کارشناسان بیمه زندگی‬ ‫‪%22‬‬ ‫‪D‬‬
‫رییس اداره صدور‪ ، ،‬رییس اداره خسارات‪ ،‬ارزیابان خسارت‪ ،‬کارشناسان بیمه‬ ‫‪%12‬‬ ‫‪E‬‬
‫زندگی‬
‫‪61‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫سمت افراد‬ ‫فراوانی نس ی مصا ه‬ ‫نام شرکت‬

‫شوندگان(در د)‬
‫کارشناسان بیمهزندگی‬ ‫‪%6‬‬ ‫‪F‬‬
‫معاون مدیر کل‪ ،‬مدیر بیمههای عمر و سرمایهگذاری‪ ،‬ارزیابان خسارت‪،‬‬ ‫‪%7‬‬ ‫‪G‬‬
‫کارشناسان بیمه زندگی‬
‫کارشناسان بیمهزندگی‪ ،‬ارزیابان خسارت‬ ‫‪%28‬‬ ‫سایر‬

‫‪-4-2-4‬جمع آوری و سازماندهی اط عات‬

‫در این مرحله سازماندادن و تحلیل اطالعات بهدست آمده‪ ،‬انجام میشود‪ .‬در پژوهشهای کمی به دلیل‬
‫وجود دادههای آماری‪ ،‬سازماندهی و تحلیل دادهها به آسانی صورت میگیرد‪ .‬اما در پژوهشهای کیفی‬
‫نمیتوان به سرعت و به آسانی سازماندهی و تحلیل اطالعات صورت گیرد‪ .‬شیوۀ سازماندهی اطالعات‬
‫کیفی تا حدودی بستگی به شکل اطالعات دارد‪ .[138] ،‬در این پژوهش‪ ،‬اطالعات هم به صورت‬
‫یادداشت و هم به صورت مصاحبه به صورت ضبط شده از مصاحبه شوندگان است‪ .‬این مصاحبههای ضبط‬
‫شده به متن تبدیل شده و آنها را به شکل منظم‪ ،‬سازماندهی و کدگذاری نمودهایم‪ .[126] ،‬برای‬
‫تحلیل اطالعات کیفی به دست آمده از تحلیل چارچوبی استفاده مینماییم‪ .‬رویکرد تحلیل چارچوب‪ ،‬اولین‬
‫بار در دهۀ ‪ 1980‬توسط پژوهشگران مرکز ملی پژوهش اجتماعی انگلستان به عنوان روش تحلیل دادههای‬
‫کیفی در پژوهشهای کاربردی معرفی شد‪ .[139] ،‬تحلیل چارچوبی رویکردی است سلسه مراتبی که‬
‫برای سازماندهی اطالعات براساس کلید واژهها و مفاهیم مورد استفاده قرار میگیرد‪ .‬در این طرح‪ ،‬این‬
‫شیوۀ تحلیل براساس پنج مرحلۀ مرسوم در تحلیل‪ .[142-140] ،‬پیاده سازی شده است‪:‬‬

‫مرحلۀ آشناسازی‪ :‬در این مرحله سعی شده است توسط مجری طرح و همکاران آن‪ ،‬دست‪-‬‬ ‫‪‬‬

‫نوشتههای حاصل از مصاحبه از مدیران بیمه‪ ،‬مدیران بیمۀ زندگی کارشناسان صدور و‬
‫خسارت و ارزیابان خسارت تهیه گردید و دیدگاهی کلی نسبت به مصاحبۀ آنها ایجاد‬
‫گردید‪ .‬این مرحله از طریق تکرار در خواندن دست نوشتهها توسط اعضای تیم پژوهش‬
‫انجام شد‪ .‬در این مرحله سعی گردید ارتباطی بین اطالعات گردآوری شده و اهداف پژوهش‬
‫ایجاد گردد‪.‬‬
‫شناسایی یک چارچوب موضوعی‪ :‬به منظور سازماندهی یک چارچوب موضوعی‪ ،‬ایدههای‬ ‫‪‬‬

‫تکرار شده در فرایند مرحلۀ اول به صورت گروههایی متشکل از ایدههای مشابه و یا به صورت‬
‫کلید واژههایی در میآیند‪ .‬چارچوب موضوعی به دست آمده‪ ،‬چارچوبی اولیه بوده و به‬
‫موازات پیشرفت پژوهش امکان پاالیش آن وجود دارد‪.‬‬

‫‪62‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫است‪ .‬ادهای ا‬

‫اطالعات‬ ‫مصاحبهه یشن‬
‫بدنه) و ارا‬
‫(بیمه به‬
‫های یمربوط‬
‫نوشته اتوم‬
‫عمومی بیمه‬ ‫بازنگری شرای‬
‫مطالعۀ دست‬ ‫نمایهسازی‪ :‬در این مرحله‪ ،‬شامل‬ ‫‪‬‬

‫اطالعات استخراج شده در مرحلۀ تدوین چارچوب موضوعی کدگذاری میشوند‪.‬‬

‫جدولبندی‪ :‬بعداز نمایهسازی اطالعات براساس چارچوب موضوعی‪ ،‬اطالعات به صورت جدول‪-‬‬ ‫‪‬‬

‫های اطالعاتی خالصه میگردند‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬خالصهای از دادهها در خانههای جدول قرار‬
‫میگیرد و تمام اطالعات یکجا قابل مشاهده هستند‪.‬‬
‫ترکیب دادهها یا نقشه و تفسیر‪ :‬در مرحلۀ آخر‪ ،‬ارایۀ تفسیر نهایی اطالعات به منظور ترکیب‬ ‫‪‬‬

‫کردن آنها صورت گرفته است‪ .‬ترکیب کردن دادهها به معنی تعریف کردن مفاهیم‪ ،‬نشان‬
‫دادن ارتباط بین مفاهیم براساس نگرشها و نظرات مصاحبهشوندگان نشات میگیرد‪.‬‬

‫‪-5-2-4‬جمع آوری و سازماندهی اط عات مربوط به طرح‬

‫در این زیر بخش اطالعات خالصه شده مربوط به مصادیق تقلب در بیمههای زندگی که توسط بیمهگذار‬
‫علیه بیمهگر صورت گرفته در جدولهای (‪ )3-4‬تا (‪ )6-4‬در این پژوهش به گردآوری شدهاست‪.‬‬

‫ۀ اط عات مربوط به مصداق تقلب در خرید بیمه نامه زندگی س از وقوع ادثه و فوت‬ ‫جدول ‪ .3-4‬خ‬
‫تقلب در خرید بیمه نامه زندگی پس از وقوع حادثه و فوت‬ ‫عنوان تقلب‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمه شده به دلیل نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت پس از وقوع فوت‬ ‫شرح تقلب‬
‫بر اثر حادثه‪ ،‬بیمه نامه را خریداری میکند‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬در برخی از موارد این نوع تقلب‪ ،‬بیمهشده‪،‬‬
‫ماده ‪ 16‬قانون بیمه در مورد تشدید خطرات را نیز نقض نموده است‪ .‬الزم به ذکر است بیماریهایی‬
‫همچون انواع سرطانها‪ ،‬سکتۀ مغزی‪ ،‬سکتۀ قلبی‪ ،‬جراحی قلب و عروق و پیوند اعضای اصلی بدن مدنظر‬
‫است‪.‬‬
‫در برخی از موارد‪ ،‬بیمهشده به دلیل نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت پس از جعل‬
‫تاریخ فوت و علت فوت‪ ،‬بیمه نامه را خریداری میکند‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬مخدوش کردن تاریخ حادثه به‬
‫منظور انطباق تاریخ حادثه با زمان اعتبار بیمه نامه و همچنین به دلیل جعل علت فوت بر اثر حادثه که‬
‫تحت پوشش نیست و بیمهگذار یا پزشک‪ ،‬مورد دیگری را علت فوت بر اثر حادثه بیان میکند‪ .‬به عنوان‬
‫مثال جلوه دادن فوت افراد به دلیل حوادث رانندگی در حالیکه به دالیلی غیر از حادثه رانندگی در‬
‫گذشتهاند‪.‬‬
‫از سویی دیگر مصاحبه شوندگان معتقد بودن‪ ،‬ویژگیهایی همچون سن و شغل بیمهشده به عنوان‬ ‫ویزگی بیمهشده متقلب‬
‫ویژگیهای بیمهشده متقلب در این نوع تقلب مطرح شده است‪ .‬اما نظر آنها براساس قضاوت و مصادیقی‬
‫است که مشاهده کردهاند‪.‬‬
‫مصاحبه شوندگان اظهار داشتند‪ ،‬نوع بیمۀ زندگی در این نوع تقلب مربوط به بیمههای پوشش دهنده‬ ‫نوع بیمۀ زندگی‬
‫ریسک فوت بر اثر حادثه و یا ابتال به بیماری خاص است‪.‬‬
‫مصاحبه شوندگان بر اساس تجربۀ خود‪ ،‬معتقد هستند این نوع تقلب در خرید بیمهنامه‪ ،‬بیشتر در‬ ‫محلجغرافیایی‬
‫مناطق شهری است و در مورد تقلب در خرید بیمهنامه پس از وقوع وفوت‪ ،‬جعل تاریخ و علت فوت هم‬
‫در مناطق شهری و هم در مناطق روستایی رخ میدهد‪.‬‬
‫مصاحبهشوندگان معتقد بودند این نوع تقلب در خرید بیمهنامه پس وقوع وفوت بر اثر حادثه روند‬ ‫روند رخ دادن تقلب در ‪10‬‬
‫کاهشی داشته است‪ .‬در خرید بیمه نامه‪ ،‬جعل تاریخ و علت فوت در طی ده سال گذشته افزایش یافته‬ ‫سال گذشته‬
‫‪63‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫تقلب در خرید بیمه نامه زندگی پس از وقوع حادثه و فوت‬ ‫عنوان تقلب‬
‫است‪.‬‬
‫مصاحبهشوندگان در مورد محرکهای بروز تقلب توسط بیمهگذاران در این نوع تقلب‪ ،‬اعالم کردند که‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫درآمد پایین و فقر بیمه گذار‪ ،‬مشکالت اقتصادی و همچنین عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع‬ ‫توسط بیمهگذاران‬
‫یا تامین هزینههای درمان به عنوان برخی از محرکهای مهم برای بروز این تقلب مطرح میباشد‪ .‬البته‬
‫برخی دیگر از مصاحبهشوندگان معتقد بودند عدم آگاهی بیمهگذاران و تحریک آنها توسط نمایندگان‬
‫فروش به واسطه فروش بیشتر بیمهنامه‪ ،‬سبب سوق دادن بیمهگذاران به انجام این تقلب میگردد‪.‬‬
‫مصاحبهشوندگان روشهایی در جهت برخورد با این تقلب همچون آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫فروش بیمهگر از سیاستهای ضد تقلب بیمهگر‪ ،‬تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهشده در کوتاه‬ ‫بیمهگر با تقلب‬
‫ترین زمان‪ ،‬پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگر‪ ،‬ابطال بیمهنامه توسط بیمهگر‪ ،‬ارجاع به مراجع‬
‫قضایی و پزشکی قانونی اشاره نمودند‪ .‬آنها اظهار داشتند که لیست تقلب از این مصادیق در این حوزه‬
‫وجود نداشته و همچنین با سیستمهای نظارتی داخلی‪ ،‬خارجی و در ارتباط نبودهاند‪ .‬ولی برخی از آنها‬
‫از سازمانهای دیگر مانند سازمان ثبت احوال‪ ،‬سازمان تامین اجتماعی و سایر شرکتهای بیمه‪ ،‬در مورد‬
‫شناسایی این نوع تقلب در ارتباط هستند‪ .‬مصاحبهشوندگان در شرکت متبوع خود‪ ،‬از سامانههای‬
‫اطالعاتی جهت ثبت و شناسایی الگوهای تقلب در این حوزه استفاده نمینماید‪ .‬همچنین موردی مبنی‬
‫بر شکایت کیفری یا حقوقی شرکت بیمه نسبت به تقلبهای مطرح شده صورت نگرفته است‪ .‬آنها‬
‫برای کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت شرکت متبوع خود در جلوگیری از تقلب‪ ،‬آموزشهای مستمر‬
‫را انجام میدهند ولی الزامی برای آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای ضد‬
‫تقلب بیمهگر در جلوگیری از تقلب وجود ندارد‪.‬‬

‫ۀ اط عات مربوط به مصداق تقلب در فرم یشن ادی بیمه نامه زندگی‬ ‫جدول ‪ .4-4‬خ‬
‫تقلب در فرم پیشنهادی بیمهنامه زندگی‬ ‫عنوان تقلب‪:‬‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهشده در فرم پیشنهادی بیمهنامه زندگی خود‪ ،‬طبقۀ شغلی و درآمدی خود را جعل‬ ‫شرح تقلب‬
‫نموده و طبقۀ شغلی و درآمدی خود را پایین تر از آنچه که هست اعالم مینماید‪ .‬بیمهشده با انگیزۀ‬
‫پرداخت حق بیمه کمتر‪ ،‬مرتکب این نوع تقلب میشود‪.‬‬
‫در برخی موارد ذینفع با جعل امضای بیمهشدۀ اصلی در فرم پیشنهادی بیمهنامه‪ ،‬بیمهنامۀ زندگی برای‬
‫بیمهشدۀ اصلی تهیه میکنند‪ .‬سپس در صورت حادثه و یا فوت برای بیمهشدۀ اصلی‪ ،‬از پوششهای‬
‫بیمههای زندگی استفاده مینمایند‪ .‬از آنجایی که اصل نفعپذیری در انواع بیمههای زندگی صادق است و‬
‫بیمهگذار باید نفع بیمهای نسبت به وقوع فوت بیمهشده داشته باشد‪ ،‬بیمهگذار فرم پیشنهاد بیمهنامه را‬
‫تکمیل و بیمهنامه را خریداری میکند‪ .‬این بدان معنی نیست که بیمهگذار در بیمههای زندگی مجاز‬
‫خواهد بود از قرارداد بیمه منتفع شده و بر دارایی خود بیفزاید‪.‬‬
‫همچنین در موارد دیگری‪ ،‬بیمهگذار در فرم پیشنهادی بیمهنامه‪ ،‬اقدام به جعل اطالعات پزشکی در فرم‬
‫پیشنهادی بیمهنامه به منظور اخذ پوشش بیشتر از بیمۀ زندگی انجام میدهد‪ .‬این نوع از تقلب‪ ،‬بیشتر‬
‫در بیمه گذارانی که دارای بیماری خاص هستند‪ ،‬مشاهده شده است‪ .‬همچنین این تقلب ممکن است با‬
‫همدستی برخی از پزشکان جهت جعل مدارک و مستندات پزشکی صورت پذیرد‪ .‬در این نوع تقلب‬
‫نیز شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت توسط بیمهشده نقض شده است‪.‬‬

‫‪64‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫زندگی و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫(بیمه بدنه)‬ ‫اتوم ی‬
‫بیمهنامه‬ ‫عمومی بیمه‬
‫پیشنهادی‬ ‫شرایدر فرم‬ ‫بازنگری‬
‫تقلب‬ ‫عنوان تقلب‪:‬‬
‫از سویی دیگر مصاحبه شوندگان معتقد بودن‪ ،‬ویژگیهایی همچون شغل و درآمد بیمهشده به عنوان‬ ‫ویزگی بیمهشده متقلب‬
‫ویژگیهای بیمهشده متقلب در این نوع تقلب مطرح شده است‪ .‬آنها بیان داشتند‪ ،‬بیمهشدگان متقلب‬
‫دارای شغلهای آزاد با درآمد متوسط به باالیی هستند‪.‬‬
‫همچنین برای تقلب جعل امضا‪ ،‬سن بیمهشده و برای جعل اطالعات پزشکی‪ ،‬سن و اطالعات پزشکی‬
‫بیمهشده مورد توجه قرار میگیرد‪.‬‬
‫مصاحبه شوندگان اظهار داشتند‪ ،‬نوع بیمۀ زندگی در این نوع تقلب مربوط به بیمههای پوشش دهنده‬ ‫نوع بیمۀ زندگی‬
‫ریسک فوت بر اثر حادثه و یا ابتال به بیماری خاص است‪.‬‬
‫مصاحبهشوندگان‪ ،‬معتقد هستند جعل شغل و درآمد در فرم پیشنهادی بیمهنامه‪ ،‬بیشتر در مناطق‬ ‫محلجغرافیایی‬
‫شهری است‪ .‬جعل امضا و جعل اطالعات پزشکی هم در مناطق شهری و هم در مناطق روستایی رخ‬
‫دادهاست‪.‬‬
‫مصاحبهشوندگان معتقد بودند جعل شغل‪ ،‬درآمد و امضا در فرم بیمهنامه روند کاهشی داشته است‪ .‬در‬ ‫روند رخ دادن تقلب در ‪10‬‬
‫صورتی که جعل اطالعات پزشکی روند افزایشی پیدا کرده است‪.‬‬ ‫سال گذشته‬
‫مصاحبهشوندگان در مورد محرکهای بروز تقلب توسط بیمهگذاران جعل شغل‪ ،‬در آمد و امضا در فرم‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫پیشنهادی بیمهنامه‪ ،‬اعالم کردند مشکالت اقتصادی به عنوان برخی از محرکهای مهم برای بروز این‬ ‫توسط بیمهگذاران‬
‫تقلب مطرح میباشد‪ .‬البته برخی دیگر از مصاحبهشوندگان معتقد بودند عدم آگاهی بیمهگذاران و‬
‫تحریک آنها توسط نمایندگان فروش به واسطه فروش بیشتر بیمهنامه‪ ،‬سبب سوق دادن بیمهگذاران به‬
‫انجام این تقلب میگردد‪.‬‬
‫در مورد تقلب جعل اطالعات پزشکی‪ ،‬محرک اصلی کسب منافع یا تامین هزینههای درمان و کسب‬
‫هزینههای پزشکی بیان شده است‪.‬‬
‫مصاحبهشوندگان معتقد بودند شناسایی جعل شغل‪ ،‬درآمد و امضا در فرم پیشنهادی بیمهنامه بسیار‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫دشوار است‪ .‬به منظور شناسایی این نوع تقلب از روشهایی همچون تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده‬ ‫بیمهگر با تقلب‬
‫بیمهشده در کوتاهترین زمان استفاده مینمایند و در صورت شناسایی این تقلب روشهای همچون‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگر‪ ،‬ابطال بیمهنامه توسط بیمهگر انجام میشود‪.‬‬
‫در مورد تقلب جعل اطالعات پزشکی‪ ،‬گزارش به پزشک معتمد‪ ،‬گزارش به پزشک قانونی‪ ،‬گزارش به نظام‬
‫پزشکی توسط بیمهگرها صورت گرفته است‪.‬‬
‫آن ها اظهار داشتند که لیست تقلب از مصادیق تقلب در این نوع تقلب وجود نداشته و همچنین با‬
‫سیستمهای نظارتی داخلی‪ ،‬خارجی و در ارتباط نبودهاند‪ .‬مصاحبهشوندگان در شرکت متبوع خود‪ ،‬از‬
‫سامانه های اطالعاتی جهت ثبت و شناسایی الگوهای تقلب در این نوع تقلب استفاده نمینماید‪ .‬همچنین‬
‫موردی مبنی بر شکایت کیفری یا حقوقی شرکت بیمه نسبت به تقلبهای مطرح شده صورت نگرفته‬
‫است‪ .‬آنها برای کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت شرکت متبوع خود در جلوگیری از تقلب‪،‬‬
‫آموزشهای مستمر را انجام میدهند ولی الزامی برای آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمه‪-‬‬
‫گر از سیاستهای ضد تقلب بیمهگر در جلوگیری از تقلب وجود ندارد‪.‬‬

