Ödevin Kesinlik Kazanması

Vedat Temiz
 Ödevin analizi

Konstrüksiyon bürosuna bir ödev

şeklinde gelen ürün (veya teknik yapıt)
fikri, daha çok gerçekleştirilmesi
istenen sistemin çevre büyüklüklerini
kapsar. Yani, müşteri makinanın içinde
neler olduğu ile değil, makinanın ne
yapması gerektiği ile ilgilidir.

Konstrüksiyon bürosundaki uğraşı ise

daha çok makinanın içinde neler olması
gerektiğine yöneliktir. Bu iki farklı
görüşü bağdaştırmak için ''Ödev'' in
konstrüktör gözü ile de bir kere daha
incelenmesi gerekecektir.
 Konunun Önemi
• Konstrüktif geliştirme sürecinin bütün aşamalarındaki başarı şansı ödev
tanımlamasının iki yönlü olarak tam bir kesinlik kazanmasına bağlıdır. Bu
nedenle siparişin kesinleşmesinden sonra, istek sahibi ve konstrüktör
arasında bir diyalog kurulması zorunludur. Böyle bir bilgi alış verişinde
aşağıdaki sorulara bir kere daha cevap aramak gerekir:
• Esas problem nedir? Anlayış farkı var ise nasıl giderilir?
• Genellikle düşünülmüş olup, açıklanmamış olan arzular, beklentiler
var mıdır? Talep edenin düşünemediği hesaba katamadığı ve
özellikle sistemin içyapısına bağlı hususlarda fikir birliğine varılabilir
mi?
• Acaba ödev verilirken açıklanan şartların hepsi, sistemden istenen
fonksiyon için zorunlu mudur? Yoksa bilgi eksikliğinden ortaya çıkan
görüntü şartlar da mevcut mudur?
• İstenen sistemin geliştirilmesi bakımından hangi yollar açıktır? Ne
gibi kısıtlayıcı şartlar vardır?
 Konunun Önemi

• Bu çalışmalar esnasında hemen kesin

maddesel çözümler ele alınmamalıdır. Hatta
bu tip örnekler vermek bazen sakıncalı, diğer
bir deyimle daha iyi çözümleri önleyici olabilir.
• Ödevi açıklığa kavuşturan ikinci bir sorular
grubu da şunlar olabilir:
• Tasarlanacak çözüm hangi maksada yöneliktir?
• Hangi özelliklere sahip olmalı ve hangilerine
sahip olmamalıdır?
Eğer konu ürün planlama bölümünce yeteri kadar incelenmemiş ise veya
konstrüksiyon bürosunca böyle bir görüşe varılmış ise, aşağıdaki hususların
bir kere de konstrüksiyon bürosunca ele alınması yerinde olur:
• A) İşletmede gözlenen eksiklikler:
• Satış teşkilatına akseden müşteri şikâyetleri ve bunların analizi
• Montaj ve deney bölümlerinden gelen yakınmalar, eleştiriler
• B) Teknolojik durum:
• Rakip firma programları
• Benzer ödevlerle ilgili çözümler, bunlara ait eleştiriler
• Patent literatürünün incelenmesi
• C) Kesin veriler, ağırlık noktaları:
• Uluslar arası tavsiyeler, standartlar (milli ve milletlerarası)
• İşletmenin ürünleri ile ilgili kurumların koydukları sınırlar, kısıtlamalar
(sağlık ve emniyetle ilgili)
• D) Geleceğe dönük gelişmeler:
• Yapısal değişiklikler, model değişim eğilimleri
• Teknik-ekonomik politikalardaki değişim eğilimleri
• Kullanıcının gelecekteki davranışı ve istekleri ile ilgili varsayımlar
 Ödevi tanımlayan istek tipleri, İstekler listesi

