Republic of the Philippines

DEPARTMENT OF EDUCATION
Region XII
Schools Division of Cotabato
ARIZONA HIGH SCHOOL
Arizona,Midsayap,Cotabato
MALA-MASUSING BANGHAY- ARALIN SA ARALING PANLIPUNAN 8

I. LAYUNIN
Nasusuri ang mga sinaunang kabihasnan Meso America batay sa politika,
ekonomiya, kultura, relihiyon, paniniwala at lipunan

LUNES
SETYEMBRE 26,2022
II. NILALAMAN
PAKSA/ARALIN KABIHASNANG MESO-AMERIKA
KAGAMITANG Video presentation, laptop, tv
PAMPAGKATUT0

III. PAMAMARAAN
PANIMULANG
GAWAIN Rodelen, pangunahan ang ating panalangin.
Panalangin Magandang umaga sa inyong lahat!
Pagbati Ano ang dapat gawin kapag nagsisimula na ang klase?
Pagsasaayos sa Sino ang lumiban sa klase ngayong araw?
klase
Pagtatala ng
lumiban sa klase
A. BALIK-ARAL Ano ang kasalukuyang pangalan ng Mesopotamia?
Ano ang tradisyon ng kababaihan sa kabihasnang China bago sila maituring na
pinakamaganda?
B. AKTIBITI Pangkatang Gawain. Hahatiin ang klase sa apat na pangkat at buuin ang
jigsaw puzzle ng sumusunod na mga larawan.

C. PAGSUSURI Pagpapakita ng video clip sa klase tungkol sa kabihasnang Meso-Amerika.

Mga Gabay na Tanong:
Ano ng aba ulit and kahulugan ng salitang meso?
Bakit nga ba ang tatlong kilalang kabihasnan ang umusbong sa meso-america?
Ano-ano nga ulit ang isa sa mga kinabubuhay ng mga taong naninirahan sa
mga kabihasnang ito?

D. PAGLALAHAD Ang salitang meso ay nangangahulugang ng salitang “sentro”.Ang Meso

America o Sentral Amerika ay matatagpuan sa region sa bandang gitna ng Ilog
ng Sinaloa at Gulpong Fonseca-mga lugar na parehong matatagpuan sa gitnang
Mexico at katimugan ng El Salvador.
Ayon sa mga siyentista mga mangangaso na galing sa Asia ang mga sinaunang
nanirahan sa Amerika. Una dito ay ang Olmec (1200BC-400BC). Ang mga
Olmec ay
kilala sa tawag na mga taong goma dahil sa paggamit nila ng mga dagta ng
goma.
Sila ay marunong din sa sining at paglililok ng mga higanteng ulo na yari sa
bato.
Hiegrolipiko ang sistema ng kanilang pagsusulat at ginamit sa paggawa ng
sinaunang
kalendaryo. Sa paglipas ng siglo sila rin ay humina at bumagsak.
Sumunod ang Teotihuacan (200BCE-750CE). Ang ibig sabihin ng teotihuacan
ay tirahan
ng Diyos. Ang mga tribong ito ay mabilis na lumaki dahil sa kanilang maunlad
na
Ayon sa mga siyentista mga mangangaso na galing sa Asia ang mga sinaunang
nanirahan sa Amerika.
Una dito ay ang Olmec (1200BC-400BC). Ang mga Olmec ay kilala sa tawag
na mga taong goma dahil sa paggamit nila ng mga dagta ng goma.Sila ay
marunong din sa sining at paglililok ng mga higanteng ulo na yari sa bato.
Hiegrolipiko ang sistema ng kanilang pagsusulat at ginamit sa paggawa ng
sinaunang kalendaryo. Sa paglipas ng siglo sila rin ay humina at bumagsak.