‫‪65‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ۀ اط عات مربوط به مصداق تقلب در اع م وقوع ادثه و فوت‬ ‫جدول ‪ .5-4‬خ‬

‫تقلب در اعالم از کارافتادگی‬ ‫عنوان تقلب‪:‬‬
‫این تقلب‪ ،‬شامل اعالم از کار افتادگی جعلی‪ ،‬اعالم از کار افتادگی عمدی و اعالم وقوع حادثه تحت‬ ‫شرح تقلب‬
‫پوشش جعلی است‪ .‬که این موارد به شرح زیراست‪:‬‬

‫در اعالم از کار افتادگی جعلی‪ ،‬بیمه شده معموال پس از بیماری و یا حادثه‪ ،‬اعالم غیر واقعی و جعلی از‬
‫کارافتادگی کامل به بیمهگر میکند‪ .‬ازسویی دیگر در اعالم از کار افتادگی عمدی‪ ،‬بیمهشده به عمد‬
‫اقداماتی انجام میدهد که سبب از کارافتادگی کامل خود میشود و در نهایت در اعالم وقوع حادثه تحت‬
‫پوشش جعلی‪ ،‬اعالم وقوع حادثه تحت پوشش به جای حادثه غیر قابل پوشش صورت میپذیرد‪.‬‬

‫از سویی دیگر مصاحبه شوندگان معتقد بودن‪ ،‬ویژگیهایی همچون شغل بیمهشده به عنوان ویژگیهای‬ ‫ویزگی بیمهشده متقلب‬
‫مورد توجه بیمهشده متقلب در این نوع تقلب مطرح شده است‪ .‬آنها بیان داشتند‪ ،‬این بیمهشدگان‬
‫معموال در اعالم از کار افتادگی جعلی از مشاغل کم درآمد مانند مشاغل کارگری هستند و یا بیمهشده به‬
‫علت افسردگی پس از بیماری سرطان‪ ،‬سند جعلی تهیه میکردند‪.‬‬

‫مصاحبهشوندگان اظهار داشتند‪ ،‬نوع بیمۀ زندگی در این نوع تقلب مربوط به بیمههای پوشش دهنده‬ ‫نوع بیمۀ زندگی‬
‫ریسک فوت بر اثر حادثه و یا ابتال به بیماری خاص است‪.‬‬
‫مصاحبهشوندگان‪ ،‬معتقد هستند این تقلب‪ ،‬در مناطق شهری و روستایی است‪.‬‬ ‫محلجغرافیایی‬

‫مصاحبهشوندگان معتقد بودند اعالم از کار افتادگی جعلی و اعالم وقوع حادثه تحت پوشش جعلی روند‬ ‫روند رخ دادن تقلب در‬
‫افزایشی داشته است‪ .‬در صورتی که اعالم از کار افتادگی عمدی روند کاهشی پیدا کرده است‪.‬‬ ‫‪ 10‬سال گذشته‬
‫مصاحبهشوندگان در مورد محرکهای بروز تقلب توسط بیمهگذاران اعالم کردند مشکالت اقتصادی و‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫کسب درآمد نامشروع به عنوان محرکهای مهم برای بروز این تقلب مطرح میباشد‪.‬‬ ‫توسط بیمهگذاران‬

‫مصاحبهشوندگان معتقد بودند روشهای همچون پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگر‪ ،‬ابطال بیمه‪-‬‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫نامه توسط بیمهگر‪ ،‬روشها و نحوه برخورد بیمهگر با این تقلب است‪ .‬در تقلب اعالم از کار افتادگی عمدی‪،‬‬ ‫بیمهگر با تقلب‬
‫ارجاع این تقلب به پزشکی قانونی و مراجع قضایی یکی دیگر از برخوردهایی است که بیمهگر انجام می‪-‬‬
‫دهد‪ .‬آن ها اظهار داشتند که لیست تقلب از مصادیق تقلب در این نوع تقلب وجود نداشته و همچنین با‬
‫سیستمهای نظارتی داخلی‪ ،‬خارجی و در ارتباط نبودهاند‪ .‬مصاحبهشوندگان در شرکت متبوع خود‪ ،‬از‬
‫سامانههای اطالعاتی جهت ثبت و شناسایی الگوهای تقلب در این حوزه استفاده نمینماید‪ .‬همچنین‬
‫موردی مبنی بر شکایت کیفری یا حقوقی شرکت بیمه نسبت به تقلبهای مطرح شده صورت نگرفته‬
‫است‪ .‬آنها برای کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت شرکت متبوع خود در جلوگیری از تقلب‪ ،‬آموزش‪-‬‬
‫های مستمر را انجام میدهند ولی الزامی برای آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از‬
‫سیاستهای ضد تقلب بیمهگر در جلوگیری از تقلب وجود ندارد‪.‬‬

‫‪66‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫فوته یشن ادهای ا‬

‫بدنه)وو ارا‬
‫(بیمه ادثه‬
‫جادی وقوع‬
‫درایاتوم‬
‫بیمه‬ ‫عمومی‬
‫تقلب‬ ‫شرای‬
‫مصداق‬ ‫ۀ اط عاتبازنگری‬
‫مربوط به‬ ‫جدول ‪ .6-4‬خ‬
‫تقلب در ایجاد وقوع حادثه و فوت‬ ‫عنوان تقلب‪:‬‬
‫در این تقلب‪ ،‬شامل ایجاد حادثه و مرگ عمدی و جعلی است‪ .‬در ایجاد حادثه و مرگ عمدی‪ ،‬بیمه‪-‬‬ ‫شرح تقلب‬
‫گذاران متقلب و ذینفعان بیمهشده برای سو استفاده از منافع بیمۀ زندگی بیمهشده‪ ،‬حادثه و یا مرگ‬
‫عمدی برای بیمهشده ایجاد میکنند‪ .‬این نوع تقلب بیشتر اوقات ایجاد حادثهی عمدی برای بیمهشده‬
‫است‪ .‬در ایجاد حادثه و مرگ جعلی ‪ ،‬بیمهگذار‪ ،‬مصدومیت‪ ،‬حادثه و یا مرگ جعلی را برای بیمهشده‬
‫طراحی و پیادهسازی میکند‪ .‬این نوع تقلب بیشتر اوقات طراحی مصدومیت و حادثهی جعلی برای‬
‫بیمهشده است و طراحی مرگ جعلی بسیار کم مشاهده شده است‪.‬‬

‫از سویی دیگر مصاحبه شوندگان معتقد بودن‪ ،‬ویژگی درآمد و شغل بیمهگذار به عنوان ویژگیهای‬ ‫ویژگی بیمهشده متقلب‬
‫مورد توجه بیمهشده متقلب در این نوع تقلب مطرح شده است‪.‬‬
‫مصاحبه شوندگان اظهار داشتند‪ ،‬نوع بیمۀ زندگی در این نوع تقلب مربوط به بیمههای پوشش دهنده‬ ‫نوع بیمۀ زندگی‬
‫ریسک فوت برای مرگ جعلی و بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت اثر حادثه برای حادثه جعلی است‪.‬‬
‫مصاحبهشوندگان‪ ،‬معتقد هستند این تقلب‪ ،‬در مناطق شهری و روستایی است‪.‬‬ ‫محلجغرافیایی‬

‫مصاحبهشوندگان معتقد بودند ایجاد حادثه و مرگ عمدی روند کاهشی داشته است‪ .‬در صورتی ایجاد‬ ‫روند رخ دادن تقلب در ‪10‬‬
‫حادثه و مرگ جعلی تقریبا ثابت است‪.‬‬ ‫سال گذشته‬
‫مصاحبهشوندگان در مورد محرکهای بروز تقلب توسط بیمهگذاران اعالم کردند مشکالت اقتصادی و‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫کسب درآمد نامشروع و تحریک نمایندگان فروش به عنوان محرکهای مهم برای بروز این تقلب مطرح‬ ‫توسط بیمهگذاران‬
‫میباشد‪.‬‬

‫مصاحبهشوندگان معتقد بودند روشهای همچون ارجاع این تقلب به پزشکی قانونی و مراجع قضایی‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫یکی از برخوردهایی است که بیمهگر انجام میدهد‪ .‬آنها اظهار داشتند که لیست تقلب از مصادیق تقلب‬ ‫بیمهگر با تقلب‬
‫در این نوع تقلب وجود نداشته و همچنین با سیستمهای نظارتی داخلی‪ ،‬خارجی و در ارتباط نبودهاند‪.‬‬
‫مصاحبهشوندگان در شرکت متبوع خود‪ ،‬از سامانههای اطالعاتی جهت ثبت و شناسایی الگوهای تقلب‬
‫در این حوزه استفاده نمی نماید‪ .‬همچنین موردی مبنی بر شکایت کیفری یا حقوقی شرکت بیمه نسبت‬
‫به تقلبهای مطرح شده صورت نگرفته است‪ .‬آنها برای کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت شرکت‬
‫متبوع خود در جلوگیری از تقلب‪ ،‬آموزشهای مستمر را انجام میدهند ولی الزامی برای آگاه ساختن‬
‫بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای ضد تقلب بیمهگر در جلوگیری از تقلب وجود‬
‫ندارد‪.‬‬

‫‪-6-2-4‬مسای اخ قی ژوهش‬
‫شرکت کنندگان در مصاحبه با آگاهی کامل از این پژوهش در مصاحبه شرکت نمودهاند‪ .‬یکی از جدیترین‬
‫مسایل اخالقی که در این پژوهش مورد توجه بوده است‪ ،‬آن است که مصاحبهشوندگان تاکید بر حفظ‬
‫اسرار و گمنام ماندن نام افراد شرکت کننده و اطالعات شرکت متبوع خود را داشتند‪ .‬در مراحل مصاحبه‪،‬‬

‫‪67‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫به مصاحبهشوندگان اطمینان خاطر داده شده است که اسرار و اطالعات شرکت متبوع آنها حفظ خواهد‬
‫شد‪.‬‬

‫‪ -3-4‬بررسی آماری روندههای تقلب‬

‫آمار و اطالعات‪ ،‬قویترین ابزار جهت ارزیابی عملکرد گذشته‪ ،‬برنامهریزی و تصمیمگیریهای آینده در‬
‫زمینههای اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی و ‪ ...‬هستند‪ .‬امروزه علم آمار کاربردهای بسیاری در علوم مختلف از‬
‫جمله علوم مربوط به بیمسنجی دارد‪ .‬این علم به عنوان یکی از مهمترین ابزار برای توسعه دانشهای تجربی‬
‫و انسانی مورد استفاده قرار میگیرد‪ . .‬اصطالح "آمار" را می توان اطالعات عددی (اعداد و ارقامی که به‬
‫منظور خاصی تهیه و به صورتهای مختلفی مانند نمودار‪ ،‬جدول و‪ ...‬نمایش داده میشوند) تلقی کرد‪.‬‬
‫همچنین میتوان آمار را عنوانی برای یک شاخۀ علمی شامل مجموعۀ فنون گردآوری دادهها‪ ،‬طبقهبندی و‬
‫تلخیص آنها و در نهایت نتیجه گیری از دادهها قلمداد کرد‪ .‬ارائۀ آمار و اطالعات دقیق و درست‪ ،‬در‬
‫روندهای طرحریزی‪ ،‬سیاستگذاری و تصمیمگیری شرکتهای بیمه‪ ،‬نقشی اساسی ایفا میکند‪ .‬شرکتهای‬
‫بیمه به عنوان یک سازمان بزرگ با مدیریتی نوین نیازمند داشتن آمارها‪ ،‬اقالم اطالعاتی و استفاده از‬
‫شاخصهای متنوع و دقیق هستند به طوری که روند رشد و توسعه آن شرکتها توسط مدیرانشان مورد‬
‫ارزیابی قرار بگیرد‪.‬‬

‫از سویی دیگر‪ ،‬این شرکتها‪ ،‬دارای حجم زیادی از اطالعات در بخشهای گوناگون هستند‪ .‬همچنین‬
‫خدمات گوناگونی در زمینههای مختلفی ارایه میدهند به طوری که‪ ،‬بخش اعظم این خدمات به صورت‬
‫اتوماسیون و از طریق سامانههای تحت وب انجام میگردد‪ ،‬لذا دادههای مرتبط با آنها در قالب بانکهای‬
‫اطالعاتی به صورت مدون و روزآمد موجود هستند‪ .‬تعداد اندکی از خدمات نیز به صورت دستی‬
‫(غیراتوماسیون) انجام میشوند که درنتیجه اطالعات آنها در قالب بانکهای اطالعاتی مدون نیستند‪ .‬از‬
‫این رو طراحی فرآیندهای آماری‪ ،‬گردآوری‪ ،‬سنجش صحت‪ ،‬تصحیح دادهها‪ ،‬رفع نواقص دادهها و تحلیل‬
‫دادههای موجود در بانکهای اطالعاتی یا موجود در انواع گوناگون ساختارهای دستی یا الکترونیکی‬
‫ضروری تلقی میگردد‪.‬‬

‫در آمار استنباطی‪ ،‬چنانچه به جای مطالعۀ کل اعضای جامعه‪ ،‬بخشی از آن با استفاده از‬
‫فنون نمونهگیری انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گیرد و بخواهیم نتایج حاصل از آن را به کل‬
‫جامعه تعمیم دهیم از روشهایی استفاده میشود که موضوع آمار استنباطی است‪ .‬بنابراین‪ ،‬هرگونه‬
‫تصمیمگیری توسط مدیران و کارشناسان ارشد شرکتهای بیمه مستلزم استفاده از علم آمار روی‬
‫دادههای بیمهای با استفاده از آمار توصیفی و آمار استنباطی است‪.‬‬
‫‪68‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬
‫‪- 1-3-4‬روششناسی علمی در بررسی آماری روندههای تقلب‬
‫در این بخش‪ ،‬به بیان روششناسی علمی در بررسی آماری پروندههای تقلب میپردازیم‪ .‬در این روش‪-‬‬
‫شناسی علمی‪ ،‬با استفاده از علم آمار‪ ،‬دادههای مربوط به پروندههای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع‬
‫بیمههای زندگی مورد مطالعه و بررسی قرار میگیرد‪ .‬این روششناسی شامل مراحل زیر است‪:‬‬

‫تعیین چارچوب جامعۀ آماری‬

‫در بررسی آماری پروندههای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‪ ،‬جامعۀ آماری شامل‬
‫تمامی پروندههای تقلب قابل دسترسی شرکتهای بیمهای منتخب در یک بازۀ زمانی ده ساله است‪.‬‬
‫همچنین این پروندهها بر اساس محرز بودن تقلبی بودن و غیرتقلبی بودن‪ ،‬توسط مدیران و کارشناسان‬
‫شرکتهای بیمهای منتخب بر اساس شیوههای نظارتی‪ ،‬نیمنظارتی و غیرنظارتی شناسایی گردیدهاند‪،‬‬
‫]‪.[143‬‬

‫تعیین قلمهای آماری موجود در مصادیق تقلب‬

‫اطالعات‪ ،‬دانش حاصل از مطالعه‪ ،‬تجربه و یا آموزش است که میتواند به صورت آماری اندازهگیری شود‬
‫و در قالب اطالعات آمهاری عرضهه شود‪ .‬لذا اطالعات آماری از سنجش فعالیتها در قالب عدد و رقم و‬
‫صفات به دست میآید‪ .‬بنابراین منظور از قلم آماری‪ ،‬صفت تعریف شده یا طبقه بندی شده یک‬
‫ویژگی خاصی از فرد یا شی است که مورد اندازهگیری قرار میگیرد‪ .‬قلم آماری معموالً بر پایه یک یا‬
‫چند پرسش از فرد یا شی مورد نظر یا واحد آماری به دست میآید‪.[144] ،‬‬

‫در بخش قبل با استفاده از پژوهشهای کیفی صورت گرفته مجموعۀ کاملی از متغیرهای موثر در‬
‫مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی بر اساس منابع مطالعاتی موجود‪ ،‬احصاء‬
‫گردید‪ .‬جدول (‪ )7-4‬انواع قلمهای موثر در مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬
‫زندگی است‪.‬‬

‫جدول ‪ .7-4‬انواع قلمهای دخی در مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫صفت قلم‬ ‫نوع قلم‬ ‫قلمهای آماری موجود در پروندههای تقلب‬

‫کیفی ‪ -‬دودویی‬ ‫ادعای خسارت در بیمۀ زندگی‬

‫‪ = 0‬زن‪=1 ،‬مرد‬ ‫کیفی ‪-‬اسمی‬ ‫جنسیت‬

‫کمی‪-‬پیوسته‬ ‫سن‬

‫‪69‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫صفت قلم‬ ‫نوع قلم‬ ‫قلمهای آماری موجود در پروندههای تقلب‬

‫کمی‪ -‬پیوسته‬ ‫درآمد خانوار‬

‫دارای‬ ‫بیمار=‪،2‬‬ ‫سالم=‪،1‬‬ ‫کیفی‪-‬اسمی‬ ‫وضعیت سالمتی‬

‫امراض خاص‬

‫شاغل=‪2‬‬ ‫کیفی ‪-‬اسمی‬ ‫وضعیت اشتغال‬

‫بیکار=‪1‬‬

‫متاهل=‪،1‬‬ ‫کیفی‪ -‬اسمی‬ ‫وضعیت تأهل‬

‫مجرد=‪،2‬‬

‫جمعآوری دادهها مربوط به قلمهای آماری‬

‫به طور کلی برای گردآوری دادهها از دو روش معمول میتوان استفاده نمود‪ ،‬که این دو روش به شرح‬
‫زیر هستند‪ ،‬در روش نمونهگیری تصادفی ساده احتمال انتخاب شدن برای همۀ پروندههای تقلب در‬
‫شرکتهای بیمه منتخب یکسان است‪ .‬این روش از نمونهگیری تصادفی به عنوان مادر روشهای نمونه‪-‬‬
‫گیری تصادفی معرفی شده است‪ .‬زیرا سایر شیوههای نمونهگیری تصادفی براساس این شیوه بنا نهاده‬
‫میشوند‪ .‬تفاوتی که این شیوهها با روشهای نمونهگیری غیرتصادفی یا غیر احتماالتی دارند آن است‬
‫که در نمونهگیری غیرتصادفی‪ ،‬احتمال انتخاب شدن برای همۀ اعضای جامعه نامعین و نامعلوم است‪ .‬از‬
‫نکات مهم و قابل توجه در این روش تعیین حجم نمونه است‪ .‬هر قدر حجم جامعه کوچکتر باشد نسبت‬
‫بیشتری از جامعه باید در نمونه وجود داشته باشد و هر قدر حجم جامعه بزرگتر باشد نسبت کمتری از‬
‫جامعه باید در نمونه وجود داشته باشد‪ .‬همچنین توجه داشته باشید که با افزایش حجم جامعه‪ ،‬حجم‬
‫نمونه با میزان کمتری افزایش مییابد‪ .‬برای محاسبۀ حجم نمونه از طریق فرمول کوکران در جامعه‬
‫نامحدود استفاده میشود‪ .‬فرمول حجم نمونه به صورت زیر به دست میآید‪.[145] ،‬‬

‫‪70‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫با انجام یک نمونهگیری مقدماتی در شرکتهای منتخب برآورد درصد تقلبها در انواع بیمههای‬
‫زندگی نسبت به سایر تقلبهای بیمهای برابر ‪ p=0/20‬میگردد لذا حجم نمونه با استفاده از این‬
‫فرمول به عدد ‪ 250‬پرونده میرسد‪.‬‬

