Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Τμήμα Ψυχολογίας

103 Πειραματική Ψυχολογία ΙΙ: Μάθηση-Μνήμη-

Γλώσσα

Χειμερινό Εξάμηνο
2014-’15
Διδάσκουσα: Ε. Μασούρα

Μάθηση, Μνήμη, Γλώσσα

Μάθηση = μόνιμη αλλαγή συμπεριφοράς μετά από εμπειρία ή άσκηση.
• Θεωρίες/ φαινόμενα
• Εθισμός = μη ανταπόκριση σε ερέθισμα.
• Κλασική εξαρτημένη μάθηση (I. Pavlov)
• Συντελεστική μάθηση (E. Thordike)
• Μάθηση από παρατήρηση (A. Bandura)
Μνήμη
• Πως μελετούμε τη μνήμη
• Πόσες μνήμες έχουμε?
• Αισθητήρια, βραχύχρονη, εργαζόμενη, μακρόχρονη, δηλωτική, αυτοβιογραφική,
εικονική, επεισοδίων.
Γλώσσα
• Γλώσσα και επικοινωνία
• Οικουμενικά χαρακτηριστικά της γλώσσας
• Παραγωγή και κατανόηση της γλώσσας 3
 Βιβλιογραφία

• Gilbert, D. T., Wegner, D. M. & Schacter D.L. (2012). Ψυχολογία.

(επιμέλεια: Στέλλα Βοσνιάδου). Αθήνα: Gutenberg - Γιώργος & Κώστας
Δαρδανός. τα κεφάλαια: 5, 6 και 7.
• Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E. Bem, D. J., & Nolen-
Hoeksema, S. (2003). Εισαγωγή στην ψυχολογία του Hilgard. Τόμος Α΄.
Αθήνα: Παπαζήσης. τα κεφάλαια: 7, 8 και 9

• Μάνιου-Βακάλη, Μ. (1995). Μάθηση, μνήμη, λήθη. Θεσσαλονίκη: Art of

Text.
• Κωσταρίδου-Ευκλείδη, Α. (1984). Μάθηση μία συστηματική προσέγγιση
του φαινομένου. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
• Cassells A. (1999). Μνήμη και λήθη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
• Cassells A. (1999). Γλώσσα και σκέψη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

Μάθηση
Κλασική εξαρτημένη μάθηση
Ενίσχυση μίας σύνδεσης.
Ivan Petrovitch Pavlov
Τροφή στο στόμα > έκκριση σιέλου

Ανεξάρτητη αντίδραση
Κομμάτι του βιολογικού μηχανισμού, ανεξάρτητη από την
μάθηση
Εξαρτημένη αντίδραση
Αποκτιέται με την μάθηση, από την εμπειρία.
Ανεξάρτητος ερεθισμός ανεξάρτητη αντίδραση
Εξαρτημένος ερεθισμός εξαρτημένη αντίδραση.(Μάθηση)
Παραδείγματα εξαρτημένης μάθησης.
11
Κλασική εξαρτημένη μάθηση

Ivan Petrovitch Pavlov

12

Κλασική εξαρτημένη μάθηση

13
Κλασική εξαρτημένη μάθηση

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΑΕ(τροφή στο στόμα) ΑΑ(έκκριση σιέλου)
ΕΕ (κουδούνι) καμία αντίδραση

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΕΕ (κουδούνι) + ΑΕ(τροφή στο στόμα)

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ μάθηση

ΕΕ (κουδούνι) ΕΑ(έκκριση σιέλου)

14

ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

15
 ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

16

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

17
Η καμπύλη της μάθησης

18

Μάθηση

Μέτρηση της εξαρτημένης αντίδρασης.

