TRƯỜ NG ĐẠ I HỌ C KHOA HỌ C XÃ HỘ I VÀ NHÂ N VĂ N

KHOA TÂ M LÝ HỌ C

------------------------------------------------

BÀ I DỊCH MÔ N ĐÁ NH GIÁ NHÂ N CÁ CH

Họ tên giả ng viên: PGS.TS: Nguyễn Sinh Phú c.

Họ c viên: NTTM.
Chuyên ngà nh: Tâ m lý họ c lâ m sà ng( định hướ ng ứ ng
dụ ng.

---------------2018...............................
CHƯƠNG 5.
TỔNG QUAN
Mộ t số vấ n đề là chung cho mọ i bả n cô ng cụ (inventories) tự bá o cá o. Thay vì lặ p
lạ i trong mỗ i chương tiếp theo, nhữ ng vấn đề sẽ đượ c tó m tắ t trong chương nà y
và cá c khía cạ nh cụ thể cho mỗ i vấn đề sẽ đượ c đề cậ p ở mụ c 10 chương 6. Vì điều
này tậ p trung và o cá c vấ n đề phổ biến đố i vớ i tấ t cả cá c bả n kiểm kê tự bá o cá o,
bố cụ c củ a chương này khá c mộ t chú t so vớ i cá c chương trướ c và chương tiếp
theo. Trọ ng tâ m nà y cũ ng cho phép so sá nh giữ a bả n cô ng cụ có ả nh hưở ng đến
bả n cô ng cụ đượ c chọ n để kiểm tra thử nghiệm cho mộ t cá nhâ n cụ thể. Nếu điều
quan trọ ng là so sá nh mộ t ngườ i nà o đó vớ i mộ t nhó m ngườ i bình thườ ng, bấ t kì
bả n kiểm tự bá o cá o nà o đượ c thả o luậ n trong cuố n Cẩ m nang nà y cũ ng sẽ thích
hợ p hơn Millon Multiaxial Clinical Inventory-III (MCMI-III; Millon, Davis, & Millon,
1997). Bở i vì MCMI-III chỉ sử dụ ng cho nhó m lâ m sà ng vớ i mụ c đích chuẩ n hó a
(xem phầ n trên nhó m chuẩ n hó a). Ngượ c lạ i, nếu ngườ i đá nh giá muố n so sá nh cá
nhâ n vớ i mộ t nhó m lâ m sà ng, khi đó MCMI III sẽ thích hợ p hơn. Cũ ng như cô ng cụ
đá nh giá nhâ n cá ch ((PAI; Morey, 1991), đượ c chuẩ n hó a trên cả mẫ u lâ m sà ng và
cộ ng đồ ng. Cá c phầ n củ a chương nà y so sá nh và đố i chiếu bộ cô ng cụ tự bá o cá o
vớ i bả n chấ t củ a chú ng, đặ c điểm củ a cá c item, quy mô tỉ lệ (phương phá p phá t
triển quy mô ), tính điểm (administration/Quả n lý), nhó m chuẩ n, độ hiệu lự c và
quy trình diễn giả i.
Bản chất của công cụ tự báo cáo
Bả n cô ng cụ tự bá o cá o có thể đượ c chia thà nh hai loạ i chính: Mộ t số  là cá c biện
phá p đa chiều rộ ng cung cấ p đá nh giá toà n cầ u về loạ i và mứ c độ nghiêm trọ ng
củ a tâ m lý hoặ c kích thướ c củ a ngườ i bình thườ ng. Vớ i nhữ ng ngườ i khá c là dù ng
biện phá p đơn giả n hẹp để đá nh giá mộ t triệu chứ ng, loạ i bệnh tâ m thầ n họ c, hoặ c
tính cá ch, cá tính. Beck Depression Inventory-II (Beck, Steer, & Brown, 1996) và
Beck Anxiety Inventory (Beck & Steer, 1993) là nhữ ng biện phá p thườ ng đượ c sử
dụ ng trong loạ i thứ hai nà y, mặ c dù hàng tră m cô ng như vậ y có sẵ n (cf. Buros
Mental Cá c cuố n đo lườ ng Niên giá m, Plake & Impara, 2001; Plake, Impara &
Spies, 2003; Spies & Plake, 2005).

Cô ng cụ tự bá o cá o giớ i hạ n trong mộ t triệu chứ ng hoặ c loạ i bệnh tâ m thầ n

khô ng đượ c thả o luậ n trong Cẩ m nang nà y, mộ t phầ n vì số lượ ng tuyệt đố i củ a họ .
Trong 5 bả n cô ng cụ tự bá o cá o trong cá c Chương từ 6 đến 10, bố n là cá c biện
phá p rộ ng củ a bệnh tâ m lý phổ biến (Minnesota Multiphasic Personality
Inventory-2 [MMPI-2], Butcher, Dahlstrom, Graham, Tellegen, & Kaemmer, 1989;
Butcher và cộ ng sự , 2001 MMPI-A, Butcher và cộ ng sự , 1992; MCMI-III, Millon và
cộ ng sự , 1997; và PAI, Morey, 1992), và thứ nă m là biện phá p đo lườ ng kích
thướ c củ a tính cá ch bình thườ ng (NEO PI-R; Costa & McCrae, 1992).
 Trong chương nà y, khá i niệm "tấ t cả cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o" chỉ đề cậ p đến
nă m cô ng cụ nà y để trá nh lặ p đi lặ p lạ i việc bổ sung cụ m từ "đượ c thả o luậ n trong
cuố n sổ tay nà y". Mộ t ý tưở ng sơ bộ về tầ n suấ t tương đố i đượ c phả n á nh trong
tầ n suấ t chú ng xuấ t hiện trong tiêu đề củ a cá c bà i bá o đượ c liệt kê trong
MEDLINE và thô ng tin về tâ m lý từ nă m 1990: 1 MMPI — 2,725; MCMI — 399;
NEO — 1,253; và PAI — 278. Khả o sá t về tầ n suấ t sử dụ ng cô ng cụ tự bá o cá o
trong thự c hà nh lâ m sà ng cho kết quả tương tự , vớ i MMPI-2 và MCMI-III đượ c
xếp hạ ng là hai cô ng cụ hà ng đầ u (Belter & Piotrowski, 2001; Watkins, Campbell,
Nieberding, & Hallmark, 1995). MMPI-2 (86%; 83%), MCMI-III (38%; 40%),
MMPI-A (30% ;—) và PAI (-; 21%) là cô ng cụ tự bá o cá o đượ c sử dụ ng thườ ng
xuyên nhấ t trong đà o tạ o tâ m lý lâ m sà ng (Childs & Eyde, 2002) và nhữ ng ngườ i
thự c hành tâ m lý lâ m sà ng muố n thự c tậ p đã họ c nó (Clemence & Handler, 2001).

Để định hướ ng ngườ i đọ c về nhữ ng gì mỗ i mỗ i cô ng cụ tự bá o cá o nà y đang cố

gắ ng đo lườ ng và chú ng khá c nhau như thế nà o, Bả ng 5.1 xá c định cá c tỷ lệ chính
trên mỗ i cô ng cụ .
Mục đặc điểm
Cá c nhà phá t triển thử nghiệm phả i đưa ra nhiều quyết định về cá c mụ c trên bả n
cô ng cụ tự bá o cá o, bao gồ m (a) định dạ ng để trả lờ i cá c mụ c, (b) số dư "đú ng /
đồ ng ý" và "sai / khô ng đồ ng ý" trong mỗ i thang đo, (c) viết cá c mụ c trong phầ n
khẳ ng định hoặ c phủ nhậ n, (d) có sử dụ ng cá c mụ c trên nhiều hơn mộ t thang
khô ng, (e) chiều rộ ng và chiều sâ u củ a cá c mụ c trên thang đo, (f) sự mơ hồ vố n có
trong ý nghĩa củ a mụ c nộ i dung, (g) cá c thà nh kiến tiềm tà ng trong mụ c nộ i dung
và (h) cá ch tính trọ ng số cá c mụ c trong cá c câ u trả lờ i cho điểm trên thang
điểm. Mỗ i quyết định nà y đượ c xem xét tiếp theo.

Định dạng để trả lời các mục

Tấ t cả cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o cung cấ p cho cá nhâ n cá c câ u trả lờ i rõ rà ng
(cá c mụ c) và mộ t số lự a chọ n thay thế từ phả n hồ i củ a họ . Trong hầ u hết cá c cô ng
cụ này, cá c cá nhâ n đượ c đưa ra cá c tuyên bố khai bá o đơn giả n về cá c hà nh vi
hoặ c triệu chứ ng cụ thể và đượ c yêu cầ u chỉ ra vớ i sự  lự a chọ n nhị phâ n (ví dụ ,
đú ng/ sai hoặ c đồ ng ý/ khô ng đồ ng ý) cho dù họ có á p dụ ng cho họ hay
khô ng. Trên MMPI-2, MMPI-A và MCMI-III, mộ t câ u như “Tô i bị trầ m cả m phầ n
lớ n thờ i gian ”phả i đượ c đá nh dấ u là "đú ng" hoặ c "sai". PAI sử dụ ng thang điểm 4
điểm từ “sai, khô ng hoà n toà n đú ng”, “ hơi đú ng”, “chủ yếu là đú ng”, và cuố i cù ng
“rấ t đú ng”. NEO PI-R cung cấ p nă m lự a chọ n thay thế: “rấ t đồ ng ý”, “đồ ng ý”,
“trung lậ p”, “khô ng đồ ng ý” và “hoà n toà n khô ng đồ ng ý”.

Cung cấ p nhiều lự a chọ n phả n hồ i hơn vớ i mỗ i câ u lệnh cho phép có sự khá c

biệt lớ n hơn về tầ n số và cườ ng độ củ a mộ t hà nh vi hoặ c triệu chứ ng trong mộ t
mụ c duy nhấ t hơn là có sẵ n vớ i cá c lự a chọ n nhị phâ n. Nhiều lự a chọ n thay thế
cũ ng cho phép tổ ng số điểm rộ ng hơn trên phạ m vi thang điểm, bở i vì mỗ i mụ c
giờ đâ y có thể bao gồ m bố n hoặ c nă m điểm thay vì hai. Nếu muố n vì mộ t lý do nà o
đó , cô ng cụ tự bá o cá o cung cấ p nhiều hơn hai lự a chọ n phả n ứ ng có thể dễ dà ng
đượ c chuyển thà nh điểm số nhị phâ n.

 Bả ng 5.1. Đo lườ ng (khá ch nhau như thế nà o) cá c cô ng cụ tự bá o cá o đá nh tâ m lý

MMPI-II MMPI-A Tên thang đo.

Độ hiệu lự c( 8-7)
VRIN VRIN Biến phả n hồ i khô ng
thố ng nhấ t
TRIN TRIN Câ u trả lờ i khô ng nhấ t
quá n
F F Khô ng thườ ng xuyên
FB Quay lạ i khô ng thườ ng
xuyên
FP Tâ m lý khô ng thườ ng
xuyên
F1 Khô ng thườ ng xuyên –
Phầ n đầ u
F2 Khô ng thườ ng xuyên –
Phầ n hai
L L Nó i dố i