‫مف وم ارامترها و برآوردها‬

‫در علم آمار‪ ،‬منظور از پارامترها در یک پژوهش‪ ،‬عبارت است از هر ویژگی از جامعۀ مورد بررسی که‬
‫مقدار آن ثابت و نامعلوم است‪ .‬همچنین برآورد‪ ،‬برآوردگر‪ ،‬یا برآوردکننده‪ ،‬آماره‪ ،‬تابعی از دادههای‬
‫مشاهده شده است که یک پارامتر آماری نامعلوم را تخمین میزند‪ .‬برآوردکنندهها میتوانند به صورت‬
‫نقطهای یا بازهای (بازۀ اطمینان) باشند‪ .‬از آن جایی که مقادیر برآورد نقطهای به نمونهی تصادفی‬
‫بستگی دارد و با تغییر نمونۀ تصادفی‪ ،‬مقدار برآورد نقطهای نیز تغییر میکند‪ .‬لذا برای رفع این‬
‫مشکل از برآوردهای بازهای یا بازههای اطمینان استفاده میگردد‪ .‬به عبارت دیگر سطح اطمینان درصد‬
‫تمام بازه اطمینانهایی است که شامل پارامتر اصلی جامعه میشوند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬یک سطح‬
‫اطمینان ‪ 95%‬مشخص میکند که ‪ 95‬درصد از بازههای اطمینان‪ ،‬مقدار اصلی پارامتر جامعه را شامل‬
‫میشوند‪ .‬در این پژوهش لیست پارامترها و برآوردهای مناسب متناظر با این پارامترها در جدول (‪-5‬‬
‫‪ )6‬گردآوری شده است‪ .‬درصد کل انواع تقلبهای صورت گرفته توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع‬
‫بیمههای زندگی در شرکتهای بیمه منتخب به عنوان پارامتر اصلی در این پژوهش مورد بررسی قرار‬
‫میگیرد و برآورد آن درصد نمونهای انواع تقلبهای صورت گرفته توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در‬
‫بیمههای زندگی در شرکتهای بیمه منتخب است‪ .‬همچنین درصد جنسیت(مرد یا زن) بیمهگذاران‬
‫متقلب‪ ،‬متوسط سن کل بیمهگذاران متقلب‪ ،‬درصد وضعیت اشتغال بیمهگذاران متقلب نیز به عنوان‬
‫پارامترهای بعدی مورد بررسی قرار میگیرد‪ .‬همچنین در جدول (‪ )8-4‬نحوهی محاسبهی بازههای‬
‫اطمینان ‪ 95‬درصد برای هریک از پارامترهای مورد نظر بیان شده است‪.[146] ،‬‬

‫‪71‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫جدول ‪ :8-4‬ارامترها و براوردهای در مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫برآورد فاصلهای(فاصلهی اطمینان)‬ ‫برآورد نقطهای‬ ‫پارامتر‬

‫)‪p(1  p‬‬ ‫انواع تقلبهای صورت درصد نمونهای انواع تقلبهای صورت گرفته‬ ‫درصد کل‬
‫‪(p2‬‬ ‫)‬
‫‪n‬‬ ‫گرفته توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی‬
‫انواع بیمههای زندگی در شرکتهای در شرکتهای بیمه منتخب (‪-)p‬حجم نمونه برابر‬
‫بیمه منتخب به تفکیک انواع تقلب ‪n‬‬
‫(‪)P‬‬

‫) ‪g (1  g‬‬ ‫درصد جنسیت (مرد یا زن) بیمه‪ -‬درصد نمونهای جنسیت (مرد و زن) در انواع‬
‫‪(g  2‬‬ ‫)‬
‫‪n‬‬ ‫گذاران متقلب در شرکتهای منتخب تقلبهای صورت گرفته توسط بیمهگذار علیه‬
‫بیمهگر دربیمههای زندگی در شرکتهای بیمه‬ ‫به تفکیک انواع تقلب(‪)G‬‬
‫منتخب (‪-)g‬حجم نمونه برابر ‪n‬‬

‫متوسط سن کل بیمهگذاران متقلب در متوسط سن نمونهی تصادفی بیمهگذاران متقلب‬

‫‪Sage 2‬‬ ‫‪1 n‬‬
‫‪(age  2‬‬ ‫‪),‬‬ ‫‪age   agei‬‬ ‫شرکتهای منتخب به تفکیک انواع در شرکتهای منتخب به تفکیک انواع تقلب (‬
‫‪n‬‬ ‫‪n i 1‬‬
‫‪1 n‬‬ ‫‪-) age‬حجم نمونه برابر ‪n‬‬ ‫تقلب ( ‪) AGE‬‬
‫‪Sage 2 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪n  1 i 1‬‬
‫‪(agei  age) 2‬‬

‫) ‪j (1  j‬‬ ‫درصد وضعیت اشتغال بیمهگذاران درصد نمونهای وضعیت اشتغال (شاغل ‪ -‬بیکار)‬
‫‪(j2‬‬ ‫)‬
‫‪n‬‬ ‫متقلب در شرکتهای منتخب به در انواع تقلبهای صورت گرفته توسط بیمهگذار‬
‫علیه بیمهگر دربیمههای زندگی در شرکتهای‬ ‫تفکیک انواع تقلب ( ‪) J‬‬
‫بیمه منتخب ( ‪-) j‬حجم نمونه برابر ‪n‬‬

‫‪-2-3-5‬یافتهها‬
‫در این بخش یافتههای مربوط به برآوردهای نقطهای و بازههای اطمینان هریک از پارامترها‪ ،‬مورد‬
‫بررسی قرار گرفته است‪.‬‬
‫برآورد در د انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫در نمودار (‪ ،)1-4‬نمودار کلوچهای مربوط به برآورد درصد (فراوانی نسبی) انواع مصادیق تقلب بیمه‪-‬‬
‫گذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی نشان داده شده است‪ .‬همچنین در جدول (‪ ،)9-4‬برآورد‬
‫درصد (فراوانی نسبی) انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی بهدست‬
‫آورده شده است‪ .‬نتایج بهدست آمده به شرح زیر است‪:‬‬

‫‪ -1‬خرید بیمه نامه پس از وقوع حادثه و فوت با ‪ 80‬درصد به عنوان شایعترین مصداق تقلب بیمهگذار‬
‫علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی در نمونهی تصادفی به حجم ‪ 250‬پرونده مورد بررسی‪ ،‬شناخته‬
‫میشود‪ .‬همچنین با اطمینان ‪ 95‬درصد این مصداق تقلب در کل پروندههای تقلب شرکتهای‬ ‫‪72‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫به‬ ‫توجهی‬‫قابلیشن‬
‫رقمارا ه‬
‫بدنه) و‬
‫(بیمه بیمه‬ ‫برای اتوم ی‬
‫شرکتهای‬ ‫عمومی بیمه‬
‫شرای این رقم‬ ‫بازنگری‬
‫گیرد که‬ ‫منتخب در بازۀ (‪ )75, 85‬درصد قرار می‬
‫شمار میآید‪.‬‬

‫‪ -2‬از مصادیق دیگر تقلب‪ ،‬که بیشترین درصد را تقلب در خرید بیمهنامه دارد‪ ،‬جعل اطالعات پزشکی‪،‬‬
‫عنوان شغل جعلی و اعالم از کار افتادگی جعلی است‪ .‬که به ترتیب ‪ 80‬درصد‪ 2 ،‬درصد و تقریبا ‪2‬‬
‫درصد را تشکیل میهند‪ .‬هریک از بازههای اطمینان این مصادیق در جدول (‪ )7-5‬گزارش شده است‪.‬‬

‫‪ -3‬سایر مصادیق تقلب از قبیل ایجاد حادثه و مرگ عمدی‪ ،‬ایجاد حادثه و مرگ جعلی‪ ،‬اعالم از کار‬
‫افتادگی عمدی‪ ،‬جعل تاریخ و علت حادثه و فوت‪ ،‬اعالم وقوع حادثه تحت پوشش جعلی‪ ،‬درآمد جعلی‬
‫بیمهشده و جعل امضا‪ 5/6 ،‬درصد مصادیق تقلب را تشکیل دادهاند‪.‬‬

‫‪-4‬نکته مورد توجه در این نتایج آن است که مصداق خرید بیمه نامه زندگی با حق بیمه یکجا‪ ،‬مبال‬
‫زیاد و پولشویی در پروندههای مورد بررسی وجود ندارد‪ .‬دلیل اصلی این موضوع ابالغ دستورالعملهای‬
‫اجرایی مبارزه با پولشویی در صنعت بیمه میباشد که در تاریخ ‪ 1390/10/12‬به تصویب شورای عالی‬
‫مبارزه با پولشویی رسیده است‪ .‬این دستورالعملهای اجرایی در این حوزه عبارتند از‪:‬‬

‫الف) دستورالعمل شناسایی متقاضیان خدمات بیمهای‬

‫ب) دستورالعمل نحوه شناسایی عملیات بیمهای مشکوک و مراقبت از اشخاص مظنون در موسسات بیمه‬

‫پ) دستورالعمل مبارزه با پولشویی در حوزه ارائه خدمات بیمه الکترونیکی‬

‫ت) دستورالعمل ساختار و وظایف واحد مبارزه با پولشویی در صنعت بیمه‬

‫ت) دستورالعمل مبارزه با پولشویی در عملیات بیمهای اتکایی خارجی و معامالت برونمرزی‬

‫‪73‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫نمودار ‪ :1-4‬نمودار کلوچهای برای برآورد در د انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر‬

‫تقلب در خرید بیمه نامه پس از وقوع‬

‫‪%2%6‬‬ ‫حادثه و فوت‬
‫‪%9‬‬
‫عنوان شغل جعلی‬
‫‪%1‬‬

‫جعل اطالعات پزشکی‬

‫اعالم از کار افتادگی جعلی‬

‫‪%82‬‬ ‫سایر مصادیق تقلب‬

‫جدول ‪ .9-4‬برآورد در د (فراوانی نس ی) انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬
‫زندگی‬
‫برآورد فاصلهای با اطمینان ‪ 95‬درصد‬ ‫برآورد نقطهای‬ ‫مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬

‫(‪)0/753, 0/854‬‬ ‫‪0/804‬‬ ‫تقلب در خرید بیمه نامه پس از وقوع حادثه و فوت‬

‫(‪)0/0001, 0/031‬‬ ‫‪0/016‬‬ ‫عنوان شغل جعلی‬

‫(‪)0/052,0/123‬‬ ‫‪0/088‬‬ ‫جعل اطالعات پزشکی‬

‫(‪)0/0001, 0/031‬‬ ‫‪0/016‬‬ ‫اعالم از کار افتادگی جعلی‬

‫‪-‬‬ ‫‪0/000‬‬ ‫خرید بیمه نامه زندگی با حق بیمه یکجا‪ ،‬مبال زیاد و پولشویی‬

‫جعل امضا‬

‫(‪)0/026, 0/085‬‬ ‫‪0/056‬‬ ‫ایجاد حادثه و مرگ عمدی‬

‫ایجاد حادثه و مرگ جعلی‬

‫اعالم از کار افتادگی عمدی‬

‫اعالم وقوع حادثه تحت پوشش جعلی‬

‫درآمد جعلی‬

‫‪74‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫بیمه‬ ‫تقلبه دریشنخرید‬
‫بدنه) و ارا‬
‫مصادیق‬‫اتوم یانواع(بیمه‬ ‫عمومی بیمه‬
‫نسبی)‬ ‫بازنگری شرای‬
‫درصد (فراوانی‬ ‫در جدول (‪ )10-4‬و نمودار (‪ ،)4-2‬برآورد‬
‫نامه پس از وقوع حادثه و فوت در انواع بیمههای زندگی بهدست آورده شده است‪ .‬نتایج بهدست آمده‬
‫به شرح زیر است‪:‬‬

‫‪ ‬خرید بیمه نامه پس از داشتن بیماریهای خاص یکی از شایعترین انواع تقلب در خرید بیمهنامه‬
‫در انواع بیمههای زندگی است‪ .‬برآورد درصد این نوع تقلب ‪ 86‬درصد تقلب در خرید بیمهنامه را‬
‫تشکیل میدهد و درصد کل این تقلبها در بین کل پروندههای تقلب در خرید بیمهنامه در‬
‫شرکتهای منتخب در بازۀ (‪ )78/8,88/2‬درصد با اطمینان ‪ 95‬درصد‪ ،‬قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬خرید بیمه نامه پس از وقوع فوت بیمهگذار و خرید بیمه نامه پس از جعل تاریخ و علت فوت به‬
‫ترتیب ‪ 8/4‬و ‪ 5/2‬درصد مصادیق تقلب خرید بیمهنامه پس از وقوع حادثه را تشکیل میدهد‪.‬‬

‫جدول ‪ .10-4‬برآورد در د (فراوانی نس ی) انواع تقلب خرید بیمه نامه س از وقوع ادثه وفوت‬
‫برآورد فاصلهای با اطمینان ‪ 95‬درصد‬ ‫برآورد نقطهای‬ ‫مصادیق تقلب در خرید بیمه نامه پس از وقوع حادثه و فوت‬

‫(‪)0/049, 0/119‬‬ ‫‪0/084‬‬ ‫خرید بیمه نامه پس از وقوع فوت بر اثر حادثه‬

‫(‪)0/788,0/882‬‬ ‫‪0/864‬‬ ‫خرید بیمه نامه پس از ابتال به بیماریهای خاص‬

‫(‪)0/020, 0/081‬‬ ‫‪0/052‬‬ ‫خرید بیمهنامه پس از جعل تاریخ و علت فوت‬

‫نمودار ‪ :2-4‬نمودار کلوچهای برای برآورد در د انواع تقلب خرید بیمه نامه س از وقوع ادثه و فوت‬

‫‪%8‬‬
‫‪%5‬‬
‫خرید بیمه نامه پس از وقوع فوت بر اثر حادثه‬

‫خرید بیمه نامه پس از جعل تاریخ و علت فوت‬

‫خرید بیمه نامه پس از ابتال به بیماری های‬

‫خاص‬

‫‪%87‬‬

‫‪75‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫برآورد در د جنسیت در انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫در جدول (‪ ،)11-4‬برآورد درصد جنسیت (فراوانی نسبی) در انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه‬
‫بیمهگر در انواع بیمههای زندگی بهدست آورده شده است‪ .‬نتایج بهدست آمده به شرح زیر است‪:‬‬

‫‪ ‬در مصداق تقلب در خرید بیمه نامه‪ 72 ،‬درصد از بیمهگذاران متقلب دارای جنسیت مرد و ‪28‬‬
‫درصد دارای جنسیت زن هستند‪ .‬همچنین با اطمینان ‪ 95‬درصد‪ ،‬درصد بیمهگذاران متقلب‬
‫مرد و زن که تقلب در خرید بیمه نامه پس از وقوع حادثه و فوت را در کل پروندههای تقلب‬
‫شرکتهای منتخب انجام دادهاند به ترتیب در بازههای (‪ )66, 73‬درصد و (‪ )22, 33‬درصد قرار‬
‫میگیرد‪.‬‬

‫‪ ‬در سایر مصادیق دیگر تقلب‪ ،‬نیز ‪ 75‬درصد از بیمهگذاران متقلب مرد و ‪ 25‬درصد زن هستند و با‬
‫اطمینان ‪ 95‬درصد‪ ،‬درصد بیمهگذاران متقلب مرد و زن در سایر مصادیق تقلب در کل پرونده‪-‬‬
‫های تقلب شرکتهای منتخب به ترتیب در بازههای (‪ )69, 80‬درصد و (‪ )19, 30‬درصد قرار‬
‫میگیرد‪.‬‬

‫‪ ‬در شکل(‪ ،)3-4‬نمودار میلهای مربوط به درصد جنسیت در انواع تقلب خرید بیمه نامه پس از‬
‫وقوع حادثه و فوت در انواع بیمههای زندگی نمایش داده شده است‪.‬‬

‫جدول ‪ :11-4‬برآورد در د (فراوانی نس ی )جنسیت در انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در‬
‫انواع بیمههای زندگی‬
‫برآورد فاصلهای با اطمینان ‪ 95‬درصد‬ ‫برآورد نقطهای‬ ‫مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬

‫زن‬ ‫مرد‬ ‫زن‬ ‫مرد‬

‫(‪)0/223, 0/336‬‬ ‫(‪)0/663 ,0/776‬‬ ‫‪0/28‬‬ ‫‪0/72‬‬ ‫خرید بیمه نامه پس از وقوع حادثه و فوت‬

‫(‪)0/195, 0/304‬‬ ‫(‪)0/695 ,0/804‬‬ ‫‪0/25‬‬ ‫‪0/75‬‬ ‫سایر مصادیق تقلب‬

‫‪76‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬
‫فوت‬ ‫وقوعه یشن‬
‫ادثه و‬ ‫از و ارا‬
‫بدنه)‬
‫(بیمهس‬ ‫خریداتوم ی‬
‫بیمه نامه‬ ‫عمومی بیمه‬ ‫بازنگریدشرای‬
‫انواع تقلب‬ ‫نمودار ‪ :3-4‬نمودار میلهای برای برآورد در‬
‫‪0.8‬‬
‫‪0.7‬‬ ‫‪0.75‬‬
‫‪0.71‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪0.53‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.46‬‬
‫‪0.3‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪0.29‬‬
‫‪0.25‬‬
‫‪0.1‬‬
‫‪0‬‬
‫خرید بیمه نامه پس از ابتال به بیماری خرید بیمه نامه پس از جعل تاریخ و علت خرید بیمه نامه پس از وقوع فوت بر اثر‬
‫حادثه‬ ‫فوت‬ ‫های خاص‬

‫زن‬ ‫مرد‬

‫برآورد متوس سن بیمهگذاران متقلب در انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع‬
‫بیمههای‬
‫در جدول (‪ ،)12-4‬برآورد متوسط سن بیمهگذاران متقلب در انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر‬
‫در انواع بیمههای زندگی بهدست آورده شده است‪ .‬نتایج بهدست آمده به شرح زیر است‪:‬‬

‫‪ ‬در مصداق تقلب در خرید بیمه نامه پس از وقوع حادثه و فوت برآورد متوسط سن بیمهگذاران‬
‫متقلب تقریبا ‪ 47‬سال است‪ .‬همچنین با اطمینان ‪ 95‬درصد‪ ،‬متوسط سن بیمهگذاران متقلب‬
‫که خرید بیمه نامه پس از وقوع حادثه و فوت را در کل پروندههای تقلب شرکتهای منتخب‬
‫انجام دادهاند به ترتیب در بازۀ (‪ )43, 51‬سال قرار میگیرد‪.‬‬

‫‪ ‬در سایر مصادیق دیگر تقلب‪ ،‬برآورد متوسط سن بیمهگذاران متقلب تقریبا ‪ 44‬با اطمینان ‪95‬‬
‫درصد‪ ،‬درصد متوسط سن بیمهگذاران در سایر مصادیق تقلب در کل پروندههای تقلب شرکت‪-‬‬
‫های منتخب به ترتیب در بازۀ (‪ )35, 50‬سال قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪ ‬در شکل(‪ ،)4-4‬نمودار میلهای مربوط به برآورد متوسط سن بیمهگذاران متقلب در انواع تقلب خرید‬
‫بیمه نامه پس از وقوع حادثه و فوت در انواع بیمههای زندگی نمایش داده شده است‪.‬‬

‫جدول ‪ .12-4‬برآورد متوس سن بیمهگذار متقلب علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫برآورد فاصلهای با اطمینان ‪ 95‬درصد‬ ‫برآورد نقطهای‬ ‫مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬

‫(‪)43/494,50/ 970‬‬ ‫‪47/46‬‬ ‫خرید بیمه نامه پس از وقوع حادثه و فوت‬

‫(‪)35/480, 49/ 520‬‬ ‫‪43/75‬‬ ‫سایر مصادیق تقلب‬

‫‪77‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫نمودار ‪ :4-4‬نمودار میلهای برای برآورد متوس سن بیمهگذار انواع تقلب خرید بیمه نامه س از‬
‫وقوع ادثه و فوت‬