• Μέγεθος αντίδρασης
• Πιθανότητα αντίδρασης
• Χρόνος αντίδρασης

Καμπύλη της μάθησης

Εξαρτημένη αντίδραση δεύτερου βαθμού

19
Κλασσική εξαρτημένη μάθηση

Απόσβεση
• Η μάθηση δεν είναι μόνιμη!
• Η ΕΑ μπορεί σταδιακά να εξαφανιστεί αν το ΕΕ
είναι παρόν μόνο του χωρίς το ΑΕ.
Εκ νέου εξάρτηση
• Ούτε η απόσβεση είναι μόνιμη!
• Η εκ νέου εξάρτηση συντελείται πιο γρήγορα
από ότι η αρχική μάθηση.
Αυθόρμητη ανάκληση
Μετά την απόσβεση ΕΕ ΕΑ (μνήμη?)

20

Κλασσική εξαρτημένη μάθηση

Γενίκευση του ερεθισμού

• Μερικά ΕΕ μοιάζουν μεταξύ τους
• ΕΑ σε ένα αριθμό παρόμοιων ερεθισμάτων
• Η καμπύλη της γενίκευσης
Διάκριση ερεθισμού
• Δεν είναι ίδια όλα τα ΕΕ

Προεκτάσεις εξαρτημένης μάθησης

• Εξαρτημένος φόβος
• Εξάρτηση συναισθηματικών αντιδράσεων
• Μπορεί αυτό να εξηγήσει τις φοβίες στους ανθρώπους?
21
Κλασσική εξαρτημένη μάθηση

Σχέση μεταξύ ΕΑ και ΑΑ.

• ΕΑ= κατάσταση ετοιμότητας/
προετοιμασία
Εξαρτημένη μάθηση και χρήση ουσιών
• π.χ. ινσουλίνη Αντιστάθμιση
Εξαρτημένη μάθηση και χρήση
ναρκωτικών ουσιών

22

Εξαρτημένη μάθηση και χρήση

ναρκωτικών ουσιών

23
Ενεργητική ή συντελεστική μάθηση

• Απλή μάθηση (εθισμός )

Ενεργητική μάθηση= αντίδραση που
οδηγεί στην επίτευξη στόχου (π.χ. ζώα).

24

Διαφορές-ομοιότητες
Κλασική μάθηση Ενεργητική μάθηση
• Το ΑΕ δεν εξαρτάται • Η ενίσχυση εξαρτάται
από την αντίδραση. από την αντίδραση
• Πάντα ακολουθεί • Ενίσχυση
τροφή είτε υπάρξει (επιβράβευση)
αντίδραση είτε όχι. μόνο για την σωστή
αντίδραση
• Η ΕΑ προκαλείται • Η αντίδραση εξαρτάται
από το ΕΕ. από το ίδιο το ζώο
25
Ενεργητική ή συντελεστική μάθηση

26

Ενεργητική ή συντελεστική μάθηση

27
Edward Thordike

28

Ενεργητική ή συντελεστική μάθηση

Δαρβίνος-έχουμε κοινούς προγόνους με τα ζώα.

Σκέφτονται τα ζώα?

Edward Thordike
Πεινασμένες γάτες σε Puzzle box. Μάθηση.
Κατανόηση????

Τί μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα μία τυχαία

αντίδραση να επαναληφθεί?
Μία συνέπεια, επιβράβευση, ενίσχυση!

29
 Η καμπύλη της μάθησης
για μία από τις γάτες
του Thordike.

30

Ο νόμος του αποτελέσματος

Ο νόμος του αποτελέσματος είναι συμβατός
με την θεωρία για την εξέλιξη των ειδών

Skinner
Skinner’s box
Ενίσχυση (τροφή)
Τιμωρία (ηλεκτρισμός)

31
Συντελεστική μάθηση

Συντελεστική μάθηση
Θετική ενίσχυση (το ζώο επιζητά το ερέθισμα)
Αρνητική ενίσχυση (το ζώο αποφεύγει το ερέθισμα)
Διάκριση του ερεθίσματος
Μορφοποίηση της συμπεριφοράς
Βαθμιαίες προσεγγίσεις
Εξαρτημένος ενισχυτής

32

Συντελεστική μάθηση.

33
Θετικά αρνητική ενίσχυση
Τί αποτελεί ενισχυτή?
Ότι καλύπτει τις Βιολογικές ανάγκες
Εσωτερικά / εξωτερικά κίνητρα
Πόσο σημαντική είναι η ενίσχυση για τη
συμπεριφορά?