• İstekler ödevin amaçladığı teknik sistemi tanımlayan

çeşitli özellikleri niteliksel veya niceliksel olarak
belirten büyüklüklerdir.
• Bunlar teknik sistemin giriş ve çıkış büyüklükleri
kümesini meydana getiren çevre büyükleridir.
• Bu büyüklükler fonksiyonla ilgili olarak madde, enerji,
sinyal türünde; insan makina ilişkilerine bağlı olarak
ergonomik ve ekonomik koşullarla ilgili olarak mali
boyutlarda olabilir. Genel olarak ödevi tarif eden
istekleri üç kategoriye ayırmak mümkündür
 İstek Tipleri

• 1) Kesin İstekler: Ödevin Çözümünde muhakkak

yerine getirilmesi istenen istekler. (K)

• Bu istekleri de ikiye ayırmak mümkündür:

– a) Çok dar toleranslarda yerine getirilmesi gerekenler.

Örneğin sistemin ağırlığı 1500 kg (-10 kg) olacaktır gibi.
– b) Bir üst veya alt sınır belirten istekler. Örneğin sistemin
ağırlığı 1500 kg mı geçmeyecektir veya tavan yüksekliği 8 m
den daha küçük olmayacaktır gibi.
 İstek Tipleri
• 2) Arzu tipi istekler: (A)
• Bu tip isteklerin gerçekleştirilmesi zorunlu değildir. Ancak
maliyet artışı olmaksızın veya müşteri ile anlaşarak çok az bir
maliyet artışı karşılığında bunların yerine getirilmesi işletmenin
pazar şansını arttırır.
• Bu tip istekleri bir önem sırasına göre dizmek, konstrüksiyonun
değerlendirme aşamasında yarar sağlar.
• Örneğin bir hız değiştiricisi için ödev tarifinde değiştirme işinin
el kumandası ile yapılması istenmiştir. Ayrıca, müşteri arzu tipi
bir istek olarak ileride bunun otomatik kumandaya
dönüştürülmesi imkânlarının da konstrüksiyon esnasında
düşünülmesini arzulayabilir ancak şart koşmaz.
 İstek Tipleri

• 3) Hedef gösteren istekler: (H)

• Bu tip istekler müşteri veya pazar talebi ile ilgili değildir.
• Konstrüktif geliştirme sürecinin ilerleyen fazlarında artan
bilgiler, geliştirilmekte olan sistem veya bunun değişkenleri
için geleceğe ait bazı konstrüktif yeniliklerin yapılabileceğini
ortaya koyar. Bunların işletme içi bilgi olarak kaydedilmesi
gelecek için yarar sağlar.
• Aynı teknik sistemin daha ileri kuşakları için bu istekler
doğrultusunda araştırma ve incelemelerin yapılması, yeni ürün
fikirlerinin oluşmasına yardımcı olur.
• (H) tipi istekler sadece işletmenin kendine ait dokümanlarda
belirtecektir.
 Müşteri ve İstekler
Müşteriye özel istekler:
• müşteri tarafından özellikle istenirler
• müşterinin diğer rakip ürünlerle kıyaslamasını sağlar
• genellikle, bunların önem derecesi müşteri tarafından
belirlenir.
Temel istekler:
• açıklanmasına gerek yoktur, kendiliğinden bellidir
• müşteri memnuniyeti için çok önemlidir
• başarı şansını çok etkiler.
İlgi çekme amaçlı istekler
• genellikle ifade edilmez, ancak beklenir
• çoğunlukla müşteri tarafından bile fark edilmez
• özellikle fiyat artışı olmadan karşılanması beklenir
• üründe fark yaratır
 Mamul
planlama İstekler listesi
oluşturma işlemi
Temel pazar isteklerinin
tanımlanması