‫خرید بیمه نامه پس از ابتال به بیماری های خاص‬ ‫‪49‬‬

‫خرید بیمه نامه پس از جعل تاریخ و علت فوت‬ ‫‪49.93‬‬

‫خرید بیمه نامه پس از وقوع فوت بر اثر حادثه‬ ‫‪44.5‬‬

‫‪41‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪51‬‬

‫برآورد در د وضعیت اشتغال بیمهگذاران متقلب در انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر‬
‫در انواع بیمههای زندگی‬
‫در جدول (‪ ،)13-4‬برآورد درصد وضعیت اشتغال بیمهگذاران متقلب (فراوانی نسبی) در انواع‬
‫مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی بهدست آورده شده است‪ .‬در همهی‬
‫مصادیق تقلب‪ 86 ،‬درصد از بیمهگذاران متقلب دارای بیکار و ‪14‬درصد دارای شاغل میباشند و با‬
‫اطمینان ‪ 95‬درصد‪ ،‬درصد بیمهگذاران متقلب دارای بیکار و شاغل در مصادیق تقلب موجود در‬
‫کل پروندههای تقلب شرکتهای منتخب به ترتیب در بازههای (‪ )86,95‬درصد و (‪ )4,23‬درصد‬
‫قرار میگیرد‪.‬‬

‫جدول ‪ .13-4‬برآورد در د وضعیت اشتغال بیمهگذار متقلب علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی‬
‫برآورد فاصلهای با اطمینان ‪ 95‬درصد‬ ‫برآورد نقطهای‬ ‫مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬
‫زندگی‬
‫شاغل‬ ‫بیکار‬ ‫شاغل‬ ‫بیکار‬

‫(‪)0/04. 0/23‬‬ ‫(‪)0/86. 0/95‬‬ ‫‪0/14‬‬ ‫‪0/86‬‬ ‫همهی مصادیق تقلب‬

‫برآورد در د انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی به تفکیک‬
‫شرکتها منتخب‬
‫در جدول (‪ ،)14-4‬برآورد درصد (فراوانی نسبی) انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع‬
‫بیمههای زندگی به تفکیک شرکتها منتخب بهدست آورده شده است‪ .‬به دلیل محرمانگی اطالعات نام‬ ‫‪78‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ازیر‬

‫یشنبه شرح‬
‫ارا هآمده‬
‫دست‬‫بدنه) و‬ ‫است‪(.‬بیمه‬
‫نتایج به‬ ‫اتوم ی‬ ‫عمومی بیمه‬
‫گردیده‬ ‫شرایمشخص‬
‫بازنگری ‪G‬‬
‫شرکتهای منتخب در جدول با حروف ‪ A‬تا‬
‫است‪:‬‬

‫جدول ‪ .14-4‬برآورد در د (فراوانی نس ی) انواع مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬
‫زندگی به تفکیک شرکتهای منتخب‬
‫‪G‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪A‬‬ ‫مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬
‫زندگی‬

‫‪%4‬‬ ‫‪%10‬‬ ‫‪%12‬‬ ‫‪%15‬‬ ‫‪%12‬‬ ‫‪%14‬‬ ‫‪%13‬‬ ‫تقلب در خرید بیمه نامه پس از وقوع حادثه و فوت‬

‫‪%0‬‬ ‫‪%0/38 %0/25 %0/35‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0/30‬‬ ‫‪%0/32‬‬ ‫عنوان شغل جعلی‬

‫‪%0/85‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%2‬‬ ‫‪%1/2 %1/5‬‬ ‫‪%2‬‬ ‫‪%1/25‬‬ ‫جعل اطالعات پزشکی‬

‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪1/6‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫اعالم از کار افتادگی جعلی‬

‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫خرید بیمه نامه زندگی با حق بیمه یکجا‪ ،‬مبال زیاد و‬
‫پولشویی‬

‫جعل امضا‬

‫‪%1/5‬‬ ‫‪%1/3‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%0/3‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%2/8‬‬ ‫ایجاد حادثه و مرگ عمدی‬

‫ایجاد حادثه و مرگ جعلی‬

‫اعالم از کار افتادگی عمدی‬

‫اعالم وقوع حادثه تحت پوشش جعلی‬

‫درآمد جعلی‬

‫برآورد در د انواع روندههای تقلب و نوع خسارت به تفکیک شرکتها منتخب‬

‫در جدول (‪ ،)15-4‬برآورد درصد (فراوانی نسبی) انواع پروندههای تقلب به تفکیک خسارتی‪ ،‬باز‬
‫خریدی و نوع خسارت به تفکیک فوت ‪ ،‬از کار افتادگی‪ ،‬امراض وغیره به تفکیک شرکتها منتخب‬
‫بهدست آورده شده است‪ .‬به دلیل محرمانگی اطالعات نام شرکتهای منتخب در جدول با حروف ‪ A‬تا‬
‫‪ G‬مشخص گردیده است‪ .‬نتایج بهدست آمده به شرح زیر است‪:‬‬

‫‪79‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫جدول ‪ .15-4‬برآورد در د انواع روندههای تقلب و نوع خسارت به تفکیک شرکتها منتخب‬
‫نوع خسارت‬ ‫نوع پروندههای تقلب‬
‫سایر‬ ‫ازکار افتادگی‬ ‫امراض خاص‬ ‫فوت‬ ‫سایر‬ ‫بازخریدی‬ ‫خسارتی‬ ‫نام شرکت‬
‫‪%19‬‬ ‫‪%2‬‬ ‫‪%44‬‬ ‫‪%35‬‬ ‫‪%4‬‬ ‫‪%88‬‬ ‫‪%8‬‬ ‫کل شرکتها منتخب‬
‫‪%2‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%6‬‬ ‫‪%7‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%12‬‬ ‫‪%1/5‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪%5‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%7‬‬ ‫‪%10‬‬ ‫‪%1‬‬ ‫‪%10‬‬ ‫‪%1/9‬‬ ‫‪B‬‬
‫‪%1‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%5‬‬ ‫‪%2‬‬ ‫‪%1/5‬‬ ‫‪%15‬‬ ‫‪%0/8‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪%7‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%5‬‬ ‫‪%6‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%11‬‬ ‫‪%1‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪%1‬‬ ‫‪%1‬‬ ‫‪%6‬‬ ‫‪%2‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%10‬‬ ‫‪%1/5‬‬ ‫‪E‬‬
‫‪%2‬‬ ‫‪%0‬‬ ‫‪%5‬‬ ‫‪%7‬‬ ‫‪%1‬‬ ‫‪%10‬‬ ‫‪%0/2‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪%1‬‬ ‫‪%1‬‬ ‫‪%10‬‬ ‫‪%1‬‬ ‫‪%0/5‬‬ ‫‪%16‬‬ ‫‪%1/1‬‬ ‫‪G‬‬

‫همچنین در جدول (‪ ،)16-4‬برخی از اطالعات دموگرافیک بیمهگذاران و بیمهشدگان پروندههای تقلب ارایه‬
‫شده است‪.‬‬

‫جدول ‪ .16-4‬برخی از اط عات دموگرافیک بیمهگذاران و بیمهشدگان روندههای تقلب‬

‫نوع پروندههای تقلب‬ ‫برخی از اطالعات دموگرافیک‬
‫سایر‬ ‫بازخریدی‬ ‫خسارتی‬ ‫بیمهگذاران و بیمهشدگان‬
‫‪38‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪45‬‬ ‫متوسط سن(سال)‬
‫‪10‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪15‬‬ ‫متوسط مدت بیمه نامه(ماه)‬
‫بیکار‬ ‫شاغل بیکار شاغل‬ ‫بیکار‬ ‫شاغل‬ ‫وضعیت اشتغال(شاغل‪-‬بیکار)‬
‫‪4‬‬ ‫‪96‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪97‬‬
‫مرد‬ ‫زن‬ ‫مرد‬ ‫زن‬ ‫مرد‬ ‫زن‬ ‫جنسیت‬
‫‪95‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪95‬‬ ‫‪5‬‬

‫جمعبندی ونتیجهگیری‬
‫در این بخش‪ ،‬روششناسی علمی مربوط به شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع‬
‫بیمههای زندگی در شرکتهای منتخب ایران صورت گرفته است‪ .‬این مطالعه روششناسی شامل‬
‫پژوهشکیفی بر پایه مطالعۀ مروری چارچوبی است‪ .‬در این مطالعه‪ ،‬مجموعهی کاملی از مصادیق و‬
‫شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی بر اساس مصاحبه از خبرگان بیمه‬
‫زندگی به دست آمده است‪ .‬همچنین با بررسی آماری پروندههای تقلب در این حوزه‪ ،‬ویژگیهای تقلب‬
‫‪80‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ااز‬ ‫ارا ه یشن‬

‫حاصل شده‬ ‫بدنه) و‬
‫نتایج‬ ‫(بیمهاست‪.‬‬
‫اتوم یگرفته‬
‫بیمهقرار‬ ‫عمومی‬
‫بررسی‬ ‫شرایمورد‬ ‫بازنگری‬
‫آماری‬ ‫صورت گرفته از طریق روشهای استنباط‬
‫این بخش در تدوین شناسنامه مصادیق تقلب استفاده شده است‪.‬‬

‫‪81‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫بخش نجم‪:‬‬

‫شناسنامۀ مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در‬

‫انواع بیمههای زندگی‬

‫‪82‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬
‫مقدمه‬
‫در این بخش به تهیه و تدوین شناسنامه شگردها و مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع‬
‫بیمههای زندگی پرداخته شده است‪ .‬برای این منظور در زیر بخش ‪ ،1-6‬ابتدا تعریف شناسنامه بیان می‪-‬‬
‫گردد و سپس در زیر بخش ‪ ،6-2‬ضرورت تدوین آن مورد بررسی قرار میگیرد‪ .‬در زیر بخش ‪،3-6‬‬
‫ویژگیهای شناسنامه مصادیق تقلب معرفی میگردد‪ .‬سپس مراحل تدوین شناسنامه مصادیق تقلب‬
‫شامل لیست کردن همۀ مصادیق تقلب در این حوزه‪ ،‬تفکیک و رده بندی مصادیق تقلب براساس نحوۀ رخ‬
‫دادن تقلب‪ ،‬کد گذاری مصادیق تقلب و تهیه فرم شناسنامه در زیر بخش ‪ 4-6‬بیان میشود‪ .‬در نهایت‬
‫شناسنامۀ مصادیق تقلب در زیربخش ‪ 5-6‬ارایه میگردد‪.‬‬

‫‪ -1-5‬تعریف شناسنامه‬
‫ساماندهی‪ ،‬نظاممند کردن و تعیین روشهای علمی و مناسب در فرایند شناسایی مصادیق تقلب بیمه‪-‬‬
‫گذاران علیه بیمهگران و تولید دادههای آماری مربوط به آنها برای بیمهگران از امور الزم و با اهمیت‬
‫است‪ .‬از آنجایی که ابزارهای مهم برنامهریزی‪ ،‬سیاستگذاری و سنجش سیاستهای اتخاذ شده‪،‬‬
‫مستلزم داشتن آمار و اطالعات دقیق و به هنگام است و این موضوع در صنعت بیمه و به ویژه برای‬
‫بیمهگران بسیار با اهمیت است‪ .‬لذا تهیۀ و تولید آمار قابل اطمینان و مناسب در همۀ حوزههای این‬
‫صنعت‪ ،‬بیمهگران را در امور یاد شده بسیاری یاری میدهد‪ .‬تهیه و تدوین آمار و اطالعات قابل اعتماد‬
‫در حوزۀ شناسایی مصادیق تقلب‪ ،‬بخشی از فعالیتهای ضروری و مهم در فرایند برنامهریزی و تصمیم‪-‬‬
‫سازی برای بیمهگران‪ ،‬تلقی میشوند‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬یکی از دستآوردهای مطالعات کاربردی علم‬
‫آمار‪ ،‬ابداع روشهای نوینی جهت دستیابی به آمارهایی با کیفیت باال در حوزۀ شناسایی مصادیق تقلب‬
‫بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی است‪ .‬این آمارها میتوانند به صورت آمارهای‬
‫رسمی تولید شوند‪ .‬آمارهای رسمی به معنای اطالعات عددی است که به منظور استفاده در امور‬
‫مدیریتی‪ ،‬سیاستگذاری‪ ،‬برنامهریزی و امور پژوهشی تولید و منتشر شوند‪ .‬برای تولید آمارهای رسمی‬
‫مربوط به مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی میبایست مراحل مختلفی‬
‫را طی نمود‪ .‬در این بخش‪ ،‬به بررسی مراحل تولید آمارهای رسمی در حوزۀ شناسایی مصادیق تقلب‬
‫میپردازیم و سپس اهمیت تدوین شناسنامه مصادیق تقلب‪ ،‬به عنوان مهمترین گام در تولید آمارهای‬
‫رسمی را بر میشمریم‪ .‬شناسنامه در فرهنگ لغت‪ ،‬سندی رسمی برای احراز و اثبات هویت اشخاص‬
‫(حقیقی) در جامعه است‪.‬‬

‫در واقع‪ ،‬پراهمیتترین اوصاف احوال شخصیه در قالب این سند جلوهگر میشود‪ ،‬از همین رو مهمترین‬
‫‪83‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫کارکرد آن اثبات هویت است‪ .[143]،‬شناسنامه قلم آماری به عنوان سندی رسمی برای احراز و هویت‬
‫بخشی به یک قلم آماری است‪ .[143]،‬شناسنامه حاوی اطالعاتی ناظر بر مشخصات قلم آماری است از‬
‫همین رو کاربردهای وسیعی در اثبات هویت آن دارد‪ .‬داشتن شناسنامه قلمهای آماری‪ ،‬به منظور آسان‬
‫شدن احراز هویت‪ ،‬میتواند برای کاربران و متخصصان کارکردهای خوبی داشته باشد‪ .‬به عبارت دیگر‪،‬‬
‫تدوین شناسنامه‪ ،‬احترام به حقوق کاربران برای در اختیار داشتن اطالعاتی در مورد یک قلم آماری‬
‫است‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬تدوین شناسنامه‪ ،‬به کاربران آماری میتوانند این اطمینان را بدهد که قلم آماری‬
‫دارای شناسنامه‪ ،‬دارای اعتبار تولید آمار است‪ .‬هرچند تاکنون استانداردی در هیچ منبع نوشتاری برای‬
‫تدوین شناسنامه قلم آماری اشاره نشوده است‪ ،‬اما سازمانهای مختلف به روشهای متفاوتی نسبت به‬
‫تدوین فرم شناسنامه قلمهای آماری اقدام کردهاند بهطوریکه حاوی مشخصات متنوع و متفاوتی از‬
‫یکدیگر هستند‪ .‬از سوییدیگر‪ ،‬داشتن منابع اطالعاتی و قلمهای آماری مورد نیاز یک سازمان به عنوان‬
‫یک نوع سرمایۀ برای آن سازمان است‪ .‬لذا ساماندهی این قلمها‪ ،‬نیازمند شناسایی هویت آنهاست‪.‬‬
‫بنابراین میبایست با ثبت مشخصات این قلمها‪ ،‬شناسنامه مربوط به آنها را تولید نمود‪ .‬از سویی دیگر‬
‫وجود شناسنامه برای قلمهای آماری‪ ،‬سبب میگردد که هر قلم آماری از نظر بار معنایی و اطالعاتی با‬
‫سایر قلمهای آماری دیگر تداخل پیدا نکنند‪ .‬این موضوع سبب میگردد در سازمانها‪ ،‬تفسیرهای‬
‫مختلف از قلمهای آماری به وجود نیاید و در مورد یک قلم آماری وحدت معنایی ایجاد گردد‪ .‬از دیگر‬
‫ضرورت وجود شناسنامه قلمهای آماری‪ ،‬صرفه جویی در وقت کاربران و کاهش حجم کار و در نهایت‬
‫تهیه بانکهای اطالعاتی از قلمهای آماری و تهیه مشخصات آن ها در قالب شناسنامه است‪.‬‬

‫بنابراین به طور کلی از کاربردهای شناسنامۀ قلمهای آماری میتوان به موارد زیر اشاره نمود‪:‬‬

‫‪ ‬هویت بخشی و شناسایی یک قلم آماری برای کاربران و آشنایی بهتر آنها با مشخصات آن با‬
‫هدف استفاده مناسب‬
‫‪ ‬اطالعاتی درباره دادهها و فرایندهای تولید و استفاده از دادهها‬
‫‪ ‬شناسنامه داللتی بر وجود یک قلم آماری است که ورود آن را به گردش اطالعاتی سازمان‪،‬‬
‫رسمیت میدهد و فقدان آن باعث یک نوع گمشدگی معنایی در آمارهای ارایه شده است‪.‬‬
‫‪ ‬باالبردن کارایی و اثربخشی قلم آماری در پژوهشها و گزارشهای تحلیلی و مقایسهای‬

‫‪84‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫به ا‬
‫ادهای‬ ‫سازییشن‬
‫دارد و‬ ‫هویتو ارا ه‬
‫(بیمه بدنه)‬
‫که ینیاز به‬
‫موجودیتیاتوم‬
‫است‪.‬عمومی بیمه‬
‫سازمانشرای‬
‫در بازنگری‬ ‫‪ ‬هر قلم آماری یک موجودیت‬
‫وسیلۀ این هویت است که میتواند نقشآفرینی کند و درگردش روندهای جاری سازمان‬
‫تاثیرگذار باشد‪.‬‬

‫‪ ‬ساماندهی رویهها‪ ،‬یکسانسازی تعاریف و مفاهیم و مشخصات قلم آماری در سازمان‪ ،‬جستجو و‬
‫بازیابی اطالعات مرتب با قلمهای آماری را آسان میکند‪.‬‬

‫‪ -2-5‬ضرورت تدوین شناسنامه مصادیق تقلب‬

‫‪ -1-2-5‬تولید آمار رسمی در شناسایی مصادیق تقلب‬

‫یکی از ضرورتهای تدوین شناسنامه برای مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای‬
‫زندگی‪ ،‬تولید آمار رسمی در شناسایی مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی‬
‫است‪ .‬برای تولید آمار رسمی در این حوزه ابتدا میبایست سیستمهای اطالعاتی‪ -‬عملیاتی در شرکتهای‬
‫بیمه به عنوان سیستمهایی که دادههای خام مربوط به مصادیق تقلب را به عنوان درون داده میپذیرد و‬
‫پس از پردازش‪ ،‬بروندادههایی به صورت اطالعات عملیاتی و گزارشهای مدیریتی تولید میکند‪،‬‬
‫مشخص گردد‪ .‬این دادهها به صورت دادههای ثبتی هستند‪ .[144] ،‬همچنین در این دادهها‪ ،‬آمار و‬
‫اطالعات‪ ،‬در حین انجام فعالیتهای عینی‪ ،‬واقعی و جاری یک شرکت بیمه و با استفاده از فرمها‪ ،‬اسناد‪،‬‬
‫مدارک و فایلهای رایانهای جاری در داخل شرکت بیمه ثبت میشوند‪ .‬در واقع‪ ،‬آمارهایی که از پردازش‬
‫(طبقه بندی‪ ،‬مرتب کردن‪ ،‬محاسبات و تلخیص و‪ )...‬دادههای ثبتی حاصل میشوند به عنوان آمارهای‬
‫ثبتی در این حوزه معرفی میگردند‪.‬‬

