ỨNG DỤNG QUY HOẠCH TUYẾN TÍNH

TRONG MARKETING VÀ TÀI CHÍNH

Chương này nhằm giới thiệu và giúp SV làm quen với những
ứng dụng của Quy hoạch tuyến tính trong kinh doanh; kỹ
năng mô hình hóa và giải bằng Excel Solver.
 Ứng dụng của Quy hoạch tuyến tính

• Bài toán Lựa chọn phương tiện truyền thông

• Bài toán Nghiên cứu thị trường

• Bài toán Phân bổ vốn đầu tư

• Bài toán Phân công lao động

 Mở đầu

• Quy hoạch tuyến tính đã được chứng minh là một trong

những phương pháp định lượng thành công nhất để ra quyết
định. Các ứng dụng đã được báo cáo trong hầu hết các ngành
công nghiệp.

• Những ứng dụng này bao gồm lập kế hoạch sản xuất, lựa
chọn phương tiện truyền thông, lập kế hoạch tài chính, lập
vốn ngân sách, thiết kế chuỗi cung ứng, tuyển dụng nhân
sự,…
 1. Bài toán Lựa chọn phương tiện truyền thông

• Ứng dụng lựa chọn phương tiện truyền thông của quy hoạch
tuyến tính được thiết kế để giúp các nhà quản lý marketing
phân bổ ngân sách quảng cáo cố định cho các loại phương
tiện quảng cáo khác nhau.
• Phương tiện truyền thông tiềm năng bao gồm: báo, tạp chí,
đài phát thanh, truyền hình, thư truyền thống và online.
• Trong ứng dụng này, mục tiêu là tối đa hóa phạm vi tiếp cận,
tần suất và chất lượng truyền thông.
• Các hạn chế (ràng buộc) thường bao gồm:
 Ngân sách;
 Thời gian;
 Tính sẵn sàng và chất lượng, phạm vi tiếp cận của từng
loại phương tiện truyền thông.
 1. Bài toán Lựa chọn phương tiện truyền thông

• Relax-and-Enjoy Lake Development Corporation đang phát

triển một khu dân cư ven hồ tại một hồ nước thuộc sở hữu tư
nhân. Khách hàng của thị trường nhà và các lô đất ven hồ
bao gồm tất cả các gia đình trung lưu và thượng lưu trong
bán kính khoảng 100 dặm. Công ty Relax-and-Enjoy đã thuê
công ty quảng cáo Boone, Phillips & Jackson (BP & J) để
thiết kế chiến dịch quảng cáo.

• Sau khi xem xét phương tiện quảng cáo có thể và thị trường
tiềm năng, BP & J khuyến nghị rằng quảng cáo trong tháng
đầu tiên nên được giới hạn ở năm phương tiện truyền thông:
TV (daytime), TV (evening), Web, Magazine, Radio.
 1. Bài toán Lựa chọn phương tiện truyền thông

• Vào cuối tháng, BP & J sẽ đánh giá lại chiến lược của mình
dựa trên kết quả thu thập được trong tháng. BP & J đã thu
thập dữ liệu về số lượng khách hàng tiềm năng, chi phí cho
mỗi quảng cáo, số lần tối đa của mỗi phương tiện quảng cáo
và xếp hạng chất lượng tương tác từng phương tiện truyền
thông. Xếp hạng chất lượng được đo lường theo đơn vị chất
lượng tương tác EQU (exposure quality unit).

• Thông tin thu thập được trình bày trong Bảng 9.1.
1. Bài toán Lựa chọn phương tiện truyền thông
 1. Bài toán Lựa chọn phương tiện truyền thông

• Relax-and-Enjoy đã cung cấp cho BP & J ngân sách quảng

cáo 30.000 đô la cho chiến dịch quảng cáo tháng đầu tiên.
• Ngoài ra, Relax-and-Enjoy áp đặt các hạn chế sau đây về
cách BP & J có thể phân bổ các khoản tiền này:
 Phải sử dụng ít nhất 10 quảng cáo truyền hình và không
được chi hơn 18.000 đô la cho quảng cáo trên truyền
hình;
 Phải tiếp cận được ít nhất 50.000 khách hàng tiềm năng.

• Với mục tối đa hóa chất lượng quảng cáo và các ràng buộc
như thế, kế hoạch truyền thông quảng cáo nên được xây
dựng như thế nào?
 1. Bài toán Lựa chọn phương tiện truyền thông

Mô hình
• Chúng ta bắt đầu bằng cách xác định các biến quyết định:
𝑇𝑑 = số lần quảng cáo trên TV vào ban ngày;
𝑇𝑒 = số lần quảng cáo trên TV vào ban đêm;
𝑊 = số lần quảng cáo banner trên Web;
𝑆 = số lần quảng cáo trên tạp chí Sunday;
𝑅 = số lần quảng cáo trên Radio.