İstekler listesi oluşturma

Pazar segmenti için isteklerin
uygunluğunun tespiti

Müşteriye özel teknik performans

isteklerinin dokümantasyonu

Kontrol listesi ile isteklerin

düzeltilmesi veya genişletilmesi

İstekler listesinin yazılması

İstekler listesi
 İstekler Listesi oluşturma yöntemleri
Yüksek
• Geliştirmenin Ürün ömür
ön görülen çevriminin
karmaşıklığı analizi
• Problemin Ürün çalışma
karmaşıklığı ortamının
• Amaçlanan analizi
bütünlük Bağlantı
derecesi listeleri
• Problemin Ürün Sistematik
yenilik anketleri hale getirme
derecesi yönteminin
Düşük kapsamı,
Belirlenen ürün isteklerinin sayı ve kalitesi ve
yapılandırılması (yönteme bağlı olarak) derecesi
 Ürün anketleri

• İstekler listesi oluşturmanın en basit

yöntemidir. Anketin yapısı için aşağıdakiler
önerilmektedir.
1. Soru sayısı 10 ila 20 arasında olmalı. 20 sınırı
geçilmemeli.
2. Ana sorular çözümlerin amacı ve özelliklerini
hedef almalı
3. İlave sorular ise ürünün çevresi ile olan
ilişkisini açıklığa kavuşturmalı.
 Ürün anketleri
• Sorular için öneriler:
• Esas problem nedir?
• Ürün hangi özelliklere sahip olmalıdır?
• Ürün hangi özelliklere olmamalıdır?
• Ürünün çevresi ile etkileşimi (personel, sistem, malzeme vb.) ne şekildedir?
• Bu etkileşimlerin türü nedir?
• Çalışma süresi, duruş süresi, çalışma hızı nedir?
• Bu etkileşimler düzenli mi, kaçınılmaz mı, rastgele mi?
• Bunlar planlı mı? Öyleyse neden?
• Bunlar istenen mi, istenmeyen mi?
• Etkileşimlerin ürün özelliklerine etkisi nedir?
• Bu etkileşimler için üründe hangi istekler mevcut?
 Bağlantı listeleri

• Bu yöntem iki türlüdür:

1. Ana başlıklar ve kılavuz bilgilerle çalışmak.
Genellikle bağlantılı terimler, isteklerin
belirlenmesinde çok faydalı olur.
2. Senaryo yöntemi ile çalışmak.
Ürünün bütün ömür çevrimi göz önüne alınır ve
ömür fazları ile ilgili sorular sorulur.
İstekler listesinin hazırlanmasında yararlanılabilecek sistem özellikleri
1 Geometrik özellikler Büyüklük, yükseklik, genişlik, uzunluk, çap, alan ve hacim ihtiyacı, sayı (adet), Ana başlıklar ve
düzen, bağlantı, demontaj ve genişletme olanakları
2 Kinematik özellikler Hareket cinsi, hareket yönü, hız, ivme kılavuz bilgilerle
3 Kuvvetler Kuvvet yönü, büyüklüğü, değişikliği, ağırlık, şekil değiştirme, rijitlik, yaylanma çalışmak
Kinetik özellikler özellikleri, kitlesel kuvvet ve momentler, stabilite, rezonans durumları

4 Enerji Güç, verim, kayıp, sürtünme ve ventilasyon kayıpları, durum, durum

büyüklükleri (basınç, sıcaklık vb.), ısınma, soğuma, bağıl enerji, enerji
biriktirme, entalpi, entropi, enerji dönüşümü, enerji transferi vb.
5 Madde Madde akımı, iletimi, giren ve çıkan maddelerin fiziksel ve kimyasal özellikleri,
yardımcı maddeler, şart koşulan maddeler
6 Sinyal Giriş-çıkış ölçü büyüklükleri, kontrol devreleri, ölçü aletleri, gösterge tipleri,
merkezi veya dağınık kontrol sistemleri vb.
7 Ergonomi İnsan- makina ilişkisi, kullanma, kullanma ve kumanda noktalarının operatöre
göre konumları, kontrol aletlerinin yeri ve gözleme kolaylığı, ışık ve renk
durumları, iş emniyeti, çevre emniyeti vb.
8 İmalat ve imalat Fabrika ve işyeri olanakları ve ortaya çıkan sınırlar, tercih edilen imal usulleri,
kontrolü olanak dahilinde olan işleme hassasiyeti ve toleranslar, hatalı imalat yüzdesi,
süreç kontrol olanakları, firma ile işbirliği yapan diğer kuruluşların olanakları vb.
9 Montaj ve transport Özel montaj koşulları, temel durumu, iletim olanakları, köprü, tünel, karayolu,
demiryolu, su ve deniz yolu olanakları ve kısıtlamaları