‫‪-2-2-5‬نظام آمارهای ث تی مربوط به مصادیق تقلب‬

‫یکی دیگر از ضرورتهای تدوین شناسنامه برای مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمه‪-‬‬
‫های زندگی‪ ،‬ایجاد یک نظام جامع آماری است‪ .‬این نظام شامل مجموعه بخشهایی در شرکت بیمه است‬
‫که درگیر در فعالیتهای آماری‪ ،‬در این حوزه میباشند‪ .‬به عبارت دیگر نیاز به ایجاد یک نظام آماری‬
‫تحت عنوان نظام آماری مربوط به آمارهای ثبتی است‪.‬‬
‫نظام آمارهای ثبتی مربوط به مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران‪ ،‬فرایندی است که با هدف ارتقای‬
‫کمی و کیفی آمارهای ثبتی به بهبود‪ ،‬ایجاد و استقرار سیستمهای اطالعاتی‪ -‬عملیاتی مطلوب در حوزۀ‬
‫مربوط به مصادیق تقلب مانند ثبت‪ ،‬انتقال‪ ،‬پردازش و ارائه دادههای ثبتی مربوط به مصادیق تقلب می‪-‬‬
‫پردازد‪ .‬در این راستا‪ ،‬مراحل ساماندهی نظام آمارهای ثبتی مربوط به مصادیق تقلب عبارتند از شناخت‬
‫وضع موجود‪ ،‬تحلیل شناخت وضع موجود‪ ،‬طراحی کلی و تفصیلی مطلوب‪ ،‬پیاده سازی سیستم مطلوب‬
‫و نظارت وپشتیبانی است‪ .‬بخش عمدهای از اطالعات آماری تولید شده توسط بیمهگران و نمایندگان‬
‫‪85‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫فروش‪ ،‬بهصورت غیرهدفمند‪ ،‬موردی و نامنظم و در موارد زیادی بدون اتکاء به تعاریف و مفاهیم علمی‬
‫روشن و بدون پشتوانۀ علمی‪ ،‬از نقطه نظر طراحی موضوعی و فنی تولید میشود که به جهت بههنگام‬
‫نبودن‪ ،‬پایین بودن کیفیت‪ ،‬چندگانگی آمار و ناسازگاری بین آمارها‪ ،‬امکان استفاده از آمارهای معتبر و به‪-‬‬
‫هنگام مجموعۀ مزبور نیز فراهم نمیشود‪.‬‬

‫‪-3-2-5‬ایجاد فراداده یا متا دیتا مربوط به مصادیق تقلب‬

‫یکی دیگر از ضرورتهای ایجاد شناسنامه مصادیق تقلب‪ ،‬ایجاد فراداده یا متا دیتا در انواع بیمههای‬
‫زندگی و مصادیق تقلب آن است‪ .‬فراداده‪ ،‬داده نما یا متادیتا‪ ،‬یکی از پرکاربردترین مفاهیم در دنیای آمار‬
‫و رایانه است‪ .‬متادیتا به آن دسته از دادههایی گفته میشود که جزئیات یک دادۀ دیگر را تشریح میکند‪.‬‬
‫به این صورت که ساختار فایل داده را توضیح و یا اطالعاتی در مورد محتوای فایل دادهها داشته باشد‪ .‬به‬
‫عبارت دیگر فرادادهها‪ ،‬اطالعاتی دربارۀ دادههای دیگر هستند‪ .‬به عبارت دیگر متادیتا به صورت سندی‬
‫است که اطالعات مورد نیاز برای معرفی ‪ ،‬به اشتراک گذاری ‪ ،‬تبادل ‪ ،‬توزیع و دسترسی به هرنوع داده را‬
‫در بر میگیرد و از آن جا که متادیتا پایه سیستمهای اطالعات مکانی می باشد ‪ ،‬باید به عنوان یکی از‬
‫اجزای کلیدی دادهها در نظر گرفته شود‪ .‬منظور از دادهها‪ ،‬مجموعهای سازمان یافته از نام عنصر دادهها‬
‫و تعاریف‪ ،‬مربوط به آنهاست‪.[147-145] ،‬‬

‫‪-3-5‬ویژگیهای شناسنامه مصادیق تقلب‬

‫از ویژگیهای شناسنامۀ مصادیق تقلب که توسط بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی‬
‫صورت میپذیرد‪ ،‬میتوان به موارد زیر اشاره نمود‪: [147-145]،‬‬

‫‪ ‬یکسان نمودن تعاریف و مفاهیم مربوط به مصادیق تقلب‬

‫‪ ‬جلوگیری از تولید واستخراج آمار متناقض مربوط به مصادیق تقلب‬
‫‪ ‬جلوگیری از تفسیرهای متفاوت ازمصادیق تقلب‬
‫‪ ‬دسترسی به تعاریف استاندارد‬
‫‪ ‬ایجاد قابلیت مقایسه پذیری آماری برای مصادیق تقلب‬
‫‪ ‬افزایش سطح اعتماد عمومی به آمارهای مربوط به مصادیق تقلب‬
‫‪ ‬ایجاد زبان مشترک برای کارشناسان ومتخصصان شرکتهای بیمه در مورد مصادیق تقلب‬

‫تدوین شناسنامه مصادیق تقلب‬ ‫‪ -4-5‬مرا‬

‫در این بخش به بررسی مراحل تدوین شناسنامه مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران پرداخته می‪-‬‬
‫شود‪ .‬در فرآیند شناسنامهدار کردن مصادیق تقلب در این حوزه‪ ،‬ابتدا مراحل زیر را انجام میدهیم‪- 145] ،‬‬
‫‪.[147‬‬
‫‪86‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬
‫بازنگریحوزه‬
‫در این‬ ‫‪ ‬لیست کردن همۀ مصادیق تقلب‬
‫‪ ‬تفکیک و رده بندی مصادیق تقلب براساس نحوۀ رخ دادن تقلب‬
‫‪ ‬کد گذاری مصادیق تقلب‬
‫‪ ‬تهیه فرم شناسنامه‬

‫‪ - 1-4-5‬لیست کردن همۀ مصادیق تقلب در این وزه‬

‫شناسایی مصادیق تقلب در این حوزه براساس یک پژوهش کیفی صورت پذیرفت‪ .‬سپس با خالصه نمودن‬
‫اطالعات بهدست آمده برپایّ یک تحلیل چارچوبی‪ ،‬لیست کاملی از مصادیق تقلب در این حوزه گردآوری‬
‫شود‪.‬‬

‫‪ - 2-4-5‬ط قهبندی مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی‬
‫برای طبقهبندی مصادیق و شگردهایی تقلب در این حوزه‪ ،‬برخی از اصول و شرایط طبق بندی را به‬
‫صورت زیر اعمال نمودیم‪:‬‬
‫‪ -1‬مصادیق تقلب در این حوزه ( تقلب صورت گرفته توسط بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬
‫زندگی) که دارای صفات و وجوه مشترک هستند یا کاربرد مشترک دارند در یک گروه طبقهبندی‪ ،‬قرار‬
‫داده شدهاند و هر طبقه به عنوان ردۀ تقلب درنظر گرفته میشود و برای آن نام مناسب اختیار میگردد‪.‬‬
‫‪ -2‬انعطاف پذیری و سادگی طبقه بندی مصادیق تقلب و قابل فهم بودن آن برای کلیه کارشناسان و‬
‫متخصصان این حوزه در نظر گرفته شده است‪.‬‬
‫‪ -3‬گروهها یا دستههای مختلف از مصادیق تقلب بر اساس واحدهای شمارش رایج مشخص شدهاند‪.‬‬
‫‪ -4‬روش طبقهبندی طوری انتخاب و تنظیم شده است که در زمان اضافه کردن قلمهای جدید‪ ،‬طبقههای‬
‫گروههای مصادیق تقلب تغییر نکند و قابل جذب در سیستم مزبور باشد‪.‬‬
‫‪ -5‬طبقهبندی مصادیق تقلب به نحوی انجام شده است که در صورت استفاده از نرم افزارهای رایانهای‪،‬‬
‫قابلیت انطباق را داشته باشد‪.‬‬
‫در جدول (‪ )1-5‬طبقهبندی مصادیق تقلب در این حوزه گردآوری شده است‪ .‬در این جدول مصادیق تقلب‬
‫به پنج طبقه تقسیم شده است‪ .‬این طبقات به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪ ‬طبقۀ اول‪ :‬تقلب در خرید بیمهنامه زندگی پس از وقوع حادثه و فوت‬
‫‪ ‬طبقۀ دوم‪ :‬تقلب در فرم پیشنهادی بیمهنامه زندگی‬
‫‪ ‬طبقۀ سوم‪ :‬تقلب در اعالم وقوع حادثه و فوت‬
‫‪ ‬طبقۀ چهارم‪ :‬تقلب در ایجاد حادثه و فوت‬
‫‪87‬‬ ‫‪ ‬طبقۀ پنجم‪ :‬پولشویی‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫هریک از مصادیق تقلب در هر طبقه در جدول (‪ )1-5‬مشخص گردیده است‪.‬‬

‫جدول(‪ )1-5‬جدول مربوط به ط قهبندی مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای‬
‫زندگی‬

‫مصادیق تقلب‬ ‫عنوان طبقات‬ ‫ردیف طبقات‬

‫خرید بیمهنامه پس از وقوع فوت بر اثر حادثه‬ ‫تقلب در خرید بیمهنامه زندگی‬ ‫‪1‬‬
‫پس از وقوع حادثه و فوت‬
‫خرید بیمهنامه پس از ابتال بیماریها خاص‬

‫خرید بیمهنامه پس از جعل تاریخ و علت فوت‬

‫جعل شغل‬ ‫تقلب در فرم پیشنهادی بیمهنامه‬ ‫‪2‬‬

‫زندگی‬
‫جعل میزان درآمد‬

‫جعل امضا‬

‫جعل اطالعات پزشکی‬

‫اعالم از کار افتادگی جعلی‬ ‫تقلب در اعالم وقوع حادثه و فوت‬ ‫‪3‬‬

‫اعالم از کار افتادگی عمدی‬

‫اعالم وقوع حادثه تحت پوشش جعلی‬

‫ایجاد حادثه و مرگ جعلی‬ ‫تقلب در ایجاد وقوع حادثه و فوت‬ ‫‪4‬‬

‫ایجاد حادثه و مرگ عمدی‬

‫پولشویی و تمیز کردن درآمد نامشروعی‬ ‫پولشویی‬ ‫‪5‬‬

‫‪-3-4-5‬کدگذاری مصادیق تقلب‬

‫یکی دیگر از مراحل در تدوین شناسنامه‪ ،‬کدگذاری مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع‬
‫بیمههای زندگی است‪ .‬کدگذاری‪ ،‬مجموعهای از نمادها برای تسهیل گردش اطالعات به مشخصههای‬
‫اطالعاتی افراد‪ ،‬کاالها‪ ،‬عالیم‪ ،‬روشها و غیر دادهها است‪ .‬یک کد معموالً شامل یک یا چند کاراکتر‬
‫الفبایی‪ ،‬عددی یا الفبایی و یا عددی است‪ ،‬به طوری که به هر یک از تعاریف طبقهبندی‪ ،‬اختصاص مییابد‪.‬‬
‫به عبارت‬
‫‪88‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهایاز ا‬ ‫عدده یایشن‬

‫ترکیبی‬ ‫بدنه)یا و ارا‬
‫حرف‬ ‫(بیمه‬
‫صورت‬‫اتوم ی‬
‫بیمه به‬ ‫نشانۀعمومی‬
‫قراردادی‬ ‫بازنگرییاشرای‬
‫عالمت و‬ ‫دیگر‪،‬کد عبارت است از اختصاص یک‬
‫آن دو است‪ .[149,148 ] ،‬منظور از کد گذاری مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬
‫زندگی‪ ،‬طبقهبندی این مصادیق‪ ،‬به منظور اهداف زیر است‪:‬‬

‫‪ ‬ایجاد سیستم پیشگیری‪ ،‬کنترل و کشف انواع تقلبها در این حوزه است‪.‬‬
‫‪ ‬شناسایی یکسان مصادیق تقلب در تمام اجزای شرکتهای بیمه از طریق اختصاص کد به هر‬
‫مصداق تقلب است‪.‬‬
‫‪ ‬تقسیم مصادیق تقلب به تعدادی گروه و نیز تقسیم هر گروه به دستههای کوچکتر‪ ،‬به نحوی که‬
‫مصادیق مشابه در دستههای قابل کنترل قرارگیرند‪ .‬این امرسبب میشود شرکتهای بیمه با هر‬
‫مصداق تقلب در این حوزه به نحو موثرتری آشنا و سیاستهایی را برای کنترل و پیشگیری این‬
‫مصادیق اتخاذ نمایند‪.‬‬
‫‪ ‬ایجاد زبان استاندارد برای روابط بین کارشناسان و متخصصان شرکتهای بیمه برای شناسایی‬
‫مصادیق تقلب در انواع بیمههای زندگی‬
‫‪ ‬ایجاد مبنای اطالعاتی قابل اطمینان و صحیح برای شرکتهای بیمه در جهت شناسایی‪ ،‬کنترل و‬
‫پیشگیری مصادیق تقلب‬
‫‪ ‬فراهم کردن امکان پردازش الکترونیکی دادههای مربوط به مصادیق تقلب و ایجاد سامانههای‬
‫اطالعاتی در مورد مصادیق تقلب و پردازش حجم عظیم اطالعات مربوط به مصادیق تقلب‬
‫‪ ‬آشکار ساختن ماهیت مصادیق تقلب برای بیمهگذاران‬
‫از سویی دیگر‪ ،‬در این کدگذاری‪ ،‬نامگذاری مناسب و یکسان مصادیق تقلب در این حوزه‪ ،‬یکی از الزامات‬
‫در این مرحله به شما میآید‪ .‬برای نامگذاری مصادیق تقلب در شناسنامه‪ ،‬سعی گردید نامگذاری‬
‫برای کارشناسان و خبرگان بیمۀ زندگی شناختپذیر‪ ،‬دقیق‪ ،‬بدون ابهام‪ ،‬مختصر و موجز انتخاب گردد‪.‬‬
‫همچنین سهولت بازیابی و دسترسی به آنها در هنگام ضرورت‪ ،‬همه اطالعات با هم مقایسه و موارد‬
‫مشابه از دیدگاه استفاده کننده در کنار هم قرار میگیرد و برای هر دسته از اطالعات یک نام و یا نماد‬
‫حرفی‪ ،‬عددی‪ ،‬حرفی – عددی و غیره در نظر گرفته میشود‪ .‬این فرآیند را کدگذاری یا به رمز در آوردن‬
‫اطالعات در مصادیق تقلب می نامیم‪.‬‬
‫به طور کلی‪ ،‬منظور از کدگذاری مصادیق تقلب مربوط به بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای‬
‫زندگی‪ ،‬فرآیند شناسایی‪ ،‬طبقه بندی و تعیین کد برای انواع مصادیق تقلب است‪ .‬شناسایی شامل جمع‬
‫آوری اطالعات‪ ،‬تجزیه و تحلیل آنها به منظور شناخت انواع مصادیق تقلب‪ ،‬طبقهبندی به معنای‬

‫‪89‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫سازماندهی اطالعات حاصل از فعالیت شناسایی بر اساس ویژگیهایشان و سرانجام کدگذاری به معنای‬
‫تعیین کد برای اطالعات طبقهبندی شده مصادیق تقلب در قالب عالیم‪ ،‬اعداد و نشانه ها است‪.‬‬

‫کادر ‪ :1-5‬شیوۀ کدگذاری مصادیق تقلب در تدوین شناسنامه‬

‫ابتدا به بررسی و مرور نظامهای کدگذاری بینالمللی در مورد قلمهای آماری میپردازیم‪ .،‬به طور کلی دو نوع رویکرد برای‬
‫کدگذاری قلمهای آماری وجود دارد‪ .[149,148] ،‬این رویکردها به شرح زیر است‪:‬‬
‫‪-‬کدگذاری با رویکرد ط قه بندی‬
‫‪ -‬در کدگذاری با رویکرد طبقهبندی‪ ،‬نوع قلمهای آماری و ویژگیهای دقیق آن معرفی میگردد‪.‬‬
‫‪-‬کدگذاری با رویکرد تک شماری‬
‫در صورتیکه در کدگذاری با رویکرد تک شماری‪ ،‬هویت منحصر به فرد قلمهای آماری مورد توجه قرار میگیرد‪ .‬نظامهای‬
‫طبقهبندی بین المللی برای کد گذاری قلمهای آماری وجود دارند که از مهمترین آنها میتوان به نظام کدگذاری ‪ ISIC‬و‬
‫نظام کدگذاری ‪ CPC‬میتوان اشاره نمود‪ .‬در نظام کدگذاری ‪ ،ISIC‬یک سیستم بینالمللی برای کدگذاری قلمهای آماری‬
‫اقتصادی به منظورطبقهبندی آن قلمها در زمینههای تولید‪ ،‬اشتغال‪ ،‬تولید ناخالص داخلی و دیگر حوزههای اقتصادی است‪ .‬از‬
‫ویژگیهای این روش‪ ،‬آن است که امکان مقایسه روند قلمهای آماری در سطح ملی و بینالمللی را فراهم میکند‪ .‬یکی از‬
‫نکات قابل توجه آن است که این شیوه به عنوان یک شیوه بین المللی مورد توجه کمیسیون آمار سازمان ملل متحد قرار‬
‫گرفته است به طوری که این کمیسیون به کلیه کشورهای عضو‪ ،‬استفاده از طبقه بندی ‪ ISIC‬را توصیه نموده است‪ .‬در این‬
‫نظام کدگذاری‪ ،‬ابتدا همه قلمهای آماری بخشهای اصلی تقسیمبندی میشوند‪ ،‬سپس تمامی این قلمها در رده‪ ،‬گروه و‬
‫طبقه خود قرار میگیرند‪ .‬معیارهای این طبقهبندی شامل بر ویژگی قلمها‪ ،‬کاربرد قلمها و فرآیند تولید آنها است‪،‬‬
‫]‪ .[149,148‬یکی دیگر از نظامهای کدگذاری‪ ،‬نظام کدگذاری ‪ CPC‬است‪ .‬این نظام کدگذاری سازمانهایی که نیازمند یک‬
‫استاندارد طبقه بندی مبتنی بر محصول هستند تا از آن به عنوان ابزاری برای جمعآوری و طبقهبندی تمامی انواع آمارهایی که‬
‫مستلزم جزئیات محصول است‪ ،‬بهرهگیری نمایند‪ .‬در این نظام‪ ،‬فرایند کدگذاری‪ ،‬سلسله مراتبی و کامالً عددی است‪ .‬ساختار‬
‫طبقهبندی در ‪ CPC‬باعث میشود تا بهتوان سطوح مختلفی از جزئیات در این طبقهبندی را برای اهداف مختلف آماری به کار‬
‫گرفت‪.[148] ،‬‬

‫در این شناسنامه از شیوۀ نظام کدگذاری ‪ ،ISIC‬استفاده میکنیم‪ .‬برای این منظور از جدول (‪ ،)2-5‬به‬
‫منظور تعریف کد مربوط به مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای زندگی استفاده مینماییم‪.‬‬
‫در ساختار و سیستم کدگذاری ابتدا به طبقهبندی مصادیق تقلب میپردازیم‪ .‬حاصل این طبقهبندیها در‬
‫جدول (‪ ،)2-5‬قرار داده شده است‪ .‬در جدول(‪ ،)2-5‬به هر یک از طبقهها بخش میگویند‪ ،‬که با حروف‬
‫اختصار نشان داده شدهاند‪ ،‬همانطور که بیان شد در هر یک از بخشها‪ ،‬زیر بخشهایی وجود دارد که به آن‬
‫طبقه میگوییم و آنها با کدهایی از اعداد نشان داده شده اند‪ .‬همچنین هریک از طبقات شامل زیر طبقاتی‬
‫هستند که به آنها گروه میگوییم و در آن مصادیق تقلب در انواع بیمههای زندگی قرار گرفته شده است‪ .‬در‬
‫نهایت‪ ،‬به آنها نیز کدهایی از اعداد نسبت میدهیم‪ .‬به طور خالصه یک کد برای مصادیق تقلب در این حوزه‬
‫به صورت کلی از الگوی زیر پیروی میکند‪ .‬در جدول (‪ ،)2-5‬کد گذاری مصادیق تقلب گرداوری شده است‪.‬‬

