Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku

– Gia Lai)

TÓM TẮT LÝ THUYẾT CHƢƠNG NGUYÊN TỬ

BÀI 1: CẤU TẠO – KHỐI LƢỢNG – KÍCH THƢỚC NGUYÊN TỬ
+ Cấu tạo bởi các hạt electron
Vỏ - Mang điện tích âm
Cấu tạo Nguyên tử (điện tích âm) Điện tích 1e: q1e = - 1,6.10-19C ( Quy ước : 1- )
Thomson tìm ra năm 1897 - Khối lƣợng rất nhỏ
Khối lượng1e: m1e = 9,1.10-31kg
+ Cấu tạo bởi các hạt proton và hạt nơtron
Mang ñt (+): q = +1,6.10-19C (1)
 1p
Hạt nhân - Hạt proton 
Coù khoái löôïng: m1p = 1,672.10-27 kg
(điện tích dương)
E.Rutherford tìm ra năm  ko mang ñieän: q1n = 0

1911 - Hạt nơtron 
Coù khoái löôïng: m1n = 1,674.10 kg
-27


Nhận xét: (1) Nguyên tử có CẤU TẠO RỖNG và có DẠNG HÌNH CẦU
(2) Vì điện tích electron = điện tích proton => nguyên tử TRUNG HÕA VỀ ĐIỆN (e=p)
m1proton 1,672.1027
(3)   1837 => Khối lượng 1p >> 1e và khối lượng 1n >>1e => khối
m1 electron 9,1.1031
lƣợng nguyên tử tập trung ở hạt nhân.
Lƣu ý: nguyên tử nhỏ nhất là H ( chỉ có 1e và 1p, không có hạt n), khối lƣợng H = 1u
m tuyeät ñoái = m proton + m nôtron + m electron ; m töông ñoái = m proton + m nôtron
    
Khối lƣợng ng tử m haït nhaân m lôùp voû m haït nhaân
( khoảng 10-26 kg) Đơn vị của khối lượng nguyên tử có thể tính bằng gam hoặc u
Với 1u = 1/12 khối lượng nguyên tử 126 C = 1,66.10-27kg = 1,66. 10-24 gam
Đƣờng kính nguyên tử khoảng 1 Å = 10-10m = 10-8cm = 0,1nm
o
Kích thƣớc ng tử Đơn vị chuyển đổi: 1m = 102 cm = 106 mm = 109 nm = 1010 A
o
(d khoảng 1A ) d nguyeân töû
= 10.000 laàn => d nguyeân töû
>> d haït nhaân
d haït nhaân

Bán kính nguyên tử H = 0,053nm ( nguyên tử nhỏ nhất)

KÍ HIỆU NGUYÊN TỬ
 Z: soá hieäu ng töû, soá ñôn vò ñieän tích haït nhaân

Kí hieäu 1 nguyeân töû: AZ X trong ñoù  Z = soá p = soá e
A: soá khoái ( A = Z + n = p + n = e + n)

BÀI TOÁN TÍNH HẠT
DẠNG 1: TÍNH HẠT CỦA MỘT NGUYÊN TỬ
- Dựa theo điện tích lớp vỏ hoặc điện tích hạt nhân
®iÖn tÝch vá Z ®iÖn tÝch nh©n Z
+ Sè e =  19
; Sè proton = 
®iÖn tÝch 1e 1, 6.10 ®iÖn tÝch 1p 1, 6.1019
- Dựa theo mối quan hệ giữa các hạt mang điện và không mang điện
+ Trong nguyên tử: hạt mang điện là p = e ; hạt không mang điện là n.
- Dựa theo điều kiện bền của nguyên tử.