10 Kullanma, bakım ve Sessiz ve titreşimsiz çalışma, aşınma derecesi, yağlama ve yağlama koşulları,
onarım teknik yapıtın kullanıldığı ortamın koşulları, bakım, bakımdan bağımsızlık
derecesi, periyodik bakım süreleri ve bakım programı, parça değiştirme ve
onarım olanakları vb.
11 Temin (fiyat) ve Üretim maliyeti, satış fiyatı, takım masrafları, amortisman, işletme giderleri,
işletme giderleri operatör masrafları (çok veya az)
12 Teslim tarihi ve Ürün geliştirmenin, özellikle konstrüktif geliştirme sürecinin zamansal olarak
koşulları planlanması, süreden evvel bitirme veya süre aşımı tahminleri
 Makina Sistemlerinin özellik
kategorileri
• İstekler listesi teknik yapıtın çeşitli özelliklerinden oluşan bir
kümeyi meydana getirmektedir.
• Teknik yapıtlar ekonomik ve sosyal hayatın çok değişik
ihtiyaçlarına cevap vermek üzere büyük bir çeşitlilik
gösteririler.
• Yapıtların kullanıldığı farklı alanlar, fonksiyonları ayni olsa dahi,
bunların birbirinden farklı özelliklerde olmalarını gerektirir.
• Buna bağlı olarak da, çöl şartlarında çalışan bir araca ait
istekler listesi ile soğuk iklimlerde çalışacak aracın istekler
listesi farklı yapıda olacaktır.
• Makina sistemlerinin ve bunların kullanılma alanlarının
çeşitliliği, özellik sınıflandırılmalarının da değişik tiplerde
yapılmasını gerektirir.
Makina sistemlerinin sınıflandırılması 1

• Teknik yapıtın fonksiyonuna göre; örneğin bağlama,dönüşüm,

daha somut olarak, tornalama,transport makinaları olarak,
• Makina içindeki operasyon tiplerine göre; madde, enerji,
sinyal tipi büyüklülerle meydana getirilen çeşitli işlemlere
göre,
• İş etkisini meydana getiren prensiplere göre; örneğin,
mekanik, hidrolik, optik, kimyasal, elektronik v.s. makinalar
gibi,
• Sistemin davranış biçimine göre; örneğin, güç büyüklüğüne (10
kW; 12,5 kW ; ... 100 kW lık), hıza, çeşitli çevre koşullarına
(soğuk iklim,tropik koşullar v.s.) göre,
Makina sistemlerinin sınıflandırılması 2

• Sistemin karmaşıklık veya teknolojik ilerilik derecesine göre;