‫‪90‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫پایه ادهای ا‬

‫مطالعات‬ ‫دیگر‪،‬هبریشن‬
‫بدنه) و ارا‬
‫(بیمهبخش‬ ‫اتوم ی‬
‫تقلب و‬ ‫بیمههای‬ ‫عمومی‬
‫پرونده‬ ‫شرای روی‬
‫بازنگریکمی‬
‫بخشی از قسمتهای این جدول براساس مطالعۀ‬
‫کیفی روی کشورهای منتخب و مصاحبه استخراج شده است‪.‬‬

‫کد طبقه‪:‬‬ ‫کد مصادق تقلب در طبقه‬

‫مصادیق تقلب در بیمههای زندگی‬
‫(‪)TFLI‬‬ ‫عدد ‪100‬تا ‪500‬‬ ‫عدد ‪ 01‬تا ‪06‬‬

‫جدول(‪ )2-5‬جدول مربوط به کدگذاری مصادیق تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای‬
‫زندگی‬

‫تقلب در خرید بیمهنامه زندگی پس از خرید بیمه نامه پس از وقوع فوت بر اثر حادثه‪-‬‬
‫‪01‬‬ ‫وقوع حادثه و فوت‪-‬کد‪100‬‬

‫خرید بیمه نامه پس از ابتال بیماریهای خاص ‪-‬‬

‫‪02‬‬

‫خرید بیمهنامه پس از جعل تاریخ و علت فوت ‪-‬‬

‫‪03‬‬

‫جعل شغل ‪01-‬‬ ‫تقلب در فرم بیمهنامه زندگی‪-‬کد‪200‬‬

‫جعل میزان درآمد ‪02-‬‬

‫جعل امضا ‪03-‬‬ ‫مصادیق تقلب در بیمه‪-‬‬

‫های زندگی‬
‫جعل اطالعات پزشکی‪04-‬‬
‫‪Techniques of Fraud‬‬
‫‪in Life Insuranc‬‬
‫اعالم از کار افتادگی جعلی ‪01-‬‬ ‫تقلب در اعالم از کارافتادگی‪-‬کد‪300‬‬
‫)‪(TFLI‬‬
‫اعالم از کار افتادگی عمدی ‪02-‬‬

‫اعالم وقوع حادثه تحت پوشش جعلی‪03-‬‬

‫ایجاد حادثه و مرگ جعلی‪01-‬‬ ‫تقلب در ایجاد وقوع حادثه و فوت ‪-‬کد‪400‬‬

‫ایجاد حادثه و مرگ عمدی‪02-‬‬

‫پولشویی و تمیز کردن درآمد نامشروع‪01-‬‬ ‫پولشویی‪-‬کد ‪500‬‬

‫‪91‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫جدول (‪ ) 3-5‬فرم خام مربوط به شناسنامۀ مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در انواع بیمههای‬
‫زندگی‬

‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫نام تقلب‬

‫ردۀ تقلب‪:‬‬
‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬
‫روستایی‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪ :‬شهری‬
‫زمان تقلب‪:‬‬
‫زمان صدور بیمهنامه‬
‫طول قرارداد‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذار‪:‬‬
‫شاغل (‪).......‬‬ ‫بیکار (‪).......‬‬
‫جنسیت بیمهگذار‪:‬‬
‫مرد (‪)......‬‬ ‫زن (‪) .....‬‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‬
‫باال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬
‫شرح تقلب‬
‫ویژگی ا لی‪:‬‬
‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪-‬‬
‫الف) زیر ‪ 20‬سال (‪).......‬‬ ‫گذار متقلب‬
‫ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪).......‬‬
‫ج)‪ 60-40‬سال(‪).......‬‬
‫د) باالی ‪60‬سال (‪).......‬‬
‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه‬
‫ترین زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬ ‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق‬
‫تقلب که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪ -5-5‬شناسنامه مصادیق تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر‬

‫در جدولهای (‪ )4-5‬تا (‪ ،)15-5‬شناسنامه هریک از این مصادیق آورده شده است‪.‬‬
‫‪92‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫جدول (‪ .) 4-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب خرید بیمه نامه س از وقوع فوت بر اثر ادثه‬

‫‪TFLI- 100-01‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫خرید بیمه نامه پس از وقوع فوت بر اثر حادثه‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در خرید بیمهنامه پس از وقوع حادثه و فوت‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬برای بیمهشده پس از وقوع فوت بر اثر حادثه‪ ،‬بیمه نامه را خریداری میکنند‪.‬‬ ‫شرح تقلب‬

‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‬

‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/049, 0/119‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه‬
‫زمان صدور بیمهنامه‬
‫طول قرارداد‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار متقلب (میانگین)‪:‬‬
‫شاغل (‪)%16‬‬ ‫بیکار (‪)%86‬‬ ‫الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫مرد (‪)%71‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار‪ :‬زن (‪)%29‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬ب) ‪ 40 - 20‬سال‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪44/5‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫باال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬ ‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود‬
‫را توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬ ‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای درمان‬ ‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬

‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای ضد‬ ‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه‬
‫تقلب بیمهگر‬ ‫ترین زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬ ‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق‬
‫تقلب که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪93‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫به بیماریهای خاص‬ ‫جدول (‪ .)5-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب خرید بیمه نامه س از ابت‬

‫‪TFLI- 100-02‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫خرید بیمه نامه پس از ابتال به بیماریهای خاص‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در خرید بیمهنامه پس از وقوع حادثه و فوت‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهشده پس از ابتال به بیماریهای خاص‪ ،‬اقدام به خرید بیمهنامۀ زندگی میکند‪ ،‬بدون آنکه‬ ‫شرح تقلب‬
‫بیمهگر را از این موضوع آگاه نماید‪ .‬منظور از بیماریهای خاص‪ ،‬بیماریهایی همچون انواع سرطانها‪ ،‬سکتۀ مغزی‪،‬‬
‫جراحی قلب و عروق و پیوند اعضای اصلی بدن است‪.‬‬
‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‪ -‬از شایعترین نوع تقلب در بیمههای زندگی است‪.‬‬
‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/788,0/882‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫زمان صدور بیمهنامه‬ ‫بیمههای پوشش دهنده ابتال به بیماری خاص‬
‫طول قرارداد‬
‫زمان ادعای خسارت‬

‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار متقلب (میانگین)‪:‬‬

‫شاغل (‪)%16‬‬ ‫بیکار (‪)%86‬‬ ‫الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬ب) ‪ 40 - 20‬سال‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪49‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫باال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬ ‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود‬
‫را توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬ ‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای درمان‬ ‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬

‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای ضد‬ ‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه‬
‫تقلب بیمهگر‬ ‫ترین زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬ ‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق‬
‫تقلب که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪94‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫فوت ادهای ا‬

‫علته یشن‬
‫بدنه)و و ارا‬
‫تاریخ‬‫اتومازیجع(بیمه‬
‫بیمهس‬
‫عمومینامه‬ ‫تقلبشرای‬
‫خرید بیمه‬ ‫بازنگری‬
‫جدول (‪ .) 6-5‬شناسنامۀ مصداق‬
‫‪TFLI- 100-03‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫خرید بیمهنامه پس از جعل تاریخ و علت فوت‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در خرید بیمهنامه پس از وقوع حادثه و فوت‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬فوت قبل خرید بیمهنامه اتفاق افتاده است ولی تاریخ وقوع فوت بعد از خرید بیمه نامه توسط‬ ‫شرح تقلب‬
‫ذینفع و وراث‪ ،‬به بیمهگر اعالم شده است‪ .‬این نوع تقلب میتواند به دلیل جعل علت حادثهای نیز باشد که تحت‬
‫پوشش نیست و بیمهشده یا پزشک‪ ،‬مورد دیگری را علت حادثه بیان میکند‪.‬‬
‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‬
‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/024, 0/084‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه و زمان صدور بیمهنامه‬
‫طول قرارداد‬ ‫یا ابتال به بیماری خاص‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫شاغل (‪)%5‬‬ ‫بیکار (‪)%95‬‬ ‫الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار ‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪35‬سال)‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪ 49‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫باال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪95‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫جدول (‪ .)7-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب جع امضا‬

‫‪TFLI- 200-01‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫جعل امضا‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در فرم بیمهنامه‬
‫ذینفع با جعل امضای بیمهشدۀ اصلی در فرم بیمهنامه‪ ،‬بیمهنامهی زندگی برای بیمهشدۀ اصلی تهیه میکنند‪.‬‬ ‫شرح تقلب‬
‫سپس در صورت حادثه و یا فوت برای بیمهشدۀ اصلی‪ ،‬از پوششهای بیمههای زندگی استفاده مینمایند‪.‬‬
‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‬
‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/026, 0/085‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه و زمان صدور بیمهنامه‬
‫طول قرارداد‬ ‫یا ابتال به بیماری خاص‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫شاغل (‪)%10‬‬ ‫بیکار (‪)%90‬‬ ‫الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪35‬سال)‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪ 50‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫باال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاست‪-‬‬
‫های ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪96‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫(بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫میزانی درآمد‬
‫عمومیجعبیمه اتوم‬
‫شرایمصداق‬ ‫جدول (‪.) 8-5‬بازنگری‬
‫شناسنامۀ‬
‫‪TFLI- 200-02‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫جعل میزان درآمد‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در فرم بیمهنامه‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار اقدام به خرید بیمهنامه زندگی با درآمد پایینتر را جهت پرداخت حق بیمه کمتر انجام‬ ‫شرح تقلب‬
‫میدهد‪.‬‬

‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‬

‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/023, 0/079‬‬ ‫فات و ویژگیهای‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬ ‫تقلب‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه و زمان صدور بیمهنامه‬
‫طول قرارداد‬ ‫یا ابتال به بیماری خاص‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬
‫شاغل (‪)%1‬‬ ‫بیکار (‪)%99‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار ‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫الف) زیر ‪ 20‬سال‬ ‫فات و ویژگیهای‬
‫ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪30‬سال)‬ ‫بیمهگذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪49‬سال)‬
‫باال‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪97‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫جدول (‪ .) 8-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب جع شغ‬

‫‪TFLI- 200-03‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‬ ‫جعل شغل‬ ‫نام تقلب‬

‫رده تقلب‪ :‬تقلب در فرم بیمهنامه‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار‪ ،‬با انگیزۀ پرداخت حق بیمه کمتر اقدام به خرید بیمه نامه زندگی با طبقۀ شغلی پایینتر‬ ‫شرح تقلب‬
‫مینماید‪.‬‬
‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‬
‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/0001, 0/031‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه و زمان صدور بیمهنامه‬
‫طول قرارداد‬ ‫یا ابتال به بیماری خاص‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫شاغل(‪)%5‬‬ ‫بیکار (‪)%95‬‬ ‫الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار ‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪35/5‬سال)‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪ 49/5‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫باال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪98‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫جدول (‪ ) 9-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب جع اط عات زشکی‬

‫‪TFLI- 200-04‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫جعل اطالعات پزشکی‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در فرم بیمهنامه‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمه گذار جهت معافیت از معاینات پزشکی‪ ،‬اطالعات پزشکی مربوط به بیمهنامه را نادرست و جعلی‬ ‫شرح تقلب‬
‫پاسخ می دهد‪ .‬گاهی اوقات این جعل اطالعات با همکاری و همدستی با پزشکان نیز صورت میپذیرد‪.‬‬
‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‪-‬‬
‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/026, 0/085‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه و یا‬
‫زمان صدور بیمهنامه‬ ‫ابتال به بیماری خاص‬
‫طول قرارداد‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬
‫شاغل (‪)%5‬‬ ‫بیکار (‪)%95‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار ‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫الف) زیر ‪ 20‬سال‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪-‬‬
‫ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪30‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪ 40‬سال)‬
‫باال‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪99‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫جدول (‪ .)11-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب اع م از کارافتادگی جعلی‬

‫‪TFLI- 300-01‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫اعالم از کار افتادگی جعلی‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در اعالم ازکارافتادگی‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمه گذار معموال پس از بیماری و یا حادثه‪ ،‬اعالم غیر واقعی و جعلی از کارافتادگی کامل به بیمه‪-‬‬ ‫شرح تقلب‬
‫گر میکند‪.‬‬

‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‬

‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/0001, 0/031‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه و زمان صدور بیمهنامه‬
‫طول قرارداد‬ ‫یا ابتال به بیماری خاص‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬
‫شاغل (‪)%3‬‬ ‫بیکار (‪)%97‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار ‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪30‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪ 45‬سال)‬
‫باال‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪100‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫جدول (‪ )12-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب اع م از کار افتادگی عمدی‬

‫‪TFLI- 300-02‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫اعالم از کار افتادگی عمدی‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در اعالم ازکار افتادگی‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمه گذار معموال پس از بیماری و یا حادثه‪ ،‬اعالم غیر واقعی و عمدی از کارافتادگی کامل به‬ ‫شرح تقلب‬
‫بیمهگر میکند‪.‬‬

‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‬

‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/0001, 0/031‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه و زمان صدور بیمهنامه‬
‫طول قرارداد‬ ‫یا ابتال به بیماری خاص‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬
‫شاغل (‪)%3‬‬ ‫بیکار (‪)%97‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪30‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪ 45‬سال)‬
‫باال‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪101‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫جدول (‪ ) 13-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب اع م وقوع ادثه تحت وشش جعلی‬

‫‪TFLI- 300-003‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫اعالم وقوع حادثه تحت پوشش جعلی‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در اعالم ازکار افتادگی‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬اعالم وقوع حادثه تحت پوشش به جای حادثه غیر قابل پوشش توسط بیمهگذار به بیمهگر صورت‬ ‫شرح تقلب‬
‫میپذیرد‪ .‬به عبارت دیگر اعالم خالف واقع به شرکت بیمه درباره صدمه دیدن بیمهگذار است‪.‬‬

‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‬

‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/025, 0/085‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه و زمان صدور بیمهنامه‬
‫طول قرارداد‬ ‫یا ابتال به بیماری خاص‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬
‫شاغل (‪)%5‬‬ ‫بیکار (‪)%95‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار ‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪30‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪ 45‬سال)‬
‫باال‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪102‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫جدول (‪ .) 14-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب ایجاد ادثه و مرگ جعلی‬

‫‪TFLI- 400-01‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫ایجاد حادثه و مرگ جعلی‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در ایجاد حادثه و فوت‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار و ذینفعان آن‪ ،‬به منظور سو استفاده از منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬مصدومیت‪ ،‬حادثه و‬ ‫شرح تقلب‬
‫مرگ جعلی را طراحی و پیادهسازی میکند‪.‬‬
‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‬
‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت (حادثه جعلی)‬ ‫کاهشی(مرگ جعلی)‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/028, 0/083‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت (مرگ جعلی) و زمان صدور بیمهنامه‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه طول قرارداد‬
‫زمان ادعای خسارت‬ ‫(حادثه جعلی) یا ابتال به بیماری خاص‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬
‫شاغل (‪)%5‬‬ ‫بیکار (‪)%95‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار ‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪35‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪ 49/5‬سال)‬
‫باال‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪103‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫جدول (‪ .) 15-5‬شناسنامۀ مصداق تقلب ایجاد ادثه و مرگ عمدی‬

‫‪TFLI- 400-02‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫ایجاد حادثه و مرگ عمدی‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬تقلب در ایجاد حادثه و فوت‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬ذینفع بیمهگذار‪ ،‬به منظور سو استفاده از منافع بیمۀ زندگی بیمهگذار‪ ،‬حادثه و یا مرگ عمدی‬ ‫شرح تقلب‬
‫برای بیمهشده ایجاد میکنند‪.‬‬
‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت‬
‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫(‪)0/026, 0/085‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه و زمان صدور بیمهنامه‬
‫طول قرارداد‬ ‫یا ابتال به بیماری خاص‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬
‫شاغل (‪)%4‬‬ ‫بیکار (‪)%96‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫مرد (‪)%75‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار ‪ :‬زن (‪)%25‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪36‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪ 49/5‬سال)‬
‫میزان درآمد باال‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪104‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫نامشروعیشن ادهای ا‬

‫بدنه) و ارا ه‬ ‫تمیزکردن(بیمه‬
‫درآمد‬ ‫بیمه اتوم ی‬ ‫شرای عمومی‬
‫ولشویی و‬ ‫بازنگریتقلب‬
‫جدول (‪ .)16-5‬شناسنامۀ مصداق‬

‫‪TFLI- 500-01‬‬ ‫‪.‬کد تقلب‪:‬‬ ‫پولشویی و تمیز کردن درآمد نامشروع‬ ‫نام تقلب‬
‫رده تقلب‪ :‬پولشویی‬
‫در این نوع تقلب‪ ،‬بیمهگذار به منظور پولشویی و پاککردن و تمیزکردن درآمد نامشروعی که از راههای گوناگون به‪-‬‬ ‫شرح تقلب‬
‫دست آورده‪ ،‬اقدام به خرید بیمه نامه زندگی با حق بیمه یکجا و مبال زیاد‪ ،‬سرمایه باال و بازخرید کردن در آینده به‬
‫صورت نقد مینماید‪ .‬بیمه نامههای زندگی دائمی که ارزش بازخرید نقدی دارند ابزار جذابی برای پولشویی هستند‪.‬‬
‫ویژگی ا لی‪ :‬نقض شرط حد اعالی حسن نیت و کتمان حقیقت ‪ -‬در این نوع تقلب هدف بیمهگذار‪ ،‬بهره بردن از‬
‫پوشش بیمهای نیست بلکه وی به دنبال فرصتی برای سرمایهگذاری است‪.‬‬
‫روند رخ دادن تقلب در ‪ 10‬سال گذشته‪:‬‬ ‫فراوانی نس ی تقلب‪:‬‬ ‫فات و ویژگیهای تقلب‬
‫ثابت‬ ‫کاهشی‬ ‫افزایشی‬ ‫فر‬
‫روستایی‬ ‫شهری‬ ‫مح جغرافیایی رخ دادن تقلب‪:‬‬
‫زمان تقلب‪:‬‬ ‫نوع بیمه زندگی‪:‬‬
‫بیمههای پوشش دهنده ریسک فوت بر اثر حادثه و‬
‫زمان صدور بیمهنامه‬ ‫یا ابتال به بیماری خاص‬
‫طول قرارداد‬
‫زمان ادعای خسارت‬
‫شغ ا لی بیمهگذاران‪:‬‬
‫شاغل (‪)%0‬‬ ‫بیکار (‪)%0‬‬ ‫محدوده سنی بیمهگذار (میانگین)‪:‬‬
‫مرد (‪)%0‬‬ ‫جنسیت بیمهگذار ‪ :‬زن (‪)%0‬‬ ‫فات و ویژگیهای بیمه‪ -‬الف) زیر ‪ 20‬سال‬
‫ب) ‪ 40 - 20‬سال (‪36‬سال)‬ ‫گذار متقلب‬
‫ردۀ درآمد بیمهگذار‪:‬‬
‫ج)‪ 60-40‬سال (‪ 49/5‬سال)‬
‫میزان درآمد باال‬
‫د) باالی ‪60‬سال‬
‫متوسط‬
‫پایین‬
‫مشکالت اقتصادی و رکود اقتصادی جامعه‬ ‫کسب سود و منافع مالی بیشتر توسط بیمهگذار‬ ‫محرکهای بروز تقلب‬
‫توس بیمهگذاران‬
‫پولشویی توسط بیمهگذار‬ ‫عدم اطمینان به بیمهگر در اجرای تعهدات به بیمهگذار‬