Τιμωρία και νόμος του αποτελέσματος

34

Συντελεστική μάθηση

35
Προγράμματα ενίσχυσης

Μερική ενίσχυση
• Αμετάβλητο αναλογικά (ΑΑ1, ΑΑ2, ΑΑ3)
π.χ. στο εργαστήριο
• Μεταβλητό αναλογικά (ΜΑ5,ΜΑ15, ΜΑ20)
π.χ. στο καζίνο
• Αμετάβλητο χρονικά (ΑΧ24)
• Μεταβλητό χρονικά (ΜΧ24, ΜΧ48, ΜΧ72)
36

Προγράμματα ενίσχυσης

37
Μάθηση και απόκτηση γνώσης

• Πώς γίνεται η σύνδεση ανάμεσα σε ΑΕ και

ΕΕ?
• Χρονική συνάφεια
• Το ανεξάρτητο ερέθισμα μπορεί να
ακολουθεί ή να προηγείται
• Ενδεχόμενη σχέση.
• Παρουσία ή απουσία τροφής (πιθανότητα)

38

Ανάσχεση (Kamin, 1969)

Ανάσχεση (Kamin, 1969)

Στάδιο 1 Στάδιο 2 Τεστ Αποτελέσματα

Ι Θόρυβος-σοκ Θόρυβος-φως-σοκ Φως Όχι φόβος
ΙΙ Θόρυβος-φως-σοκ φως Φόβος

39
Λανθάνουσα μάθηση (Toman, 1930)

• Επίκτητη αίσθηση αδυναμίας

• έλεγχος του περιβάλλοντος
• Μάθηση με μία μόνο δοκιμή!
• Γενικοί και ειδικοί νόμοι της μάθησης

40

Μάθηση με μία μόνο δοκιμή!

41
Ενδεχόμενη σχέση
• Πώς γίνεται η σύνδεση ανάμεσα σε ΑΕ και ΕΕ?
• Ενδεχόμενη σχέση και συνάφεια.

• Ανάσχεση (Kamin, 1969).

• Λανθάνουσα μάθηση

• Απόκτηση γνώσης χωρίς αλλαγή συμπεριφοράς

(Rescola, 1985).

42

Έλεγχος της αντίδρασης

43
Μαθημένη μη αναζήτηση βοήθειας (Επίκτητη
αίσθηση αδυναμίας).

• Κατάθλιψη
• Αποστροφή σε μία γεύση
• Μάθηση με μία μόνο δοκιμή!
• Αποστροφή σε μία γεύση στους
ανθρώπους.

44

Γενικοί και ειδικοί κανόνες μάθησης

• Η μάθηση στις πλανάριες

• Ενόραση
• W. Kohler
• D. Premack
• Κοινωνική μάθηση

45
 46

Ενόραση

47
Κοινωνική μάθηση (Bandura, 1965)

Μάθηση από παρατήρηση/ μίμηση προτύπου.

-μάθηση αλτρουιστικής συμπεριφοράς (Schroeder
et al., 1995).
μάθηση φοβίας (Cook & Mineka, 1987).
Η παρακολούθηση βίας στην TV
-μελέτη περιπτώσεων.
-συντελεστές συσχέτισης.
-πειράματα στο εργαστήριο.
τι να πιστέψουμε?
48

Μάθηση

Δεοντολογικοί περιορισμοί.
Μάθηση και διδασκαλία
Μηχανές μάθησης.
Μάθηση στα ζώα
Ενόραση
Βιολογικές βάσεις της μάθησης.
Δομικές αλλαγές στις συνάψεις.

49
Βιολογικές βάσεις της μάθησης

50

Βιολογικές βάσεις της μάθησης

51
 Μνήμη: εισαγωγή
• Τι είναι η μνήμη?
Η γνωστική διαδικασία απόκτησης και συγκράτησης πληροφοριών
και το γνωστικό σύστημα που είναι υπεύθυνο για την
αποθήκευση αυτών των πληροφοριών.
Ο τρόπος με το οποίο καταγράφουμε τα γεγονότα της ζωής μας
καθώς και η γνώση και οι δεξιότητες που αποκτούμε από αυτά
τα γεγονότα..