örneğin yüksek teknolojik, yüksek prezisyon v.s. cihazları gibi,
veya eleman, eleman grubu, makina, makina grupları gibi,
• Üretim usulü benzerliklerine göre; örneğin, döküm, talaş alma,
presleme v.s. yolu ile üretilen elemanlar gibi,
• Geometrik şekillerine göre,
• Uygulanan malzeme tipine göre,
• Konstrüksiyonun, yeni, geliştirme, alan büyütme şeklinde
yapılan ayırımına göre,
• Nihai üretici firma isimlerine göre.
 Ekonomik Kollara Göre Sınıflandırma -1
Ekonomik Kol Makina Sistemleri
İlgi alanı Makina örnekleri
Madencilik Çıkarma Maden kesme, kazma makinaları
İletme Asansörler, konveyörler vb.
Hazırlama Yıkama, tasnif makinaları, vb.
Enerji Üretimi Buhar üretimi Çeşitli buhar kazanları, su hazırlama
sistemleri vb.
Termik makinalar Buhar-gaz türbinleri, motorlar vb.
Elektrik enerjisi üretimi Termik, nükleer, hidrolik santraller
Çelik Üretimi Ham demir üretimi Yüksek fırınlar, doğrudan redüksiyon
tesisleri vb.
Çelik üretimi Siemens-Martin, LD, Elektrik ark
ocakları vb., hadde tesisleri
Kimya Endüstrisi Kömür kimyası, petro- Reaktörler, distilasyon kolonları, boru
kimya vb. ve sirkülasyon sistemleri vb.
Boya üretimi Reaktörler, karıştırıcılar, boru sistemleri
vb.
Patlayıcı maddeler Kolonlar, karıştırıcılar, kontrol ve
kimyası emniyet sistemleri vb.
 Ekonomik Kollara Göre Sınıflandırma -2
Ekonomik Kol Makina Sistemleri
İlgi alanı Makina örnekleri
Kağıt Endüstrisi Selüloz üretimi Parçalayıcılar, kimyasal ayırıcılar,
beyazlatıcılar, kurutucular vb.
Kağıt üretimi Kalender sistemleri, kurutucular vb.
Taşıtlar Demiryolu araçları Lokomotifler, vagonlar, sinyal sist.
Karayolu araçları Kamyon, otomobil, otobüsler vb.
Denizyolu araçları Yük, yolcu gemileri, feribotlar vb.
Havayolu araçları Balonlar, uçaklar
Uzay araçları Çeşitli tip roketler, mekikler vb.
Tekstil ve deri Kumaş ve konfeksiyon İplik, dokuma, örme, boyama, dikiş
endüstrisi üretimi makinaları vb.
Gıda endüstrisi Şeker üretimi Parçalama ve ekstraksiyon makinaları,
santrifüjler vb.
Yağ, margarin üretimi Presler, santrifüjler, hidrojenizasyon
tesisleri vb.
Süt mamulleri Pastorizasyon, homojenizasyon ve
yoğunlaştırma makinaları vb.
 Ekonomik Kollara Göre Sınıflandırma -3
Ekonomik Kol Makina Sistemleri
İlgi alanı Makina örnekleri
Basım ve büro Matbaalar, bürolar Dizgi, baskı makinaları, yazı ve hesap
makinaları
Ziraat, ormancılık Zirai iletim, ekme, Traktörler, harman makinaları, hızar
toplama, odun kesme vb tesisleri vb.
Tıp, diş hekimliği Diyagnostik ve tedavi Röntgen, EKG, MR, bilgisayarlı
tomografi, diyaliz makinaları, kalp pili,
protez cihazları vb.
Dağıtım ve ticaret Marketler, paketleme Yazar kasalar, paketleme makinaları vb.
tesisleri vb.
Soğutma tekniği Soğuk hava depoları, Soğutma makinaları, şartlandırma ve
dağıtım zincirleri vb. iklimlendirme tesisleri vb.
Makina Elemanlarının çizim zorluğuna göre sınıflandırılması
Zorluk Derecesi Özelliği Örnekler
I. Basit Çok az boyutla belirtilen Miller, manivelalar, pimler vb.
parçalar
II. Orta Boyutlandırma çizgileri Düz dişli çarklar, yataklar vb.
fazla olan basit parçalar
III. Karmaşık Karmaşık küçük parçalar Helisel, konik dişliler, çok kamalı
milleri vb.
IV. Çok karmaşık Orta büyüklükte Döküm karterler, dövme krank
milleri vb.
V. Çok karmaşık Büyük boyutlarda Büyük döküm karterler, dövme
parçalar vb.
VI. Aşırı karmaşık Karmaşık geometri ve çok Türbin kanatları, hiperboloid dişliler
fazla sayıda boyutlandırma vb.
çizgisi
 Senaryo yöntemi
Senaryo yönteminin uygulanması
• Ürün ömrünün her bir fazı için
• Ürün ömründeki her bir durum için

Ne gibi durumlar ortaya çıkabilir?