• Hàm mục tiêu: Tối đa hóa chất lượng tương tác EQU
𝑀𝑎𝑥 65𝑇𝑑 + 90𝑇𝑒 + 40𝑊 + 60𝑆 + 20𝑅
 1. Bài toán Lựa chọn phương tiện truyền thông

• Với các ràng buộc:

1500𝑇𝑑 + 3000𝑇𝑒 + 400𝑊 + 1000𝑆 + 100𝑅 ≤ 30.000;
(ràng buộc về ngân sách)
𝑇𝑑 + 𝑇𝑒 ≥ 10; 1500𝑇𝑑 + 3000𝑇𝑒 ≤ 18.000;
(ràng buộc của riêng phương tiện TV)
1000𝑇𝑑 + 2000𝑇𝑒 + 1500𝑊 + 2500𝑆 + 300𝑅 ≥ 50.000;
(ràng buộc về lượng KH được tiếp cận)
0 ≤ 𝑇𝑑 ≤ 15; 0 ≤ 𝑇𝑒 ≤ 10; 0 ≤ 𝑊 ≤ 25;
0 ≤ 𝑆 ≤ 4; 0 ≤ 𝑇𝑑 ≤ 30.
(ràng buộc về giá trị các biến)
 1. Bài toán Lựa chọn phương tiện truyền thông

• Giải bài toán trên bằng Excel Solver, ta thu được nghiệm tối
ưu như sau:
𝑇𝑑 = 10; 𝑇𝑒 = 0; 𝑊 = 25; 𝑆 = 2; 𝑅 = 30
• Giá trị tối ưu:
65 × 10 + 40 × 25 + 60 × 2 + 20 × 30 = 2370 (𝐸𝑄𝑈)
• Giá trị các ràng buộc được chỉ ra trong bảng bên dưới:
 1. Bài toán Lựa chọn phương tiện truyền thông

• Tất cả output của bài toán được tóm tắt trong bảng 9.2 như
sau:
 2. Bài toán Nghiên cứu thị trường

• Một tổ chức tiến hành nghiên cứu thị trường là để tìm hiểu
về đặc điểm, thái độ và sở thích của người tiêu dùng.
• Các công ty nghiên cứu thị trường thường thực hiện các
nghiên cứu thực tế cho các tổ chức khách hàng. Các dịch vụ
tiêu biểu được cung cấp bởi một công ty nghiên cứu thị
trường bao gồm: thiết kế nghiên cứu, thực hiện khảo sát thị
trường, phân tích dữ liệu thu thập và cung cấp các báo cáo
& đề xuất tóm tắt cho khách hàng.
• Mục tiêu của các công ty nghiên cứu thị trường thường là
tiến hành khảo sát để đáp ứng nhu cầu của khách hàng với
chi phí tối thiểu.
 2. Bài toán Nghiên cứu thị trường

• Market Survey, Inc. (MSI) chuyên đánh giá phản ứng của
người tiêu dùng đối với các sản phẩm, dịch vụ và chiến dịch
quảng cáo mới. Một công ty khách hàng đã yêu cầu MSI trợ
giúp trong việc xác định phản ứng của người tiêu dùng đối
với một sản phẩm gia dụng được bán trên thị trường gần đây.

• Trong các cuộc họp với khách hàng, MSI đã đồng ý thực
hiện các cuộc phỏng vấn cá nhân trực tiếp để nhận được
phản hồi từ các hộ gia đình có trẻ em và các hộ gia đình
không có trẻ em. Ngoài ra, MSI đã đồng ý thực hiện các
cuộc phỏng vấn cả ban ngày và buổi tối.
 2. Bài toán Nghiên cứu thị trường

• Cụ thể, hợp đồng với khách hàng đã yêu cầu MSI thực hiện
1000 cuộc phỏng vấn theo các nguyên tắc và hạn ngạch sau:
1. Phỏng vấn ít nhất 400 hộ gia đình có trẻ em.
2. Phỏng vấn ít nhất 400 hộ gia đình không có trẻ em.
3. Tổng số hộ được phỏng vấn vào buổi tối ít nhất phải bằng
số hộ được phỏng vấn trong ngày.
4. Ít nhất 40% các cuộc phỏng vấn cho các hộ gia đình có
trẻ em phải được thực hiện vào buổi tối.
5. Ít nhất 60% các cuộc phỏng vấn cho các hộ gia đình
không có trẻ em phải được thực hiện vào buổi tối.
 2. Bài toán Nghiên cứu thị trường