K K Sử a chữ a/Điều chỉnh

S Tộ t bậ c
Thang lâ m sà ng(10)
1 1 Hs: Hypochondriasis (rố i
loạ n lo â u bệnh)
2 2 D: trầ m cả m
3 3 Hy: Histery (rố i loạ n
phâ n li)
4 4 Pd: Psychopathic (tâ m
thầ n) Devian (phẫ n nộ )
5 5 Mf: Nam tính / nữ tính
6 6 Pa:Hoang tưở ng.
7 7 Pt:Suy nhượ c thầ n kinh
(Psychasthenia)
8 8 Sc:Tâ m thầ n phâ n liệt
(Schizophrenia)
9 9 Ma: Hypomania (là trạ ng
thá i tâ m trạ ng mấ t câ n
bằ ng dai dẳ ng và hưng
phấ n
0 0 St:Á m sợ xã hộ i (Social
Introversion)
Thang nộ i dung(15)
ANX A-anx Lo â u (Anxiety)
FRS Lo hã i (Fears)
OBS A-obs Á m ả nh (Obsessions)
DEP A-dep Trầ m cả m (Depression)
HEA A-hea Mố i quan tâ m về sứ c
khỏ e (Health Concerns)
A-aln Xa lá nh (Alienation)
BIZ A-biz Kì lạ .... ( Bizarre
Mentation)
ANG A-ang Phẫ n nộ (Anger)
CYN A-cyn Hoà i nghi (Cynicism)
ASP Anti - social Practices
(thự c hà nh chố ng đố i xã
hộ i)
A-con Gâ y ra vấn đề (Conduct
Problem)
TPA Loạ i A
LSE A-lse Lò ng tự trọ ng thấ p (Low
Self-Esteem)
A-las Khá t vọ ng thấ p (Low
Aspirations)
SOD A-sod Khó chịu xã hộ i (ocial
Discomfort)
FAM A-fam Nhữ ng vấn đề gia đình
WRK Can thiệp việc là m (Work
 Interference)
A-sch Vấ n đề họ c đườ ng
TRT A-trt Chỉ số điều trị â m tính
(Negative Treatment
Indicators)
MMPI 2 MMPI A SCALE NAME
Thang lâ m sà ng tá i cấ u trú c(9)
RCdem Hủ y diệt
(Demoralization)
RC1som Loạ n cơ thể
(Somatization)
RC2lpe Cả m xú c tích cự c thấ p
(Low Positive
Emotionality)
RC3cyn Sự thô tụ c (Cynicism)
RC4á b Hà nh vi chố ng đố i xã hộ i
(Antisocial Behavior)
RC6per Ý tưở ng hà nh hạ (Ideas of
Persecution)
RC7dne Rố i loạ n chứ c nă ng cả m
xú c (Dysfunctional
Negative Emotions)
RC8abx Aberrant Experiences
(kinh nghiệm sai
lầ m/khá c thườ ng)
RC9hpm Kích hoạ t Hipomatic
(Hypomanic Activation)
Thang PSY-5(5)
AGGR AGGR Xâ m kích- Hiếu chiến
(Aggression)
PSYC PSYC Chủ nghĩa tâ m linh
(Psychoticism)
DISC DISC Disconstraint (nhữ ng
ngườ i có xu hướ ng mạ o
hiểm, bố c đồ ng)
NEGE NEGE Cả m xú c tiêu cự c
INTR INTR Cả m xú c tích cự c thấ p
Đặ c điểm nhâ n cá ch mở rộ ng (5-2)
A A Lo â u
R R Dồ n nén (Repression)
Es - Sứ c mạ nh bả n ngã (Ego
Strength)
Do - Sự thố ng trị (Dominance)
Re - Trá ch nhiệm xã hộ i
(Social Responsibility)
Tổ ng quan cả m xú c đau khổ (Emotional Distress (3–0)
Mt - College (Đạ i họ c)
Maladjustment (điều
chỉnh)
PK - Rố i loạ n stress sau sang
chấ n (Posttraumatic
Stress Disorder—Keane)
MDS - Tổ n thương hô n nhâ n
(Marital Distress)
Khô ng điều khiển đượ c hành vi (Behavioral Dyscontrol) (5–4)
Ho - Sự thù địch (Hostility)
O-H - Kiểm soá t quá mứ c sự
thù địch (Overcontrolled
Hostilit)
IMM Chưa trưở ng thà nh
(Immaturity)
MAC-R MAC-R Chứ ng nghiện rượ u
(MacAndrews Alcoholism
–Revised)
AAS - Nghiện (Addiction
Admission)
ACK Rượ u/Nhậ n thứ c vấn đề
ma tú y (Alcohol/Drug
Problem
Acknowledgment)
Á PS - Khả năng gâ y nghiện
(Addiction Potential)
PRO Rượ u/Vấ n đề ma tú y
(lcohol/Drug Problem
Proneness)
Vai trò giớ i tính(2-0)
GM - Vai trò giớ i tính-nam tính
(Gender Role—Masculin)
GF - Vai trò giớ i tính-nữ tính
(Gender Role—Masculin)
MIMC - III Scale name
Mụ c sử a đổ i (Modifying Indices (4)
V Độ hiệu lự c (Validity)
X Hiển thị cụ thể
(Disclosure)
Y Desirability (gian xả o?)
Z Giả m giá trị
(Debasement)
MCMI-III SCALE NAME
Thang rố i loạ n nhâ n cá ch(11)
1 Schizoid (là 1 dạ ng rố i
loạ n nhâ n cá ch đặ c trưng
 bở i sự thiếu quan tâ m
đến cá c mố i quan hệ xã
hộ i)
2A Né trá nh (Avoidant)
2B Trầ m cả m (Depressive)
3 Phụ thuộ c (Dependent)
4 Diễn kịch (Histrionic_
5 Á i kỉ (Narcissistic)
6A Antisocial (chố ng đố i xã
hộ i)
6B Hung hang (Aggressive)
7 Cưỡ ng chế (Compulsive)
8A Thụ độ ng tiêu cự c/ tích
cự c (Passive Negativistic
/Aggressive)
8B Tự đá nh bạ i.....
(Masochistic Self-
Defeating)
Thang cá c rố i loạ n nhân cá ch nghiêm trọ ng(3)
S Tâ m thầ n phâ n liệt
(Schizotypal)
C Rố i loạ n lưỡ ng cự c
(Borderline)
P Hoang tưở ng-ả o giá c
(Paranoid)
Thang lâ m sà ng triệu chứ ng(10)
A Lo â u (Anxiety)
H Rố i loạ n somatoform
(Somatoform) – Ngườ i
bệnh có triệu chứ ng thể
chấ t khô ng phù hợ p
N Rố i loạ n lưỡ ng cự c
(Bipolar: Manic)
D Dysthymia (rố i loạ n
dưỡ ng cơ)
B Nghiện rượ u (Alcohol
Dependence)
T Nghiện ma tú y (Drug
Dependence)
R Rố i loạ n stress sau sang
chấ n (Posttraumatic
Stress Disorder)
Thang câ n nặ ng (Severe Syndrome Scales (3)
SS Rố i loạ n suy nghĩ
(Thought Disorder)
CC Trầ m cả m chính (Major
 Depression)
PP Rố i loạ n hoang tưở ng
(Delusional Disorder)
PAI Scale name
Thang hiệu lự c(4)
ICN Mâ u thuẫ n
(Inconsistency)
ÌNF Khô ng thườ ng xuyên
(Infrequency)
NIM Hiển thị sự phủ định
(Negative Impression)
PIM Positive Impression (biểu
hiện tích cự c)
Thang lâ m sà ng( 11)
SOM Somatic Complaints
ANX Lo â u (Anxiety)
ARD Rố i loạ n lo â u (Anxiety-
Related Disorders)
DEP Trầ m cả m (Depression)
MAN Tính ham mê (Mania)
PAR Hoang tưở ng (Paranoia)
SCZ Tâ m thầ n phâ n liệt
(Schizophrenia)
PAI Scale name
BOR Borderline Features (tính
năng biên giớ i/ giờ i hạ n)
ATN Tính nă ng chố ng đố i xã
hộ i (Antisocial Features)
ALC Vấ n đề về rượ u (Alcohol
Problems)
DRG Vấ n đề về ma tú y
(Alcohol Problems)
Thang điều trị(5)
AGG Xâ m kích (Aggression)
SUI Ý tưở ng tự sá t (Suicidal
Ideation)
STR Stress
NON Thiếu sự hỗ trợ
(Nonsupport)
RXR Từ chố i điều trị
(Treatment Rejection)

Thang cá nhâ n(2)

