YUNIT II: FILIPINO SA HUMANIDADES,
Inihanda ang mga tao na maging doctor,
AGHAM PANLIPUNAN AT IBA PANG
KAUGNAY NA LARANGAN
Larangan ng Humanidades
 Ang kaisipan, kalagayan at kultura ng mga
tao ang binibigyang tuon sa pag-aaral ng
larangang ito.
 Ang Layon ng Humanidades ay ang gawi
tayong tunay na tao sa pinakamataas na
kahulugan nito.
J. Irwin Miller
 Sana’y mapagtanto natin na ang edukasyon
at ag Humanidades ay dapat pahalagahan sa
pagpapaunlad ng ating mga isipan at ng
panlipunan sa kalahatan, at di lamang para
magkaroon ng karera sa hinaharap.
Newton Lee
4 Na Larangan ng Humanidades
1. Panitikan (Wika at Teatro)
2. Pilosopiya (Relihiyon)
3. Sining ( Biswal; Pelikula, Teatro at Sayaw,
Applies; Graphics, Industriya, Fashion,
Interior)
4. Malayang Sining (Calligraphy, studio arts,
arts history, print making at media)
Saan nga ba nagmula ang Humanidades?
1. Umusbong ito bilang reaksiyon sa
iskolastisismo sa panahon ng mga Griyego
at Romano
2.
isinasagawa sa mga akdang pampanitikin
abogado at sa mga kursong praktikal,
propesyonal at siyentipiko.
3. Inilunsad ito upang buuo ng maamayang
mahusay sa pakikipag-ugnayan sa tao at
aktbong miyebro ng lipunan.
METODOLOHIYA / ESTRATEHIYA NG
HUMANIDADES
1. Analitikal na Lapit – ito ay ginagamit sa
pag-oorganisa ng mga impormasyon sa mga
kategorya, bahagi, grupo,uri at mga pag-
uugnay-ugnay nito sa isa;t isa.
2. Kritikal na Lapit – ito naman ay ginagamit
kung ginagawan ng interpretasyon ,
argumento, ebalwasyon, at pagbibigay ng
sariling opinion sa ideya.
3. Ispekulatibong Lapit – ito ay kadalasang
ginagamit sa pagkilala ng mga senaryo, mga
estratehiya o pamamaraan ng pag-susuri,
pag-iisip at pagsulat.
3 ANYO NG PAGSULAT SA LARANGAN NG
HUMANIDADES BATAY SA LAYUNIN
(Quinn at Irvings)
1. Impormasyonal
 Paktwal ang mga Impormasyon – bilang
background gay ng talambuhay o
maikling bionote, artikulo sa kasaysayan
at iba pa.
 Paglalarawan – nagbibigay ng detalye,
mga imahe na dinedetalye sa isipan ng
mga mababasa, sinasabayan ng kritikal
na pagsussuri na karaniwan ay
gay ng kritisismo, tula, kwento, nobela at
iba pa.
 Proseso – binubuo ng paliwanag kaugnay
ng Teknik, paano isinasagawa at ang
nagiging result ana kadalasan ay
ginagawa sa sining at musika.
2. Imahinatibo – binubuo ng mga malikhaing
akda gaya ng piksyon (nobela, dula ,
maikling kwento) sa larangan ng panitikan
gayundin ang pagsusuri nito.
3. Pangungumbinse – pangganyak upang
mapaniwala o di-mapaniwal ang bumabasa,
nakikinig at nanonood sa teksto o akda.
Subhetibo ito kaya’t ang mahalagang
opinion ay kaakibat ng ebidensya at
katuwiran o argumento.
LARANGAN NG AGHAM
PANLIPUNAN
 Ang Agham Panlipunan ay isang larangang
akademiko na pumapaksa sa tao-kalikasan,
mga gawain at pamumuhay nito, kasama
ang mga implikasyon, bunga ng mga
pagkilos nito bilang miyembro ng lipunan.
 Tulad ng Humanidades tao at kultura ang
sakop nito subalit itinututring itong isang uri
ng siyensiya o agham.
 Ito ay gumagamit ng sarbey, obserbasyon,
pananaliksik sa larangan at mga datos na
sekondarya.
2 METODOLOHIYA SA AGHAM
PANLIPUNAN
1. Dayakroniko (historikal) 7. AGHAM PAMPOLITIKA – pag-aaral sa 1. Report
2. Sinkroniko (Deskriptibo) bansa, gobyerno, politika at mga patakaran, 2. Sanaysay
proseso at sistema ng mga gobyerno, 3. Papel ng Pananaliksik
gayundin ang pagkilos -politikal ng mga 4. Abstrak
(11) MGA DISIPLINA SA LARANGAN NG institusyon, gumagamit ito ng analisis at 5. Artikulo
HUMANIDADES empirikal nap ag-aaral. 6. Rebyu ng Libro o Artikulo
8. EKONOMIKS – pag-aara sa mga gawaing 7. Niyograpiya
1. SOSYOLOHIYA – pag-aaral ng kilos, pag- kaugnay ng mga proseso ng produksyon, 8. Balita
iisip at gawi ng tao sa lipunan at ay distrubusyon at paggamit ng mga serbisyo 9. Editorial
gumagamit ng empirikal na obserbasyon, at produkto sa ekonomiya ng ibang bansa. 10. Taumpati
kuwalitatibo at kuwantitatibong metodo 9. AREA STUDIES – interdisiplinaryong pag- 11. Adbertisment
2. SIKOLOHIYA – pag-aaral ng kilos, pag- aaral kaugnay ng isang bansa, rehiyon at 12. Proposal sa Pananaliksik
iisip at gawi ng tao, gumagamit din ng heograpikonng lugar, kuwalitatibo at 13. Komersiyal sa Telebisyon
empirikal na obserbasyon. empirikal na obserbasyon at imbestigasyon 14. Testimonyal
