UDK 691.

322 TÜRK STANDARDI TS 3787/Kasõm 198

İÇİNDEKİLER

0 - KONU, TANIM, KAPSAM ..................................................................................... 1

0.1 - KONU........................................................................................................................ 1
0.2 - TANIMLAR ................................................................................................................ 1
0.2.1 - Yüksek Fõrõn Cürufu............................................................................................................. 1
0.2.2 - Havada Soğutulmuş Yüksek Fõrõn Cürufu Beton Agregasõ ................................................. 1
0.2.3 - Yuvarlak Cüruf Agregasõ ..................................................................................................... 1
0.2.4 - Çukura Dökme Cüruf Agregasõ ........................................................................................... 1
0.2.5 - Şeve Dökme Cüruf Agregasõ............................................................................................... 1
0.2.6 - İri Agrega ............................................................................................................................. 1
0.2.7 - İncesiz Agrega ..................................................................................................................... 1
0.2.8 - İnce Agrega ......................................................................................................................... 1
0.2.9 - Karõşõk (Tuvenan) Agrega ................................................................................................ 1
0.3 - KAPSAM ................................................................................................................... 1
1 - SINIFLANDIRMA VE ÖZELİKLER ....................................................................... 2
1.1 - SINIFLANDIRMA...................................................................................................... 2
1.1.1 - Sõnõflar ................................................................................................................................. 2
1.1.2 - Tipler.................................................................................................................................... 2
1.1.3 - Türler ................................................................................................................................... 2
1.2 - ÖZELİKLER............................................................................................................... 2
1.2.1 - Görünüş Özelikleri ............................................................................................................... 2
1.2.2 - Kuru Gevşek Birim Ağõrlõk ................................................................................................... 2
1.2.3 - Ufalanmaya Yatkõnlõk.......................................................................................................... 2
1.2.4 - Süngerimsi ve Camsõ Madde Oranõ .................................................................................... 2
1.2.5 - Çözünebilir Sülfat Oram ve Toplam Sülfür Oranõ ........................................................... 2
1.2.6 - Su Emme Oranõ................................................................................................................... 2
1.2.7 - Granülometrik Birleşim (Tane Dağõlõmõ) ............................................................................ 2
2 - NUMUNE ALMA, MUAYENE VE DENEYLER .................................................... 3
2.1 - NUMUNE ALMA ........................................................................................................ 3
2.2 - MUAYENELER.......................................................................................................... 3
2.3 - DENEYLER ............................................................................................................... 3
2.3.1 - Kuru Gevşek Birim Ağõrlõk Tayini Deneyi ............................................................................ 3
2.3.2 - Ufalanmaya Yatkõnlõk Tayini Deneyi.................................................................................... 3
2.3.3 - Süngerimsi ve Deneyi.......................................................................................................... 4
2.3.4 - Çözünebilir Sülfat ve Toplam Sülfür Oranõ Tayini Deneyi .................................................. 4
2.3.5 - Su Emme Oranõ Tayini Deneyi ............................................................................................ 4
2.3.6 - Granülometrik Birleşim (Tane Büyüklüğü Dağõlõmõ) Tayini Deneyi ..................................... 4
2.4 - DEĞERLENDİRME .................................................................................................. 4
2.5 - MUAYENE VE DENEY RAPORU.............................................................................. 4
3 - PİYASAYA ARZ.................................................................................................... 4
3.1 - İŞARETLEME............................................................................................................ 4
4 - ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER ........................................................................................... 4
UDK 691.322 TÜRK STANDARDI TS 3787/Kasõm 198

BETON AGREGASI-HAVADA SOĞUTULMUŞ YÜKSEK FIRIN

CÜRUFUNDAN

0 - KONU, TANIM, KAPSAM

0.1 - KONU
Bu standard, harada soğutulmuş yüksek fõrõn cürufu beton agregalarmm tanõmõna, sõnõflandõrma ve
özeliklerine, numune alma, muayene ve deneyleri ile piyasaya arz şekline dairdir.

0.2 - TANIMLAR

0.2.1 - Yüksek Fõrõn Cürufu

Yüksek fõrõn cürufu, yüksek fõrõnda demir cevherinin işlenmesi sõrasõnda pik demirle aynõ anda ortaya
çõkan ve ana bileşenleri kalsiyum, magnezyum ve alüminyum silikatlarõndan oluşan bir yan üründür.