‫ارتباط بیمهگذار با بیمهگر‬
‫درآمد پایین و فقر بیمهگذار‬
‫عدم وجود بیمۀ پایه و تکمیلی‪ ،‬کسب منافع یا تامین هزینههای‬
‫درمان‬
‫آگاه ساختن بیمهگذاران و نمایندگان فروش بیمهگر از سیاستهای‬
‫ضد تقلب بیمهگر‬
‫پرداخت اندوخته بیمهنامه توسط بیمهگذار متقلب‬
‫تصور نادرست بیمهگذار‪ ،‬بدین معنی که سرمایه خود را‬
‫توسط بیمهگران از دست میدهد‬
‫کنترل ضعیف سیستمهای نظارتی شرکت بیمه‬
‫تحریک توسط نمایندهگان فروش‬
‫تکمیل سوابق و رفع نواقص پرونده بیمهپذار در کوتاه ترین‬
‫زمان‬ ‫روشها و نحوه برخورد‬
‫آموزش مستمر کارشناسان صدور و ارزیابی خسارت‬
‫بیمهگر با تقلب‬

‫ارجاع به مراجع قضایی و پزشکی قانونی‬ ‫ابطال بیمه نامه و ثبت معیارهایی برای موارد سوابق تقلب‬
‫که باید نگهداری شوند‪.‬‬
‫سایر موارد‬ ‫تهیه لیست انواع تقلب در توسط بیمهگر‬

‫‪105‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫بخش ششم‪:‬‬

‫نتیجهگیری و تو یههای سیاستی‬

‫‪106‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫مقدمه‬
‫در این بخش به تدوین شناسنامه مصادیق و شگردهای تقلب بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای‬
‫زندگی پرداخته شد‪ .‬در این شناسنامه هریک از مصادیق و شگردهای تقلب پس از شناسایی‪ ،‬کدبندی شده‬
‫و سپس تعریف جامعی از آن به همراه ویژگیهای آنها ارائه میگردد‪ .‬مصادیقی که برای آنها شناسنامه‬
‫تهیه گردید عبارتند از‪:‬‬
‫‪ ‬پولشویی و تمیز کردن درآمد نامشروع‬
‫‪ ‬ایجاد حادثه و مرگ عمدی‬
‫‪ ‬ایجاد حادثه و مرگ جعلی‬
‫‪ ‬اعالم وقوع حادثه تحت پوشش جعلی‬
‫‪ ‬اعالم از کار افتادگی عمدی‬
‫‪ ‬اعالم از کار افتادگی جعلی‬
‫‪ ‬جعل اطالعات پزشکی‬
‫‪ ‬جعل امضا‬
‫‪ ‬جعل میزان درآمد‬
‫‪ ‬جعل شغل‬
‫‪ ‬خرید بیمهنامه پس از جعل تاریخ و علت فوت‬
‫‪ ‬خرید بیمه نامه پس از ابتال به بیماریهای خاص‬
‫‪ ‬خرید بیمه نامه پس وقوع از فوت بر اثر حادثه‬

‫شناسنامه حاضر برای استفاده بیمهگران تدوین شده اسهت و آنهها را در جههت پیشهگیری‪ ،‬کشهف و‬
‫کنترل مصادیق تقلب یاری مینماید و سبب میشود بیمههگهران راهکارههای آمهاری بهرای کشهف و‬
‫کنترل تقلبهای بیمهگذاران علیه بیمهگران در انواع بیمههای زندگی تدوین نمایند‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬با‬
‫تهیۀ و پیاده سازی سامانههای اطالعاتی براساس این شناسنامه‪ ،‬بیمهگهران مهیتواننهد لیسهت بهه روز‬
‫تقلبهای صورت گرفته را به صورت آنالین در اختیار داشته باشند‪.‬‬

‫تو یههای سیاستی‬

‫در این بخش چندین توصیه مهم در مورد این طرح بیان میگردد که برای سایر محققانی که مایل هستند‬
‫در این حوزه پژوهش و تحقیق نمایند‪ ،‬میتواند مفید واقع شود‪.‬‬
‫ا‪ -‬بهروز رسانی الگوهای یشگیرانه در مورد تقلب‪:‬‬
‫‪107‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫غالب تقلبهای ذکر شده در زمان خرید بیمهنامه بوده است و به دلیل ادعای خسارت توسط بیمهگذار از‬
‫بیمهگر‪ ،‬عمده آنها پس از وقوع‪ ،‬کشف شده است‪ .‬به عبارت دیگر شرکتهای بیمه به صورت پیشگیرانه در‬
‫زمان صدور بیمهنامه نمیتوانند تقلب صورت گرفته را کشف نمایند و تنها در زمان ادعای خسارت بیمهشده‪،‬‬
‫به این مساله توجه مینمایند‪ .‬یکی از توصیههای مهم در این باره آن است که شرکتهای بیمهای که مورد‬
‫تقلب را کشف نمودند‪ ،‬میبایست صادر کننده بیمهنامه مورد تقلب را مواخذه و مورد پرسش قرار دهند‪ ،‬به‬
‫عبارت دیگر به صادر کننده بیمهنامه مورد تقلب‪ ،‬توصیههای پیشگیرانه در مورد تقلب داده شود‪.‬‬
‫‪-2‬بازنگری آییننامههای موجود براساس یافتههای طرح‪:‬‬

‫یافتههای این طرح میتواند منجر به ارایۀ توصیههای سیاستی برای قانونگذاری گردد‪ .‬همچنین بررسی‬
‫اطالعات بیشتر در مورد متغیرهای مورد بررسی در این طرح میتوانند به اتخاذ این سیاستها کمک شایانی‬
‫نماید‪ .‬از سوییدیگر تفکیکپذیری بیمهگذار و بیمهشده در بیان مصادیق تقلب بسیار مهم است و این موضوع‬
‫سبب اتخاذ توصیههای مهم سیاستی در این حوزه میگردد‪.‬‬

‫‪-3‬بهروز رسانی عوام بروز تقلب در این وزه ‪:‬‬

‫یکی از مواردی که میتواند سبب ایجاد تقلب در این حوزه گردد‪ ،‬فرار مالیاتی است‪ ،‬این موضوع میتواند به‬
‫نوعی در غالب پولشویی مطرح شود‪ .‬بیمۀ مرکزی به عنوان یک نهاد ناظر میتوانند موادرد تقلبی را که به‬
‫واسطه فرار مالیاتی صورت گرفته شده است را مورد توجه قرار داده و برای بیمهگری که این بیمهنامه را صادر‬
‫نموده‪ ،‬جرایم خاصی را در نظر بگیرد‪ .‬همانطور که در طرح بیان شده است‪ ،‬یکی از دالیل اصلی تقلب در‬
‫این حوزه‪ ،‬عدم رعایت حد اعالی حسننیت است‪ .‬در اغلب موارد کتمان حقایق یا همان موارد اظهار نشده‬
‫توسط بیمهگذار‪ ،‬عامل اصلی تقلب در این حوزه است‪ .‬از سویی دیگر‪ ،‬ارزیابی ریسک‪ ،‬بر پایۀ اظهارات بیمه‪-‬‬
‫گذار است‪ ،‬که توسط بیمهگر مورد راستی آزمایی قرار میگیرد‪ .‬لذا میبایست کتمان حقیقت به نوعی عامل‬
‫مهم و اساسی تقلب در این حوزه مورد توجه قرار گیرد‪ .‬در مورد مصداق مرگ عمدی به عنوان یکی از‬
‫مصادیق تقلب در این حوزه‪ ،‬مورد خودکشی به عنوان مرگ عمدی تلقی نمیشود‪ .‬در ارزیابی تقلبها در این‬
‫حوزه‪ ،‬اطالعات بیمهگذار در بیمهنامههای دیگر‪ ،‬میتوانند بسیار مفید باشد‪ .‬به عنوان مثال ممکن است یک‬
‫فرد در بیمه درمان تحت پوششی قرار نگرفته باشد و از آن طریق بیمه زندگی خریداری کرده است‪.‬‬

‫‪ -4‬استفاده آمار و اط عات روندههای تقلب در ج ت کام نمودن و ارتقا شناسنامه ارایه شده‬
‫استفادۀ بیشتر از آمار مربوط به پروندههای تقلب سبب کاملتر شدن و ارتقا شناسنامۀ ارایه شده در این‬
‫طرح میگردد‪ .‬به عنوان مثال آمار و اطالعات بیشتر در مورد محل جغرافیایی رخ دادن مورد تقلب از نظر‬
‫جمعیت شهری و روستایی‪ ،‬میزان خسارت وارده به شرکتهای بیمه به واسطۀ بروز تقلب‪ ،‬میزان درآمد‬ ‫‪108‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫شدن ا و‬
‫یشنترادهای‬
‫در هکامل‬
‫تواندو ارا‬
‫بدنه)‬‫(بیمهمی‬
‫اتوم یغیره‪،‬‬ ‫عمومی بیمه‬
‫خسارت و‬ ‫شرای ادعای‬ ‫بازنگری‬
‫شده تا‬ ‫بیمهشده یا بیمهگذار متقلب‪ ،‬مدت زمان طی‬
‫ارتقا این شناسنامه کمک شایانی نماید‪ .‬الزم به ذکر است به دلیل وجود محدودیتها در بررسی پروندههای‬
‫تقلب در این طرح‪ ،‬آمار موارد یاد شد در این طرح قرار داده نشده است‪.‬‬

‫‪109‬‬
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ف رست منابع‬

‫‪ .1‬مرکز فرهنگشناسی و تدوین دانشنامه‪ .)1393( .‬دانشنامه بیمه‪ ،‬ج‪ .‬یکم‪ ،‬تهران‪ .‬پژوهشکده بیمه‪.‬‬
‫‪ .2‬محمود صالحی‪ ،‬ج‪ .)1388( .‬حقوق بیمه‪ .‬پژوهشکده بیمه‪ .‬تهران‪.‬‬
‫‪ .3‬معین‪ ،‬م‪ .)1356( .‬فرهنگ معین‪ .‬انتشارات امیر کبیر‪ .‬تهران‪.‬‬
‫‪ .4‬جباری‪ ،‬غ‪ .‬ح‪ ،.‬الفتی‪ ،‬م‪ .‬س‪ ،.‬رزاقی کاشانی‪ ،‬ا‪ .‬ع‪ .‬و خلیقی‪ ،‬ف‪ .)1396(..‬واژهنامه تشریحی بیمه‪ .‬تهران‪ .‬پژوهشکده‬
‫بیمه‪.‬‬
‫‪ .5‬شناخت انواع بیمه‪ .)1375( .‬مجلۀ تخصصی بیمه آسیا‪ .‬تهران‪.‬‬
‫‪ .6‬ساساننژاد‪ ،‬ا‪ .)1379( .‬مجموعه کامل قوانین و مقررات بیمه‪ .‬انتشارات فردوسی‪ .‬تهران‪.‬‬
‫‪ .7‬کریمی‪ ،‬آ‪ .)1388( .‬کلیات بیمه‪ .‬پژوهشکده بیمه‪ .‬تهران‬
‫‪8. Aitken, A. and Forker, A. (2004). Encylopedia of Actuarial Science. WilyLtd, Uk.‬‬
‫‪ .9‬ریس‪ ،‬ر‪ .‬و اچیم‪ ،‬و‪ .‬ترجمه سوری‪ ،‬ع‪ .)1390( .‬اقتصاد خرد بیمه‪ .‬پژوهشکده بیمه‪ .‬تهران‪.‬‬
‫‪ .10‬مرکز فرهنگشناسی و تدوین دانشنامه‪ .)1393( .‬دانشنامه بیمه‪ ،‬ج‪ .‬دوم‪ ،‬تهران‪ .‬پژوهشکده بیمه‪.‬‬
‫‪11. Gill., M. and Dan, M. (1976). Life Insurance. IRWIN, INC, Illinois, USA.‬‬
‫‪12. Vaughan, E., J. and Vaughan, T. (1999). Fundamentals of Risk and Insurance. John‬‬
‫‪Wilely & Sons. USA.‬‬
‫‪ .13‬اوبر‪ ،‬ژ‪ .)1388( .‬بیمه عمر و سایر بیمههای اشخاص‪ .‬ترجمه محمود صالحی‪ ،‬ج‪ .‬بیمه مرکزی ایران‪.‬‬
‫‪ .14‬محمود صالحی‪ ،‬ج‪ .)1389( .‬فرهنگ بیمه و بازرگانی‪ .‬پژوهشکده بیمه‪ .‬تهران‪.‬‬
‫‪ .15‬بیگی‪ ،‬م‪ ،.‬اعظم‪ ،‬ع‪ ،.‬و رنجبر کلهرودی‪ ،‬ع‪ .)1388( .‬دانستنیهای بیمۀ زندگی‪ ،‬انتشارات پوشش گستر‪ ،‬چاپ اول‪.‬‬
‫تهران‪.‬‬
‫‪ .16‬ترویل‪ ،‬ا‪ .‬و فرانسوا‪ ،‬ژ‪ ،)1388( .‬مبانی نظری و عملی بیمه‪ ،‬ترجمه همتی‪ ،‬ع‪ .‬و دهقانی‪ ،‬ع‪ .‬پژوهشکده بیمه‪ ،‬چاپ‬
‫چهارم‪ .‬تهران‪.‬‬
‫‪ .17‬سپهردوست‪ ،‬ح‪ .‬و ابراهیم نسب‪ ،‬س‪ .)1393( .‬رابطه توسعه بیمه عمر و رفاه اجتماعی با سالمت درایران در سال های‬
‫‪ 1360‬تا‪ .1390‬رفاه اجتماعی‪.109-91-14)5( ،‬‬
‫‪ .18‬رشنوادی‪ ،‬ی‪ .‬و دهنوی‪ ،‬م‪ .)1387( .‬نقش بیمههای عمر در افزایش رفاه و عدالت اجتماعی‪ .‬تازههای جهان بیمه‪.‬‬
‫‪.27-21: 121-122‬‬
‫‪19. Safdarian S, Yahyaabadi A, Hortamani A.(2012) Analysis of the relationship between‬‬
‫‪the working population and the demand for life insurance in Iran. Journal of‬‬
‫‪Development Economics and Planning ,1(2):1-15.‬‬
‫‪20. Sepehr Doust H, Ebrahim Nasab S. (2013). Good Governance and Life Insurance‬‬
‫‪Demand; Economic Challenges in Developing Countries. Journal of Macro and‬‬
‫‪Strategic Policy;1(3):39-54.‬‬
‫‪21. Jafari Samimi A, Kardgar E. (2006). Does insurance development support economic‬‬
‫‪growth. Economic Research Journal, 6(2):17-29.‬‬
‫‪22. Abbasi E, Derakhsideh S. (2013). Factors influencing life insurance demand in iran.‬‬
‫‪Quarterly Journal of Insurance Research College;27(4):1-24.‬‬
‫‪ .23‬زروکی‪ ،‬ش‪ .‬موتمنی‪ ،‬م‪ .)1393( .‬تحلیل بیمه عمر با تأکید بر متغیرهای کالن اقتصادی و جمعیت شناختی‪ .‬مجله‬
‫اقتصادی‪.34-17 :, 8,7 .‬‬
‫‪24. Trieschman, J. S., Gustavson, S., G. and Rhoyt. R., E.(2001). Risk Management and‬‬
‫‪Insurance. South Western College Publishing.‬‬
‫‪ .25‬بیمۀ زندگی‪ .)1398( .‬بیمه مرکزی‪.https://www.centinsur.ir .‬‬ ‫‪110‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫های ی‬
‫ادهای ا‬ ‫یشن‬.)1397
‫انواع بیمه‬ ‫ و( ارا ه‬.‫ج‬
)‫بدنه‬ ‫صیدی(بیمه‬
،‫مرادی‬ ‫اتوم ی‬
‫ و‬.‫س‬‫بیمه‬،‫افشاری‬
‫عمومی‬،.‫شرای ح‬ ،.‫ ع‬.‫ م‬،‫ محمدی‬،.‫ م‬،‫ قنبرزاده‬.‫ ع‬.‫ احمدزاده‬.26
‫بازنگری‬
،‫حیدری‬
.‫ پژوهشکده بیمه‬.‫ تهران‬.‫زندگی و چالشهای توسعه آن در ایران با تاکید بر بیمههای زندگی غیرپساندازی‬
27. Swiss Re, Sigma.(2010). World Insurance in 2009, Statistical appendix, 2.
28. Insurance Fact book.(2009). Insurance Information Institute. . ISBN 978-0-932387-
81-3.
29. Estimate based on research conducted by the Battelle Seattle Research Center for the
Insurance Information Institute in 1992 (Fighting the Hidden Crime: A National
Agenda to Combat Insurance Fraud. Insurance Information Institute, March 1992) and
other industry reports (including Insurance Fraud, Renewing the Crusade, Conning,
2001).
30. Federal Bureau of Investigation, Financial Crimes Report to the Public, Fiscal Year
2007.
.‫ تهران‬.‫و پنجمین همایش بیمه و توسعه‬.‫ مجموعه مقاالت بیست‬.)1393‫ (؟‬.‫ ف‬،‫ خجیر‬.‫ م‬،‫ سبزی‬،.‫ م‬،‫ نظرزاده دناک‬.31
.‫ ادعای خسارات متقلبانه‬% 30 ‫ رقم‬/ ‫ یک برآورد از میزان تقلبات در صنعت بیمه‬، 1395 ، ‫ ریسک نیوز‬.32
.‫ تهران‬.‫ تنبیهات و مجازات تقلب در صنعت بیمه و ابزارهای کنترلی و کاهنده آن‬، 1396 ،‫ م‬،‫ سبزی‬،‫ م‬.‫ نظرزاده دناک‬.33
-‫ بررسی ویژگیهای تقلب در صورت‬.)1388( .‫ ا‬،‫ پوررضا سلطان احمدی‬،.‫ س‬،‫ جبارزاده کنگرلوئی‬،.‫ ر‬،.‫ ح‬،‫ وکیلیفرد‬.34
.41-36 :)210(24 .‫ حسابدار‬.‫های مالی‬
‫ واکاوی مفهوم تقلب و بررسی آثار بکارگیری استانداردهای حسابرسی در‬.)1396( .‫ ا‬.‫ و خراسانی‬.‫ ص‬.‫ شعری آناقیز‬.35
.18-1 .‫ سومین همایش ملی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران‬.‫افشای اطالعات گزارشگری مالی متقلبانه‬
.38 ‫ شماره‬. ‫ فصلنامه آسیا‬،‫تقلب و کالهبرداری تهدید همیشگی صنعت بیمه‬، )1385( ،‫ ابوالقاسم‬،‫ راه چمنی‬.36
.‫ تهران‬.‫ ناشر ترمه‬. ‫ نگاهی به تخلف و تقلب در صنعت بیمه‬.)1393( ‫ بهروز‬،‫ نظرعلی و آرمان مهر‬،‫ صالحینژاد‬.37
‫ شماره‬.‫ تازههای جهان بیمه‬،‫ مورد شخص ثالث‬،‫ بحث مقدماتی در مورد تقلب بیمهای‬.)1384( ،‫ اعظم‬،‫ محمدبیگی‬.38
.89
39. Viaene, S. and Dedene, G.(2005). "Insurance Fraud: Issues and Challenges". The
Geneva Papers on Risk and Insurance. 29 (2): 316.
40. Blakley, M. (2009). Fraud Detection Using a Database Platform. available online at:
http://www.slideshare.net/mblakley.
41. Russo, C., Sweetman, J., Pierson, S., Rothenberg, M., James, M.G., and Smith, A.,
(2017). Fraud in life and disability insurance Final report of the Life & Disabilty
Fraud Task Force, John Hancock Institute (technical report).
42. Muscat, M. (2013). The Fight against Fraud in Life Assurance. Thesis L-Universiat ta
Malta.
‫ ناسایی عوامل مؤثر بر تقلب و تخلف درصنعت بیمه ایران به روش دلفی‬.)1395( .‫ ن‬،‫ و لیانپور‬،.‫ ج‬،‫ فرشباف ماهریان‬.43
.‫ تهران‬.‫ بیست و سومین همایش ملی و نهمین همایش بین المللی بیمه و توسعه‬.‫فازی‬
.‫ انتشارات ترمه‬.‫ نگاهی به تخلف و تقلب در صنعت بیمه‬.)1394( .‫ و آرمانمهر‬.‫ ع‬،‫ صالحینژاد‬.44
45. Lesch, W. C., & Byars, B. (2008). Consumer Insurance Fraud In The US Property-
Casualty Industry. Journal of Financial Crime, 15(4), 411 - 431.
46. Boyer, M. M. (2000). Insurance Taxation and Insurance Fraud. Journal of Public
Economic Theory, 2(1), 101-134.
47. Yusuf, T. O., & Babalola, A. R. (2009). Control Of Insurance Fraud In Nigeria: An
Exploratory Study (Case Study). Journal of Financial Crime, 16(4), 418 - 435.
48. Blakley, M. (2009). Fraud Detection Using a Database Platform. available online at:
http://www.slideshare.net/mblakley.
49. Ahmad, M. Z., Rahman, B. , Yassin, N. and Raml, J. (2012). Basic Takaful Practices,
111 Entry Level for Practitioners, IBIFM, Kuala Lumpur.
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