Sumunod ang Teotihuacan (200BCE-750CE). Ang ibig sabihin ng

teotihuacan ay tirahan ng Diyos. Ang mga tribong ito ay mabilis na lumaki
dahil sa kanilang maunlad na kalagayang pang ekonomiya. Naging
makapangyarihan ang kanilang mga pinuno at nagkaroon ng monopolya sa
kanilang mga produkto.Dahil dito sila ay sinalakay ng mga tribo galing sa
hilaga at sinunog ang kanilang lugar. Dito unti-unting bumagsak ang kanilang
kabihasnan.

(100BCE-900CE) Ang mga Maya naman ang sumunod. Ang grupong ito ang
nagpatigil
sa paggamit ng kalendaryo. Gumawa sila ng mga pyramid na nagsilbing alay
sa
kanilang Diyos. Ito ang naging sentro ng bawat lungsod. Ang mga sibilisasyon
dito ay
mahilig sa sining, matematika, istruktura at astronomika
(100BCE-900CE) Ang mga Maya naman ang sumunod. Ang grupong ito ang
nagpatigil sa paggamit ng kalendaryo. Gumawa sila ng mga pyramid na
nagsilbing alay sa kanilang Diyos. Ito ang naging sentro ng bawat lungsod.
Ang mga sibilisasyon dito ay mahilig sa sining, matematika, istruktura at
astronomika.

Kabihasnang Aztec (Circa 1325BCE-1521CE). Sila angmga tribo galing ng

Aztlan. Isang mitikong lugar sa Mexico. Sila ang gumawa ng pamosong
Chinampas o ang artipisyal na pulo na kung tawagin ay “Floating Garden”.
Magagaling din sila sa paggawa ng dam, irigasyon at mga kanal.
 Ang huli ay ang Inca (1200BCE-1251BCE). Ang ibig sabihin ng inca ay
Imperyo. Tribo ng mga taong may kayumangging balat at kamukha ng mga
Quenchua Indian. Dahil sa pagsamba nila sa araw tinawag nila ang mga sarili
nila na mga anak ng araw. Ang “Machu Pichu” ay pinaniniwalaan pinagawa
para sa emperor ng mga Inca na si Pachacuti noong 1940.

E. PAGLALAPAT Panuto: Bumuo ng apat na grupo, bawat grupo ay magsisilbi bilang

isang Kabihasnan sa meso-America mayroon lamang kayong labin-
limang minuto upang kumalap ng impormasiyon tungkol sa inyong
kabihasnan, matapos ang tinakdang oras ay ipapaliwanag ninyo sa klase
kung papaano naipamalas ng inyong kabihasnan ang kanilang pagiging
malikhain sa pagpapayabong ng kanilang kabihasnan.

MGA PAMANTAYAN SA PASALITANG PAG-UULAT

Puntos
Iskor
Pagtalakay sa Paksa
30

• Ang pagtatalakay ay nagtataglay ng pagiging lohikal, malinaw at

organisado.
• Ang mga nakikinig ay nakasusunod sa paksa.
- Walang mga tanong ang mga kapwa kamag-aral.

Estilo ng Pagtatalakay
20

• Ang ginamit na estilo ay kakaiba at natatangi.

• Ang estilo ay pinaghandaan.
(Paano ba natin masasabi na handa?)
- Kitang-kita ang kumpyansa sa sarili sa paraan ng pagsasalita.

Ginamit na Biswal
20

• Ang ginamit na biswal ay akma at nagagamit ng maayos sa

pagtatalakay.
(Sa paanong paraan?)
- Nakakasunod ang mga nakikinig.
• Ang biswal na ginamit ay kaaya-ayang tignan.
• Nababasa ang mga letra, napalutang ang gustong ipunto at
organisado ang mga nakalagay sa biswal.
• Ang biswal na ginamit ay simple at malinis tignan.
Kaangkupan ng Ideyang Ginamit
15

• Sapat, wasto, konkreto at makabuluhan ang impormasyon.

• Wasto ang mga salitang ginamit at angkop upang maipaliwanag ng
maayos.

Wastong Paggamit ng Gramatika

15

• Tama ang ayos ng mga salita.