3. LINGGUWISTIKA – pag-aaral ng wika ang lapit sa pananaliksik na ito.
bilang sistema kaugnay ng kalikasan, anyo, PROSESO SA PAGSULAT SA AGHAM
10. ARKEOLOHIYA – pag-aaral ng relika,
estruktura, at baryasyon nito. PANLIPUNAN
labi, artifact, at monument kaugnay ng
4. ANTROPOLOHIYA – pag-aaral ng mga nakaraang pamumuhay at gawain ng tao. A. Pagtukoy sa Genre.
tao sa iba’t ibang panahon ng pag-iral upang 11. RELIHIYON – pag-aaral ng organisadong B. Pagtukoy at Pagtiyak sa Paksa
maunawaan ang kompleksidad ng mga koleksiyon ng mga paniniwala, sistemang C. Paglilinaw at pagtiyak sa paksang
kultura at gumagamit ng participant kultural at mga pananaw sa mundo kaugnay pangungusap
observation o ekspirensiyal na imersyon sa ng sangkatauhan at sangkamunduhan D. Pagtiyak sa paraan ng pagkuha ng datos
pananaliksik. (uniberdo) bilang nilikha ng isang superyor E. Pagkalap ng datos bilang ebidensya at
5. KASAYSAYAN – pag-aaral ng nakaraan o at superhuman na kaayusan. suporta sa tesis
pinagdaanang pag-iral ng mga grupo,
F. Analisi ng ebidensiya gamit ang lapit nsa
komunidad, lipunan, at ng mga pangayayari PAGSULAT SA AGHAM PANLIPUNAN
pagsususring kuwantitatibo, kuwalitatibo,
upang maiugnay ito sa kasalukuyan,
1. Simple argumentatibo, deskriptibo at etnograpiko.
gunagamit ang lapit naratibo upang
2. Impersonal G. Pagsulat ng sulatin gamit an lohikal at,
mailahad ang mga pangyayaring ito.
3. Direkta malinaw, organisado (simula,gitna at
6. HEOGRAPIYA – pag-aaral sa lipunang
4. Tiyak ang Tinutukoy wakas) angkop, sapat at wastog paraan ng
sakop ng mundo upang maunawaan anf
5. Argumentatibo pagsulat
masalimuot na mga bagay, kaugnay ng
6. Nanghihikayat at Naglalahad H. Pagsasaayos ng sanggunian at talababa sa
katangian, kalikasan at pagbabago rito
mga ginamit na sulatin ng ibang may akda.
kasama na ang epekto nito sa tao.metodong
kuwantitabo at kuwalitatibo ang ginagamit
MGA ANYO NG SULATIN
sa mga pananaliksik na ito.
 Ang pagsasalin ay nagmula sa salitang Latin
na translatio na translation naman sa
wikang Ingles.
 Metafora o Metaphrasis ito sa Wikang
Griyego na pinagmulan ng salitang Ingles
na Metaphrase o salitang-sa-salitang
pagsalin.
 Ang pagsasalin ay isang sining at agham na
nangangailangan ng malawak at malalim na
kaalaman sa larangan ng lingguwistika at
gramatika.
LAYUNIN NG PAGSASALIN
1. Magdagdag ng mga impormasyon at
kaalaman mula sa pag-aangkat ng mga
kaisipan mula sa ibang wika.
2. Mailahok sa pambansang kamalayan ang
iba’t ibang katutubong kalinangan mula sa
iba’t ibang wikang rehiyonal at pangkating
etniko sa bansa.
3. Mapagyaman ang kamalayan sa iba’t ibang
kultura mula sa pagbubukas ng bagong
mundo mula sa mga salin.
URI NG PAGSASALIN
1. PAGSASALING PAMPANITIKAN
 Nilalayon na makalikha ng obra maestra
batay sa orihinal na akdang nakasuat sa
ibang wika.
2. PAGSASALING SIYENTIPIKO-
TEKNIKAL
 Komunikasyon ang pangunahing layon
MAIKILING KASAYSAYAN NG PAGSASALIN ang Filipino sa akademya partikular sa mga
kolehiyo at unibersidad.
 Nagsimula ang kasaysayan ng  Napauunlad nito ang pedagogical
pagsasalin sa bansa noong dumating
ang mga Español at ipayakap ang
Kristiyanismo sa mga Pilipino.
 sundalong Amerikano ang nagsilbing
mga guro na higit na kilala sa tawag na
Thomasites .
 Hapon -Gintong Panahon ng Panitikan
dahil sa paggamit ng wikang Tagalog o
(Filipino ngayon) sa pagsulat at pilit na
pag-aalis sa sistema ng mga Pilipino
ang wikang Ingles.
 Mga Dalubhasa sa pagsasalin
1. Rufino Alejandro
2. Belvez Paz
3. Virgilio Almario
4. Buenvinido Lumbera
MGA TUNGKULIN NG PAGSASALIN SA
PAGSUSULONG SA FILIPINO
 naipamamalas na hindi hanggang sa
ordinaryong talakayan lamang magagamit
ang Filipino kundi kaya nitong magamit sa
pagpapahayag ng mga intelektuwal na
diskuro.
 Napapaunlad ang korpus ng Filipino habang
patuloy ang mga gawaing pagsasalin.
 Naiimbak ang mahahalagang kaalaman sa
iba’t ibang larangan sa pamamagitan ng
Filipino.
 Nagtutulay ang pagsasalin, gamit ang mga
naisaling akda, upang puspusang magamit