Ürün veya sistem buna göre nasıl davranmalı

İstekler
Ü
Ç Senaryo yöntemi
r Pazar
e
ü
Satışlar v
n Olay Reaksiyon İstek
r
Performans Volan Güç yönetimi
Geliştirme i çok düşük yavaşlar ve
Ö durur
m
m Tasarım Fren Yağ kaçağı, Frenleri
i hortumu basınç kaybı devreye alma
ü patlıyor
Mamul planlama
r Parça teslim Gecikmeyi Minimum
edilmedi planlama stok
İmalat

Satış sonrası

Recycling
 Ürün çalışma ortamının analizi
• Örnek olarak bir içten yanmalı motor ele alınsın
Şartlar, sınırlamalar
Düşük imalat ve işletme maliyeti Kimyasal enerji
Yüksek verim
Düşük gürültü emisyonu
Düşük kirletici emisyonu
Uzun işletme ömrü
Yüksek güvenilirlik
Küçük hacim
Düşük ağırlık
İmalat esaslı tasarım
Montaj esaslı tasarım
Test edilebilir tasarım Mekanik enerji
Minimum bakım/tamiri kolay
Yeniden kullanıma uygun tasarım
 Ürün çalışma ortamının analizi

Ürünün çalışma koşullarına göre analizi

• Çalışma bölgesinin analizi
• Konunun odak noktası çevre ile aşağıdakine benzer
şekilde etkileşim halinde olan ürünün kendisi
olmalıdır:
– Pasif çalışma sistemi
– Aktif çalışma sistemi
– Kumanda sistemi
– Bakım sistemi
– Transport sistemi
 Ürün çalışma ortamının analizi
Bagaj
Cadde Transport
sistemi Yağlama
Çalışma
bölgesi Bakım sistemi

Ürün
Otomobilleri
kaldırmak için
kullanılacak
bir araç
Otomobil,
İnsan, hava cadde

Aktif çalışma Pasif çalışma

sistemi İnsan sistemi

Kumanda
sistemi
 Ürün ömür çevriminin analizi
• Büyük oranda sistematik hale getirilmiştir.
• En geniş kapsamlı yöntemdir.
• Ürünle etkileşim halinde olan bütün ortamın
detaylı analizi söz konusudur.

• Kısaca:
• Ürünle veya ürünün bir parçası ile ömür
çevriminin herhangi bir fazında etkileşim
halinde olan bütün sistemlerin analizi gerekir.
 Ömür çevrim matrisi
Özellik ve şartlar A Teknik-fiziksel İnsan odaklı
B Teknik ve Fiziksel ve doğa Fiziksel Psikolojik
Ömür çevrimi fazları
fonksiyonel odaklı
1 2 No 1 2 3 4
Mamul plan- 1 1.1: Gelişmişlik seviyesi, 1.2: Bilinen doğa 1.3: Çalışma biliminin 1.4: Personelin eğitimi ve
tasarım ve geliştirmede kanunlar ve etkileri, durumu. Ergonomi motivasyonu, kons.
lama, geliştirme, know-how malzemeler Sistematiği
tasarım
İş planı ve parça 2 2.1: Mevcut imalat 2.2: Malzeme özellikleri, 2.3: Parçaların nakliyesi, 2.4: İmalat personelinin
yeteneği, teknolojik imalattan kaynaklanan yaralan-ma riski (çapak, kalitesi
imalatı know-how gerilmeler keskin pah)
İmalat

