‫فصل پنجم‬

‫تأثیر تورم‬
‫‪Effect of Inflation‬‬

‫‪ 1.5‬معرفی‬

‫در فصل سوم و چهارم‪ ،‬تمام مباحث بر این فرضیه استوار است که ما در یک جهان خالی از تورم‬
‫زندگی میکنیم‪ .‬حاالنکه‪ ،‬چنین فرضیه درست نبوده و جهان خالی از تورم نیست‪ .‬در این فصل ما این‬
‫فرضیه غیر واقعی را حذف میکنیم‪ .‬بنا براین‪ ،‬پرگراف اول بخش ‪ 3.2‬فصل سوم که در آنجا نرخ مفاد‬
‫) پس از این درست نمی باشد‪.‬‬ ‫واقعی را مساوی به نرخ مفاد نومینال فرض کرده بودیم (‬

‫‪ 2.5‬نرخ بازگشت داخلی واقعی و محاسبه آن با در نظر داشت تورم‬

‫(‪)Real IRR and its calculation in a world with Inflation‬‬

‫در بخش ‪ 3.2‬فصل چهارم نشان داده شد که نرخ باز گشت داخلی واقعی (‪ )real IRR‬از حل معادله‬
‫‪ 3.2‬حاصل میشود‪ ،‬که مجددا ً معادله مذکور را در ذیل آورده و بنام معادله ‪ 5.1‬نام گذاری میکنیم‪.‬‬

‫با در نظر داشت تورم نرخ بازگشت داخلی باید از رابطه ‪ 3.1‬حاصل شود که قرار ذیل است‪:‬‬

‫پارامتر های رابطه فوق عبارت اند از‪:‬‬

‫‪55‬‬
 ‫اگر تورم در طول دوران حیات پروژه یکسان باشد‪ ،‬پس داریم‪:‬‬

‫در اینصورت معادله ‪ 3.1‬شکل ذیل را میگیرد‪:‬‬

‫(‪ )f‬را میتوانیم از حد اوسط تورم در ‪ n‬سال دوران حیات پروژه بدست آوریم‪ .‬نرخ باز گشت داخلی‬
‫(قمیت ‪ )i‬که از حل معادله ‪ 2.1‬حاصل میشود عبارت از نرخ بازگشت داخلی واقعی (‪)real IRR‬‬
‫است‪ .‬نرخ بازگشت داخلی اسمی (‪ )nominal IRR‬را میتوان از معادله ‪ 2.1‬حاصل نمائیم‪ .‬یعنی قیمت‬
‫از معادله ‪ 2.1‬عبارت از نزخ بازگشت داخلی اسمی میباشد‪.‬‬

‫از مقایسه معادله ‪ 2.1‬و ‪ 2.1‬میتوان چنین نتیجه گرفت‪:‬‬

‫تقریبا ً مساوی به صفر بوده‪ ،‬بنا بر این‪:‬‬ ‫اگر و گوچک باشند‪ ،‬در اینصورت‬

‫باید بخاطر داشت که معادله ‪ 5.1‬همانا معادله ‪ 3.2‬است که در بخش ‪ 5.2‬فصل سوم مطالعه نمودیم‪.‬‬
‫معادله فوق تقریبا ً مساوی به معادله ‪ a5.5‬است در صورتیکه و گوچک باشند‪ .‬معادله ‪ a5.5‬دقیق‬
‫میباشد‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫مثال ‪1.5‬‬

‫یک دارایی چهار سال قبل به مبلغ ‪ $56666‬خریداری گردیده و دوران حیات آن چهار سال بوده‪ .‬این‬
‫سرمایه گذاری به ترتیب طی چهار سال منتج به دریافت پول نقد ساالنه ‪،$50666 ،$52666‬‬
‫‪ $32666‬و ‪ $30666‬شده‪ .‬ارقام فوق از سوابق حسابات هر سال در چهار سال گذشته دریافت شده‪.‬‬
‫نرخ اوسط تورم در چهار سال مذکور ‪ 2%‬در سال بوده‪ .‬نرخ بازگشت داخلی واقعی (‪ )real IRR‬را‬
‫دریافت کنید‪.‬‬

‫حل‪:‬‬
‫نخست‪ ،‬نرخ بازگشت داخلی اسمی (‪ )nominal IRR‬یعنی را با استفاده از معادله ‪ 2.1‬دریافت‬
‫میکنیم‪ .‬به منظور دریافت از میتود عددی که در فصل چهارم تشریح شد استفاده می نمائیم‪.‬‬

‫‪57‬‬
 ‫چه زمانی تعدیل تورم در نظر گرفته شده و چه زمانی از آن صرف نظر میشود؟‬ ‫‪3.5‬‬
‫(?‪)when is Inflation adjustment considered or not considered‬‬

