5/29/2021 306104_Chương 1 1

NỘI DUNG CHÍNH

1 SỰ RA ĐỜI CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI

KHOA HỌC

2 CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA CHỦ

NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC

ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ Ý NGHĨA CỦA

3
VIỆC NGHIÊN CỨU CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KH

5/29/2021 306104_Chương 1 2 2
 1. Sự ra đời của CNXH khoa học
CNXHKH được
hiểu theo 2 nghĩa:
Nghĩa hẹp:
Nghĩa rộng:
Là một trong ba
Là Chủ nghĩa bộ phận hợp
Mác - Lênin thành Chủ nghĩa
Mác - Lênin

Luận giải từ góc độ triết học, KT học

chính trị và chính trị -XH về sự chuyển
biến tất yếu của XH loài người từ
CNTB lên CNXH & CNCS
5/29/2021 306104_Chương 1 3
 1.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời CNXHKH

ĐIỀU KIỆN KINH TẾ - XÃ HỘI

TIỀN ĐỀ KHOA HỌC TỰ NHIÊN

HOÀN CẢNH RA
ĐỜI CNXHKH

TIỀN ĐỀ TƯ TƯỞNG LÝ LUẬN

5/29/2021 306104_Chương 1 4
 1.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời CNXHKH
1.1.1. Điều kiện kinh tế - xã hội

Sự củng Sự xuất Cuộc đấu

cố và hiện của tranh của
phát triển Lý luận
giai cấp vô g/c cn
của sản trên vũ mới tiến
chống lại
PTSX đại chính sự thống bộ - chủ
TBCN trị - nhân trị áp bức nghĩa xã
trong tố chính trị diễn ra hội khoa
điều kiện xã hội ngày càng học
quan trọng quyết liệt
CMCN

5/29/2021 306104_Chương 1 5
 1.1. Hoàn cảnh lịch sử ra đời CNXHKH
1.1.2. Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận
a. Tiền đề khoa học tự nhiên

Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng

KHOA HỌC
Thuyết tế bào
TỰ NHIÊN

Thuyết tiến hóa

6
5/29/2021 306104_Chương 1 6
 a. Tiền đề khoa học tự nhiên

• Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng của

May-e (Đức) và Lomonosov (Nga)

Chứng minh tất cả các hình thức vđ của vc

không tách rời nhau mà liên hệ với nhau và
trong những đk nhất định thì chuyển hóa lẫn
nhau mà không có lực nào mất đi cả → điều
này CM rằng không có sự phát sinh ra và mất
đi của năng lượng chỉ có sự chuyển biến năng
lượng từ dạng này sang dạng khác

5/29/2021 306104_Chương 1 7
 a. Tiền đề khoa học tự nhiên

(Mikhail Vasilyevich Lomonosov Robert Mayer

(1711-1765) - Nhà Vật lý người Nga (1814 – 1878)- Nhà vật lý học người Đức

5/29/202 306104_Chương 1 8 8
 a. Tiền đề khoa học tự nhiên
• Thuyết TB của Slâyđen và Svenơ
CM tế bào là cơ sở
của kết cấu và sư phát
triển của tất cả cơ thể
động vật và thực vật,
từ đó tìm ra bản chất
sự phát triển của cơ
thể động vật và thực
vật đều là sự phát
triển bằng sự hình
thành tế bào.
5/29/2021 306104_Chương 1 9
 a. Tiền đề khoa học tự nhiên
• Thuyết tiến hóa của Đacuyn

Đem lại cơ sở KH về
sự phát sinh, phát triển
đa dạng bởi tính di
truyền, biến dị và mối
liên hệ hữu cơ giữa
các loài thực vật và
động vật trong quá
trình chọn lọc tự nhiên

5/29/2021 306104_Chương 1 10
 1.1.2. Tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận
b. Tiền đề tư tưởng lý luận

NGUỒN GỐC LÝ LUẬN

CHỦ NGHĨA
KINH TẾ
TRIẾT HỌC XÃ HỘI
CHÍNH TRỊ
CỔ ĐIỂN ĐỨC KHÔNG
ANH
TƯỞNG

5/29/2021 306104_Chương 1 11
 b. Tiền đề tư tưởng lý luận

 Triết học cổ điển Đức

PHƠBÁCH 1804 - 1872

HEGHEN 1770 - 1831

5/29/2021 306104_Chương 1 12
 b. Tiền đề tư tưởng lý luận
 KTCT cổ điển Anh
Ađam-Xmít, Ricácđô, góp phần hình thành quan niệm DV về LS của CN Mác,
đặc biệt là lý luận về giá trị thặng dư, bản chất bóc lột của CNTB, nguồn gốc
KT dẫn tới sự diệt vong tất yếu của CNTB và sự ra đời tất yếu của CNXH.