DOM Thố ng trị (Dominance)
WRM Nhiệt tình (Warmth)
Cân đối ‘’đúng/đồng ý’’ và ‘’sai/không đồng ý’’
Mộ t quyết định khá c phả i đượ c thự c hiện là số dư tương đố i củ a cá c câ u trả lờ i
“đú ng / đồ ng ý” và “sai / khô ng đồ ng ý” đượ c ghi theo cù ng mộ t chiều. Nếu tấ t cả
cá c câ u trả lờ i đượ c chấ m điểm đều đượ c đá nh dấ u là “đú ng / đồ ng ý” như là mộ t
dấ u hiệu củ a mộ t số đặ c tính cá nhâ n, mộ t ngườ i có thể xá c nhậ n cá c item nà y vì
nghiêng về sự dễ chịu hoặ c nó i xấ u(to be agreeable or yea-saying, )chứ khô ng
phả i vì nộ i dung củ a cá c item. Nếu tấ t cả cá c câ u trả lờ i đượ c ghi cho việc xá c định
mộ t triệu chứ ng hoặ c hà nh vi đượ c khó a là "sai / khô ng đồ ng ý",mộ t ngườ i có thể
phủ nhậ n chú ng vì nghiêng về khô ng thể tá n thà nh hoặ c nó i đượ c
Khoả ng hơn ba phầ n tư (79%) số câ u trả lờ i đượ c ghi trên 11 mô hình tính cá ch
lâ m sà ng trên MCMI-III đượ c đá nh dấ u là “đú ng”. Đố i vớ i 8 trong số 11 thang đo
này, trên 90% cá c câ u trả lờ i đượ c ghi lạ i đượ c đá nh dấ u là "đú ng".Trong số 11
quy mô lâ m sà ng củ a PAI, gầ n ba phầ n tư (74%) số phiếu trả lờ i đượ c đá nh dấ u là
“đú ng”, vớ i phạ m vi từ 54% đến 92%.Trên nă m lĩnh vự c củ a NEO PI-R, hơn mộ t
nử a (56%) số phiếu trả lờ i đượ c ghi là “đồ ng ý” hoặ c “hoà n toà n đồ ng ý” và hầ u
như khô ng có sự khá c biệt giữ a cá c tên miền. Khoả ng mộ t nử a số phiếu đượ c ghi
nhậ n trên thang điểm lâ m sà ng 10 MMPI-2 (53%) và MMPI-A (53%) đượ c đá nh
dấ u “đú ng”, vớ i phạ m vi từ 22% trên thang đo 3 (Hy: Hysteria) đến 81 % trên
thang điểm 7 (Pt: Suy nhượ c tâ m thầ n).
Cả MMPI-2 và MMPI-A đều chứ a mộ t thang phả n ứ ng nhấ t quá n ((TRIN) cho
biết liệu mộ t ngườ i có phả n ứ ng vớ i cá c mụ c có sai lệch “true” hoặ c “false” hay
khô ng. Điểm xử lí số liệu trên má y tính cho MMPI-2 và MMPI-A cho biết phầ n
tră m "đú ng" và "sai"ở phầ n cuố i củ a hồ sơ cho độ hiệu lự c cơ bả n và quy mô lâ m
sà ng . Khô ng có dữ liệu nà o trong số ba cô ng cụ tự bá o cá o khá c cho biết liệu có
ưu tiên trả lờ i “đú ng / đồ ng ý” hay “sai / khô ng đồ ng ý” hay khô ng, cũ ng khô ng
thự c hiện cá c chương trình tính điểm đố i vớ i cá c cô ng cụ bá o cá o có tỷ lệ phầ n
tră m phả n hồ i "đú ng / đồ ng ý" hoặ c "sai / khô ng đồ ng ý".Nếu (a paper-and-pencil
format )đượ c sử dụ ng để quả n lý cá c cô ng cụ tự bá o cá o khá c, giá m khả o có thể ít
nhấ t là xem xét cá c bả ng câ u trả lờ i để có hình dung về xu hướ ng trả lờ i “đú ng /
đồ ng ý” hoặ c “sai / khô ng đồ ng ý”. Khi cá c bả n cô ng cụ nà y đượ c quả n lý bở i má y
tính và cá c câ u trả lờ i củ a mụ c khô ng đượ c in ra,khô ng có cá ch nà o để xá c định
phầ n tră m "đú ng / đồ ng ý" hoặ c "sai / khô ng đồ ng ý".
Các item ‘khẳng định hoặc ‘’phủ định’’
Cá c item đượ c viết theo cá ch khẳ ng định sẽ dễ dà ng hơn cho sự kiểm tra củ a cá c
nhà thẩ m định,khá ch thể dễ trả lờ i hơn cá c item viết theo cá ch phủ định. đó là mộ t
lý do cho sự ưu tiên củ a cá c item khẳ ng định trong nhữ ng cô ng cụ tự bá o cá o.
Mộ t item như “Tô i có sứ c khỏ e tố t” rấ t đơn giả n, cho dù ngườ i đó muố n nó i
“đú ng / đồ ng ý” hay “sai / khô ng đồ ng ý”. Mộ t item đượ c viết theo cá ch phủ định,
như "Tô i khô ng tứ c giậ n," có thể là khó khă n để giả i thích. Ý nghĩa củ a mộ t phả n
hồ i "đú ng / đồ ng ý" đố i vớ i item nà y là khá rõ ràng, nhưng nó ít rõ rà ng hơn nhiều
nhữ ng gì nó i "sai / khô ng đồ ng ý"là thự c sự có ý nghĩa . Ngườ i đó có nó i rằ ng anh
ta hay cô ta tứ c giậ n hay đô i lú c giậ n dữ nhưng khô ng thườ ng xuyên, hay cá i gì
khá c hoà n toà n? Đọ c cá c item đượ c viết theo cá ch phủ định khi khá ch thể muố n
trả lờ i “sai / khô ng đồ ng ý” có thể là mộ t nhiệm vụ phứ c tạ p. Sự phứ c tạ p này
khô ng đượ c phả n á nh trong việc ướ c tính mứ c độ   cầ n thiết cho mỗ i cô ng cụ tự
bá o cá o đang đượ c thả o luậ n.
Item được sử dụng trên nhiều hơn một thang đo.
Khi mộ t item đã đượ c chọ n cho mộ t tỷ lệ cụ thể, cá c nhà thẩ m định phả i quyết
định liệu item đó có thể đượ c sử dụ ng lạ i trên thang điểm khá c hay khô ng. Tạ o ra
item là mộ t quá trình khó khă n và tố n thờ i gian và ít item là cầ n thiết  nếu mộ t
trong số chú ng có thể đượ c sử dụ ng trên nhiều hơn mộ t thang đo. Mộ t phầ n củ a
quá trình ra quyết định liệu mộ t item có nên đượ c ghi trên nhiều hơn mộ t thang
đo hay khô ng là sự câ n bằ ng giữ a tổ ng số item
mong muố n trên thang cô ng cụ tự bá o cá o và sự độ c lậ p tương đố i ở cá c thang cá
nhâ n. Mộ t cô ng cụ tự bá o cá o mà có thể sử dụ ng mộ t mụ c cho nhiều thang đo
khá c nhau sẽ cầ n mộ t số nhỏ hơn tổ ng số item so vớ i bộ cô ng cụ tự bá o cá o mà
yêu cầ u chỉ ghi mộ t tỷ lệ. Đâ y khô ng phả i là trườ ng hợ p,mặ c dù cá c item đượ c sử
dụ ng trên nhiều hơn mộ t thang đo thườ ng đượ c ghi theo cù ng mộ t chiều . Mộ t
item kiểm tra có thể dễ dà ng đượ c ghi là "đú ng / đồ ng ý" trên mộ t thang đo và
"sai / khô ng đồ ng ý" trên thang điểm khá c. MMPI-2 và MMPI-A là hai bộ cô ng cụ
tự bá o cá o trong đó cá c item giố ng nhau thườ ng đượ c ghi lạ i theo cá ch ngượ c lạ i
vớ i cá c thang điểm khá c nhau.
Cụ thể hơn, NEO PI-R và PAI khô ng có bấ t kỳ mụ c trù ng lặ p nà o, mỗ i item trên
cá c bộ cô ng cụ nà y chỉ đượ c ghi trên mộ t thang đo. MCMI-III, MMPI-2 và MMPI-A
bao gồ m nhiều item có nộ i hà m trên hai, ba và đô i khi thậ m chí nhiều hơn. Thang
số 7 (Pt: Suy nhượ c thầ n kinh ) và 8 (Sc: tâ m thầ n phâ n liệt) trên MMPI 2 và
MMPI-A chia thà nh 17 item (35%) . Trên MCMI-III, Thang 6A (Chố ng đố i xã hộ i)
và 6B (Lo hã i) chia thà nh 8 item(47%), và Thang 4 (Diễn kịch ) và 5 (Tự yêu)
chia thà nh 6 item (35%).
Cá c item chồ ng lên nhau giữ a hai thang đo cà ng lớ n, chú ng cà ng trở nên tương
quan về mặ t thố ng kê, bấ t kể cá c thang đo độ c lậ p có ý nghĩa như thế nà o. Hầ u hết
cá c tỷ lệ trên bộ cô ng cụ tự bá o cá o có sự tương quan đá ng kể để bắ t đầ u,bở i vì
mộ t số hình thứ c đau khổ về tình cả m tổ ng quá t là phổ biến đố i vớ i hầ u hết cá c
cô ng cụ tự bá o cá o là cá c biện phá p toà n cầ u củ a bệnh tâ m thầ n họ c. Độ lớ n trung
bình củ a cá c mố i tương quan giữ a
8 thang lâ m sà ng trên MMPI-2 và MMPI-A (khô ng bao gồ m thang 5 [Mf: Nam tính-
Nữ tính] và thang 0 [Si: Introversion xã hộ i]), 11thang mô hình nhâ n cá ch lâ m
sà ng trên MCMI-III, và 9 thang lâ m sà ng (trừ vấ n đề về rượ u [ALC] và cá c vấ n đề
về ma tú y [DRG]) trên PAI tương ứ ng là .59, .49, .50 và .50. Kết hợ p vớ i nhau, sau
đó , item chồ ng chéo lên nhau và generalized emotional distress account cho mộ t
phầ n tư (.50 × .50 = 25%) củ a phương sai trong cá c thang này. Sự phổ biến củ a
yếu tố này về generalized emotional distress là hiển nhiên trong đó sự tương quan
quy mô trung bình trên PAI hầ u như giố ng vớ i sự tương quan quy mô trên ba
cô ng cụ khá c,mặ c dù PAI khô ng có cá c item chồ ng chéo(overlapping).
Bề rộng và chiều sâu của các item trên thang đo
Đố i vớ i bề rộ ng và chiều sâ u củ a cá c item đượ c chọ n cho mộ t thang cụ thể, mộ t
thang đo cấ u trú c như trầ m cả m có nhiều thà nh phầ n tiềm nă ng,bao gồ m đá nh
giá nhậ n thứ c tiêu cự c,tâ m trạ ng khó chịu, cá c triệu chứ ng thự c vậ t hoặ c vậ t lý
như mệt mỏ i, khó ngủ , và thay đổ i khẩ u vị, giao tiếp cá nhâ n, xã hộ i, cá ch ly và ý
tưở ng tự sá t. Mộ t quyết định phả i đượ c thự c hiện liên quan đến bao nhiêu
item,nếu có , nên đượ c gá n cho từ ng thà nh phầ n củ a depression. Tố i thiểu khoả ng
10 hạ ng mụ c nhị phâ n thườ ng cầ n thiết cho mộ t thang đo để cung cấ p mộ t ướ c
tính đá ng tin cậ y về nhữ ng gì đang đượ c đo lườ ng. Nếu quyết định đượ c đưa ra để
chỉ định cá c item như nhau cho nă m thà nh phầ n củ a trầ m cả m,tổ ng thang đo sẽ
cầ n khoả ng 50 item. Nếu nhà thự c nghiệm( test deverloper)vi phạ m bề rộ ng củ a
thang đo, sau đó có thể sử dụ ng ít item hơn, nhưng có thể có khả năng thiếu
nhữ ng bệnh nhâ n có thà nh phầ n trầ m cả m khô ng đượ c đá nh giá mộ t cá ch đá ng
tin cậ y. Khô ng có cô ng cụ tự bá o cá o nà o có thể chứ a số lượ ng item phù hợ p để
đá nh giá mọ i thà nh phầ n củ a tấ t cả cá c hình thứ c củ a bệnh tâ m thầ n họ c mà
khô ng đượ c quá lâ u để hoà n thà nh nó . Do đó , cá c nhà phá t triển thử nghiệm đang
phả i đố i mặ t vớ i tình thế tiến thoá i lưỡ ng nan về cá ch thứ c nhiều hình thứ c củ a
bệnh tâ m thầ n xem là m thế nà o để có thể đá nh giá triệt để . Theo đó , MMPI-2,
MMPI-A và PAI tậ p trung chủ yếu và o cá c rố i loạ n Axis I trong DSM-IV-TR, ít chú
trọ ng hơn đến Axis II, trong khi MCMI-III thì tậ p trung ngượ c lạ i. NEO PI-R tậ p
trung chủ yếu và o cá c khía cạ nh khá c nhau củ a tính cá ch bình thườ ng vớ i ít hoặ c
khô ng có sự chú ý trự c tiếp đến tâ m lý họ c.
Sự mơ hồ thường gặp về ý nghĩa trong nội dung các item.
Mộ t giả định đượ c thự c hiện, dù mộ t cá ch rõ ràng hoặ c ngầ m ẩ n, rằ ng mọ i item
trên mộ t cô ng cụ tự bá o cá o có mộ t ý nghĩa duy nhấ t đượ c hiểu bở i cả ngườ i thự c
hiện bà i kiểm tra và nhà lâ m sà ng thự c hiện nó . Như đã đề cậ p trong Chương 1,
vớ i lỗ i giả định này có thể dễ dà ng đượ c minh họ a bằ ng cá c item như "I am a good
mixer." Phả i mấ t mộ t ít nỗ lự c để xá c định nhiều quan điểm mà từ đó item nà y có
thể đượ c xá c nhậ n như việc pha trộ n đượ c thự c hiện bở i mộ t bartender, đầ u bếp,
họ a sĩ, nhà hó a họ c, dượ c sĩ, má y ghi â m, kỹ thuậ t viên á nh sá ng, võ sĩ quyền Anh,
hoặ c xã hộ i. Mặ c dù cá nhâ n có thể bá o cá o chính xá c rằ ng họ là mộ t good mixer ,
giá m khả o khô ng có cá ch nà o biết đượ c loạ i cụ thể củ a "mixing " đang đượ c bá o
cá o. Sự tenuousness cho giả định mộ t ý nghĩa duy nhấ t củ a cá c item đã dẫ n
Hathaway và McKinley (1940) á p dụ ng mộ t phương phá p thự c nghiệm lự a chọ n
cá c item cho MMPI gố c đượ c mô tả sau chương nà y. Trong hai thậ p kỷ qua, xu
hướ ng phá t triển cô ng cụ tự bá o cá o đã hướ ng tớ i việc phá t triển thang đo hợ p lý
hơn là theo kinh nghiệm vì chú ý đến nộ i dung cá c item có thể là m cho thang đo
có cả m giá c mơ hồ hơn việc chỉ dự a và o mộ t nguồ n gố c thự c nghiệm.
 Khó khă n củ a việc biết chính xá c nhữ ng item có nghĩa là gì cũ ng đượ c minh họ a
bở i trạ ng từ đượ c giớ i thiệu mơ hồ . Khi mộ t ngườ i nó i "đú ng / đồ ng ý" hoặ c "sai /
khô ng đồ ng ý" vớ i mộ t mụ c như "Tô i bị đau đầ u thườ ng xuyên", thì ngườ i đó
thườ ng bị đau đầ u bao lâ u mộ t lầ n? Mộ t ngườ i có thể nó i “đú ng / đồ ng ý” vì đau
đầ u xả y ra mỗ i tuầ n mộ t lầ n, trong khi mộ t ngườ i khá c bị đau đầ u và i ngà y có thể
nó i “sai / khô ng đồ ng ý”. Tầ n suấ t thự c sự củ a nhữ ng cơn đau đầ u củ a nhữ ng
ngườ i nà y có thể ngượ c lạ i vớ i nhữ ng gì cá c đá nh giá củ a họ đưa ra. Mộ t giả i phá p
cho vấn đề nà y là bỏ qua tầ n số trạ ng từ cho nhữ ng item này nhưng là m như vậ y
sẽ khô ng nhậ n đượ c bấ t kỳ dữ liệu nà o về tầ n suấ t củ a hà nh vi hoặ c cho dù đó là
vấn đề đố i vớ i ngườ i đó . Hầ u hết thờ i gian, mộ t trạ ng từ phả i đượ c bao gồ m trong
mộ t item cho khá ch thể trẻ lờ i theo bấ t kỳ cá ch nà o có ý nghĩa.Mụ c’’Tô i bị đau
đầ u’’cho đặ c điểm về â m thanh(clamors
for specification) và mộ t phả n ứ ng vớ i nó sẽ hầ u như khô ng có giá trị thô ng tin.

Thành kiến tiềm năng(potential biases)trong nội dung item.