+ Trong 82 nguyên tố đầu tiên trong bảng tuần hoàn luôn có : p  n  1,5 p 
 h¹t  p   h¹t
3,5 3

(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 1
 Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku – Gia Lai)
DẠNG 2: TÍNH HẠT CỦA MỘT ION
- Ion dương ( cation) là phần tử mang điện tích dương được tạo thành khi nguyên tử MẤT ELECTRON
- Ion âm ( anion) là phần tử mang điện tích âm được tạo thành khi nguyên tử NHẬN ELECTRON
R - xe 
 R x+ X + ye 
 R y-
p toång haït = 2p-x + n p toång haït = 2p+y + n
p = e   p = e  
  p-x =>  haït mang ñieän = 2p -x   p+y =>  haït mang ñieän = 2p +y
n n  haït khoâng mang ñieän = n n n  haït khoâng mang ñieän = n
   

BÀI 2: NGUYÊN TỐ HÓA HỌC – ĐỒNG VỊ - NGUYÊN TỬ KHỐI TRUNG BÌNH

- NGUYÊN TỐ HÓA HỌC: là tập hợp những nguyên tử có cùng ĐIỆN TÍCH HẠT NHÂN.
Ví dụ: Nguyên tố OXI là tập hợp của 3 nguyên tử 168 O ; 178 O vaø 188 O
- ĐỒNG VỊ : là những nguyên tử có cùng ĐIỆN TÍCH HẠT NHÂN nhưng khác nhau số NOTRON dẫn đến
SỐ KHỐI khác nhau.
Ví dụ: 168 O ; 178 O vaø 188 O là 3 đồng vị
Cho biết: H có 3 đồng vị 11 H ; 21 H vaø 31 H
O có 3 đồng vị 16
8
O ; 178 O vaø 188 O
N có 2 đồng vị 14
7
N vaø 157 N
Đáp án : 3 phân tử gồm N 147 N ; 157 N 157 N ; 147 N 157 N
14
7
Số phân tử N2 tối đa 
       
MN =28 MN =30 MN =29
2 2 2

Đáp án : 6 phân tử gồm O O ; O O ; O 188 O ; 168 O 178 O ; 168 O 188 O ; 178 O 188 O
16
8
16
8
17
8
17
8
18
8
Số phân tử O2 tối đa 
            
MN =32 MN =34 MN =36 MN =33 MN =34 MN =35
2 2 2 2 2 2

Đáp án : 10 phân tử gồm

16
8
O 168 O 168 O ; 178 O 178 O 178 O ; 188 O 188 O 188 O ; 168 O 168 O 178 O ; 168 O 168 O 188 O
     
M N =48 MN =51 MN =54 MN =49 MN =50
Số phân tử O3 tối đa 2 2 2 2 2

O O O ; O O O ; O O O ; O O O ; O O 18 O
17 17 16 17 17 18 18 18 16 18 18 17 16 17
    8
8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8
M N =50 MN =52 MN =52 MN =53 M N =51
2 2 2 2 2

Soá phaân töû NO = soá caùch choïn N × soá caùch choïn O

Số phân tử NO tối đa choïn 1 N trong2 ñoàng vò 14 N vaø 15N => coù 2 caùch
+ => soá pt NO = 2×3=6

 choïn 1 O trong 3 ñoàng vò O , O vaø O => coù3 caùch
16 17 18

Soá phaân töû NO2 = soá caùch choïn N × soá caùch choïn O2
Số phân tử NO2 tối đa choïn 1 N trong2 ñoàng vò 14 N vaø 15N => coù 2 caùch
+ => soá pt NO2 = 2×6=12
 
choï n 1 O 2
trong 3 ñoà ng vò 16
O ,17
O vaø 18
O => coù 6 caù c h
Soá phaân töû N2O = soá caùch choïn N2 × soá caùch choïn O

Số phân tử N2O tối đa choïn 1 N2 trong2 ñoàng vò 14 N vaø 15N => coù3 caùch
+ => soá pt N2O = 3×3=9

 choïn 1 O trong 3 ñoàng vò O , O vaø O => coù3 caùch
16 17 18

Soá phaân töû H2O = soá caùch choïn H2 × soá caùch choïn O
Số phân tử H2O tối đa choïn 1 H2 trong3 ñoàng vò 1H ; 2 H vaø 3H => coù 6 caùch
+ => soá pt H2O = 6×3=18
choïn 1 O trong 3 ñoàng vò O , O vaø O => coù3 caùch
16 17 18

(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 2
 Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku – Gia Lai)