0.2.2 - Havada Soğutulmuş Yüksek Fõrõn Cürufu Beton Agregasõ

Havada soğutulmuş yüksek fõrõn cürufu beton agregasõ, yüksek fõrõn cürufunun belirli metotlarla
havada yavaş soğutulmasõ ile elde edilen, genellikle 40 mm ye kadar çeşitli tane büyüklüklerinde
kõrõlmamõş ve/veya kõrõlmõş taneler yõğõnõdõr.

NOT - Bu standardda havada soğutulmuş yüksek fõrõn cürufu beton agregasõ deyimi yerine, cüruf
agregasõ deyimi de kullanõlmõştõr.

0.2.3 - Yuvarlak Cüruf Agregasõ

Yuvarlak cüruf agregasõ, özel şekilli kalõplara erimiş halde dökülerek katõlaşmaya bõrakõlmõş yüksek
fõrõn cürufunun oluşturduğu agregadõr.

0.2.4 - Çukura Dökme Cüruf Agregasõ

Çukura dökme cüruf agregasõ, özel olarak hazõrlanmõş çukurlara, kanallara veya büyük kalõplara
erimiş halde dökülerek katõlaşmaya bõrakõlmõş yüksek fõrõn cürufunun oluşturduğu agregadõr.

0.2.5 - Şeve Dökme Cüruf Agregasõ

Şeve dökme cüruf agregasõ, bir şev üzerine erimiş halde dökülerek katõlaşmaya bõrakõlmõş yüksek fõrõn
cürufunun oluşturduğu agregadõr.

0.2.6 - İri Agrega

İri agrega, Madde 2.3.6'ya göre yapõlan eleme işleminde en az % 90'õ 4 mm lik kare gözlü elek
üzerinde kalan agregadõr.

0.2.7 - İncesiz Agrega

İncesiz agrega, Madde 2.3.6 ya göre yapõlan eleme işleminde 8 mm lik kare gözlü elekten en çok % 2
si geçen agregadõr.

0.2.8 - İnce Agrega

İnce agrega Madde 2.3.6'ya göre yapõlan eleme işleminde 4 mm lik kare gözlü elekten en az % 90'õ
geçen agregadõr.

0.2.9 - Karõşõk (Tuvenan) Agrega

Karõşõk (tuvenan) agrega, ince ve iri agreganõn karõşõk olarak bulunduğu agrega sõnõfõdõr.

0.3 - KAPSAM
Bu standard, beton yapõmõnda kullanõlan havada soğutulmuş yüksek fõrõn cürufu agregalarõnõ kapsar.

Yapõmõnda yumuşatõcõ olarak dolomit kullanõlmayan hematit pik demiri ve ferromanganez cüruflarõnõ,
granüle yüksek fõrõn cüruflarõnõ ve hafif malzeme üretme işlemine tabi tutulmuş, köpüklü cüruf gibi',
yüksek fõrõn cüruflarõnõ kapsamaz.

1
UDK 691.322 TÜRK STANDARDI TS 3787/Kasõm 198

1 - SINIFLANDIRMA VE ÖZELİKLER
1.1 - SINIFLANDIRMA

1.1.1 - Sõnõflar
Beton yapõmõnda kullanõlan havada soğutulmuş yüksek fõrõn cüruf agregalarõ tane büyüklümü
dağõlõmõna göre,
- İri agrega
- İncesiz agrega
- İnce agrega
- Karõşõk (tuvenan) agrega olmak üzere dört sõnõfa, aynin-.

1.1.2 - Tipler
Beton yapõmõnda kullanõlan havada soğutulmuş yüksek fõrõn cüruf agregasõ yapõlõş ö/eliklerine göre;
— Yuvarlak cüruf agregasõ
— Kõrma cüruf agregasõ
— Şeve dökme cüruf agregasõ
— Çukura dökme cüruf agregasõ olmak üzere dört tipe ayrõlõr.

1.1.3 - Türler
Beton yapõmõnda kullanõlan havada soğutulmuş yüksek fõrõn cürufu iri agregalarõ ve karõşõk agregalarõ
en büyük tane büyüklüğüne göre;
— 40 mm
— 20 mm
—- 14 mm
olmak üzere üç türe ayrõlõr.

1.2 - ÖZELİKLER

1.2.1 - Görünüş Özelikleri

Agrega, ince taneli kristalimsi bir dokuya sahip sert ve yoğun olmalõdõr. Ü/erinde yapõşkan tabakalar ve
yüzeyinde ufalanma veya lekelenme bulunmamalõdõr.