Mộ t số thà nh kiến tiềm năng trong nộ i dung item phả i đượ c xử lý trong việc chọ n
cá c item cho cô ng cụ tự bá o cá o bao gồ m cá c thà nh kiến liên quan đến tuổ i tá c,
giớ i tính, dâ n tộ c, giá o dụ c, trình độ kinh tế xã hộ i và tình trạ ng hô n nhân. Sau khi
mộ t nhó m ban đầ u củ a cá c item đã đượ c tạ o ra, hầ u hết cá c nhà nghiên cứ u có
mộ t ban giá m khả o xem xét chú ng cho cá c thà nh kiến rõ rà ng cũ ng như sự mơ hồ
trong từ ngữ và nộ i dung. Họ phả i quyết định xem cá c vấ n đề tiềm nă ng củ a sai
lệch có nên đượ c giả i quyết ở cấ p độ item, ở cấ p độ quy mô hoặ c trong tiêu chuẩ n
hó a điểm số liệu thô hay khô ng. Ở cấ p độ mụ c, cá c nhà nghiên cứ u chỉ có thể chọ n
cá c mụ c thể hiện hiệu ứ ng tố i thiểu củ a sự sai lệch trong giai đoạ n xá c thự c ban
đầ u. Ở cấ p độ thang đo, cá c nhà nghiên cứ u khô ng xử lý và o cá c sai lệch trong
item bấ t kỳ, nhưng thay và o đó câ n đố i tổ ng số item trên thang đo sao cho mọ i
hiệu ứ ng củ a xu hướ ng item bị hủ y hoặ c bị loạ i bỏ . Do đó , mộ t mặ t hơi thiên về
nam giớ i có thể câ n bằ ng bằ ng cá ch chọ n mộ t mụ c khá c hơi thiên vị đố i vớ i phụ
nữ . Trong tiêu chuẩ n hó a điểm số thô cho cá c thang đo trên cô ng cụ tự bá o cá o, có
thể trá nh đượ c sự thiên lệch về giớ i bằ ng cá ch xâ y dự ng cá c tiêu chuẩ n riêng biệt
cho nam và nữ . Giả i phá p cụ thể này tă ng gấ p đô i số lượ ng ngườ i phả i đượ c đưa
và o mẫ u chuẩ n hó a cho mộ t biến lưỡ ng tính (nam / nữ ), sẽ gấ p ba lầ n cho mộ t
biến trichotomous (lớ p trên / tầ ng giữ a / lớ p dướ i),và .... Vì lý do này, nhiều mẫ u
chuẩ n hó a như mộ t hiệu chỉnh cho độ lệch thườ ng chỉ đượ c sử dụ ng cho mộ t và i
biến chủ yếu là lưỡ ng tính vớ i giớ i tính là phổ biến nhấ t.
Cá c cô ng cụ tự bá o cá o đượ c trình bà y trong cá c Chương từ 6 đến 10 khá c nhau
về cá ch thứ c chú ng xử lý xu hướ ng giớ i tính tiềm nă ng trong cá c item củ a chú ng.
MCMI-III, MMPI-2, MMPI-A và NEO PI-R sử dụ ng cá c chỉ tiêu riêng cho nam và nữ ;
điều này giú p loạ i bỏ sự khá c biệt về tỷ lệ phả n hồ i theo giớ i tính cho từ ng item
khi điểm số thô đượ c chuyển đổ i thà nh điểm T. Chỉ có PAI sử dụ ng định mứ c
unigender. Khi chọ n tậ p hợ p cá c mụ c cuố i cù ng cho PAI, cá c mụ c có tương quan
đá ng kể vớ i giớ i tính đã bị xó a, nhưng mộ t số khá c biệt về giớ i vẫn cò n. Nó i chung,
sự khá c biệt trung bình giữ a nam và nữ trên thang PAI chính trung bình 4 điểm T,
xấ p xỉ sai số chuẩ n đo lườ ng. Cả hai phương phá p xử lý thiên vị mụ c nà y đều bị
nhầ m lẫ n bở i thự c tế là mộ t số sai lệch có thể phả n á nh cá c đặ c điểm cơ bả n củ a
bấ t kỳ bệnh tâ m thầ n nà o đang đượ c đá nh giá . Nó cũ ng cho biết rằ ng cá c triệu
chứ ng trầ m cả m đượ c bá o cá o thườ ng xuyên bở i phụ nữ hơn là nam giớ i, và cá c
triệu chứ ng củ a việc sử dụ ng rượ u và ma tú y đượ c bá o cá o thườ ng xuyên ở nam
giớ i hơn so vớ i phụ nữ (DSM-IV-TR: Hiệp hộ i tâ m thầ n Mỹ, 2000). Trong mộ t khía
cạ nh tương tự , có sự khá c biệt về dâ n tộ c trong việc bá o cá o cá c triệu chứ ng tâ m
lý, sự khá c biệt về tuổ i về nă ng lượ ng và mứ c độ hoạ t độ ng thể chấ t, v.v. Cố gắ ng
loạ i bỏ cá c loạ i sai lệch nà y có thể dẫ n đến tỷ lệ khô ng phả n á nh chính xá c cá c
triệu chứ ng củ a điều kiện hoặ c hà nh vi mà thang đo đượ c thiết kế để đo lườ ng.
Các item trọng số.
Sau khi tấ t cả cá c item đã đượ c chọ n cho mộ t thang đo, cá c nhà nghiên cứ u phả i
quyết định có bao nhiêu điểm để chỉ định mỗ i item khi nó đượ c trả lờ i theo
hướ ng ghi điểm. Trên phầ n lớ n cá c bộ cô ng cụ tự bá o cá o, giá m khả o chỉ thêm số
lượ ng cá c item đượ c trả lờ i theo hướ ng ghi điểm có nghĩa là mỗ i mụ c có trọ ng số
là 1. Nhiều trọ ng số củ a từ ng item tạ o ra mộ t số ưu điểm và nhượ c điểm giố ng
nhau cho nhiều lự a chọ n phả n hồ i hơn. Đưa ra mộ t số mụ c trên thang điểm có
trọ ng số 2 hoặ c 3 là m tă ng phạ m vi tổ ng số điểm trên thang đo và có thể giả m
tổ ng số item đượ c yêu cầ u trên bộ cô ng cụ tự bá o cá o. Trọ ng số nhiều item cũ ng
cho phép cá c item cố t lõ i hoặ c nguyên mẫ u đượ c nhấ n mạ nh hơn và do đó đó ng
gó p phương sai bổ sung cho thang đo. Như mộ t bấ t lợ i, điểm chấ m tay củ a mộ t
cô ng cụ tự bá o cá o mà trọ ng lượ ng cá c item là cồ ng kềnh hơn và nhiều khả nă ng
dẫ n đến sai só t hơn so vớ i ghi cá c item khô ng có trọ ng số . Khi mộ t mẫ u đơn đượ c
sử dụ ng để chấ m điểm tỷ lệ vớ i nhiều item trọ ng số ,cá c nhâ n viên kiểm tra phả i
đặ c biệt nhậ n thứ c đượ c số điểm để chỉ định mỗ i item khi nó đượ c xá c nhậ n theo
hướ ng đã ghi điểm. Chỉ MCMI-III sử dụ ng trọ ng số , bằ ng cá ch gá n 2 điểm và o cá c
item trên thang rố i loạ n nhâ n cá ch đượ c coi là nguyên mẫ u cho chứ ng rố i loạ n đó .
Mộ t và i thang đo cụ thể trên mộ t số cô ng cụ tự bá o cá o sử dụ ng cá c trọ ng số thố ng
kê (cá c chứ c năng khô ng phâ n biệt hoặ c phâ n biệt đố i xử ) cho cá c item riêng lẻ
hoặ c cá c thang đo thà nh phầ n. Thang The Common Alcohol Logistic (Malinchoc,
Offord, Colligan, & Morse, 1994) trên MMPI-2 sử dụ ng trọ ng số luậ n lý
họ c(logictic) để tính toá n tổ ng số điểm, và củ a Rogers (Rogers, Sewell, & Morey,
1992)chứ c năng phâ n biệt đố i xử trên trọ ng số PAI tấ t cả cá c thang đo PAI để xá c
định nhữ ng ngườ i có thể đang cố gắ ng mô phỏ ng tâ m thầ n phâ n liệt,trầ m cả m
nặ ng hoặ c lo â u. Trên NEO PI-R, việc tính cá c điểm yếu tố (N, E, O, A, C) bằ ng tay
quá phứ c tạ p và tố n thờ i gian hoặ c chi phí. Điểm số tên miền trên NEO PI-R dễ
dà ng tính tay hơn điểm yếu tố và cung cấ p chú ng xấ p xỉ gầ n đú ng. Nó i chung, sự
phứ c tạ p củ a việc cố gắ ng để chấ m điểm hoặ c kết hợ p cá c thang có trọ ng số thố ng
kê khiến cho việc tính toá n má y tính gầ n như bắ t buộ c.
Mặ c dù khó khă n và phứ c tạ p củ a việc phá t triển cá c item cầ n thiết và tổ chứ c
chú ng thà nh nhiều loạ i thang đo đượ c thả o luậ n ở đâ y, cá c họ c viên và nhà nghiên
cứ u vẫn khô ng bị á m ả nh và tiếp tụ c đưa ra bộ cô ng cụ tự bá o cá o mớ i vớ i tố c độ
chó ng mặ t. Cá c ấ n bả n đương đạ i củ a Niên giá m đo lườ ng tinh thầ n củ a Buros
danh sá ch 296 mớ i hoặ c bộ cô ng cụ tự bá o bá o sử a đổ i trong ấ n bả n lầ n thứ 14
(Plake & Impara, 2001), 207 trong ấ n bả n thứ 15 (Plake et al., 2003) và 198 trong
ấ n bả n thứ 16 (Spies & Plake, 2005). Cứ sau 2 nă m trong thế kỷ hiện tạ i, khoả ng
200 hoặ c nhiều hơn bộ cô ng cụ mớ i hoặ c sử a đổ i đã đượ c giớ i thiệu.
THỰC HIỆN VÀ KIỂM TRA
Trướ c khi thự c hiện bấ t kỳ cô ng cụ tự bá o cá o nà o cho lầ n đầ u tiên, ngay cả
cá c nhà lâ m sà ng có kinh nghiệm cũ ng nên đọ c Hướ ng dẫ n và xem lạ i văn bả n giả i
thích tiêu chuẩ n cho bộ cô ng cụ đó . Nhiều khía cạ nh (considerations)trong việc sử
dụ ng cô ng cụ tự bá o cá o có thể bị bỏ qua nếu cá c tà i liệu nà y khô ng đượ c xem xét
thườ ng xuyên.Mộ t số nhữ ng khía cạ nh này khá đơn giả n và khô ng biến chứ ng,
chẳ ng hạ n như ghi nhậ n độ tuổ i mà cô ng cụ tự bá o cá o là thích hợ p để thự c hiện
và sử dụ ng hồ sơ giớ i tính chính xá c khi có biểu mẫ u nam / nữ . Cá c ví dụ khá c bao
gồ m đả m bả o mã trên MCMI-III cho dù ngườ i đó là bệnh nhâ n nộ i trú hay ngoạ i
trú , và nếu mộ t bệnh nhâ n nộ i trú ,  thờ i gian nằ m viện,
bở i vì cá c biến này đượ c sử dụ ng trong việc điều chỉnh điểm số cơ sở trên thướ c
đo này (xem Chương 8). Cá c phầ n tiếp theo giả i quyết mộ t số khía cạ nh bổ sung
mang lạ i sự phứ c tạ p cho việc thự c hiện và chấ m điểm cô ng cụ tự bá o cá o, bao
gồ m cấ p độ đọ c, phương phá p quả n lý cá c item, tiêu chuẩ n hó a điểm số thô , và sai
só t khi ghi điểm.
CẤP ĐỘ ĐỌC
Cấ p độ đọ c là yếu tố quan trọ ng trong việc xá c định liệu mộ t ngườ i có thể hoà n
thà nh bả n cô ng cụ tự bá o cá o hay khô ng và khả năng đọ c khô ng đầ y đủ là nguyên
nhâ n chính củ a cá c mẫ u chứ ng thự c khô ng phù hợ p (sẽ đượ c thả o luậ n sau). Điều
quan trọ ng là nhậ n ra rằ ng cá c định giá củ a cấ p độ đọ c theo yêu cầ u cho mộ t cô ng
cụ tự bá o cá o cụ thể thườ ng là bả o thủ (nghĩa là , thấ p), bở i vì chú ng đượ c dự a
trên đá nh giá khả nă ng đọ c củ a từ ng mụ c hoặ c nhó m item. Nhữ ng định giá này
khô ng dự a trên nhữ ng khó khă n đã đượ c đề cậ p trướ c đó về sự hiểu biết nhữ ng gì
có nghĩa là bằ ng cá ch nó i "đú ng / đồ ng ý" hoặ c "sai / khô ng đồ ng ý" vớ i mộ t item
cụ thể. Vấ n đề nà y củ a cấ p độ đọ c cầ n thiết để là m cho cô ng cụ tự bá o cá o trở
thà nh mộ t mố i quan tâ m đặ c biệt khi nó đượ c nhậ n ra rằ ng hầ u hết cá c vă n bả n
đạ i họ c cấ p cao nhấ t đượ c viết ở cấ p lớ p chín và hầ u hết cá c tờ bá o ở cấ p lớ p sá u.
Điều nà y có nghĩa là mặ c dù nhiều ngườ i nhậ n đượ c nhiều nă m họ c hơn so vớ i
trướ c đâ y, khả nă ng đọ c cá c bà i viết trên cô ng cụ tự bá o cá o vẫ n là mộ t vấn đề
tiềm ẩ n. Nó cũ ng có thể cho cá c thí sinh vớ i việc hạ n chế giá o dụ c chính quy để
thự c hiện cá c cô ng cụ tự bá o cá o này nếu đọ c hiểu củ a họ là đủ . Nếu ngườ i đá nh
giá nghi ngờ rằ ng mứ c độ đọ c củ a mộ t ngườ i có thể là chưa đủ , họ nên xá c định
mứ c độ đọ c củ a ngườ i đó bằ ng cá ch thự c hiện mộ t bà i kiểm tra đọ c ngắ n hoặ c,
thay và o đó , hã y hỏ i ngườ i đó xem việc đọ c có khó khă n hay khô ng-mộ t đĩa CD
hoặ c bă ng cassette có thể dễ dà ng hơn. Mứ c độ đọ c đặ c biệt quan trọ ng để xem
xét trong số cá c dâ n tộ c thiểu số nó i tiếng Anh lưu loá t nhưng có thể khô ng đọ c
đượ c. Nhữ ng ngườ i khô ng thể đọ c có thể miễn cưỡ ng thừ a nhậ n giớ i hạ n này, và
cá c cá nhâ n đã đượ c biết là trả lờ i tấ t cả cá c item trên mộ t bả n cô ng cụ tự bá o cá o
mặ c dù họ khô ng thể để đọ c chú ng. Cá c nhà lâ m sà ng khuyến cá o khô ng nên đọ c
cá c mụ c trên mộ t bả n cô ng cụ tự bá o cá o cho mộ t cá nhân,đặ c biệt là cô ng cụ đá nh
giá tâ m lý họ c (MCMI-III, MMPI-2, MMPI-A, PAI). Ngoà i việc yêu cầ u số lượ ng
inordinate thờ i gian củ a nhà lâ m sàng, đọ c cá c item thay đổ i quá trình đá nh giá và
là m cho nó khô ng cò n có thể so sá nh vớ i việc thự c hiện tiêu chuẩ n củ a cô ng cụ tự
bá o cá o. Rấ t ít hướ ng dẫ n rõ rà ng tồ n tạ i về việc có bao nhiêu ngườ i giá m định hỗ
trợ có thể cung cấ p cho nhữ ng cá nhâ n có kỹ nă ng đọ c cậ n biên(marginal). Có vẻ
hợ p lý khi đưa ra cá c định nghĩa từ điển chuẩ n củ a cá c thuậ t ngữ nếu mọ i ngườ i
yêu cầ u họ hoặ c cho phép họ tham khả o từ điển. Hầ u hết cá c bả n cô ng cụ tự bá o
cá o có thể đượ c trình bà y bở i CD hoặ c bă ng cassette, mà chỉ cầ n lưu ý có thể rấ t
hữ u ích cho nhữ ng cá nhâ n có kỹ nă ng đọ c hạ n chế nhưng hiểu đầ y đủ ngô n ngữ
(xem Bả ng 5.2). Nếu vì mộ t lý do nà o đó , có vẻ như cầ n thiết để đọ c cá c item,
ngườ i kiểm tra nên đượ c hướ ng dẫ n để ghi lạ i cá c câ u trả lờ i mộ t cá ch riêng tư, để
duy trì tính bả o mậ t trong quá trình kiểm tra. Trong tình huố ng như vậ y, cầ n câ n
nhắ c xem liệu cuộ c phỏ ng vấn lâ m sà ng có cấ u trú c có phù hợ p hơn so vớ i bả n
cô ng cụ tự bá o cá o hay khô ng.
Trong trườ ng hợ p củ a NEO PI-R, đá nh giá cá c khía cạ nh cá tính bình thườ ng,
Costa và McCrae (1992) cho phép sử a đổ i mộ t số quy trình quả n lý chuẩ n, khi cầ n
thiết. Nhữ ng sử a đổ i này bao gồ m đọ c to cá c bà i kiểm tra và đá nh dấ u câ u trả lờ i
củ a ngườ i đó trên phiếu trả lờ i mặ c dù cá c phiên bả n CD và bă ng cassette có sẵ n
(xem Bả ng 5.2). NEO PI-R cũ ng cho phép đo lườ ng đượ c hoà n thà nh tạ i nhà , miễn
là ngườ i giá m định đả m bả o rằ ng tấ t cả cá c tà i liệu thử nghiệm đượ c trả lạ i.V iệc
hoà n thà nh cô ng cụ tự bá o cá o ở nhà là m xuấ t hiện mộ t số vấn đề đượ c thả o luậ n
trong phầ n tiếp theo.
PHƯƠNG PHÁP QUẢN LÝ ITEM.
Cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o thườ ng cung cấ p cá c bà i kiểm tra vớ i mộ t tậ p sá ch
kiểm tra và mộ t phiếu câ u trả lờ i để chỉ ra cá c câ u trả lờ i củ a họ cho cá c item. Hầ u
hết cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o cũ ng có thể đượ c quả n lý bở i má y tính, và như đã
nó i trong phầ n thả o luậ n về mứ c độ đọ c, cá c item có thể đượ c trình bà y bở i mộ t
đĩa CD hoặ c bă ng cassette cho nhữ ng ngườ i gặ p khó khă n khi đọ c chú ng. Tấ t cả
cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o này đều có cá c phiên bả n tiếng Tâ y Ban Nha và hầ u hết
đều có sẵ n bằ ng cá c ngô n ngữ khá c.
Sau khi xá c định rằ ng mộ t ngườ i có khả nă ng hoà n thà nh cô ng cụ tự bá o cá o,
nhà lâ m sà ng nên đả m bả o rằ ng cá nhâ n đượ c ngồ i thoả i má i và có mộ t câ y bú t
chì sắ c nét vớ i mộ t cụ c tẩ y.S ử dụ ng bú t chì vớ i cô ng cụ xó a giú p dễ dà ng cho cá c
cá nhâ n thay đổ i bấ t kỳ phương á n nà o, nếu họ muố n. Bở i vì rấ t ít vấ n đề có thể
xả y ra trong việc quả n lý cô ng cụ tự bá o cá o, chú ng thườ ng có thể đượ c trao cho
cá c nhó m nhỏ cá c cá nhâ n, miễn là có đủ chỗ để tô n trọ ng quyền riêng tư củ a mỗ i
ngườ i.
Cá nhâ n nên đọ c hướ ng dẫ n về bả n cô ng cụ tự bá o cá o, nhà lâ m sà ng sẽ trả lờ i
bấ t kỳ câ u hỏ i nà o mà ngườ i đó có về họ và sau đó khá ch thể nên tiến hà nh theo
tố c độ riêng củ a mình để hoà n thà nh nó . Thỉnh thoả ng, cá c khá ch thể có thể đặ t
câ u hỏ i về sự phù hợ p nộ i dung củ a mộ t số item. Nhữ ng ngườ i nêu ra nhữ ng
phả n hồ i như vậ y thườ ng có thể yên tâ m bằ ng cá ch đượ c cho biết rằ ng câ u trả lờ i
củ a họ sẽ đượ c giữ bí mậ t và cá ch họ phả n hồ i vớ i cá c nhó m item, thay vì cho bấ t
kỳ item cá nhâ n nà o, là điều quan trọ ng. Nếu sự đả m bả o nà y khô ng đủ , cá c khá ch
thể đượ c phép bỏ qua mộ t item có thể bị phả n hồ i . Số lượ ng thiếu só t như vậ y
phả i đượ c giữ ở mứ c tố i thiểu vì tính hợ p lệ củ a cô ng cụ sẽ trở thà nh vấ n đề nếu
quá nhiều item bị bỏ qua, như đượ c mô tả sau.
Cá c nhà lâ m sà ng nên có sẵ n trong suố t buổ i kiểm tra để trả lờ i bấ t kỳ câ u hỏ i
nà o có thể phá t sinh, đặ c biệt là về cá c định nghĩa củ a nhữ ng từ khô ng quen thuộ c.
Ngay cả khi mọ i ngườ i khô ng hỏ i bấ t kỳ câ u hỏ i nà o, giá m khả o nên kiểm tra mộ t
cá ch kín đá o về tiến độ củ a họ trong việc hoà n thà nh bà i kiểm tra, đặ c biệt nếu họ
xuấ t hiện nhầ m lẫ n, để đả m bả o rằ ng họ đang nhậ p câ u trả lờ i chính xá c và o phiếu
trả lờ i. Mặ c dù việc mọ i ngườ i hoà n thà nh mộ t bả n cô ng cụ tự bá o cá o chỉ trong
mộ t buổ i duy nhấ t, nó khô ng phả i là bắ t buộ c. Nếu buổ i thứ hai là cầ n thiết, mọ i
nỗ lự c phả i đượ c thự c hiện để hoà n thà nh cô ng cụ tự bá o cá o trong vò ng và i ngà y,
để giả m thiểu khả nă ng xả y ra bấ t kỳ thay đổ i đá ng kể nà o trong trạ ng thá i hiện
tạ i củ a khá ch thể trong thờ i gian thử nghiệm. Do độ dà i củ a bộ cô ng cụ có thể trở
nên đá ng sợ nếu nó phả i đượ c hoà n thà nh trong mộ t buổ i duy nhấ t, nhữ ng ngườ i
đượ c kiểm tra thườ ng cả m thấ y nhẹ nhõ m khi biết rằ ng họ có thể nghỉ ngơi trong
buổ i đó hoặ c thậ m chí đượ c phép hoà n thà nh trong mộ t và i ngà y. Nhạ y cả m vớ i
mộ t ngườ i cầ n hoà n thà nh bả n cô ng cụ trong mộ t khoả ng thờ i gian và cho phép
ngườ i đó là m như vậ y sẽ tă ng khả nă ng có đượ c quả n trị hợ p lệ.
 Bả ng 5.2. So sá nh củ a cô ng cụ tự bá o cá o trên biến nhâ n khẩ u họ c(demographic).
MCMI- MMPI-2 PAI PAI MMPI A NEO PI-
III R
Cà i đặ t Lâ m Lâ m Lâ m Lâ m Lâ m Bình
sà ng sà ng sà ng sà ng sà ng thườ ng
Ngư ờ i lớ n
Độ tuổ i Ngườ i lớ n Ngườ i lớ n Ngườ i lớ n Ngườ i lớ n TTN TTN
Nhó m bình Lâ m Bình Bình Lâ m Bình Bình
thườ ng sà ng thườ ng thườ ng sà ng thườ ng thườ ng
Số 600 2,600 1,000 1,265 1,620 1,000
Tuô i 36,7* 41,0 44,2 - 15,6 45.0*
Giớ i tính
Nam(%) 41,0 43,8 48,0 61,4 49,7 50,0
Nữ (%) 59,0 56,2 52,0 38,6 50,3 50,0
Giá o dụ c
Có ý nghĩa(nă m) 13,1* 14,7 13,7 - 10,1 14,7
Ít hơn 12 nă m. 17,0 5,0 11,3 19,2 - -
12 nă m 30,2 24,6 31,4 31,5 - -
13-15 nă m 31,6 25 25,4 28,9 - -
16 nă m 11,5 26,9 19,3 11,3 - -
Nhiều hơn 16 8,3 18,5 12,6 9,2 - -
nă m
Dâ n tộ c
Trắ ng 86,3 81,4 85,1 78,8 76,2 85,1
Gố c Tâ y Ban Nha 2,8 - - - 2,1 -
Đen 8,7 12,1 11,7 12,6 12,3 11,6
Châ u Á 0,3 0,7 - - 2,8 -
Ngườ i Mĩ bả n xứ 1,0 3,0 - - 2,9 -
Khá c 0,8 - 3,2 8,6 3,6 3,3
Giá cơ bả n(Base Rate)Đồ ng nhấ t Đồ ng nhấ t
Điểm chuẩ n Điểm Điểm T Điểm T Điểm T Điểm T Điểm T