ADAM SMITH (1723 - 1790) DAVID RICARDO (1772 - 1823

5/29/2021 306104_Chương 1 13
 b. Tiền đề tư tưởng lý luận
 CNXH không tưởng phê phán
PHRIÊ (1772 - 1837)
Phê phán, lên án chế độ quân chủ chuyên chế và
chế độ TBCN

Giá Đưa ra nhiều luận điểm có giá trị về xã hội tương

lai: về tổ chức SX và phân phối sản phẩm XH;
trị vai trò của công nghiệp và khoa học - kỹ thuật XANHXIMÔNG (1769 - 1825)

Tư tưởng của các nhà XHCN phê phán đã thức tỉnh

g/c công nhân và người lao động trong cuộc đấu tranh
chống chế độ quân chủ chuyên chế và chế độ TBCN

Ôoen
14
5/29/2021 306104_Chương 1 14
  CNXH không tưởng phê phán

Chưa thấy được bản chất bóc lột và quá trình phát sinh, phát triển và diệt vong
tất yếu của chủ nghĩa tư bản
Hạn Không phát hiện được lực lượng xã hội tiên phong có thể thực hiện cuộc chuyển biến
chế cách mạng từ CNTB lên CNXH và chủ nghĩa cộng sản là g/c công nhân

Không chỉ ra được những biện pháp hiện thực cải tạo XH áp bức, bất công đương thời,
xây dựng XH mới tốt đẹp (chủ trương không dùng bạo lực CM để xóa bỏ CNTB)

Do điều kiện lịch sử khách quan quy định

Nguyên
Do hạn chế ý thức hệ
nhân
Tầm nhìn, thế giới quan, trình độ nhận thức của các nhà tư tưởng
5/29/2021 306104_Chương 1 15
 1.2. Vai trò của Các Mác và Phriđích Ăngghen

1.2.1. Sự chuyển biến lập trường triết học

và chính trị
1.2.2. Ba phát kiến vĩ đại của C.Mác và
Ph.Ăngghen

1.2.3. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đánh

dấu sự ra đời của Chủ nghĩa xã hội khoa học

C.Mác
Ph.Ăngghen
(5/5/1818 - 14/3/1883) (28/11/1820 - 5/8/1895)

5/29/2021 306104_Chương 1 16
 1.2. Vai trò của Các Mác và Phriđích Ăngghen

1.2.1. Sự chuyển biến lập trường triết học và chính trị

• Thời gian: 1843 – 4/1844.

• Tác phẩm “Góp phần phê phán triết học pháp
quyền của Hêghen – Lời nói đầu (1844).

Đã thể hiện rõ sự chuyển biến từ thế giới quan duy tâm

sang thế giới quan duy vật, từ lập trường dân chủ cách
mạng sang lập trường cộng sản chủ nghĩa.
5/29/2021 306104_Chương 1 17
 1.2. Vai trò của Các Mác và Phriđích Ăngghen

1.2.1. Sự chuyển biến lập trường triết học và chính trị

• Thời gian: từ 1843.

• Tác phẩm “Tình cảnh nước Anh”, “Lược
khảo khoa kinh tế - chính trị”.

Đã thể hiện rõ sự chuyển biến từ thế giới quan duy tâm

sang thế giới quan duy vật, từ lập trường dân chủ cách
mạng sang lập trường cộng sản chủ nghĩa.
5/29/2021 306104_Chương 1 18
 1.2.2. Ba phát kiến vĩ đại của C.Mác và Ph.Ăngghen
Khẳng định về mặt triết học sự sụp
Chủ nghĩa duy vật lịch sử đổ của CNXTB và sự thắng lợi tất
yếu của CNXH
Ba
phát Giá trị: khẳng định về phương diện
Học thuyết giá trị thặng dư kinh tế sự diệt vong của CNTB và
kiến sự ra đời tất yếu của CNXH
vĩ đại
Học thuyết về sứ mệnh
lịch sử toàn thế giới của Khắc phục triệt để của chủ nghĩa xã
hội không tưởng – phê phán
g/c công nhân

5/29/2021 306104_Chương 1 19
 1.2.3. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đánh dấu sự ra đời của
Chủ nghĩa xã hội khoa học

 Là tác phẩm kinh điển chủ yếu của chủ nghĩa xã

hội khoa học.
 Là cương lĩnh chính trị, là kim chỉ nam hành động
của toàn bộ phong trào cộng sản và công nhân
quốc tế.
 Là ngọn cờ dẫn dắt giai cấp công nhân và nhân
dân lao động toàn thế giới trong cuộc đấu tranh
chống chủ nghĩa tư bản, giải phóng loài người
vĩnh viễn thoát khỏi mọi áp bức, bóc lột .
Tháng
 Tác phẩm đã nêu ra và phân tích những luận điểm
2/1848 tiêu biểu của CNXHKH
5/29/2021 306104_Chương 1 20
 1.2.3. Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản đánh dấu sự ra đời của
Chủ nghĩa xã hội khoa học