1. Tamang baybay
2. Tamang pagbigkas ng salita.
3. Kakayahang maisalin ang mga Ideya sa simpleng paraan.
• Wastong pagbibigay ng kahulugan sa isang salita.
• Kumpleto at madaling maintindihan ang pangungusap.

Kabuuan
100
MGA PAMANTAYAN SA PASALITANG PAG-UULAT
Puntos
Iskor
Pagtalakay sa Paksa
30

• Ang pagtatalakay ay nagtataglay ng pagiging lohikal, malinaw at

organisado.
• Ang mga nakikinig ay nakasusunod sa paksa.
- Walang mga tanong ang mga kapwa kamag-aral.

Estilo ng Pagtatalakay
20

• Ang ginamit na estilo ay kakaiba at natatangi.

• Ang estilo ay pinaghandaan.
(Paano ba natin masasabi na handa?)
- Kitang-kita ang kumpyansa sa sarili sa paraan ng pagsasalita.

Ginamit na Biswal
20

• Ang ginamit na biswal ay akma at nagagamit ng maayos sa

pagtatalakay.
(Sa paanong paraan?)
- Nakakasunod ang mga nakikinig.
• Ang biswal na ginamit ay kaaya-ayang tignan.
• Nababasa ang mga letra, napalutang ang gustong ipunto at
organisado ang mga nakalagay sa biswal.
• Ang biswal na ginamit ay simple at malinis tignan.

Kaangkupan ng Ideyang Ginamit

15
 • Sapat, wasto, konkreto at makabuluhan ang impormasyon.
• Wasto ang mga salitang ginamit at angkop upang maipaliwanag ng
maayos.

Wastong Paggamit ng Gramatika

15

• Tama ang ayos ng mga salita.

1. Tamang baybay
2. Tamang pagbigkas ng salita.
3. Kakayahang maisalin ang mga Ideya sa simpleng paraan.
• Wastong pagbibigay ng kahulugan sa isang salita.
• Kumpleto at madaling maintindihan ang pangungusap.

Kabuuan
100
MGA PAMANTAYAN SA PASALITANG PAG-UULAT
Pagtalakay sa Paksa -40 puntos
• Ang pagtatalakay ay nagtataglay ng pagiging lohikal, malinaw at
organisado.
• Ang mga nakikinig ay nakasusunod sa paksa.
- Walang mga tanong ang mga kapwa kamag-aral.

Estilo ng Pagtatalakay -30 puntos

• Ang ginamit na estilo ay kakaiba at natatangi.

• Ang estilo ay pinaghandaan.
(Paano ba natin masasabi na handa?)
- Kitang-kita ang kumpyansa sa sarili sa paraan ng pagsasalita.

Kaangkupan ng Ideyang Ginamit -15 puntos

• Sapat, wasto, konkreto at makabuluhan ang impormasyon.

• Wasto ang mga salitang ginamit at angkop upang maipaliwanag ng
maayos.

Wastong Paggamit ng Gramatika -15 puntos

• Tama ang ayos ng mga salita.

1. Tamang baybay
2. Tamang pagbigkas ng salita.
3. Kakayahang maisalin ang mga Ideya sa simpleng paraan.
• Wastong pagbibigay ng kahulugan sa isang salita.
• Kumpleto at madaling maintindihan ang pangungusap.

Kabuuan
100

IV.PAGTATAYA Panuto: Punan ang graphic organizer at isulat ang mga naging ambag ng
bawat kabihasnan.
KABIHASNAN AMBAG
(politika, ekonomiya,kultura
relihiyon at paniniwala)
1.OLMEC
 2. TEOTIHUACAN
3.AZTEC
4.MAYA

INIHANDA NI GNG. JEANYLYN S. ESPINOSA , T-1

INIWASTO NI G.RICARDO F. FAUNILLAN , P-1

INOBSERBAHAN NI G.ROLANDO D. SUMERA, MT-1