Trung 60 50 50 50 50 50
bình(mean/media
n)
Độ lệch chuẩ n ~15 10 10 10 10 10
Cao(Elevated) >=60 >=65 >=70 >=70 >=65 >=56
Quả n lý 18+ 18+ 18+ 18+ 13-17 12+
Số item 175 567 344 344 478 240
Item phả n hồ i
Định dạ ng. Đú ng/ Đứ ng/ Đú ng/ Đú ng/ Đú ng/ Đồ ng
sai sai sai sai sai ý/khô n
g đồ ng
ý
Số 2 2 4 4 2 5
Cấ p độ đọ c 8th 6th 4th 4th 5th -7th 4th
Thờ i gian hoà n 25-30 60-90 40-50 40-50 90-120 30-40
thà nh(phú t)
Định dạ ng quả n trị
Giấ y/bú t chì Có Có Có Có Có Có
Má y tính Có Có Có Có Có Có
Bă ng cá t sét Khô ng Có Có Có Có Có
CD Có Có Có Có Có Có
Ngô n ngữ
Tâ y Ban Nha Có Có Có Có Có Có
Bổ sung Khô ng Có Có Có Có Có
Chữ ký Khô ng Có Khô ng Khô ng Khô ng Khô ng

CHUẨ N HÓ A ĐIỂ M SỐ THÔ .