Πως είναι η ζωή χωρίς μνήμη? επεισοδίων

(Γεγονότα)

Βραχύχρονη Μακρόχρονη Σημασιολογική

(έννοιες)
έκδηλη άδηλη
συνειδητή ασυνείδητη 52

Μνήμη: μελετώντας την μνήμη

Βραχύχρονη και μακρόχρονη
Διαφορές στην χωρητικότητα:
βραχύχρονη=7+2, μακρόχρονη= απεριόριστη
το μεγαλύτερο μέρος των πληροφοριών χάνεται
απ΄την βραχύχρονη μνήμη.
πώς?
εξασθένηση (παθητική φθορά) ή παρεμβολή.
• Φαινόμενα της βραχύχρονης μνήμης
α. Επίδραση του πρόσφατου και της
προτεραιότητας.
β. Ο αριθμός των συνόλων. γιατί? Ο μαγικός αριθμός 7. 53
 Μνήμη: τα στάδια

ανάκληση
Ανάκτηση/
κωδικοποίηση αποθήκευση
ανάπλαση
αναγνώριση
εκμάθηση μνημονικό ίχνος προσπάθεια
να θυμηθώ

54

Μνήμη: κωδικοποίηση 1
Οι πληροφορίες περνάνε από την βραχύχρονη
μνήμη στην μακρόχρονη μνήμη πώς? αυτομάτως?
Είναι θέμα χρόνου ή πώς χρησιμοποιείται ο χρόνος?
1. Η «μεταφορά» εξαρτάται από το πόσο χρόνο η
πληροφορία συγκρατείται στην βραχύχρονη
μνήμη.
2. Από το βάθος της επεξεργασίας. Ρηχή και
βαθύτερη επεξεργασία. (Craik and Lockhart, 1972).
3. Από τον τρόπο οργάνωσης. (Ericsson, Chase and Falcon,
1980).Το κομμάτιασμα της πληροφορίας σε σύνολα καλυτερεύει την
επίδοση.

55
 Μνήμη: κωδικοποίηση 2
ΟΜΩΣ:
1. Η επανάληψη συντήρησης (ή διατήρησης) δεν
έχει καμία αξία. (Craik and Watkins, 1973; Nickerson
and Adams, 1979)
2. Όσο περισσότερο προσέχουμε τόσο
περισσότερο θυμόμαστε. (Baddeley, 1978).
3. Μνημονική. Πώς οι νοερές εικόνες μπορούν να
βοηθήσουν??

Η βραχύχρονη μνήμη όχι μόνο

αποθηκεύει αλλά και επεξεργάζεται τις
πληροφορίες 56

Μνήμη: κωδικοποίηση 3

Μνημονική /μνημονικά μέσα /μνημονική

βοήθεια
• Μνημονική βοήθεια με λεκτική οργάνωση.
π.χ. Τα Ομηρικά έπη
• Μνημονική βοήθεια βασισμένη σε νοερές
εικόνες.
π.χ. Η μέθοδος loci
• Τα μνημονικά μέσα είναι χρήσιμα στην
καθημερινή ζωή.
57
π.χ. Εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας
Μνήμη: ανάκτηση 1
Η ανάκτηση εξαρτάται από την κωδικοποίηση
το φαινόμενο του γενικού πλαισίου (Golden and Baddely,
1975).
επανάληψη επεξεργασίας (ή εμπλουτισμού)(Craik and Tulving, 1975).
Έκδηλη μνήμη Άδηλη μνήμη
Ανάκληση/αναγνώριση Ανάκληση/αναγνώριση χωρίς σ
συναίσθηση
Εξαρτάται από τα
χαρακτηριστικά του
Ερεθίσματος. Δεν εξαρτάται.
Καλυτερεύει με εξάσκηση. Δεν καλυτερεύει με εξάσκηση
Συνειδητή. Ασυνείδητη
Ελεγχόμενη. Αυτόματη

58

Μνήμη: λήθη 1

Γιατί ξεχνάμε?? Η καμπύλη της λήθης.