Soá phaân töû H2O2 = soá caùch choïn H2 × soá caùch choïn O2
Số phân tử H2O2 tối đa 
choïn 1 H2 trong3 ñoàng vò H ; H vaø H => coù 6 caùch
1 2 3

+ => soá pt H2O2 = 6×6=36

choïn 1 O2 trong 3 ñoàng vò O , O vaø O => coù 6 caùch
16 17 18

Soá phaân töû NH3 = soá caùch choïn N × soá caùch choïn H3
Số phân tử NH3 tối đa choïn 1 N trong2 ñoàng vò 14 N vaø 15N => coù 2 caùch
+ => soá pt NH3 = 2×10=20
choïn 1 H3 trong3 ñoàng vò H ; H vaø H => coù 10 caùch
1 2 3

Soá phaân töû N2O = soá caùch choïn N2 × soá caùch choïn O

Số phân tử N2O3 tối đa choïn 1 N2 trong2 ñoàng vò 14 N vaø 15N => coù3 caùch
+ => soá pt N2O = 3×3=9
choï n 1 O trong 3 ñoà ng vò 16
O ,17
O vaø 18
O => coù3 caù c h
Soá p/ töû HNO2 = soá caùch choïn H × soá caùch choï n N×soá caùch choïn O2

Số phân tử HNO2 tối choïn 1 H trong1H ; 2 H vaø 3H => coù3 caùch


đa + choïn 1 N trong 14 N vaø 15N => coù 2 caùch => soá pt HNO 2 = 3×2×6=36
choïn 1 O trong 16O ,17O vaø 18O => coù 6 caùch
 2

Soá phaân töû NO2 = soá caùch choïn N × soá caùch choïn O2

Số phân tử HNO3 tối choïn 1 H trong1H ; 2 H vaø 3H => coù3 caùch


đa + choïn 1 N trong 14 N vaø 15N => coù 2 caùch => soá pt HNO 2 = 3×2×10=60
choïn 1 O trong 16O ,17O vaø 18O => coù 10 caùch
 3

- NGUYÊN TỬ KHỐI TRUNG BÌNH ( SỐ KHỐI TRUNG BÌNH) :

 AZ1 X1 : chieám x% soá nguyeân töû
 A .x + A 2 .y + A3 .z
 A2 AX = 1
Nguyeân toá X goàm  Z X2 : chieám y% soá nguyeân töû  > 100
 A3 vôùi x  y  z  100
 Z X3 : chieám z% soá nguyeân töû

A1 .a + A2 .b+A3 .c
Neáu ñeà cho tæ leä nguyeân töû X1 : X 2 : X 3 = a : b : c thì A=
a+b+c

n - n = a => A - A = a
 1 2 1 2

Ñoái vôùi baøi toaùn tìm soá khoái hs caàn löu yù A1 ,A 2 ,A 3 laäp thaønh caáp soá coäng

=> A = A1 + A3
 2
2
A2
Baøi toaùn yeâu caàn tính % khoái löôïng ñoàng vò X 2 trong hôïp chaát M a X b
+ Böôùc 1: tìm A, x1 , x 2 , x 3 , A1 , A 2 , A 3
m M X = 1.(a.M + b.A X ) gam
 a b
+ + Böôùc 2: goïi M a X b :1 mol =>  x A
nX =b mol =>n A2 X = b. 2 =>m 2 X 2 =A 2 .n A2 X (gam)
 2 100 2

A2
m X2
+ Böôùc 3: tính %m A2 X2 /Ma X b = .100 = ñaùp soá
mM X
a b

A2
Baøi toaùn yeâu caàn tính soá nguyeân töû cuûa ñoàng vò X 2 trong m gam hôïp chaát M aX b
A2 A2
+ Tìm mol Ma Xb =>mol X =>mol X2 => soá nguyeân töû X2 = mol X2 . 6,023.1023