• Dựa trên các nghiên cứu trước đây, ước tính chi phí phỏng
vấn như sau:

• Kế hoạch phỏng vấn như thế nào sẽ đáp ứng các yêu cầu hợp
đồng với tổng chi phí phỏng vấn tối thiểu?
 2. Bài toán Nghiên cứu thị trường

Yêu cầu: Hãy trình bày lời giải bài toán bằng Excel Solver?
 3. Bài toán Ứng dụng trong Tài chính

• Bài toán lựa chọn danh mục đầu tư liên quan đến các tình
huống trong đó người quản lý tài chính phải chọn các khoản
đầu tư cụ thể, ví dụ, cổ phiếu và trái phiếu từ nhiều phương
án đầu tư khác nhau. Các nhà quản lý quỹ đầu tư, công đoàn
tín dụng, công ty bảo hiểm và ngân hàng thường xuyên gặp
phải loại vấn đề này.

• Hàm mục tiêu cho các vấn đề lựa chọn danh mục đầu tư
thường là tối đa hóa lợi nhuận kỳ vọng hoặc giảm thiểu rủi
ro.

• Các ràng buộc thường phản ánh các hạn chế về loại hình đầu
tư cho phép, vốn đầu tư, chính sách của công ty, rủi ro tối đa
cho phép, v.v.
 3. Bài toán Ứng dụng trong Tài chính

• Hãy xem xét trường hợp của Welte Mutual Funds, Inc., đặt
tại thành phố New York. Welte chỉ kiếm được 100.000 đô la
bằng cách chuyển đổi trái phiếu công nghiệp thành tiền mặt
và hiện đang tìm kiếm cơ hội đầu tư khác.

• Dựa trên các khoản đầu tư hiện tại của Welte, nhà phân tích
tài chính hàng đầu của công ty khuyến nghị rằng tất cả các
khoản đầu tư mới nên được thực hiện trong ngành dầu mỏ,
ngành thép hoặc trái phiếu chính phủ.
 3. Bài toán Ứng dụng trong Tài chính

• Cụ thể, nhà phân tích đã xác định năm cơ hội đầu tư và dự

kiến ​tỷ lệ lợi nhuận hàng năm của họ. Các khoản đầu tư và tỷ
lệ của lợi nhuận được thể hiện trong Bảng 9.3.
 3. Bài toán Ứng dụng trong Tài chính

• Để cân bằng giữa lợi nhuận và mức độ rủi ro, Quản lý của
Welte áp đặt các hướng dẫn đầu tư sau:
1. Mỗi ngành công nghiệp (dầu hoặc thép) sẽ không nhận
được hơn 50.000 đô la.
2. Trái phiếu chính phủ nên có ít nhất 25% khoản đầu tư của
ngành thép.
3. Đầu tư vào Pacific Oil, khoản đầu tư có lợi nhuận cao
nhưng có rủi ro cao, không thể chiếm hơn 60% tổng vốn đầu
tư của ngành dầu khí.
• Danh mục đầu tư nào nên được thực hiện với số tiền 100.000
đô la có sẵn của Welte? Với mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận dự
kiến theo các ràng buộc về ngân sách và quản lý.
 3. Bài toán Ứng dụng trong Tài chính

Yêu cầu: Hãy trình bày lời giải bài toán bằng Excel Solver?
 4. Bài toán Phân công lao động

• Vấn đề phân công lực lượng lao động thường xuyên xảy ra
khi người quản lý sản xuất phải đưa ra quyết định liên quan
đến yêu cầu nhân sự trong một giai đoạn lập kế hoạch nhất
định.

• Phân công lực lượng lao động thường có một số linh hoạt, và
ít nhất một số nhân sự có thể được phân công cho nhiều bộ
phận hoặc trung tâm làm việc. Đó là trường hợp khi nhân
viên đã được đào tạo chéo về hai hoặc nhiều công việc, ví
dụ, khi nhân viên bán hàng có thể được chuyển giữa các cửa
hàng.
 4. Bài toán Phân công lao động

• Trong ứng dụng sau đây, chúng ta chỉ ra cách quy hoạch
tuyến tính có thể được sử dụng để xác định không chỉ một
hỗn hợp sản phẩm tối ưu, mà còn là sự phân công lực lượng
lao động tối ưu.