‫فرض کنید که سرمایه گذاری ده ساله پایان یافته ای را (یعنی از سال ‪ 3663‬تا سال ‪ )3653‬مجددا ً‬
‫مرور میکنیم‪ .‬از جستجوی سوابق حسابات ارقام مالی جدول ‪ 3.1‬را داریم‪.‬‬

‫جریان های نقدی فوق عبارت از معامالت واقعی ده سال مذکور میباشند بنابراین ‪ NCF0‬نشان دهنده‬
‫ارزش پولی سال ‪ 3663‬است‪ NCF1 ،‬نشاندهنده ازرش پولی سال ‪ 3662‬است‪ NCF2 ،‬نشاندهنده‬
‫ازرش پولی سال ‪ 3662‬بوده و به همین ترتیب الی اخیر‪ .‬این زمانی امکان پذیر است که سوابق‬
‫حسابات نگهداری شده باشند زیرا مراجعه به سوابق حسابات برای گرفتن این اطالعات ضروری است‪.‬‬
‫مثال ‪ 5.1‬از همین نوع اطالعات است‪ .‬برای چنین جریان پولی‪ ،‬ارزش خالص فعلی واقعی (‪)NPVreal‬‬
‫طور ذیل محاسبه میشود‪:‬‬

‫که معادله فوق طور ذیل نیز ارائه شده میتواند‪:‬‬

‫‪58‬‬
‫با این حال‪ ،‬اگر ما پالن ده ساله برای سرمایه گذاری پروژه ای که در سال ‪ 3652‬شروع میشود را‬
‫داشته باشیم و جریان های نقدی خالص (‪ )NCFs‬به اساس سال پالن گذاری پروژه‪ -‬سال ‪ 3652‬تخمین‬
‫شده باشد‪ .‬طوریکه در جدول ‪ 2.1‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫ما صرف ارزش پولی سال ‪ 3652‬را میدانیم چون به اساس این سال پالن سالهای آینده ترتیب شده‪ .‬تمام‬
‫جریان های پولی در ‪ 56‬سال آینده به اساس ارزش پولی سال ‪ 3652‬تخمین شده‪ .‬که قیمت های مذکور‬
‫بنام قمیت ها با سال مبنای ثابت (‪ )constant base year prices‬یاد میشودند‪ .‬در این حالت قمیت‬
‫واقعی ارزش خالص فعلی (‪ )NPVreal‬از رابطه ‪( 5.1‬مشابه رابطه ‪ 5.2‬فصل چهارم) طور ذیل حاصل‬
‫میشود‪:‬‬

‫ارزش خالص فعلی که از رابطه فوق حاصل میشود واقعی بوده زیرا تمام جریان های خالص پولی‬
‫(‪ )NCFS‬از نوع قمیت ها با سال مبنای ثابت میباشند‪ .‬موضوع فوق را میتوان به صورت ریاضیکی‬
‫ثبوت کرد‪ .‬در ذیل اثبات شده است‪.‬‬

‫جریان های پولی که در جدول ‪ 2.1‬نشان داده شده اند (قمیت ها با سال مبنای ثابت) آنها را میتوان به‬
‫معامالت واقعی همانند ارقام جدول ‪ 3.1‬تبدیل نمود که در ذیل در جدول ‪ 2.1‬انجام شده است‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫با قرار دادن ارقام فوق در معادله ‪ 0.1‬دریافت میکنیم‪:‬‬

‫که معادله اخیر در حقیقت همان معادله ‪ 56.1‬است‪ .‬بنا بر این ما اثبات را تکمیل کردیم‪.‬‬

‫بنابر این‪ ،‬تورم هرچند باالی عواید و مصارف اثر میگذارد‪ ،‬اما این تاثیرات تورم باالی عواید و‬
‫مصارف یکدیگر خود را خنثی میکنند‪ .‬پس ضرورت نیست که تورم را برای جریان های پولی ای که به‬
‫اساس قیمت ها با سال مبنای ثابت میباشند در نظر گرفت (مانند جدول ‪ .)2.1‬در مثال ‪ 2.2‬فصل سوم‪،‬‬
‫به سادگی میتوان مشاهده نمود که مصارف عملیات و نگهداری یعنی ‪ 3.1‬میلیون دالر و عواید ساالنه‬
‫یعنی ‪ 7‬میلیون دالر عبارت از قیمت های با سال مبنای ثابت (‪)constant base year prices‬‬
‫میباشند‪ .‬در غیر این صورت قیمت های مذکور چگونه میتوانند در مدت ‪ 26‬سال بدون تغیر باقی بمانند؟‬
‫در جریان این ‪ 26‬سال (دوران حیات پروژه)‪ ،‬هزینه عملیات و نگهداری ساالنه با نرخ تورم افزایش می‬
‫یابد‪ .‬همین امر در مورد عواید ساالنه نیز اتفاق خواهد افتاد‪ .‬در حقیقت ممکن است تورم باالی هردو‬
‫عواید و مصارف به درجه های مختلف تاثیر کند‪ ،‬اما این اثرات کوتاه مدت هستند‪ .‬معموالً اثرات تورم‬
‫بر عواید و مصارف‪ ،‬در طویل المدت یکدیگر خود را از بین می برند تا تعادل را بدست آورند‪.‬‬