(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 3
 Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku – Gia Lai)
TÓM TẮT CẤU TẠO VỎ NGUYÊN TỬ
Sự chuyển động của electron trong nguyên tử. Obitan nguyên tử
- Trong nguyên tử, c{c electron chuyển động rất nhanh xung quanh hạt nh}n v| không theo một quỹ
đạo x{c định.
- Obitan s có dạng hình cầu, obitan p có dạng hình số 8 nổi, obitan d, f có hình dạng phức tạp.
z z z z

x x x x
y y y y

Obitan s Obitan px Obitan py Obitan pz

Lớp và phân lớp electron

TÓM TẮT NỘI DUNG CẤU TẠO VỎ ELECTRON
LỚP PHÂN LỚP OBITAL SỐ E TỐI ĐA (1 LỚP)
( c{c e có năng lượng ( c{c e có năng lượng ( vùng ko gian xq hạt
gần bằng nhau) bằng nhau) nh}n m| x{c suất tìm
thấy e l| lớn nhất)
n= 1 (K) 1s 1AO 2
n= 2 (L) 2s 2p (1 + 3 ) AO 8
n= 3 (M) 3s 3p 3d (1 + 3 + 5) AO 18
n= 4 (N) 4s 4p 4d 4f (1 + 3 + 5 + 7) AO 32
n= 5 (O) 5s 5p 5d 5f 5g…. (1 + 3 + 5 + 7 + 9) AO …..
………. ………. ………. ……
Lớp thứ n n ph}n lớp n2 obital 2. n2 (electron)
TÓM TẮT NỘI DUNG CHÍNH CẤU HÌNH E

Cấu hình electron thu gọn = [khí hiếm]……..

+ Khí hiếm gồm 2He: 1s2 => Những nguyên tố có Z từ 3 đến 9 => Cấu hình e:[He]…………
2 2 6
10Ne: 1s 2s 2p => Những nguyên tố có Z từ 11 đến 17 => Cấu hình e:[Ne]…………
2 6
18Ar: [Ne]3s 3p => Những nguyên tố có Z từ 19 đến 35 => Cấu hình e:[Ar]…………
10 2 6
36Kr: [Ar]3d 4s 4p => Những nguyên tố có Z từ 37 đến 53 => Cấu hình e:[Kr]………
+ Khuynh hƣớng nhƣờng nhận e của nguyên tố:
- Nguyên tố khí hiếm có 8e lớp ngoài cùng nên bền vững.
- Nguyên tố kim loại có (1,2,3)e ở lớp ngoài cùng => không bền => có khuynh hướng nhường 1,2,3e tạo ion
dương ( cation) để đạt cấu hình bền khí hiếm: R - xe  Rx+
- Nguyên tố phi kim có (5,6,7)e ở lớp ngoài cùng => không bền => có khuynh hướng nhanaj3, 2, 1e tạo ion
âm (anion) để đạt cấu hình bền khí hiếm: X + ye   Xy

(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 4
 Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku – Gia Lai)
CHƢƠNG 2- TÓM TẮT KIÊN THỨC BẢNG HỆ THỐNG TUẦN HOÀN
3 nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố trong bảng HTTH
+ Các nguyên tố được xếp theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân
+ Các nguyên tố có cùng số lớp e được xếp cùng 1 hàng ngang ( gọi là chu kỳ) => bảng HTTH có 7 chu kỳ
+ Các nguyên tố có cùng số e hóa trị được xếp cùng 1 cột ( gọi là nhóm) => bảng tuần hoàn có 16 nhóm gồm
8 nhóm A và 8 nhóm B ( nhóm VIIIB có 3 cột)

SO SÁNH SỰ BIẾN ĐỔI CÁC ĐẠI LƢỢNG.