» Φθορά του μνημονικού ίχνους
» παρεμβολή
» Αποτυχία ανάπλασης (παιδική αμνησία)

» Μνήμη μαρτύρων (καταθέσεις στην αστυνομία)

• Διαταραχές της μνήμης
» Εμπροσθοδρομική αμνησία (korsakof’s
syndrome)
» Οπισθοδρομική αμνησία
» Η περίπτωση H.M.

59
 Μνήμη
• Η νοητική διαδικασία της απόκτησης και
διατήρησης πληροφοριών, που μπορούν να
αποθηκευτούν για μετέπειτα ανάκληση και το
γνωστικό σύστημα που επιτρέπει αυτή τη
διαδικασία.

Αισθητηριακή μνήμη Βραχύχρονη μνήμη Μακρόχρονη μνήμη

Ακουστική αισθητηριακή μνήμη Οπτική αισθητηριακή μνήμη

60

Μνήμη

Βραχύχρονη
Μακρόχρονη
Έκδηλη /άδηλη
Επεισοδίων, αυτοβιογραφική/ σημασιολογική
Βραχύχρονη μνήμη
Το φαινόμενο του πρόσφατου και της
προτεραιότητας
Τα μνημονευτικά κομμάτια

61
Μνήμη
Τα στάδια της μνήμης
κωδικοποίηση
αποθήκευση
ανάκτηση (ανάκληση, αναγνώριση)
Η θεωρία των επιπέδων επεξεργασίας
επανάληψη συντήρησης
επανάληψη εμπλουτισμού
μνήμη εξαρτώμενη από το περιβαλλοντολογικό (γενικό)
πλαίσιο
Μνημονικά τεχνάσματα
μέθοδος των θέσεων
μέθοδος της λέξης κλειδί

62

Η λειτουργία της μνήμης

Μακρόχρονη
Αισθητηριακή Βραχύχρονη μνήμη
Ερέθισμα καταγραφή μνήμη επανάληψη

λήθη

63
Η χωρητικότητα της βραχύχρονης μνήμης

64

Επανάληψη συντήρησης-επανάληψη
εμπλουτισμού

65
66

67
68

69
70

71
72

73
 Το φαινόμενο της πρώτης και της τελευταίας
θέσης

74

Το μοντέλο της εργαζόμενης μνήμης

Οπτικο-χωρικό Κεντρικός
σημειωματάριο Φωνολογικό
επεξεργαστής κύκλωμα

75
 76

(Brooks, 1968)

"No, yes,
no, no, yes, "The bird in
no, no, no, the hand is
no yes." not in the
bush."

77
 78

(Brooks, 1968)

"No, yes,
no, no, yes, "The bird in
no, no, no, the hand is
no yes." not in the
bush."

79
 80

(Brooks, 1968)

" Yes, yes,

yes, no, no,
no, no, no,
yes.
F

81
 82

(Brooks, 1968)

"No, yes,
no, no, yes, "The bird in
no, no, no, the hand is
no yes." not in the
bush."

83
Μακρόχρονη μνήμη

Είδη μακρόχρονης μνήμης

Μνήμη επεισοδίων
Σημασιολογική μνήμη

84

Μακρόχρονη μνήμη

Δεν πρόκειται για ένα ενιαίο σύστημα αλλά για

περισσότερα μνημονικά συστήματα.

Δεδομένα από αμνησίκακους ασθενείς

Περίπτωση του K.C. Αδυναμία να θυμηθεί
προσωπικά του δεδομένα (Tulving, 1972)

Δεδομένα για διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου

που ενεργοποιούνται.
85
Μακρόχρονη μνήμη

Μνήμη επεισοδίων= αυτοβιογραφικές εμπειρίες

των γεγονότων της ζωής /θυμάμαι (Tulving, 1972)
Σημασιολογική μνήμη= γενικές γνώσεις για τον
κόσμο /ξέρω (λεξιλόγιο, κανόνες της γλώσσας)
(Tulving, 1989)
Μεταμνήμη= γνώση για την λειτουργία της μνήμης,
πώς δουλεύει πότε αποτυχαίνει
Μνημονική= τεχνάσματα, μέθοδοι και στρατηγικές.
Λήθη (Ebbinghaus, 1885)