Hầ u hết cá c cô ng cụ tự bá o cá o chuyển đổ i điểm thô trên cô ng cụ thà nh mộ t số
dạ ng điểm chuẩ n, mặ c dù điểm số tiêu chuẩ n đượ c sử dụ ng rấ t khá c nhau. Biết
điểm chuẩ n củ a cá nhâ n trên thang điểm cụ thể là quan trọ ng vì hai lý do. Đầ u
tiên, nó cho thấ y cá ch cá nhâ n ghi đượ c trên thang điểm so vớ i nhó m mà cô ng cụ
đượ c chuẩ n hó a. Biết rằ ng mộ t cá nhâ n có số điểm thô là 26 trên mộ t số thang hầ u
như khô ng có ý nghĩa gì, nhưng biết rằ ng điểm cá nhâ n đượ c ghi ở tỷ lệ 50%
trên thang điểm nà y nó i vớ i nhà lâ m sà ng rằ ng điểm số củ a ngườ i đó trên thang
điểm nà y là trung bình củ a nhó m tiêu chuẩ n hó a. Thứ hai, điểm chuẩ n cho phép
cá c nhà lâ m sà ng so sá nh điểm số củ a từ ng cá nhâ n vớ i cá c thang điểm khá c nhau.
Biết rằ ng mộ t cá nhâ n có số điểm thô là 26 trên mộ t thang đo và 39 trên thang
điểm khá c có nghĩa là rấ t ít; biết rằ ng cá nhâ n có điểm số ở 50% trên mộ t thang
điểm và 90% trên mộ t tỷ lệ khá c, tuy nhiên, cá c nhà đá nh giá cho phép xá c định
độ lệch tương đố i từ mứ c trung bình và tầ m quan trọ ng củ a hai thang đo nà y cho
cá nhâ n cụ thể .
Bả ng 5.3 liệt kê cá c điểm chuẩ n khá c nhau đượ c sử dụ ng trên cá c cô ng cụ tự
bá o cá o và mố i liên quan giữ chú ng..Tấ t cả cá c điểm chuẩ n này, trừ điểm T đò ng
dạ ng đượ c sử dụ ng vớ i MMPI-2 và MMPI-A và điểm số cơ bả n đượ c sử dụ ng vớ i
MCMI-III, là cá c điểm chuẩ n tuyến tính, bở i vì chú ng là cá c phép biến đổ i tuyến
tính duy trì cá c phâ n bố cơ bả n củ a cá c điểm thô . Điểm T tuyến tính và đồ ng nhấ t
có giá trị trung bình là 50 và độ lệch chuẩ n là 10. Như vậ y, điểm T là 70 có hai độ
lệch chuẩ n trên trung bình 50 và nằ m ở 97,5 %, nghĩa là chỉ có 2,5% mẫ u chuẩ n
hó a có điểm số cao hơn. Phầ n tră m tương đương củ a cá c điểm T khá c đượ c cung
cấ p trong Bả ng 5.3.
Chỉ định(inherent)trong việc sử dụ ng cá c điểm chuẩ n tuyến tính là giả định
rằ ng cá c điểm số nà y có phâ n bố tương tự từ mộ t thang điểm nà y đến thang điểm
tiếp theo; điểm chuẩ n có cù ng xá c suấ t xả y ra trên mỗ i thang đo. Tuy nhiên, giả
thiết này chỉ có hiệu lự c nếu cá c thang đo liên quan có phâ n phố i tương tự . Nếu
cá c bả n phâ n phố i điểm thô cơ bả n cho mỗ i thang đo khô ng phả i là tương tự
nhau, điển hình là trườ ng hợ p, thì điểm chuẩ n sẽ khô ng tương đương vớ i cá c
thang đo. Nhữ ng khá c biệt nà y trong xá c suấ t xả y ra điểm chuẩ n tuyến tính trên
thang đo có xu hướ ng tương đố i nhỏ và trong hầ u hết cá c trườ ng hợ p đều nhỏ
hơn sai số đo lườ ng.
Ngườ i đá nh giá nên nhậ n ra rằ ng sự khá c biệt nhỏ về điểm chuẩ n tuyến tính
giữ a hai thang đo là khô ng đá ng tin cậ y về mặ t thố ng kê và thậ m chí ít khả năng
là có ý nghĩa lâ m sà ng . Mộ t nguyên tắ c nhỏ để suy ra sự khá c biệt đá ng tin cậ y và
có ý nghĩa là yêu cầ u sự khá c biệt giữ a hai thang đo vượ t quá sai số chuẩ n đo
lườ ng (lỗ i ngẫ u nhiên có liên quan đến điểm số bấ t kỳ). Sai số đo lườ ng đượ c sử
dụ ng để tạ o khoả ng tin cậ y xung quanh điểm số mà mộ t cá nhâ n có đượ c trên
thang điểm cụ thể. Nếu sai số đo lườ ng tiêu chuẩ n cho thang đo là 4 điểm, thì 2/3
thờ i gian, điểm số thự c củ a mộ t cá nhâ n trên thang điểm sẽ nằ m trong khoả ng + 4
điểm trừ điểm thu đượ c.
Bả ng 5.3. So sá nh điểm chuẩ n   và cá c sai số đo lườ ng chuẩ n...
NEO PI-R MMPI-2
WAIS-III MCMI-III PAI MMPI-A
% Điểm Z Điểm IQ Cơ số tỉ lệ Điểm T Điểm T
tuyến tinh đồ ng nhấ t
99 3.00 145 - 80 80
97.5 2.00 130 - 70 70
93 - - 85 65 65
90 - - - - -
84 1.00 115 - 60 60
75 - - - - -
70 - - 75 - -
 60 - - - - -
55 - - - - 50
50 0.00 100 60 50 -
40 - - - - -
30 - - - - -
25 - - - - -
16 -1.00 85 - 40 40
10 - - -
2.5 -2.00 70 - 30 30
1 -3.00 - - - -