1.2.2 - Kuru Gevşek Birim Ağõrlõk

3
Agreganõn kuru gevşek birim ağõrlõğõ, Madde 2.3.1 de öngörülen deney uygulandõğõnda, 3250 kg/m
ten az olmamalõdõr.

1.2.3 - Ufalanmaya Yatkõnlõk

Ufalanmaya yatkõnlõk konusunda Madde 2.3.2 de belirtilen deney uygulandõğõnda olumlu sonuç,
alõnmõş olmalõdõr.

1.2.4 - Süngerimsi ve Camsõ Madde Oranõ

Süngerimsi ve camsõ madde oranõ, Madde 2.3.3 t f belirtilen deney uygulandõğõnda, ağõrlõkça % 5 ten
fazla olmamalõdõr.

1.2.5 - Çözünebilir Sülfat Oram ve Toplam Sülfür Oranõ

Madde 2.3.4 te belirtilen deneyler uygulandõğõnda çözünebilir sülfat oranõ % 0,7 den, toplam sülfür
oranõ ise % 2,0 den büyük olmamalõdõr.

1.2.6 - Su Emme Oranõ

Agregada su emme oranõ, Madde 2.3.5 te belirtilen deney uygulandõğõnda % 10 dan büyük
olmamalõdõr.

1.2.7 - Granülometrik Birleşim (Tane Dağõlõmõ)

Agregayõ oluşturan çeşitli büyüklükteki taneler yõğõn içinde üniform olarak dağõlmõş olmalõdõr. Agrega
granülometrisi Madde 2.3.6'da belirtilen deney uygulandõğõnda Çizelge-2 de belirtilen sõnõrlar içinde
kalmalõdõr.

2
UDK 691.322 TÜRK STANDARDI TS 3787/Kasõm 198

ÇİZELGE - 1 Özelikler ve Muayene ve/veya Deney Metotlarõ

Özelik Madde No. Muayene ve/veya Deney

Madde No.
1.2.1 Görünüş Özelikleri 2.2.
1.2.2 Kuru Gevşek Birim Ağõrlõk 2.3.1
1.2.3 Ufalanmaya Yatkõnlõk 2.3.2
1.2.4 Süngerimsi ve Camsõ Madde Oranõ 2.3.3
1.2.5 Çözünebilir. Sülfat Oranõ ve Toplam Sülfür 2.3.4
Oranõ
1.2.6 Su Emme Oranõ 2.3.5
1.2.7 Granülometrik Birleşim 2.3.6

ÇİZELGE - 2 Havada Soğutulmuş Yüksek Fõrõn Cürufu Agrega Granülometrisi

Agrega Tane Elek Göz Açõklõklarõna (mm) Göre Ağõrlõkça Geçen (%)
Sõnõfõ (mm)
40 20 14 10 8 5

40 - 5 95—100 35—70 — 10—40 — 0—5

20-5 100 95—100 — 30—60 — 0—5

14-5 — 100 90—100 50—85 — 0—5

İNCESİZ — 100 — 0—5 0-2 —

2 - NUMUNE ALMA, MUAYENE VE DENEYLER

2.1 - NUMUNE ALMA
Aynõ sõnõf, tip, türde olan ve bir defada muayeneye sunulan yüksek fõrõn cürufu beton agregasõ bir parti
1)
sayõlõr. Partiden TS 707 ye göre numune alõnõr.

2.2 - MUAYENELER
Beton yapõmõnda kullanõlan havada soğutulmuş yüksek fõrõn cürufu agregasõnõn Madde 2.1'e göre alõn-
mõş olan deney numunesinden en az 2 kg lõk bir bölüm ayrõlarak düzgün bir yüzey üzerine serilir ve
yeterli aydõnlõkta, taneler çõplak gözle ve gerekirse büyüteçle incelenerek Madde 1.2.1'e uygun olup
olmadõğõna bakõlõr.

2.3 - DENEYLER

2.3.1 - Kuru Gevşek Birim Ağõrlõk Tayini Deneyi

Kuru gevşek birim ağõrlõk tayini deneyi TS 3529'a göre yapõlõr ve sonuçlarõn Madde 1.2.2 ye uygun
olup olmadõğõna bakõlõr.

2.3.2 - Ufalanmaya Yatkõnlõk Tayini Deneyi

Ufalanmaya yatkõnlõk tayini deneyi TS 3525'e göre yapõlõr ve sonuçlarõn Madde 1.2.3'e uygun olup
olmadõğõna bakõlõr.

1) Atõf yapõlan Türk standartlarõnõn numaralarõ ve yayõm tarihleri bu metnin sonunda verilmiştir.