50. Colquitt, L. L., & Hoyt, R. E. (1997). An empirical analysis of the nature and cost of
fraudulent life insurance claims: Evidence from resisted claims data. Journal of
Insurance Regulation, 15, 451–479.
51. Holmes, S. A., Todd, J. D., Welch, S. T., Welch, O. J., & Holmes, S. A. (1999).
Insurer vs. Insurance Fraud:Characteristics and Detection. Journal of Insurance
Issues, 22 (2), 103–124.
52. Derrig, R., Johnston, D. and Sprink, E. (2006). Auto insurance fraud: measurement
and efforts to combat it. Risk Management and Insurance Review. 9.109-139.
53. Russo, C., Sweetman, J., Pierson, S., Rothenberg, M., James, M.G., and Smith, A.,
(2017). Fraud in life and disability insurance Final report of the Life & Disabilty
Fraud Task Force, John Hancock Institute (technical report).
54. Ahmad, M. Z., Rahman, B. , Yassin, N. and Raml, J. (2012). Basic Takaful Practices,
Entry Level for Practitioners, IBIFM, Kuala Lumpur.
55. Muscat, M. (2013). The Fight against Fraud in Life Assurance. Thesis L-Universiat ta
Malta.
56. ASISA, 2010. Life insurers prevent record number of fraudulent and dishonest claims.
s.l.:Association for Savings and Investment South Africa.
57. Investi gation, F. B. o., 2012. Seven Charged in Life Insurance Fraud Scheme.
[Online] Available at: http://www.fbi.gov/neworleans/press-releases/2012/seven-
charged-in-lifeinsurance-fraud-scheme.
58. Logan, R., 2012. Investment, Life and Pension Fraud by Product Type, s.l.: ABI.
59. Stokes, G., 2012. Life insurers get tough on fraud and dishonesty. [Online]Available
at:
http://www.fanews.co.za/article.asp?FraudCrime~5,General~1094,Life_insurers_get_t
ough_on_fraud_and_dishonesty_~12931.
60. Acfe. (2006). Association of Certified Fraud Examiners: Report to The Nation On
Occupational Fraud And Abuse. Austin, Texas, US.
61. Farooq, M., Roman, M. and Riaz, F. (2015) People’s Attitude toward Life
Insurance in Pakistan. Pakistan Journal of Social Sciences (PJSS). 35, 2 . 1073-1083.
62. Akhter, W. (2009). Potential of Takāful in Pakistan: Operational and
transformational paradigm. A published thesis of (PhD).Department of management
sciences National University of Modern Languages Islamabad.
63. Mesum, S. A. (2008). Insurance Industry of Pakistan approaching victory. The
Nation. http://www.nation.com.pk/pakistan-news-newspaper-daily-english-
online/business/14-Apr-2008/Insurance-Industry-of-Pakistan-approaching-victory
(Accessed 16 August 2012).
64. Tirmizi, F. (2012). Why Pakistan’s life insurance business is taking off? Published in
The Express Tribune, October 22nd, 2012.
65. State Life Insurance Corporation Pakistan. (2012). Endowment Assurance presented
by State Life Insurance Corporation Pakistan.
Available at: http://www.statelife .com.pk/html/endowment_assurance.cfm (Accessed
13 Feb 2013).
66. Son and mother allegedly fake latter's death in fraudulent S$3.7 million claims from
CPF, insurance. Today online (2019).
67. CAIF (2017). FRAUD in life and disability insurance Final report of the Life &
Disabilty Fraud Task Force. https://www.insurancefraud.org
68. Takaful Terms, takaful.com.pk.
69. Daily mail. (2011). Rozeena Butt faked death Pakistan claim 2 m£ life insurance.
112
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬ ‫ یشن‬A

70. Firat, ‫ارا ه‬.(2017).
‫(بیمه بدنه) و‬ ‫بیمه اتوم ی‬
A general ‫ عمومی‬on
evaluation ‫شرای‬life
‫بازنگری‬
insurance in Turkey. Communication in
Mathematical Modeling and Applications, 2: 29-37.
71. Yıldırım İ. (2015). Sigortacılıkta Suistimaller ve Ahlaki Tehlike Sorunu: Türk Sigorta
Sektörüne Yönelik Bir Değerlendirme: FRAUDS AND MORAL HAZARD
PROBLEMS IN INSURANCE: AN ASSESSMENT FOR THE TURKISH
INSURANCE MARKET. The Journal of Academic Social Science Studies.36:203-13.
72. Yıldırım, İ.(2013). TÜRK SİGORTACILIK SEKTÖRÜNÜN YUMUŞAK KARNI:
SİGORTA SUİSTİMALLERİ SORUNU. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi;5(1):331-
40.
73. Elveren, A. (1994). Life Insurance in Turkey: Structure, Problems and Solution
Suggestions. Master Thesis. Treasury and Foreign Trade Undersecretariat.
74. Firat, A. (1982). Private Insurance System and Major Problems of Turkey ’s
Economic Policy.
75. Tuncer, S. (1983). Reasons that Prevent the Development of Insurance in Turkey, The
Economic Strength and Development of Insurance Sector in Turkey. ˙Istanbul
Economic Research Foundation Journal, 35.
76. Association of Insurance. (2012). Reinsurance and Pension Companies of Turkey.
Turkish Insurance and Individual Pension Sector Vision, Goals and Expectations.
77. Çilingir, A. (2014). Sigortacıların Yumuşak Karnı: Sigorta Suistimalleri (p. 38). Akıllı
Yaşam Dergisi.
78. Duramaz, S. (2017). Sigorta Suistimalleri, Türkiye ve Dünyadaki Boyutları (pp. 24-
25). Alınan Önlemler, İstanbul.
79. Ernest & Young (2012) Fraud in Insurance on Rise (p. 16). 2010-2011 Survey Report.
80. Polat, O. and Reva, Z. (2018). Combating insurance abuses: A comparative analysis
between Turkey and United Kingdom. Bejing Law Review, 9: 185-200.
81. Salih TAŞYON (2017), Turkey Insurance Fraud Bureau.
82. Justice,C.o.,(1998).Chapter 403 Insurance Business Act. Available at:
http://ec.europa.eu/internal_market/finances/docs/actionplan/transposition/malta/d14.4
mt.pdf.
83. Malta, G. o., (1854. Criminal Code Chapter 9. [Online].
84. Malta, G. o., 1994. Prevention of Money Laundering Act Chapter 373. [Online]
Available
http://www.justiceservices.gov.mt/DownloadDocument.aspx?app=lom&itemid=8842.
85. Malta, G. o., 2003. Chapter 440, Data Protection Act.
http://ec.europa.eu/justice/policies/privacy/docs/implementation/malta_en.pdf
86. Locano, L (2012) Insurance fraud in Malta : detecting, preventing and suppressing
fraudulent policyholders, technical report, L-Universita ta Malta.
87. Robinson, P., (2007). The FSA's perspective on insurance fraud. [Online] Available at:
http://www.fsa.gov.uk/library/communication/speeches/2007/0926_pr.shtml .
88. Investigation, F. B. o., 2012. Seven Charged in Life Insurance Fraud Scheme. [Online]
Available at: http://www.fbi.gov/neworleans/press-releases/2012/seven-charged-in-
lifeinsurance-fraud-scheme.
89. Mohamed, M. (2013). Countering Fraud in the Insurance Industry: A Case Study of
Malaysia. The thesis is submitted in partial fulfilment of the requirements for the
award of the degree of Doctor of Philosophy of the University of Portsmouth.
Institute of Criminal Justice Studies
90. (BMI), B. M. I. (2012). Malaysia Insurance Report. UK: Business Monitor International.
91. (MII), M. I. O. I. (2009) The New Challenges For Malaysian Insurance Industry. Vol. 1. MII,
KL: Insurance: MII.
113
92. Daily (23 March 2017) Jail and seven lashes of rotan for insurance fraud.
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

93. Fauzilah S., Dgku Noor H., K., Yazid, A., Sh., Rashid, N. (2018). Consumer
Behaviour and Insurance Claim Fraud in Malaysia, Intl. Journal of Academic esearch
in Business & Social Sciences, 12, 58,598, 10.6007/IJARBSS/v8-i12/5057.
94. Mohamed, M (2013) Countering Fraud in the Insurance Industry: A Case Study of
Malaysia, PhD thesis, Institute of Criminal Justice Studies.
95. A Survey of Credit Card Fraud Detection Techniques: Data and Technique Oriented
Perspective.
.http://www.ifegypt.org/FAQ.aspx?Page_Id=722)2017( ‫ لعام‬،‫ تقریر االتحاد المصری للتأمین‬.96
97. Event Report (2017). Microinsurance: International Experiences & Egyptian
Applications.
98. Metawee, A., (2013), “The relationship between characteristics of audit committee,
board of directors and level of earning management, Evidence from Egypt”, Journal of
International Business and Finance.Middle East and North Africa Financial Action
Task Force. 2009. Mutual Evaluation Report on Anti-money Launder.
99. PwC. (2009). Global Economic Crime Survey. Retrieved from
www.pwc.comRetrieved at21/05/2014. Rahman, M.Z. 2002. Report on the
Observance of Standards and Codes: Accounting and Auditing, Arab Republic of
Egypt, World Bank, Washington, DC, August.
100. PwC. (2009). Global Economic Crime Survey. Retrieved from
www.pwc.comRetrieved at21/05/2014.Rahman, M.Z. 2002. Report on the Observance
of Standards and Codes: Accounting and Auditing, Arab Republic of Egypt, World
Bank, Washington, DC, August.
101. Kamel, H. and Elbanna, S. 2010. Assessing the perceptions of the quality of reported
earnings in Egypt. Managerial Auditing Journal, Vol.25 (1), pp.32-52. Retrieved
from Emerald. Retrieved at 01/03/2015.
102. Hassink, H.; Meuwissen, R.; and Bollen, L. 2010. Fraud detection, redress and
reporting by auditors. Managerial Auditing Journal, Vol.25 (9), pp. 861-881
Retrieved from Emerald. Retrieved at 01/04/2015.
103. Insurance Law of the State of Egypt (1981) chapter 2, the Insurance sector.
104. The Oriental Insurance Company Ltd was incorporated at Bombay on 12 September 1947
""Archived copy". Archived from the original on 17 September 2013. Retrieved 2
September 2013.
105. liu, a, saunders, m & Russell, D 2008, “china and india: becoming giants in life”,
Emphasis, vol.2.
106. Mall, S. and Ghosh, P. and Shah, P. (2018). Management of fraud: Case of an Indian
insurance company. Accounting and finance research. 7(3): 18-28.
107. Chudgar, Dhara and Asthana, Anjani Kumar. (2013). Life Insurance Fraud–Risk
Management and Fraud Prevention. International Journal of Marketing, Financial
Services & Management Research, 5(2): 100-109.
108. Chudgar, Dhara and Asthana, Anjani Kumar. (2016). An Empirical Analysis on
Drivers that Contribute to Fraudulent Activity with Regard to Life Insurance Fraud.
ANVESHA Journal, 9(1): 27-35.
109. Bali, S., Singh, A., Parekh, A., Indge, R., & Torpey, D. (2010). Fraud in insurance
on rise Survey10-11, viewed 12 January 2011.
110. The Hindu Business Line (March 2018).
https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/when-fake-claims-take-the-life-out-
of-insurance/article21940538.ece1.

111.Times of India (November 2018).

114
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫ادهای ا‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن‬
https://timesofindia.indiatimes.com/city/bengaluru/12-convicted-for-insurance-
fraud/articleshow/66757197.cms.
112. Anagol, S., S.Cole, and S. Sarkar. (2012). Understanding the Incentives of
Commissions Motivated Agents: Theory and Evidence from the Indian Life Insurance
Market. Working paper.
113.Fraud Barometer 2018. A snapshot of Fraud in the UK - KPMG .
https://home.kpmg › content › dam › kpmg › uk › pdf › 2019/01 › fraud-b.
114.FRAUD in life and disability insurance. Final report of the Life & Disabilty Fraud Task Forc.
(2017). https://www.insurancefraud.org.
115.Insurance Europe. The impact of insurance fraud (2013).
116.Federal Insurance Office (2014). Annual Report on the Insurance Industry (PDF). Washington, D.C.:
U.S. Department of the Treasury. p. 45.
117.Insurance; The History of Insurance, Columbia Electronic Encyclopedia; 6th Ed.
118.Stempel, Jeffery W. (2007). Stemple on Insurance Contracts, Vol. 1, §2.07, 3rd Ed.
119.Rudden. J. (2019). Life insurance in the United States- Statistics & Facts.
120.Insurance Fraud Bureau.(2011). http://www.insurancefraud bureau.org.
121.Fox Business(Augus).
https://www.foxbusiness.com/features/fbi-life-insurance-fraud-faked-death.
122.Life Insurance.com (2019). https://www.lifeinsure.com/5-infamous-cases-of-life-insurance-
fraud/
123.Tuena, M., (2018). Insurance fraud is unfair and asocial, SwissInfo.
124. Denzin, N. K., and Lincoln, Y. S. (2017). Handbook of qualitative research ( 5nd ed.).
Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
125. Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis. Thousand Oaks, CA:
Sage.
126.Denzin, N. K., & Lincoln, Y. S. (2011). The SAGE Handbook of qualitative research ( 4th ed.).
Los Angeles: Sage Publications.
127.Turner, J. (1989). Theory building in sociology: assessing theoretical cumulation. Newbury
Park, CA: Sage.
128. Nachmias, C. F. and Nachmias, D. (2015). Research methods in the social sciences.
Newyourk: Martin’s Press. Eighth Edition.
129. Denzin, N. K. (1978). The Research Act. (5 th ed.). New York: McGraw-Hill.
130.Fontana, A., and Frey, J. (1994). Interviewing: The Art of Science. Thousand
Oaks, CA: Sage Publication, Inc.
131.Leedy, P., D. and Ormrod, J., E., (2015). Practical Research: Planning and
Design(11th ed.). Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
132.Rubin, H.J. and Rubin, I.S. (2005), Qualitative Interviewing: The Art of Hearing
Data, 2nd ed.,Sage, Thousand Oaks, CA.
133.Berg, B. L. (1986). Arbitrary Arbitration: Diverting Juveniles Into the Justice System.
Juvenile and Family Court Journal .37(5):31 – 42.
134.Explorable.com. (2009, Sep 16). Convenience Sampli. Retrieved Nov 13, 2015, from
https://explorable.com/convenience-sampling.
135.Lee, R. M. (1993). Doing research on sensitive topics. Newbury Park. CA:Sage.
136.Goodman, L.A. (1961). Snowball sampling. Annals of Mathematical Statistics. 32
(1):148–170.
137.Gentles, S. J., Charles, C., Ploeg, J., and McKibbon, K. (2015). Sampling in Qualitative
Research: Insights from an Overview of the Methods Literature. The Qualitative Report, 20(11),
1772-1789. Retrieved from http://nsuworks.nova.edu/tqr/vol20/iss11/5.

138.Miles, MB, & Huberman, AM (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook
115 (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
 ‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫‪139.Simith, J., Firth, J.(2011). Qualitative data analysis: the framework approach. Nurse‬‬
‫‪Researcher.18:52-62.‬‬

‫‪140.Srivastava,A. and Thomson, SB. (2009). Framework Analysis: A Qualitative Methodology for‬‬
‫‪Applied Policy Research. Journal of Administration and Governance,4, 72-79.‬‬

‫‪141.Furber, C 2010, 'Framework analysis: a method for analysing qualitative data' African Journal‬‬
‫‪of Midwifery and Women's Health, vol. 4, no. 2, pp. 97-100.‬‬

‫‪ .142‬نیک پیما‪ ،‬ن‪ ، .‬عابد سعیدی‪ ،‬ژ‪ ،.‬آذرگشب ا‪ .‬و علوی مجد‪ ،‬ح‪ .)1392( . .‬تحلیل چارچوب شیوه ای برای تحلیل داده های‬
‫کیفی‪ .‬نشریه پایش‪.50-41:)13(.‬‬

‫‪ .143‬تعاریف و مفاهیم استاندارد آماری های آماری ها و گزارش برای استفاده در طرح‪ .)1393( .‬ریاست جمهوری اسالمی‬
‫ایران معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی مرکز آمار ایران‪.‬‬

‫‪ .144‬نواب پور ح‪ .‬ر‪ .)1379( .‬نظام تولید آمار های رسمی در ایران‪ ،‬مجله برنامه و بودجه‪ ،‬شماره ‪ 58‬و ‪.59‬‬

‫‪.145‬شباک ا‪ .)1392( .‬نظام مدیریت کیفیت آمارهای رسمی از دیدگاه سازمانهای مهم بین المللی آماری‪ ،‬مبانی و مقایسه‪.‬‬
‫مجله بررسیهای آمار رسمی ایران‪ ، 24 ،‬شماره‪ ،1‬بهار و تابستان‪.‬‬

‫‪146. Greenwald, M, Fredian, T. Schissel, D. and Stillerman, J. (2012) . A metadata catalog for‬‬
‫‪organization and systemization of fusion simulation data, Fusion Eng. Des. 87 (12) 2205–2208.‬‬

‫‪147. Stillerman, J. , Greenwald, M. and Wright. J. (2018). Scientific data management with‬‬
‫‪navigational metadata.Fusion Eng. Des. 128.113-116.‬‬

‫‪.148‬طبقهبندی محوری محصوالت‪ .)1394( .‬ریاست جمهوری اسالمی ایران معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی مرکز آمار‬
‫ایران‪..88 .‬‬
‫‪ .149‬حمیدی‪ ،‬ع‪ .‬اناری‪ ،‬م‪ ،.‬نجفی‪ ،‬ز‪ ،.‬رجبی‪ ،‬س‪ .‬و عباسی‪ ،‬ا‪ . )1385( .‬کدگذاری با کمک رایانه‪ .CAC‬فصلنامۀ گزیدۀ مطالب آماری‪.‬‬
‫‪.88-71 .)1(17‬‬

‫‪116‬‬
‫شناسایی شگردهای تقلب بیمهگذار علیه بیمهگر در بیمههای زندگی در ایران و کشورهای منتخب‬

‫ی‬ ‫بازنگری شرای عمومی بیمه اتوم ی (بیمه بدنه) و ارا ه یشن ادهای ا‬

‫‪117‬‬