Chuyển đổ i tuyến tính củ a điểm thô thà nh điểm chuẩ n cũ ng giả định rằ ng cá c
hình thứ c cơ bả n củ a bệnh tâ m thầ n hoặ c nộ i dung tỷ lệ đều phổ biến, khô ng phả i
là trườ ng hợ p. Tham khả o thêm DSM-IV-TR (Hiệp hộ i tâ m thầ n Mỹ, 2000) cho
cá c ví dụ , tỷ lệ phổ biến rấ t lớ n đặ c trưng cho rố i loạ n trầ m cả m nặ ng (nam giớ i,
5% đến 12%; phụ nữ , 10% đến 25%); Tâ m thầ n phâ n liệt (1,0%); Rố i loạ n nhâ n
cá ch xã hộ i (nam giớ i, 3%; phụ nữ , 1%); và rố i loạ n nhâ n cá ch ranh giớ i (nam giớ i,
0,5%; phụ nữ , 2,0%).MCMI-III là bả n cô ng cụ tự bá o cá o duy nhấ t đượ c thả o luậ n
sử dụ ng điểm số cơ bả n bắ t nguồ n từ sự phổ biến củ a cá c dạ ng bệnh tâ m thầ n,
thay vì mộ t số dạ ng T, như mộ t điểm chuẩ n. Cá c cơ số tỉ lệ cho cá c thang điểm
MCMI-III đượ c tạ o ra để rà ng buộ c xá c suấ t nâng tỷ lệ cụ thể lên tỷ lệ đượ c đá nh
giá theo thang đo.Sự phá t triển và sử dụ ng điểm số cơ sở vớ i MCMI-III đượ c xâ y
dự ng trong Chương 8.
Phương phá p luậ n cho cá c dẫ n xuấ t(derivation) củ a điểm T đồ ng nhấ t đượ c sử
dụ ng vớ i MMPI-2 và MMPI-A là khá phứ c tạ p và đượ c mô tả chi tiết bở i Tellegen
và Ben-Porath (1992). Đủ để nó i rằ ng điểm T đồ ng nhấ t tạ o ra cá c phầ n tră m
đồ ng nhấ t trên thang đo MMPI-2 và MMPI-A, sao cho hai thang đo có cù ng điểm T
đồ ng nhấ t có cù ng xá c suấ t xả y ra. Điểm T đồ ng nhấ t điều chỉnh cho cá c xá c suấ t
khá c nhau trên cá c thang đo xả y ra vớ i cá c phép biến đổ i tuyến tính, nhưng chú ng
khô ng điều chỉnh cho cá c mứ c khá c nhau trong tỷ lệ tồ n tạ i củ a cá c rố i loạ n, cũ ng
khô ng là m thay đổ i hình dạ ng củ a cá c phâ n bố cơ bả n liên quan.
Khi cá c nhà lâ m sà ng giả i thích cô ng cụ tự bá o cá o, họ cầ n phả i biết tỷ lệ phầ n
tră m hoặ c khả nă ng tương đố i củ a thang điểm ở mộ t mứ c nhấ t định, cũ ng như
mứ c độ cao có thể biểu thị ý nghĩa lâ m sà ng. Bở i vì điểm số T đượ c sử dụ ng trên
MMPI-2, MMPI-A, PAI và NEO PI-R, so sá nh giữ a chú ng là tương đố i đơn giả n. So
sá nh MCMI-III vớ i bấ t kỳ cô ng cụ tự bá o cá o nà o khá c là phứ c tạ p bở i cá ch sử
dụ ng tỷ lệ cơ bả n thay vì điểm chuẩ n T.
MMPI-2 và MMPI-A sử dụ ng điểm T từ 65 trở lên để biểu thị ý nghĩa lâ m sà ng
và PAI sử dụ ng điểm T là 70 hoặ c cao hơn. Điểm số cơ bả n 75 trên MCMI-III cho
thấ y sự có mặ t củ a tính trạ ng rố i loạ n nhâ n cá ch hoặ c hộ i chứ ng lâ m sà ng, và
điểm số cơ bả n là 85 cho biết sự hiện diện củ a rố i loạ n nhâ n cá ch hoặ c nổ i bậ t củ a
hộ i chứ ng lâ m sàng. Nó i chung, điểm T là 65 trên MMPI-2, MMPI-A, PAI và NEO
PI-R và điểm cơ bả n là 85 trên MCMI-III là 92% (xem Bả ng 5.3).
LỖ I GHI ĐIỂ M(Errors in Scoring).
Ít chú ý đến vấ n đề củ a cá c lỗ i ghi điểm trong cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o có lẽ vì
tính chính xá c củ a điểm đã gầ n như đượ c thừ a nhậ n.Đầ u tiên, có vẻ vô nghĩa khi
hỏ i về tính chính xá c củ a việc ghi điểm khi tấ t cả nhữ ng gì đượ c yêu cầ u là để giá m
khả o đếm số câ u trả lờ i mà mộ t ngườ i đã thự c hiện theo hướ ng sai lệch hoặ c ghi
điểm, mộ t kỹ nă ng đượ c họ c tố t bở i lớ p 2 hoặ c 3. Tuy nhiên, để xâ y dự ng mộ t số
nghiên cứ u đá ng ngạ c nhiên về vấ n đề nà y đã đượ c đề cậ p trong Chương 2, Allard
và Faust (2000) đã phá t hiện ra rằ ng 20 (13,3%) trong số 150(administration)
củ a thang trầ m cả m Beck, 56 (28,7%) củ a 300 (administration of the State-Trait
Anxiety Inventory), và 22 (14,7%) củ a 150 (administration )củ a MMPI đã ghi
đượ c lỗ i củ a mộ t số loạ i. Tầ n suấ t ghi điểm trên ba cô ng cụ tự bá o cá o này dao
độ ng từ 2% đến 51% trên ba mô i trườ ng lâ m sà ng khá c nhau (Bệnh nhâ n Cự u
chiến binh nộ i trú , Cự u chiến binh ngoạ i trú và bệnh nhâ n nộ i trú tư nhâ n).
Nhó m Chứ ng nhậ n Ngườ i dù ng Thử nghiệm đượ c thà nh lậ p bở i Hiệp hộ i Tâ m
lý họ c Mỹ (Moreland, Eyde, Robertson, Primoff, & Most, 1995) nó i rằng trá nh cá c
lỗ i trong ghi điểm và ghi â m— Là đầ u tiên trong số 12 bà i kiểm tra củ a ngườ i
dù ng thử nghiệm tố i thiểu — có thể khô ng gặ p tấ t cả cá c nhà lâ m sà ng. Có thể
nhiều nhà lâ m sà ng cho rằ ng điểm số củ a họ là chính xá c, khô ng xá c minh xem
đâ y có phả i là trườ ng hợ p hay khô ng và giả định rằ ng cá c lỗ i chấ m điểm đượ c tìm
thấ y trong cá c nghiên cứ u đượ c thự c hiện bở i cá c nhà lâ m sàng ít cẩ n thậ n hơn.
Nó là điều cầ n thiết cho cá c nhà lâ m sà ng để xá c minh điểm củ a họ về cô ng cụ tự
bá o cá o, bở i vì cá c bướ c tiếp theo trong việc cung cấ p tư vấ n tâ m thầ n có thể
khô ng tố t hơn so vớ i dữ liệu đượ c tạ o ra ở giai đoạ n này trong quá trình đá nh giá .
 Khi cô ng cụ tự bá o cá o đượ c ghi bằ ng tay, lỗ i gầ n như luô n luô n thấ p hơn
điểm thô , bở i vì phả n ứ ng sai lệch là số đượ c tổ ng kết, và mộ t hoặ c hai item có thể
dễ dà ng bỏ qua. Nếu dữ liệu đượ c nhậ p và o má y tính để chấ m điểm khô ng xá c
minh, lỗ i nhậ p dữ liệu có thể tă ng hoặ c giả m điểm thô , bở i vì cá c item sai có thể
tạ o ra phả n hồ i “lệch / ghi điểm” hoặ c “khô ng có điều kiện / khô ng đượ c trả lờ i”
cho cá c item. Nhượ c điểm củ a việc quả n trị má y tính củ a cá c bả n cô ng cụ tự bá o
cá o, như đã nêu trong Chương 2, là việc tính điểm má y tính loạ i bỏ nguồ n lỗ i nà y.
Tuy nhiên, lỗ i trong việc tính điểm và lượ c tả kết quả điểm khô ng phả i là chưa
từ ng có , điều đó có nghĩa là ngườ i đá nh giá khô ng thể giả định rằng việc sử dụ ng
má y tính để quả n lý và chấ m điểm cô ng cụ tự bá o cá o sẽ loạ i bỏ tấ t cả cá c nguồ n
lỗ i. Mặ c dù việc tính toá n cá c cô ng cụ tự bá o cá o củ a má y tính có thể khô ng hoà n
hả o, và việc bỏ qua nhữ ng khiếm khuyết tiềm năng củ a (administration )má y tính
đượ c đề cậ p trong Chương 2 (xem trang 29), có lý do chính đá ng để đề xuấ t điểm
tự độ ng, cho dù câ u trả lờ i đượ c nhậ p bở i ngườ i đượ c kiểm tra hoặ c nhậ p thủ
cô ng bở i ngườ i kiểm tra. Tính điểm thủ cô ng là khô ng hiệu quả cũ ng như tiết
kiệm chi phí trong khoả ng thờ i gian cầ n thiết để tính điểm tấ t cả cá c thang đo trên
cô ng cụ và xu hướ ng sai só t. Hơn nữ a, cá c giá m khả o, ngườ i tự ghi điểm cô ng cụ
tự bá o cá o có thể bị dẫ n dắ t khô ng ghi đượ c tấ t cả số lượ ng và quy mô có thể
  và từ đó là m mấ t thô ng tin có giá trị cho quá trình diễn giả i.
Ngườ i ta ướ c tính rằ ng từ mộ t nử a đến hai phầ n ba số MMPI-2 vẫ n đượ c ghi
thủ cô ng.Biến khô ng đá p ứ ng và thang đo khô ng nhấ t quá n trên MMPI-2 và
MMPI-A
  là cá c thang có nhiều khả nă ng bị bỏ qua nhấ t vì sự phứ c tạ p củ a quá trình xá c
định chú ng. Lưu ý thêm, Iverson và Barton (1999) đã tìm thấ y trong việc xem xét
55 biên bả n MMPI-2 đượ c ghi thủ cô ng mà 15 (27%) trong số đó đã ghi đượ c lỗ i
trên VRIN. Là m việc vớ i số điểm VRIN bị thiếu hoặ c sai só t sẽ tướ c đi củ a ngườ i
kiểm tra nhữ ng thô ng tin có giá trị liên quan đến việc liệu mộ t ngườ i đã xá c nhậ n
cá c mụ c mộ t cá ch nhấ t quá n. Tương tự như vậ y trên PAI, thang đo khô ng thố ng
nhấ t (ICN) là có thể bị bỏ qua từ việc ghi thủ cô ng  vì sự phứ c tạ p củ a nó . Cá c lỗ i
ghi thủ cô ng thườ ng xả y ra trên MCMI-III khi điểm số thô đượ c chuyển thà nh
điểm số cơ bả n và thang điểm đượ c điều chỉnh theo cá c cơ số tỉ lệ nà y, mộ t lầ n
nữ a vì sự phứ c tạ p củ a quá trình (Millon et al., 1997).
NHÓM TIÊU CHUẨN
Điểm số thô trên thang điểm đố i vớ i phầ n lớ n cá c bả n kiểm kê tự bá o cá o đượ c
chuẩ n hó a theo nhó m cá c cá nhâ n bình thườ ng, theo đó đượ c gọ i là chuẩ n hó a
hoặ c nhó m tiêu chuẩ n. Bả ng 5.2 cung cấ p cá c biến nhâ n khẩ u họ c cơ bả n củ a
nhó m tiêu chuẩ n cho nă m cô ng cụ tự bá o cá o đượ c thả o luậ n trong Chương 6 đến
10. Cá c nhó m tiêu chuẩ n cho cá c bả n kiểm này đều lớ n và gầ n như bằ ng nhau
đượ c phâ n chia giữ a nam và nữ . Như đã lưu ý trong phầ n giớ i thiệu chương nà y,
tấ t cả cá c bả ng kiểm kê đang đượ c thả o luậ n ngoạ i trừ MCMI-III sử dụ ng cá c cá
nhâ n bình thườ ng là m nhó m tiêu chuẩ n . MCMI-III chỉ sử dụ ng cá c bệnh nhâ n lâ m
sà ng là m nhó m tiêu chuẩ n hó a và PAI đượ c chuẩ n hó a trên cả nhó m bệnh nhâ n
bình thườ ng và lâ m sàng.
Cho bố n ngườ i lớ n trong nhữ ng ngườ i ở nhó m tiêu chuẩ n hó a bả n kiểm kê tự
bá o cá o có tuổ i trung bình khoả ng 40 và 13-14 nă m giá o dụ c (xem Bả ng 5.2). Hơn
ba phầ n tư cá c nhó m tiêu chuẩ n hó a là ngườ i da trắ ng, vớ i cá c nhó m khô ng phả i
da trắ ng đạ i diện cho khoả ng phù hợ p vớ i sự phổ biến củ a họ trong cuộ c điều tra
dâ n số Hoa Kỳ. Sự hiện diện củ a cá c thà nh viên nhó m thiểu số trong cá c mẫ u tiêu
chuẩ n hó a khô ng tự xá c định liệu cá c nhó m nà y có khá c nhau mộ t cá ch có hệ
thố ng trong phả n ứ ng củ a họ đố i vớ i bả n kiểm kê hay khô ng. Cá c hiệu ứ ng có thể
có củ a chủ ng tộ c, vă n hó a và dâ n tộ c trên nhữ ng bả n kiểm này đượ c thả o luậ n
trong cá c chương cụ thể .
Trong cá c khía cạ nh khá c, có sự tương đồ ng đá ng kể giữ a cá c nhó m tiêu chuẩ n
hó a cho bố n bả n kiểm kê tự bá o cá o dà nh cho ngườ i lớ n.Sự tương tự này xả y ra vì
cá c thô ng số điều tra dâ n số đượ c sử dụ ng là m hướ ng dẫ n chung trong việc lự a
chọ n cá nhâ n cho cá c mẫ u chuẩ n. Chỉ có MMPI-2 sai lệch đá ng kể so vớ i cá c thô ng
số điều tra dâ n số này, trong đó nhó m tiêu chuẩ n hó a củ a nó bao gồ m nhiều cá
nhâ n ở cấ p độ giá o dụ c cao hơn và ít cá nhâ n ở mứ c giá o dụ c thấ p hơn so vớ i cá c
bả n kiểm kê khá c.
PHƯƠNG PHÁP PHÁT TRIỂN THANG ĐO.
Có ba phương phá p cơ bả n để chọ n cá c item sử dụ ng trong bả n kiểm kê tự bá o
cá o: khó a thự c nghiệm(tiêu chuẩ n), lự a chọ n lý thuyết hợ p lí,và lự a chọ n nhân
tố ..MMPI-2 và MMPI-A đượ c phá t triển bằ ng cá c phương phá p thự c nghiệm, và
MCMI-III, PAI và NEO PI-R đượ c phá t triển vớ i cá c phương phá p lý thuyết , mặ c
dù NEO PI-R dự a trên phương phá p phâ n tích nhâ n tố xá c định kiểu nhâ n cá ch.
Mỗ i phương phá p để chọ n ra cá c item trong xâ y dự ng thang đo đượ c kiểm tra tiếp
theo,cù ng vớ i nhữ ng câ n nhắ c trong việc đặ t tên cho cá c thang điểm mà chú ng
đượ c ghi.
XÂY DỰNG THANG ĐO.
Trong khó a thự c nghiệm, mộ t nhó m tiêu chuẩ n và mộ t nhó m so sá nh đượ c
kiểm tra, và cá c item phâ n biệt giữ a chú ng trở thà nh cá c item trên thang đo để
xem liệu mọ i ngườ i có giố ng vớ i nhó m tiêu chuẩ n hay khô ng. Cá c item nà y đượ c
chọ n từ mộ t nhó m item ban đầ u mà cá c nhà nghiên cứ u tích luỹ bằ ng nhiều
nguồ n khá c nhau. Bở i vì cá c item bao gồ m mộ t thang đo đượ c lự a chọ n thự c sự ít
chú ý cho sự đầ y đủ hoặ c toà n diện mà cá c item trong tậ p hợ p mẫ u bấ t kỳ cụ thể
củ a cá c triệu chứ ng hoặ c hành vi.
Việc xâ y dự ng thang đo lâ m sà ng MMPI-2 minh họ a phương phá p thự c nghiệm
này.Trong việc phá t triển thang 1 (Hs: Nghi bệnh) trên MMPI ban đầ u, Hathaway
và McKinley (1940) đã phả n á nh cá c phả n ứ ng củ a nhó m tiêu chuẩ n củ a nhó m
nghi bệnh vớ i mộ t nhó m so sá nh cá c cá thể bình thườ ng trên tấ t cả cá c item trong
nhó m MMPI. Cá c item khá c biệt ở hai nhó m này trở thà nh tậ p hợ p cá c item trên
thang điểm 1 (Hs: Nghi bệnh). Phương phá p chọ n lọ c kinh nghiệm cá c kết quả
trong cá c tậ p hợ p cá c item khô ng đồ ng nhấ t, mộ t số trong đó có thể khô ng có bấ t
kỳ mố i quan hệ rõ rà ng nà o vớ i nhó m tiêu chuẩ n. Cá nhâ n xá c nhậ n cá c item trên
Thang điểm 1 (Hs:Nghi bệnh) theo hướ ng ghi đượ c trả lờ i cho cá c item giố ng như
cá c thà nh viên củ a nhó m tiêu chuẩ n. Tuy nhiên, khô ng thể nó i rằ ng nhữ ng cá
nhâ n này nhấ t thiết phả i là Nghi bệnh, bở i vì họ có thể chia sẻ cá c đặ c điểm chung
vớ i bệnh nhâ n Nghi bệnh ngoà i cá c đặ c điểm cơ bả n củ a bệnh. Nghiên cứ u bổ
sung luô n luô n đượ c yêu cầ u để xá c định ý nghĩa hoặ c tương quan củ a mộ t thang
đo thự c nghiệm có quan trọ ng . Trong số cá c mố i tương quan đượ c thiết lậ p tố t
củ a Thang 1 (Hs:Nghi bệnh), nhữ ng ngườ i có điểm số cao (T> 64) sẽ dà nh nhiều
thờ i gian phụ c hồ i chứ c năng hơn, sẽ dù ng nhiều thuố c giả m đau hơn,và có nhiều
khả nă ng bị kiện tụ ng hơn nhữ ng ngườ i khô ng nâ ng cao thang đo này (Greene,
2000).
Trong lự a chọ n hợ p lý hoặ c lý thuyết củ a cá c item cho mộ t thang đo , cá c nhà
nghiên cứ u bắ t đầ u vớ i mộ t định nghĩa rõ rà ng về thang và sau đó chọ n hoặ c tạ o
cá c item để phù hợ p vớ i định nghĩa đó . Nếu mộ t thang đo trầ m cả m đượ c phá t
triển mộ t cá ch hợ p lý, mộ t nhà nghiên cứ u sẽ bắ t đầ u bằ ng cá ch xâ y dự ng mộ t
định nghĩa rõ rà ng về cấ u trú c trầ m cả m bao gồ m tấ t cả cá c hà nh vi và triệu chứ ng
dự kiến mô tả nhữ ng ngườ i bị trầ m cả m. Cá c item sau đó sẽ đượ c viết để phù hợ p
vớ i cấ u trú c này và cá c biểu hiện hà nh vi và triệu chứ ng mong đợ i củ a nó . Nhó m
cá c item ban đầ u nà y sẽ đượ c xem xét bở i mộ t ban chuyên mô n về tính khô ng rõ
rà ng(ambiguity) có nghĩa là sự nhấ t quá n, và tính đạ i diện củ a cấ u trú c trầ m cả m.
Khi cá c item đã đượ c chỉnh sử a có thể cho tính khô ng rõ rà ng và đượ c đá nh giá là
phù hợ p vớ i đạ i diện cho cấ u trú c trầ m cả m, nhà nghiên cứ u sẽ bắ t đầ u quá trình
xá c nhậ n bằ ng cá ch quả n lý cho mộ t nhó m cá c cá nhâ n bị trầ m cả m và cá c nhó m
so sá nh khá c. Cá c item khô ng phâ n biệt đượ c nhó m bị trầ m cả m vớ i cá c nhó m so
sá nh sẽ bị xó a hoặ c viết lạ i và kiểm tra lạ i. Quá trình sàng lọ c này sẽ tiếp tụ c cho
đến khi nhà nghiên cứ u hà i lò ng rằ ng tậ p hợ p cá c item đã đo lườ ng đầ y đủ cấ u
trú c củ a trầ m cả m.
Rõ ràng là bấ t kỳ sự khá c biệt nà o về sự hiện diện hoặ c vắ ng mặ t củ a cá c hà nh
vi hoặ c triệu chứ ng cụ thể trong định nghĩa ban đầ u củ a trầ m cả m có thể dẫ n đến
cá c thang trầ m cả m có nguồ n gố c hợ p lý có chứ a cá c item rấ t khá c nhau. Cá c nhà
nghiên cứ u phả i quyết định liệu sự nguy hiểm đố i vớ i bả n thâ n có phả i là mộ t
thà nh phầ n củ a trầ m cả m hay khô ng, và nếu có , cầ n đặ t trọ ng tâ m và o nó như thế
nà o trong tổ ng số item. Mộ t cô ng cụ đo lườ ng trầ m cả m có thể khô ng bao gồ m bấ t
kỳ item nà o là nguy hiểm đố i vớ i bả n thâ n có thể bở i vì nhà nghiên cứ u cũ ng có
thang đo tự sá t có nguồ n gố c hợ p lý. Mộ t cô ng cụ đo lườ ng trầ m cả m có thể có
mộ t số item về nguy hiểm đố i vớ i bả n thâ n bở i vì nhà nghiên cứ u tin rằ ng họ cầ n
khai thá c và o khía cạ nh cố t lõ i củ a trầ m cả m. Vấ n đề nà y có thể đượ c minh họ a
bằ ng cá ch so sá nh hai thang đo trầ m cả m có cơ sở lý thuyết trên MMPI-2, Trầ m
cả m nộ i dung (DEP) và Trầ m cả m củ a Wiggins (DEP). Cả hai thang đo bao gồ m 33
mụ c, nhưng chỉ có 16 item chung và tương quan là 88. Trong việc lự a chọ n cá c
nhâ n tố item cho thang điểm đá nh giá nhâ n cá ch, cá c nhà nghiên cứ u bắ t đầ u vớ i
mộ t nhó m lớ n cá c item, thườ ng liên quan đến cá c yếu tố mô tả nhâ n cá ch hoặ c nét
tính cá ch  và sau đó sử dụ ng cá c phương phá p đa biến để xá c định cá c nhó m phổ
biến trong số đó . Cá c nghiên cứ u về phâ n tích nhâ n tố củ a cá c yếu tố mô tả nhâ n
cá ch và nét tính cá ch đượ c sử dụ ng là m cơ sở cho nă m yếu tố
mô hình nhâ n cá ch hiện đang nổ i bậ t trong lý thuyết nghiên cứ u nhâ n cá ch. NEO
PI-R đưa ra mộ t mô hình nă m yếu tố như vậ y, nhưng nó đượ c phâ n loạ i là mộ t
bả n kiểm kê đượ c phá t triển hợ p lý bở i vì cá c item củ a nó đượ c chọ n để phù hợ p
vớ i mô hình này.
TÊN THANG ĐO
Mộ t trong ba phương phá p xâ y dự ng thang đo có mộ t cá ch điển hình để đặ t tên
thang đo. Mộ t thang đo có cơ sở thự c nghiệm đượ c đặ t tên theo nhó m tiêu chuẩ n
đã đượ c sử dụ ng để phá t triển nó ; mộ t thang đo có cơ sở lý thuyết đượ c đặ t tên
theo cấ u trú c sử dụ ng như là cơ sở cho sự phá t triển và hướ ng dẫ n việc viết cá c
item củ a nó ;và thang đo có cơ sở hệ số đượ c đặ t tên theo nhâ n tố cố t lõ i chung vớ i
cá c item trên đó .Thang đo có cù ng tên hoặ c tương tự vớ i cá c phương thứ c khá c
nhau nà y thườ ng thay đổ i đá ng kể trong cá c tương quan và số lượ ng đượ c chia
thà nh cá c item. Để lấ y mộ t ví dụ từ MMPI ban đầ u, nó bao gồ m — ngoà i thang 2
đượ c phá t triển theo thự c nghiệm (D: Trầ m cả m) - thang đo nộ i dung trầ m cả m
củ a Wiggins (DEP), đượ c phá t triển mộ t cá ch hợ p lý,và thang đo suy thoá i nhó m
TSC (D), đượ c phá t triển bở i phâ n tích cụ m(cluster ), mộ t biến thể phâ n tích nhâ n
tố . Bả ng 5.4 cho thấ y số lượ ng item trong ba thang đo trầ m cả m nà y và sự tương
quan củ a chú ng. Có tổ ng cộ ng 95 item khá c nhau trên ba thang đo nà y, 75 trong
số đó là duy nhấ t . Chỉ có sá u mụ c xuấ t hiện trên cả ba thang. Cá c mố i tương quan
cho thấ y thang đo nộ i dung trầ m cả m củ a Wiggins (DEP) và thang điểm TSC
Cluster Depression (D) hầ u như giố ng hệt nhau (r = .90), mặ c dù chú ng chia
thà nh14 item (42,4%) . Thang đo 2 (D: Trầ m cả m) chia thà nh khoả ng 1/4
phương sai củ a nó (.52 × .52 = .27) vớ i hai thang trầ m cả m khá c. Do đó ba thang
đo trầ m cả m vớ i cù ng tên chắ c chắ n là lấ y mẫ u cá c khía cạ nh khá c nhau củ a trầ m
cả m. Bả ng 5.5 cho thấ y sự tương quan giữ a cá c thang trầ m cả m trên MCMI-III,
MMPI-2 và PAI. Tấ t cả cá c tương quan nà y nằ m trong khoả ng từ .63 đến .70. Do
đó , cá c tỷ lệ trầ m cả m nà y xuấ t hiện để đo lườ ng mộ t số thà nh phầ n phổ biến củ a
bệnh trầ m cả m, nhưng vẫn hơn mộ t nử a (.70 × .70 = 49%) củ a phương sai củ a
mỗ i thang đo đượ c tính bở i cá c thà nh phầ n duy nhấ t cho thang đo đó .
Như ví dụ này là m rõ , cá c nhà nghiên cứ u khô ng thể lấ y tên thang đo từ hai
thang đo theo nghĩa đen và mong đợ i chú ng đo cù ng mộ t cấ u trú c. Trả i nghiệm
theo thờ i gian vớ i việc sử dụ ng thườ ng xuyên mộ t bả n kiểm kê tự bá o cá o cụ thể
thườ ng là cầ n thiết để nắ m bắ t cá c sắ c thá i nà y và đá nh giá cao cá ch chú ng ả nh
hưở ng đến quá trình diễn giả i. Quá trình nà y trở nên đặ c biệt khó khă n khi cá c
nhà lâ m sà ng phả i đố i mặ t vớ i kết quả tích hợ p từ hai hoặ c nhiều hơn bả n kiểm
kê tự bá o cá o mà họ đã đưa và o mộ t bá o cá o mạ ch lạ c.
Bả ng 5.4 Mụ c trù ng lặ p và tương quan giữ a cá c tỷ lệ MMPI có cù ng tên
Thang nộ i dung trầ m cả m Trầ m cả m SC-Cluster (D)
củ a Wiggins(DEP)
33 item 28 item
[hợ p lí] [nhâ n tố ]
Item trù ng lặ p
Thang 2(D: trầ m cả m)
[thự c nghiệm] 8 9
60 item
Content Depression - 14
(DEP)
[hợ p lý]
33 item
Tương tá c
Thang 2{D: Trầ m cả m)
[thự c nghiệm] .52 .55
60 item
Content Depression - 90
(DEP)
[hợ p lí]
33 item
ĐÁ NH GIÁ CHÂ T LƯỢ NG.
Đá nh giá hiệu lự c chấ t lượ ng cụ thể  củ a mộ t bả n kiểm kê tự bá o cá o thườ ng
đượ c giớ i hạ n trong cá c thang đo đượ c chuẩ n hó a theo cá c mẫ u lâ m sà ng. Bả cô ng
cụ tự bá o cá o đượ c thiết kế để sử dụ ng vớ i cá c cá nhâ n bình thườ ng, chẳ ng hạ n
như NEO PI-R, thườ ng khô ng có hoặ c có và i thang đo hợ p lệ..
Bả ng 5.5 Sự tương quan giữ a cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o cho thang đo trầ m cả m
MCMI-III Dysthymia (D)
MMPI-II thang 2( D: Trầ m cả m) .68
MCMI-III trầ m cả m nặ ng(CC)
MMPI-II thang 2 ( D: trầ m cả m) .71
Cô ng cụ đá nh giá nhâ n cá ch trầ m
cả m(DEP)
MMPI-II thang 2( D: Trầ m cả m) .66
Sự chú ý đến đá nh giá tính hợ p lệ trong cá c cô ng cụ đá nh giá sau nà y phả n á nh
mộ t giả định rằ ng khô ng có lý do gì để mong đợ i cá c cá nhâ n bó p méo phả n hồ i
củ a họ đố i vớ i chú ng và do đó khô ng có lý do gì để đá nh giá chú ng.Giả thiết này
có thể đượ c đả m bả o, chủ yếu là vì nộ i dung củ a NEO PI-R và bả n cô ng cụ tiêu
chuẩ n hó a tương tự có xu hướ ng vô hạ i, đặ c biệt khi so sá nh vớ i nộ i dung mụ c
trên bả n cô ng cụ đá nh giá nhằ m kiểm tra cá c mẫ u lâ m sà ng. Bả n cô ng cụ tự bá o
cá o đượ c thiết kế để đá nh giá
cá c khía cạ nh củ a rố i loạ n tâ m lý, bao gồ m MCMI-III, MMPI-A, MMPI-2 và PAI, giả
định rằ ng mộ t số loạ i biến dạ ng thườ ng có khả nă ng xả y ra và bao gồ m nhiều
thang đo khá c nhau để phá t hiện nó .
Thứ tự 1 số bướ c cầ n phả i đượ c thự c hiện trong việc xá c định tính hợ p lệ củ a
specific administration cụ thể củ a mộ t bả n cô ng cụ tự bá o cá o đang đượ c sử dụ ng
để đá nh giá sự hiện diện và mứ c độ nghiêm trọ ng củ a bệnh tâ m thầ n hoặ c điều
chỉnh khó khă n trong mộ t ngườ i đang đượ c kiểm tra. Cá c vấn đề liên quan đến
quy trình này, phổ biến đố i vớ i tấ t cả cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o, đượ c thả o luậ n ở
cá c nộ i dung trong chương nà y và có tham chiếu cụ thể đến cá c bả n cô ng cụ riêng
lẻ trong cá c Chương từ 6 đến 10. Theo dõ i mộ t lưu ý liên quan đến khá i niệm về
tính hợ p lệ trong bả n đá nh giá tự bá o cá o, lượ ng giá ,thẩ m định ,chương nà y đề
cậ p đến nhữ ng khía cạ nh liên quan đến (a) cung cấ p đá nh giá hợ p tá c và điều trị;
b) lưu ý số lượ ng item phả i đượ c trả lờ i để cho phép ghi điểm, hoặ c cá ch khá c, số
lượ ng item có thể bị bỏ qua mà khô ng cho phép ghi điểm;(c) xá c định tính nhấ t
quá n;và (d) xá c định độ chính xá c mà cá c item đã đượ c xá c nhậ n.Tổ ng quan về cá c
bướ c này xuấ t hiện trong Hình 5.1
Khái niệm về tính hiệu lực trong đánh giá tự báo cáo
Khá i niệm về hiệu lự c theo phổ biến có nghĩa là mứ c độ mà mộ t thử nghiệm
thự c sự đo lườ ng nhữ ng gì nó dự định để đo lườ ng (xem Chương 3).Mộ t bà i kiểm
tra năng khiếu sau đạ i họ c có hiệu lự c trong phạ m vi mà nó xá c định nhữ ng sinh
viên sẽ thà nh cô ng ở trườ ng sau đạ i họ c.