(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 5
 Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku – Gia Lai)
ELECTRON HÓA TRỊ
- Electron hóa trị : là electron có khả năng tham gia liên kết hóa học
Nhoùm A(hoï s, p) : e hoùa trò = e lôùp ngoaøi cuøng


Electron hoùa trò  e hoùa trò x  y neáu x  10
Nhoùm B ( hoï d, f): 3d 4s
x y

 e hoaù trò  y neáu x  10

XÁC ĐỊNH 2 NGUYÊN TỐ DỰA THEO VỊ TRÍ TRONG BẢNG HTTH

 cuøng 1 chu kyø  TH1 : ZY Z X  1  cuøng1 nhoùm  TH1:ZY -ZX =8
2 nguyeân toá    2 nguyeân toá  =>2 TH
 2 nhoùm lieân tieáp  TH2 : ZY  Z X  1  2 chu kyø lieân tieáp  TH2 :ZY -ZX =18

XÁC ĐỊNH NGUYÊN TỐ THEO PHƢƠNG TRÌNH PHẢN ỨNG

LOẠI 1: XÁC ĐỊNH 1 KIM LOẠI HÓA TRỊ x = 1,2,32.1.1.
Hóa trị - công thức hóa học
Kim loại Phi kim Nhóm nguyên tố
-OH, -NO3 (nitrat), -NO2
Hóa trị I Li, Na, K, Ag. H, F, Cl, Br, I. (nitrit), -NH4 (amoni), -HSO3, -
HSO4, -H2PO4.
Còn lại (Ca, Ba, Mg, =SO4 (sunfat), =SO3 (sunfit),
Hóa trị II O
Zn,…). =CO3 (cacbonat), =HPO4.
Hóa trị III Al, Au. ≡PO4 (photphat).

Công thức thường dùng trong hóa học

(a) Công thức tính số mol
1. Khối lượng chất 2. Thể tích khí đktc 3. Nồng độ mol
m V
Công thức n n n  CM .V
M 22, 4
m: khối lượng chất (g) n: số mol CM: nồng độ mol của dd (mol/l hay
Ý nghĩa M: khối lượng mol V: thể tích khí ở đktc M)
(g/mol). (l) V: thể tích dung dịch (l)
(b) Nồng độ dung dịch
1. Nồng độ mol 2. Nồng độ phần trăm 3. Khối lượng riêng
n mct mdd
Công thức CM  C%  .100% D
V mdd Vdd
CM: nồng độ mol của mct: khối lượng chất tan D: khối lượng riêng của dd
dd (mol/l hay M) (g) (g/ml).
Ý nghĩa
V: thể tích dung dịch (l) mdd: khối lượng dung Vdd: thể tích dung dịch (ml)
dịch (g)
Raén A + dung dòch B 
 keát tuûa C + dung dòch D+ khí F
Lưu ý :
=> m dung dòch D = m raén A + m ddB - m keát tuûa C - m khí F

10D.C%
Chuyển đổi CM và C%: C M 
M
MA
(c) Tỉ khối hơi của khí A so với khí B d A/B  MA, MB l| khối lượng mol của A v| B.
MB
(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 6
 Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku – Gia Lai)
Một số phản ứng hóa học QUAN TRỌNG
t0
(1) Kim loại + Phi kim 
 Muối hoặc Oxit
Điều kiện xảy ra phản ứng: Kim loại v| phi kim phải hoạt động.
(2) Kim loại đứng trước (H) + Axit (HCl, H2SO4 loãng) 
 Muối + H2 
Điều kiện xảy ra phản ứng: Kim loại phải đứng trước (H) trong dãy hoạt động hóa học.
(3) Oxit kim loại + Axit (HCl, H2SO4 loãng) 
 Muối + H2O
Phản ứng xảy ra với mọi oxit của kim loại.
(4) Dung dịch Muối + Dung dịch Bazơ (NaOH, KOH, …) 
 Muối mới + Bazơ mới
Điều kiện xảy ra phản ứng: Phải có ít nhất một chất kết tủa tạo th|nh hoặc có khí tho{t ra.
t0
(5) Nung bazơ không tan (kết tủa) 
 Oxit tương ứng + H2O
Điều kiện xảy ra phản ứng: Bazơ thực hiện nung phải l| chất kết tủa (dựa bảng tính tan).
(6) Muối + Axit (HCl, H2SO4 loãng), … 
 Muối mới + Axit mới
Điều kiện xảy ra phản ứng: Axit tương ứng của muối phải yếu hơn HCl, H2SO4 loãng, …
Lưu ý: Một số axit mới sinh ra kém bền thì ngay lập tức bị ph}n hủy th|nh khí v| nước.
Ví dụ: H2CO3 kém bền: H2CO3 
 CO2  + H2O.
Phản ứng ví dụ: Na2CO3 + 2HCl 
 2NaCl + CO2  + H2O