3
UDK 691.322 TÜRK STANDARDI TS 3787/Kasõm 198

2.3.3 - Süngerimsi ve Deneyi

Süngerimsi ve camsõ madde oranõ tayini deneyi TS 3524'e göre yapõlõr ve sonuçlarõn Madde 1.2.4'e
uygun olup olmadõğõna bakõlõr.

2.3.4 - Çözünebilir Sülfat ve Toplam Sülfür Oranõ Tayini Deneyi

Çözünebilir sülfat ve toplam sülfür oranõ tayini deneyi TS 3674'e göre yapõlõr ve sonuçlarõn Madde
1.2.5 e uygun olup olmadõğõna bakõlõr.

2.3.5 - Su Emme Oranõ Tayini Deneyi

Su emme oranõ tayini deneyi TS 3526'ya göre yapõlõr ve sonuçlarõn Madde 1.2.6 ya uygun olup
olmadõğõna bakõlõr.

2.3.6 - Granülometrik Birleşim (Tane Büyüklüğü Dağõlõmõ) Tayini Deneyi

Granülometrik birleşim tayini deneyi TS 3530 a göre yapõlõr ve sonuçlarõn Madde 1.2.7 ye uygun olup
olmadõğõna bakõlõr.

Özeliklerin muayene ve deney metotlarõ Çizelge-1 de toplu olarak verilmiştir.

2.4 - DEĞERLENDİRME
Partiden alõnan numuneler üzerinde muayene ve deneyler bu standardda belirtilen sõrayla uygulanõr.
Muayene ve Deneylerin herhangi birinden bir olumsuz sonuç alõnmasõ durumunda partinin standarda
uygun olmadõğõna karar verilir.

2.5 - MUAYENE VE DENEY RAPORU

Beton yapõmõnda kullanõlan havada soğutulmuş yüksek fõrõn cürufu agregalarõnõn muayene ve deney
raporunda en az aşağõdaki bilgiler bulunmalõdõr:
— Muayene ve deneyin yapõldõğõ yerin ve laboratuvarõn muayene ve deneyi yapanõn ve/veya raporu
imzalayan yetkililerin adlarõ, görev ve meslekleri,
— Muayene ve deney tarihi,
— Numunelerin tanõtõlmasõ,
— Muayene ve deneyde uygulanan standardlarõn numaralarõ,
— Sonuçlarõn gösterilmesi,
— Muayene ve deney sonuçlarõnõ değiştirebilecek etkenlerin sakõncalarõnõ önlemek üzere alõnan
önlemler,
— Uygulanan muayene ve deney yöntemlerinde belirtilmeyen veya zorunlu görülmeyen, fakat
muayene ve deneyde yer almõş olan işlemler,
— Standarda uygun olup olmadõğõ
— Rapor tarih ve numarasõ.

3 - PİYASAYA ARZ
Havada soğutulmuş yüksek fõrõn cürufu beton agregalarõ Çizelge-2 de belirtilen tane gurubu sõnõflarõna
uygun olarak piyasaya arz edilir.

3.1 - İŞARETLEME
Agrega depo edilen bölümlere veya silolara, aşağõdaki bilgileri içeren plakalar konulmalõdõr.
— Firmanõn ticaret unvanõ veya kõsa adõ, adresi varsa tescilli markasõ,
— Bu standardõn işaret ve numarasõ (TS 3787) şeklinde
— Agreganõn sõnõfõ, tipi ve türü

4 - ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER
4.1 - Yapõmcõ veya satõcõ, bu standarda uygun olarak imal ettiğini beyan ettiği mallar için, istendiğinde,
bu standarda uygunluk beyannamesi vermeye veya göstermeye mecburdur. Bu beyannamede satõş
konusu malõn;
a) Madde 1 deki özeliklerde olduğunun,
b) Madde 2 deki muayene ve deneylerin yapõlmõş ve uygun sonuç alõndõğõ belirtilmiş olmalõdõr.

4
UDK 691.322 TÜRK STANDARDI TS 3787/Kasõm 198

Bu Standard Metninde Atõf Yapõlan Diğer Türk Standardlarõ

Numarasõ Tarihi
TS 706 Aralõk 1980
TS 707 Aralõk 1980
TS 3524 Aralõk 1980
TS 3525 Aralõk 1980
TS 3526 Aralõk 1980
TS 3529 Aralõk 1980
TS 3530 Aralõk 1980
TS 3674 Kasõm 1981