Sự hình thành chính đảng của giai

cấp công nhân
Những
luận Sự sụp đổ của CNTB và sự thắng lợi
điểm của CNXH là một tất yếu
tiêu Thủ tiêu CNTB, xây
biểu dựng thành công CNXH
Sứ mệnh lịch sử của g/c công nhân
của và CNCS
CNXH
KH Liên minh giai cấp và cách mạng
không ngừng

5/29/2021 306104_Chương 1 21
 Sự hình thành chính đảng của giai cấp công nhân
Quy luật chung của sự ra đời Quy luật hình thành và phát
Đảng Cộng sản trên thế giới triển Đảng Cộng sản Việt Nam

Đảng Đảng
Cộng sản Cộng sản
VN

Phong Phong
Chủ trào Chủ Phong
nghĩa trào trào
công nghĩa
Mác yêu công
nhân Mác
nước nhân
306104_Chương 1 22
5/29/2021
Lênin Hồ Chí Minh
 2. Các giai đoạn phát triển cơ bản của CNXHKH

2.1. C.Mác và Ph.Ăngghen phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học
2.2. V.I.Lênin vận dụng và phát triển chủ nghĩa xã hội khoa học
trong điều kiện mới
2.3. Sự vận dụng và phát triển sáng tạo của chủ nghĩa xã hội
khoa học từ sau khi V.I.Lênin qua đời đến nay

5/29/2021 306104_Chương 1 23
 2. Các giai đoạn phát triển cơ bản của CNXHKH

2.1. Các Mác và Ph.Ăngghen phát triển CNXHKH

2.1.1. Thời kỳ từ 1848 đến Công xã Pari (1871)

2.1.2. Thời kỳ từ Công xã Pari đến 1895

5/29/2021 306104_Chương 1 24
 2.1. Các Mác và Ph.Ăngghen phát triển CNXHKH

Trên cơ sở tổng kết kinh nghiệm

cuộc CM (1848 – 1852), Các Mác - Tư tưởng về đập
và Ph.Ăngghen tiếp tục PT thêm tan bộ máy nhà
nhiều nội dung của CNXHKH: nước tư sản, thiết
lập chuyên chính vô
sản.
- Bổ sung tư tưởng
cách mạng không
ngừng…
5/29/2021 306104_Chương 1 25
 2.1. Các Mác và Ph.Ăngghen phát triển CNXHKH

Tác phẩm chủ yếu

và cơ bản trình bày
CNXHKH

Tập I bộ Tư bản
của Các Mác được
xuất bản (1867)

5/29/2021 306104_Chương 1 26
 2.1.2. Thời kỳ từ Công xã Pari đến 1895

• Luận chứng sự ra đời,

phát triển của
CNXHKH. Phát triển toàn
• Nêu ra nhiệm vụ nghiên diện chủ nghĩa xã
cứu của CNXHKH hội khoa học
• Yêu cầu phải tiếp tục bổ
sung và phát triển
CNXHKH phù hợp với
điều kiện lịch sử mới.

5/29/2021 306104_Chương 1 27
 2.Các giai đoạn phát triển cơ bản của CNXHKH

2.2. Lênin vận dụng và phát triển Chủ nghĩa xã hội khoa học
trong điều kiện mới

2.2.1. Thời kỳ trước Cách mạng Tháng Mười Nga

2.2.2. Thời kỳ sau Cách mạng Tháng Mười Nga

5/29/2021 306104_Chương 1 28
 2.2.1. Thời kỳ trước CM Tháng Mười Nga

V.I.Lênin (1870 – 1924):

• Đấu tranh chống các trào lưu phi mác xít.
• Kế thừa những di sản lý luận về chính đảng.
• Kế thừa, phát triển tư tưởng cách mạng không ngừng.
• Phát triển quan điểm về khả năng thắng lợi của cách mạng XHCN,
phát hiện ra quy luật phát triển không đồng đều của CNTB trong
thời kỳ chủ nghĩa đế quốc.
• Luận giải về chuyên chính vô sản, gắn lý luận với thực tiễn cách
mạng.
5/29/2021 306104_Chương 1 29
 2.2.2. Thời kỳ sau CM Tháng Mười Nga

• Chuyên chính vô sản.