 KÍCH THƯỚC NGUYÊN TỬ (VẬN DỤNG CAO)

o
- Đơn vị kích thước nguyên tử là: nm (nanomet) hay A (angstrom)
o o o o
1nm  109 m; 1A  1010 m; 1nm  10 A ; 1m  109 nm  1010 A; 1cm  107 nm  108 A

4 Vnt : thÓ tÝch nguyªn tö (cm3 ) 3Vnt

- Nguyªn tö cã d¹ng h×nh cÇu: Vnt  .3,14.R ; 
3
 R 3
3 R: b¸n kÝnh nguyªn tö 4.3,14
a.Vtt
- C¸c tinh thÓ nguyªn tö: h×nh cÇu chiÕm a% thÓ tÝch, cßn l¹i l¯ khe rçng  Vnt 
100
m nt
- Khèi l­îng riªng cña tinh thÓ nguyªn tö: D  (g/cm3 ) ; m nt  M.1,6605.1024 (g)
Vtt

m nt M.1,6605.1024
 Vtt  
D D
Ví dụ. Khối lượng riêng của canxi kim loại l| 1,55 g/cm3. Giả thiết rằng, trong tinh thể canxi c{c nguyên tử
l| những hình cầu chiếm 74% thể tích tinh thể, phần còn lại l| khe rỗng. B{n kính nguyên tử canxi tính theo
lí thuyết l|
A. 0,185nm. B. 0,196nm. C. 0,155nm. D. 0,168nm.
Hướng dẫn giải
m tt (Ca) m tt
D   Vtt 
Vtt D
4 74 74 m tt
Nguyªn tö cã d¹ng h×nh cÇu  Vngtö  R3ngtö  Vtt  .
3 100 100 D
3
74 m tt 3 74 40.1,6605.1024 3
 R ngtö  3 . .  R ngtö  . .  1,96.108 cm  0,196 nm
100 D 4.3,14 100 1,55 4.3,14
 §¸p ¸n B
(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 7
 Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku – Gia Lai)

LIÊN KẾT ION VÀ LIÊN KẾT CỘNG HÓA TRỊ

Giống nhau : Các nguyên tử liên kết với nhau để đạt cấu hình electron bền vững của khí hiếm.
Khác nhau : Liên kết ion và liên kết cộng hoá trị khác nhau về …………. liên kết và …………… liên kết :
Loại liên kết Liên kết ion Liên kết cộng hoá trị
………………………………………… ………………………………………………
Bản chất
………………………………………… ………………………………………………

Na+ + Cl- H  H  H  H
…………………………………… Cl  Cl  Cl  Cl
Ví dụ
…………………………………………
H  Cl  H Cl
…….

Các ……………………………. liên kết Xảy ra giữa các nguyên tố có

Điều kiện hình ……………………………………. hoặc
với các …………………………….
thành liên kết ……………………….. Thường xảy ra giữa
các nguyên tố phi kim các nhóm 4, 5, 6, 7.
Người ta thường dựa vào giá trị hiệu độ âm điện giữa hai nguyên tử của một liên kết để có thể biết được loại liên kết :
Hiệu độ âm điện (  ) Loại liên kết

………   <……… Liên kết ………………………………………………….

………<  <………. Liên kết ………………………………………………….

 …………….. Liên kết …………………………………………………..

● Chú ý : Quy ước này chỉ có ý nghĩa tương đối, có nhiều ngoại lệ và có nhiều thang đo độ âm điện khác nhau. Ví dụ
phân tử HF có hiệu độ âm điện > 1,7 nhưng vẫn là hợp chất cộng hóa trị.