Montaj 3 3.1:Mevcut montaj 3.2:Montaj kaynaklı 3.3: Parçaların nakliyesi: 3.4: Parçaların tanısı,
araçları gerilme, ağırlık ve boyut karışma tehlikesi

Nakliye 4 4.1: Mevcut nakliye 4.2: Özel iklimsel 4.3: Ağırlık, taşıma 4.4:Kuvvet uygulama yeri
olanakları koşullar (deniz ulaşımı çubukları, ağırlık merkezi, ve hasar görebilecek
vb) emniyet parça markalaması

Depolama 5 5.1: Gerekli alan, ağırlık, 5.2: Depolama kaynaklı 5.3: Stokların istiflenebilir- 5.4: Tecrübesiz
paketleme yaşlanma liği, stabilite çalışanların durumu
Dağıtım

Dağıtım ve 6 6.1: Reklamlarda cazip 6.2: Satış argümanı 6.3: Rakiplere kıyasla 6.4: Kurum imajı, fuar
görünen teknik özellikler olarak korozyon direnci, ergonomik avantajlar (sergi) politikası, bilgi
pazarlama iklimden bağımsız olma.. kaynakları

7 7.1: Fonksiyon, 7.2: Çalışma kaynaklı 7.3:Ergonomik durumlar, 7.4: Basit ve belirli
güvenilirlik, verim, gerilme ve hareketler, emniyet, bozucu etkilerden transport, manuel,
Kullanım

Çalışma ve duruş katlanabilirlik, komşu çevrenin iklimsel (örn. Isı, gürültü vb) çalışma ve durma
zamanları sistemlerle ilgili durumlar durumu, hava ve suyun korunma, hijyen. zamanının gösterilmesi.
tedariki
 İstekler listesi hazırlamanın temel adımları
Toplanması Gerekenler:
 Müşterilerden gelen değerlendirmeler
 Pazar analizleri
 Kendi sektörünüzle ilgili bilgiler: servis, imalat, işletmeye alma vb.
 Ar-Ge sonuçları
 Ürün karşılaştırma (benchmark)
Bilgi kümesi oluşturma
 Ana ilgi alanlarını belirleme
 Yan ilgi alanlarını belirleme
Analiz etme
 Esas amaç nedir?
 Ana fonksiyonlar nelerdir?
 Temel karakteristikler hangileridir?
Gözden geçirme
 Bir isteğin gerçekleştirilmesi için her bir çalışma adımındaki olası engelleri inceleyin
ve gerekirse istekleri değiştirin.
 İsteklerin toplanması

• İstekleri bir içinde miktar ve kalite bilgilerini içeren bir

kontrol listesi yardımı ile belirleyin.
• SORULAR: Çözüm hangi amaca yöneliktir?
Hangi karakteristiklere sahip olmalıdır?
Hangi karakteristikleri göstermemelidir?
• İlave bilgiler toplayın (eşdeğer sistemler)
• Kesin istekler ve arzu tipi istekleri ayırın
• Arzu tipi istekleri mümkünse bir önem sırasına dizin
 İsteklerin somutlaştırılması
• Birinci seviye:
Müşterinin arzusu: Makinanın çalıştırması kolay olmalı
• İkinci seviye:
Müşteri arzusunun veya isteğinin muhtemel içeriği (müşteri arzusunun açık ifadesi
 Operatör dinamik olarak kalmalı
 Çalışma prensibi kolay anlaşılmalı
 Operatörün eğitimi kolayca yapılabilmeli
 Yapılan bir yanlışlık kolayca düzeltilebilmeli
• Üçüncü seviye:
Kesinleşmiş içeriğin araştırılması
 Operatör çalışma sırasında yorulmamalı
» Çalışma yüksekliği/konumu ayarlanabilmeli
» Düşük termal ışınım
» Mümkünse operatöre göre ayarlanabilmeli
» İç açıcı renklendirme
» Ergonomik kumandalar
 Çalışma prensibi kolay anlaşılabilmeli
» Temel elemanlar belirli
» Temel eleman sayısı az
 Bilgi kümesi oluşturma (gruplandırma)

Anlamlarına göre istekleri gruplandırın.