• Công ty McCormick sản xuất hai sản phẩm có đóng góp lợi
nhuận trên mỗi đơn vị tương ứng là $ 10 và $ 9. Các yêu cầu
lao động trên mỗi đơn vị sản xuất và tổng số giờ lao động có
sẵn từ nhân viên được chỉ định cho mỗi bộ phận được thể
hiện trong Bảng 9.11.
 4. Bài toán Phân công lao động

• Giả sử rằng số giờ khả dụng trong mỗi bộ phận là cố định,

Hãy mô hình hóa Bài toán McCormick, tìm số sản phẩm mỗi
loại cần sản xuất thỏa mãn các ràng buộc trên và tối đa hóa
lợi nhuận thu được.
 4. Bài toán Phân công lao động

Mô hình:
• Các biến của Mô hình:
 𝑃1 = Số đơn vị sản phẩm thứ 1 cần sản xuất;
 𝑃2 = Số đơn vị sản phẩm thứ 2 cần sản xuất.

• Hàm mục: Tối đa hóa lợi nhuận dự kiến

𝑀𝑎𝑥 10𝑃1 + 9𝑃2
 4. Bài toán Phân công lao động

• Các ràng buộc:

 0,65𝑃1 + 0,95𝑃2 ≤ 6500;
 0,45𝑃1 + 0,85𝑃2 ≤ 6000;
 𝑃1 + 0,7𝑃2 ≤ 7000;
 0,15𝑃1 + 0,3𝑃2 ≤ 1400;
 𝑃1 , 𝑃2 ≥ 0.

• Một lần nữa, dùng Excel Solver, ta thu được nghiệm tối ưu
của bài toán:
 𝑃1 ≈ 5744; 𝑃2 ≈ 1795.
 Lợi nhuận lớn nhất = 73590.
 4. Bài toán Phân công lao động

• Kết quả từ Excel Solver cho thấy, Phòng 3 & 4 đang hoạt
động hết công suất, nhưng Phòng 1 & 2 thì không.
• Nếu chúng ta mở rộng mô hình bằng cách cho phép chuyển
đổi số giờ giữa các phòng thì tổng lợi nhuận chắc chắn sẽ
tăng lên. Giả sử:
 4. Bài toán Phân công lao động

• Với các giả định mới, hãy mô hình hóa Bài toán
McCormick, tìm số sản phẩm mỗi loại cần sản xuất thỏa mãn
các ràng buộc trên và tối đa hóa lợi nhuận thu được.
 4. Bài toán Phân công lao động

• Gọi 𝑏𝑖 = tổng số giờ làm việc tại Bộ phận thứ 𝑖;

𝑡𝑖𝑗 = tổng số giờ chuyển từ Bộ phận thứ 𝑖 sang thứ 𝑗.

• Khi đó, hàm mục tiêu của chúng ta là không đổi, nhưng các
ràng buộc thay đổi như sau:
 0,65𝑃1 + 0,95𝑃2 ≤ 𝑏1 ;
 0,45𝑃1 + 0,85𝑃2 ≤ 𝑏2 ;
 𝑃1 + 0,7𝑃2 ≤ 𝑏3 ;
 0,15𝑃1 + 0,3𝑃2 ≤ 𝑏4 ;
 4. Bài toán Phân công lao động

• Ngoài ra, mối liên hệ giữa các 𝑏𝑖 và 𝑡𝑖𝑗 như sau:

 𝑏1 = 6500 + 𝑡41 − 𝑡12 − 𝑡13 ;
 𝑏2 = 6000 + 𝑡12 + 𝑡42 − 𝑡23 − 𝑡24 ;
 𝑏3 = 7000 + 𝑡13 + 𝑡23 − 𝑡34 ;
 𝑏4 = 1400 + 𝑡24 + 𝑡34 − 𝑡41 − 𝑡42 ;
• Cuối cùng, giới hạn về số giờ chuyển đổi giữa các phòng:
 𝑡12 + 𝑡13 ≤ 400;
 𝑡23 + 𝑡24 ≤ 800;
 𝑡34 ≤ 100;
 𝑡41 + 𝑡42 ≤ 200;
 𝑃1 , 𝑃2 , 𝑏𝑖 , 𝑡𝑖𝑗 ≥ 0.
 4. Bài toán Phân công lao động

• Như vậy, mô hình của chúng ta giờ có tất cả 13 biến và 13

ràng buộc.

• Một lần nữa, dùng Excel Solver, ta thu được nghiệm tối ưu
của bài toán:
 𝑃1 ≈ 6825; 𝑃2 ≈ 1751.
 Lợi nhuận lớn nhất = 84,011 > 73590.
 Củng cố & Dặn dò

• Xem lại các chuyển một bài toán trong kinh doanh thành một
mô hình toán học

• Xem lại và thực hành cách giải các bài toán quy hoạch tuyến
tính bằng Excel Solver

• Làm các bài tập trên M-learning