86

Η οργάνωση της γνώσης στη

μακρόχρονη μνήμη
Μνήμη επεισοδίων
Επανάληψη>οργάνωση>νοητικές εικόνες

Επανάληψη: η εσκεμμένη ανακύκλωση των

πληροφοριών της βραχύχρονης μνήμης για
καλύτερη συγκράτηση
Επανάληψη διατήρησης
Επανάληψη εμπλουτισμού

87
Η οργάνωση της γνώσης στη μακρόχρονη
μνήμη

Οργάνωση:δόμηση των πληροφοριών καθώς

εγγράφονται στη μνήμη.
Όταν οι πληροφορίες είναι καλά οργανωμένες η
ανάκληση είναι καλύτερη.
Οι οργάνωση των πληροφοριών είναι μνημονική
τεχνική? (Bower et al., 1969; Tulving, 1962).

88

Ανάκτηση των πληροφοριών από την μνήμη

επεισοδίων

Φθορά του μνημονικού ίχνους (McGeoch, 1932)

Παρεμβολή
Αυτοβιογραφικές μνήμες (Bahrick, 1975)
Πόσο περιορισμένη είναι η ανθρώπινη μνήμη;
(Conway, 1991)

89
Η καμπύλη της λήθης

90

Λήθη
“Η στιγμή που συνειδητοποιούμε πιο ξεκάθαρα τη λειτουργία της
μνήμης μας είναι όταν αυτή αποτυχαίνει’’

• Η καμπύλη της λήθης (Ebbinghaus)

• Ξεχνώντας μία ξένη γλώσσα
Γιατί ξεχνάμε?
• Η φθορά του μνημονικού ίχνους
• Ύπνος και λήθη (αποκρυστάλλωση ή
αποτροπή παρεμβολής?)
• παρεμβολή -αναδρομική, προδρομική-

91
Αμνησία
• Μελετώντας τις διαταραχές της μνήμης
• οπισθοδρομική # εμπροσθοδρομική
αμνησία
• Το αμνησίκακο σύνδρομο:λειτουργικά
χαρακτηριστικά
» Εργαζόμενη μνήμη =ανέπαφη
» Μακρόχρονη μνήμη=δυσκολίες στην
αποτύπωση καινούργιων επεισοδίων.
» Σημασιολογική μνήμη=αμείωτη
» Αυτοβιογραφική=φτωχή

92

93
Μακρόχρονη μνήμη

Η αποθήκευση της γνώσης στην μνήμη.

Πόσες πληροφορίες μπορούμε να συγκρατήσουμε
στην μακρόχρονη μνήμη.
Η σημασιολογική μνήμη.
Πώς οργανώνουμε τις έννοιες.
Το ιεραρχικό κύκλωμα (Collins & Cuillian, 1969).
Τί αποθηκεύουμε λέξεις ή έννοιες?
Η θεωρία της εξάπλωσης της δραστηριοποίησης.
Διαταραχές της σημασιολογικής μνήμης.

94

95
 96

Η σημασιολογική μνήμη.

έχει δέρμα
ζώο κινείται
τρώει
αναπνέει

έχει φτερά έχει λέπια

πουλί πετάει ψάρι κολυμπάει
έχει πούπουλα έχει βράγχια

καναρίνι κελαηδάει στρουθοκάμηλος είναι ψηλή καρχαρίας δαγκώνει σολομός

έχει λεπτά πόδια είναι επικίνδυνος είναι ροζ
είναι κίτρινο δεν πετάει

97
Είναι αξιόπιστη η μνήμη μας?

98

Είναι αξιόπιστη η μνήμη μας?

99
Είναι αξιόπιστη η μνήμη μας?

100

Είναι αξιόπιστη η μνήμη μας?

101
Αθώος ή ένοχος?