Lênin viết • Luận giải rõ luận điểm của C.Mác về thời kỳ
nhiều tác quá độ chính trị từ CNTB lên CNCS.
phẩm về • Chế độ dân chủ, vấn đề dân tộc.
những nguyên
• Cải cách hành chính bộ máy nhà nước.
lý của
• Dự thảo Cương lĩnh xây dựng CNXH ở nước
CNXHKH
Nga.
trong thời kì
• Nêu 1 tấm gương sáng về lòng trung thành vô
mới với những
hạn với lợi ích của GCCN do C.Mác và
luận điểm tiêu
Ph.Ăngghen phát hiện và khởi xướng.
biểu
5/29/2021 306104_Chương 1 30
 2.Các giai đoạn phát triển cơ bản của CNXHKH

2.3. Sự vận dụng và phát triển sáng tạo CNXHKH từ sau

khi V.I.Lênin qua đời đến nay
 Trước khi CNXH ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ

 Sau khi CNXH ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ

 Đảng Cộng sản Việt Nam vận dụng và phát triển Chủ nghĩa xã
hội khoa học

5/29/2021 306104_Chương 1 31
 Trước khi CNXH ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ

THỜI KÌ ĐẦU VỀ SAU

Các đảng đã vận

dụng thành công Do những nhận
những nguyên lý cơ thức sai lệch đã đẩy
bản của CNXHKH, công cuộc xây dựng
tạo nên những CNXH rơi vào trì
thành tựu hết sức trệ, khủng hoảng
to lớn

5/29/2021 306104_Chương 1 32
 Sau khi CNXH ở Liên Xô và Đông Âu sụp đổ

Một số Đảng Cộng sản

tiếp tục vận dụng sáng
Các Đảng Cộng tạo những nguyên lý của
sản đã rút ra CNXHKH, từng bước
những bài học thoát khỏi khủng hoảng
kinh nghiệm và phát triển nhanh
chóng. (VD: Trung Quốc,
Việt Nam, Cuba…)

5/29/2021 306104_Chương 1 33
  ĐCS Việt Nam vận dụng và phát triển CNXHKH

Đóng góp vào lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin:

Sự • Độc lập dân tộc gắn liền với CNXH; (HCM)

nghiệp
• Đổi mới kinh tế gắn với đổi mới chính trị;
xây
dựng và • Xây dựng nền KTTTđịnh hướng XHCN;
bảo vệ • Mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân tộc;
Tổ quốc • Phát huy dân chủ, xây dựng NNPQ XHCN;
thành • Mở rộng QH đối ngoại, thực hiện hội nhập
công quốc tế; giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng

5/29/2021 306104_Chương 1 34
 3. Đối tượng, phương pháp và ý nghĩa của việc nghiên cứu
Chủ nghĩa xã hội khoa học
3.1. Đối tượng nghiên cứu của Chủ nghĩa xã hội khoa học
- Những qui luật, tính qui luật chính trị- xã hội của quá trình phát sinh,
hình thành và phát triển của hình thái kinh tế- xã hội cộng sản chủ nghĩa
mà giai đoạn thấp là chủ nghĩa xã hội;
- Khái quát những nguyên tắc cơ bản, những điều kiện, những con đường và
hình thức, phương pháp đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân và nhân
dân lao động nhằm hiện thực hóa sự chuyển biến từ chủ nghĩa tư bản lên chủ
nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
5/29/2021 306104_Chương 1 35
 3.2. Phương pháp nghiên cứu của CNXHKH

Phương pháp luận PP cụ thể và PP liên ngành, tổng hợp:

chung nhất:
• PP kết hợp lôgíc và lịch sử. (PP đặc trưng
và đặc biệt quan trọng của CNXHKH).
Chủ nghĩa duy vật biện • PP khảo sát và phân tích về mặt chính trị -
chứng và chủ nghĩa xã hội dựa trên các điều kiện KT – XH cụ
duy vật lịch sử của thể (pp đặc thù của CNXHKH)
triết học Mác – Lênin • Các PP liên ngành: phân tích, tổng hợp,
thống kê, so sánh, điều tra xã hội học, sơ đồ
hóa, mô hình hóa…

5/29/2021 306104_Chương 1 36
 3.3. Ý nghĩa của việc nghiên cứu CNXHKH
Trang bị nhận thức chính trị - xã hội và phương pháp luận khoa học về
quá trình tất yếu lịch sử dẫn đến sự hình thành, phát triển hình thái kinh
Về tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa, giải phóng xã hội, giải phóng con người
mặt lý
luận Không chỉ giải thích thế giới mà căn bản là ở chỗ cải tạo thế giới theo
qui luật tự nhiên, phù hợp với tiến bộ, văn minh

Có bản lĩnh vững vàng và sự sáng suốt, kiên định chủ động sáng tạo tìm
ra những nguyên nhân cơ bản và bản chất của những sai lầm, khuyết
Về mặt điểm, khủng hoảng, đổ vỡ và của những thành tựu to lớn trước đây cũng
như của những thành quả đổi mới, cải cách ở các nước XHCN
thực
tiễn Giáo dục niềm tin khoa học cho nhân dân vào mục tiêu, lý tưởng xã hội
chủ nghĩa và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.
5/29/2021 306104_Chương 1 37