‫‪60‬‬
 ‫‪ 4.5‬نتیجه گیری‬

‫در پالن گذاری پروژه های ساختمانی‪ ،‬به منظور تخمین اطالعات جریان نقدی تنها میتوانیم از قیمت ها‬
‫با سال مبنای ثابت استفاده کنیم (مانند جدول ‪ .)2.1‬در این حالت‪ ،‬الزم نیست تا تورم را در محاسبه نرخ‬
‫بازگشت داخلی واقعی (‪ )IRRreal‬ویا محاسبه ارزش خالص فعلی واقعی (‪ ،)NPVreal‬چه در جهان‬
‫خالی از تورم و یا در جهان با تورم‪ ،‬در نظر بگیریم‪ .‬برای این نوع جریان های پولی (قیمت ها با سال‬
‫مبنای ثابت) تنظیم تورم ضرور نیست‪ .‬مثال های ‪ 2.2‬و ‪ 1.2‬فصل سوم و مثال های ‪ 5.2‬و ‪ 3.2‬فصل‬
‫چهارم از این نوع میباشند یعنی جریان های پولی آنها از نوع قیمت ها با سال مبنای ثابت بوده و تورم‬
‫در آنها در نظر گرفته نمیشود‪.‬‬
‫حاالنکه‪ ،‬مثال ‪ 5.2‬فصل سوم پرداخت های بانکی را در بر میگیرد‪ .‬باید بخاطر داشت که تمامی‬
‫پرداخت های بانکی از نوع قمیت ها با سال مبنای ثابت نمیباشند‪ .‬اما در این مثال تنظیم تورم را انجام‬
‫نمی دهیم‪ .‬چرا؟ دلیل این است که ما در این مثال از معادله ‪ 5.1‬این فصل استفاده میکنیم (معادله های‬
‫‪ 56.2‬و ‪ 55.2‬فصل سوم دیده شود) نرخ مفاد بانک همیشه اسمی است (یعنی )‪ .‬بنا براین ارزش فعلی‬
‫محاسبه شده در این مثال نیز واقعی است‪.‬‬
‫تنها وضعیتی که باید محتاط باشیم مثال ‪ 5.1‬است‪ .‬جریان های پولی در این مثال مشابه به جریان های‬
‫پولی است که در جدول ‪ 3.1‬نشان داده شده است‪ .‬برای چنین مورد‪ ،‬تنظیم تورم ضروری میباشد‪ .‬اما‬
‫این وضعیت خیلی نادر است‪ .‬اگر واقعا با چنین موردی سر خوردیم‪ ،‬باید تعدیل تورم را در نظر بگیریم‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫تمرینات فصل پنجم‬

‫سوال اول‪ :‬در کدام حالت جریان های پولی باید تعدیل تورم در نظر گرفته شده و در کدام حالت در نظر‬
‫گرفته نمیشود؟ جوابات باید با مثال ارائه شود‪.‬‬

‫سوال دوم‪ :‬جریان های نقدی پروژه ای که در ذیل نشان داده شده‪ ،‬معامالت واقعی در سالهای مربوطه‬
‫است‪ .‬اوسط نرخ تورم برای سال های مذکور ‪ 2%‬در سال میباشد‪ ،‬نرخ بازگشت داخلی واقعی‬
‫(‪ )IRRreal‬را محاسبه کنید؟‬

‫سوال سوم‪:‬‬

‫یک پروژه پیشنهادی برای ساخت یک شاهراه خود تامین کننده مالی (‪ )self-financing‬وجود دارد‪،‬‬
‫بنابراین خراجی که از وسایل نقلیه جمع آوری میشود باید برای جبران هزینه اولیه و تمامی پولی که در‬
‫طول حیات پروژه به مصرف میرسد‪ ،‬کافی باشد‪ .‬فیس مناسبی را تعین نمائید که هر وسیله نقلیه هنگام‬
‫عبور از این شاهراه باید بپردازند‪ .‬از ارقام ذیل که برمبنای قیمت های سال ‪ 3652‬تخمین شده اند‬
‫استفاده نمائید‪.‬‬

‫‪62‬‬