Η μνήμη των αυτόπτων μαρτύρων

Η υπόθεση George Davis
Αναγνωρίστηκε από έναν αυτόπτη μάρτυρα που τον είχε
δει από μακριά 11 μήνες πριν.
Ο αυτόπτης μάρτυρας είχε δει φωτογραφία του Davis πριν
τον αναγνωρίσει.
Καταδικάστηκε-η οικογένειά του διαμαρτυρήθηκε έντονα
και το δικαστήριο επανεξέταση την κατάθεση του
μάρτυρα (την βρήκε ανεπαρκή)-αθωώθηκε-αμέσως μετά
συλλήφθηκε για άλλο έγκλημα και καταδικάστηκε-κανείς
δεν διαμαρτυρήθηκε.

102

Μνήμη μαρτύρων
Αθώος ή ένοχος?

Η υπόθεση George Davis

Αναγνωρίστηκε από έναν αυτόπτη μάρτυρα που τον είχε
δει από μακριά 11 μήνες πριν.
Ο αυτόπτης μάρτυρας είχε δει φωτογραφία του Davis πριν
τον αναγνωρίσει.
Καταδικάστηκε -η οικογένειά του διαμαρτυρήθηκε έντονα
και το δικαστήριο επανεξέταση την κατάθεση του
μάρτυρα (την βρήκε ανεπαρκή)- αθωώθηκε -αμέσως
μετά συλλήφθηκε για άλλο έγκλημα και καταδικάστηκε-
κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε.
103
Μνήμη μαρτύρων

Η υπόθεση Sandy και Lonnie Sawyer

1965 ληστεία στο Νότια Καρολίνα

Το θύμα περιέγραψε τους ληστές (οδηγούσαν άσπρο
αυτοκίνητο, ο ένας έμοιαζε Μεξικάνος και ο άλλος είχε
ζητήσει δουλειά στο μαγαζί πριν από καιρό.
Το θύμα ανανώρισε τους ληστές στα πρόσωπα των
Sawyers (δεν έμοιαζαν με την περιγραφή και είχαν
άλλοθι).
10 χρόνια μετά ένας κατάδικος των φυλακών ο Robert
Thomas ομολόγησε οτι αυτός είχε διαπράξει την ληστεία.

104

Γλώσσα
• Γλώσσα και επικοινωνία
• Οικουμενικά χαρακτηριστικά της γλώσσας
• Παραγωγή και κατανόηση της γλώσσας

105
Ο πύργος της Βαβέλ (W. Baker)

106

My fair Lady

107
Οικουμενικά χαρακτηριστικά της γλώσσας

Η γλώσσα είναι επικοινωνία.

Η γλώσσα είναι παραγωγική (μπορούμε να
παράγουμε μεγάλο αριθμό μονάδων).
Η γλώσσα μεταφέρει νοήματα (αμφισημία).
Η γλώσσα είναι δομημένη (υπάρχουν
κανόνες που διέπουν τη δομή της).

108

Η γλώσσα είναι παραγωγική (μπορούμε να

παράγουμε μεγάλο αριθμό μονάδων).

109
 Η γλώσσα μεταφέρει νοήματα

110

Επίπεδα της γλώσσας

• Οι ήχοι τη γλώσσας (φωνήματα)

= ξεχωριστές κατηγορίες ομιλίας
• Οι λέξεις (μορφήματα) = η μικρότερη
γλωσσική μονάδα που έχει νόημα
• Οι προτάσεις (νοηματική πρόταση) =
ονοματική φράση + ρηματική φράση

111
Οι ήχοι τη γλώσσας (φωνήματα)
κανόνες συνδυασμού των φωνημάτων

112

Οι ήχοι της γλώσσας

113
 Επίπεδα της γλώσσας

114

Η δομή της γλώσσας

115
116

117
 Κατανόηση της γλώσσας
• Οι επιδράσεις του πλαισίου στην
κατανόηση της γλώσσας
• Πραγματολογία

118

119
Η γλώσσα μεταφέρει νοήματα.

• Πως αποκτούμε τις έννοιες?