• Esas amacı ve temel karakteristikleri tanımlayın

• Aşağıdaki şekilde grup ayrımı yapın
– Tanımlanabilir alt sistemler (ayrıca, önceki, sonraki ve
yanındaki sistemler de dahil)
– Fonksiyonlar
– Monte üniteler
– Kontrol listesindeki ana başlıklar

Standart bir format kullanarak istekler listesini

oluşturun ve ilgili birimlerle paylaşın.
 İsteklerin analizi

• Karşıt (zıt) istekler:

• Bazı hallerde istekler bir birinin tersi yönünde olabilir.
Bu durumda
• Değişmez ve tolere edilebilir şekilde bir bölümlemeye
gidiniz
• Her biri için kantitatif olarak bir maksimum ve
minimum belirleyin.
• Birbirine göre ağırlıklarını karşılaştırın ve ağırlığı daha
az olanı iptal edin.
 İsteklerin analizi

• Çelişkili istekler:
• Birbirine göre ağırlıklarını karşılaştırın ve ağırlığı daha
az olanı iptal edin.
 İstekler listesi içinde olması gereken
bilgiler
• İstekler listesinin hazırlanmasında kesin bir kural olmamakla
birlikte, bir istekler listesi içinde aşağıdaki bilgilerin yer alması
önemlidir:
• Kullanıcı: İşletme (firma) ya da bölüm
• Proje veya ürün adı
• Her bir istekten sorumlu personel
• İstekler listesinin hazırlandığı tarih
• Son değişikliklerin yapıldığı tarihler
• Sürüm ve/veya dizin numarası
• Sayfa numarası
İstekler Listesi format örneği
(Pahl-Beitz)
 Niceliksel, niteliksel ve estetik
özellikler
• Bazı özellikleri sayısal olarak değerlendirmek mümkündür.
• Ne kadar, ne büyüklükte, ne ağırlıkta gibi soruların cevabı genellikle niceliksel
ve bu nedenle de objektiftir. Ancak bu sisteme ne oranda güvenilir?
şeklindeki bir soruya kesin sayısal bir yanıt vermek genellikle mümkün
değildir.
• Cevap olasıdır. İstatistiksel bir inceleme gerektirir.
• Çok daha zor cevaplandırılabilecek bir soruyu ise, "Bu teknik yapıt güzel
görünüşlü müdür?” teşkil eder. Estetik bir değerlendirmeyi gerektiren bu tip
soruları nicelleştirmek mümkün değildir.
• Güzel, çirkin, kaba, zarif gibi cevaplar sübjektiftir ve kişisel takdire ve ilgili
toplumun estetik yargılarına bağlıdır.
• İstekler listesi mümkün olduğu kadar objektif olarak değerlendirilebilecek
özelliklerden oluşturulmalıdır.
 İstekler
Listesi
Örneği

Karton düzeltme
makinası
 Teknik spesifikasyon şeklinde
hazırlanmış bir istekler listesi

• Bazı hallerde tamamen yeni bir konstrüksiyon değil,

bilinen bir sistemin özel bir ürüne göre uyarlanması
gerekir. Buradaki istekler listesi teknik spesifikasyon
şeklindedir.
• Teknik spesifikasyonlar aşağıdaki özelliklerde
olmalıdır.
1. Tam belirli: Yoruma yer bırakmayan
2. Açık: Kolay anlaşılabilir
3. Bütünlüğe sahip: Siparişi ortaya koymak için gerekli
bütün ilgili veriyi içeren
Teknik spesifikasyon şeklinde
hazırlanmış bir istekler listesi