CÔNG THỨC CẤU TẠO CỦA CÁC CHẤT THAM KHẢO

Công thức phân tử Công thức electron Công thức cấu tạo
N2

NH3

CH4

C2H4

C2H2

Cl2

HCl

H2O

H2S

(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 8
 Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku – Gia Lai)
Công thức phân tử Công thức electron Công thức cấu tạo
Cl2O

Cl2O3

Cl2O5

Cl2O7

SO3

P2O5

CO2

SO2

P2O3

N2O5

NO2

CO
NO

HClO

HClO2

HClO3

(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 9
 Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku – Gia Lai)
HClO4

H2CO3

H2SO3

H3PO4

H2SO4

HNO3

HNO2

H3PO3

N2O5

Cl2O7

(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 10
 Bồi dƣỡng kiến thức lớp 10 + 11 +Luyện thi quốc gia lớp 12 (Địa chỉ: 01 – Ngô Mây – Pleiku – Gia Lai)
HÓA TRỊ VÀ SỐ OXI HÓA
Hóa trị
Điện hóa trị Cộng hóa trị
Là điện tích của nguyên tố trong hợp chất ion Là số liên kết của nguyên tố được tạo ra trong hợp
chất cộng hóa trị
Cách viết: số + dấu Cách viết: I, II, III, IV, V, VI …
Ví dụ: Ví dụ:
CaF2:Ca có điện hóa trị … và F có điện hóa trị … Trong phân tử H2O: H – O – H
+ cộng hóa trị của O: ….
+ cộng hóa trị của H: ….
SỐ OXI HÓA

Quy tắc 1: Số oxi hóa của đơn chất = 0

Quy tắc 2: Trong hợp chất số oxi hóa của O là -2
trừ (H2O2, Na2O2, OF2 )
Quy tắc 3: Tổng số oxi hóa của các nguyên tố
trong hợp chất = 0
Quy tắc 4: Tổng số oxi hóa của các nguyên tố
trong ion = điện tích ion
PHẢN ỨNG OXI HÓA – KHỬ
Phản ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học xảy ra trong đó có sự chuyển electron giữa các chất phản ứng hoặc phản
ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học trong đó có sự thay đổi số oxi hóa của một hoặc nhiều nguyên tố.
Cách nhớ : Đối với chất oxi hóa và chất khử :

1. Chất khử: Là chất …………..electron, sau phản ứng số oxi hóa của nó ………………………………………...
2. Chất oxi hóa: Là chất …………electron, sau phản ứng số oxi hóa của nó ………………………………….….
3. Sự oxi hóa (quá trình oxi hóa): Là sự …………... Chất…………..tham gia quá trình oxi hóa hay bị oxi hóa.
4. Sự khử (quá trình khử) Là sự ……….electron. Như vậy chất ………………tham gia quá trình khử hay bị khử.
5. Sản phẩm khử :Là sản phẩm sinh ra từ quá trình khử.
6. Sản phẩm oxi hóa: Là sản phẩm sinh ra từ quá trình oxi hóa.
Phƣơng pháp thăng bằng electron
Bƣớc 1 : Xác định số oxi hóa của các nguyên tố trong phản ứng (chỉ nên biểu diễn số oxi hóa của những
nguyên tố nào có sự thay đổi số oxi hóa). Từ đó dựa vào dấu hiệu nhận biết để xác định chất oxi hóa, chất
khử.
Bƣớc 2 : Viết các quá trình oxi hóa và quá trình khử và cân bằng mỗi quá trình.
Bƣớc 3 : Tìm hệ số thích hợp cho chất oxi hóa và chất khử theo nguyên tắc : Tổng số electron mà
chất khử nhường (cho) bằng tổng số electron mà chất oxi hóa nhận. Tức là đi tìm bội số chung nhỏ nhất của
số electron cho và số electron nhận, sau đó lấy bội số chung đó chia cho số electron cho hoặc nhận thì được
hệ số của chất khử và chất oxi hóa tương ứng.
Bƣớc 4 : Đặt hệ số của chất oxi hóa và chất khử vào phương trình phản ứng. Sau đó chọn hệ số thích
hợp cho các chất còn lại trong phản ứng.

(Biên soạn: Nguyễn Xuân Phong – Hóa Lý thuyết + Hóa Lý – Đại Học Quy Nhơn -Tel: 0974465198) Trang 11