Θεωρία των πρότυπων
Η έννοια έχει ιδιότητες. Οι ιδιότητες που
περιγράφουν τις πιο αντιπροσωπευτικές
περιπτώσεις της έννοιας αποτελούν το
πρότυπο.
Πυρήνας μίας έννοιας = ιδιότητες που είναι
οι πιο σημαντικές για να είναι κάτι μέρος
της έννοιας
120

Η θεωρία των πρωτοτύπων. Εμπειρικά δεδομένα

• Κατηγορίες χρωμάτων (Berlin & Kay 1969)

• 300 χρωματιστοί δίσκοι σε 20 γλώσσες. «τι
χρώμα είναι ο δίσκος»
«ποιος δίσκος αντιπροσωπεύει καλύτερα ένα
χρώμα»
Ονόμαζαν χρησιμοποιώντας ένα καθαρό χρώμα,
έβρισκαν το αντιπροσωπευτικό χρώμα της
κατηγορίας.
Υπάρχουν αντιπροσωπευτικά μέλη μιας
κατηγορίας.

121
 Πρότυπο

122

Πρότυπο
• Οικουμενικότητα των προτύπων
Π.χ. αντίληψη χρωμάτων, γλώσσα για τα
χρώματα.
Οι Εσκιμώοι έχουν πολλά ονόματα για το
χιόνι ( έχουν??).

123
Πυρήνας
εργένης = ενήλικας, αρσενικός, άγαμος

124

Η ανάπτυξη της γλώσσας από τα παιδιά

• Μάθηση?
• Μίμηση?
• Έλεγχος υποθέσεων

125
 126

Η κατανόηση της γλώσσας από τα παιδιά

127
 Η κατανόηση της γλώσσας από τα παιδιά

128

Τι αποκτάτε??

129
Can you see any sebbing? (ρήμα)-χέρια
Can you see a seb?-Μπωλ
Can you see any seb?- κομφετί

130

Οι βιολογικές βάσεις της γλώσσας

131
Helen Keller

132

Μπορεί ένα άλλο είδος να μάθει

ανθρώπινη γλώσσα?

133
Μπορεί ένα άλλο είδος να μάθει
ανθρώπινη γλώσσα?

134

Νοερή περιστροφή

Έργο- ένα γράμμα και η αντανάκλαση του (περιστροφή)

Δίνονται πολλές περιστροφές (90ο,60ο, 180ο) και τους
ζητάμε να αντιδράσουν μόνο στις περιστροφές όπως
στον καθρέφτη.

=> Οι οπτικές αναπαραστάσεις λειτουργούν ως νοερές

εικόνες. (Cooper & Shepard, 1973. Shepard & Cooper, 1982).

135
136

137
 138

Νοητική σάρωση

Έργο= δίνεται ο χάρτης ενός νησιού με αντικείμενα επάνω.

Ζητάμε από τα υποκείμενα να «ταξιδέψουν» από τον
έναν σταθμό στον άλλο.
 Ο χρόνος είναι ανάλογος με την απόσταση (Kosslyn, Ball &
Reisser, 1978).

Οι νοητικές εικόνες είναι ίδιες με τις πραγματικές εικόνες;

Δεδομένα από νευροψυχολογικές έρευνες (Farah, 1988.
Miyashita, 1995).

139
140

141
Νοερές εικόνες και πραγματικές εικόνες

Οι νοερές εικόνες είναι σαν εικόνες

Π.χ. Chambers & Reisberg, 1985. Finke, Pinker & Farah, 1989

142

143
 144

Η αναπαράσταση της γνώσης στο νου

Αναπαράσταση = ένα σύμβολο που ανα-παριστά κάτι που

απουσιάζει.
Τί και πώς αναπαρίσταται στο νου?
Αντικείμενα, σχέσεις, σχήματα με την μορφή νοητικών και
προτασιακών αναπαραστάσεων.
Εξωτερικές αναπαραστάσεις (γραφή, χάρτες, διαγράμματα)
και εσωτερικές/νοητικές αναπαραστάσεις (συμβολικές #
αναλογικές).

145