Đánh giá trị liệu

 Thiếu sót(Omissions)

Tính nhất quán của

item xác
nhận(Endorsement)

Thuận lợi tự Độ chính xác của Không thuận lợi tự

mô tả(Favorable mục xác nhận mô tả(Unfavorable
Self-Description ) Self-Description )

Giải thích

Hình 5.1 Biểu đồ lưu lượ ng để đá nh giá độ hiệu lự c

. Độ hiệu lự c củ a bà i kiểm tra sẽ đượ c thể hiện bằ ng mố i quan hệ giữ a điểm số
trong bà i kiểm tra và mộ t số chỉ số thà nh cô ng ở trườ ng sau đạ i họ c, chẳ ng hạ n
như điểm trung bình hoặ c hoà n thà nh chương trình đạ i họ c. Tương tự như MCMI-
III, MMPI-2 và PAI, mố i quan hệ tổ ng thể củ a trắ c nghiệm đố i vớ i mộ t số tiêu chí
bên ngoà i (ví dụ : độ chính xá c trong việc dự đoá n cá c biến như chẩ n đoá n tâ m
thầ n và thờ i gian nằ m viện) sẽ là chỉ số về độ hiệu lự c củ a nó .
Khá i niệm về độ hiệu lự c trong việc quả n lý bả n cô ng cụ tự bá o cá o có ý nghĩa
thứ hai, hơi khá c. Nó mô tả thá i độ kiểm tra củ a mộ t cá nhâ n, nghĩa là cá nhâ n đã
xá c nhậ n cá c item thử nghiệm mộ t cá ch nhấ t quá n và chính xá c mà thay và o đó
xá c nhậ n chú ng theo cá ch sai lệch. Nếu mộ t ngườ i đã cung cấ p bả n tự bá o cá o
nhấ t quá n và chính xá c khi trả lờ i cá c item trên bả n cô ng cụ tự bá o cá o, việc quả n
lý cô ng cụ đượ c coi là độ hiệu lự c. Do đó , mộ t ngườ i có thể đưa ra mộ t bộ phả n hồ i
hiệu lự c trong mộ t occasion, mộ t tậ p hợ p khô ng hiệu lự c tạ i mộ t thờ i điểm khá c,
và mộ t bộ hiệu lự c trên mộ t thử nghiệm thứ ba. Trong bố i cả nh thứ hai, sau đó , độ
hiệu lự c đề cậ p đến cá ch cá nhâ n có đi đến việc quyết định nhữ ng item nà o xá c
nhậ n cho dù tính nhấ t quá n và chính xá c và khô ng có hiệu lự c củ a bả n cô ng cụ
như đượ c phả n á nh trong tính chính xá c củ a cá c dự đoá n dự a trên nó .
Cá c nhà lâ m sà ng cầ n phả i nhậ n thứ c đượ c nhữ ng ý nghĩa thay thế nà y về hiệu
lự c trong đá nh giá tâ m thầ n. Họ cũ ng nên nhậ n ra rằng tính nhấ t quá n củ a cá c
item xá c nhậ n trong mộ t quả n trị duy nhấ t củ a bả n kiểm kê tự bá o cá o sẽ đượ c
mô tả mộ t cá ch thích hợ p bở i độ tin cậ y củ a thuậ t ngữ hơn là đề cậ p đến nó là
hiệu lự c. Hơn nữ a, mọ i ngườ i có thể xá c nhậ n cá c ả n cô ng cụ trong mộ t mẫ u bị sai
lệch nhấ t quá n khiến chú ng xuấ t hiện ít nhiều bị xá o trộ n hơn thự c tế. Nó i cá ch
khá c, mộ t bộ phả n ứ ng nhấ t quá n có thể khô ng chính xá c và do đó khô ng hiệu lự c
chú t nà o. Tuy nhiên, việc sử dụ ng thuậ t ngữ hạ n chế trong việc đề cậ p đến tính tin
cậ y củ a quả n trị thử nghiệm có mộ t lịch sử lâ u dà i và nỗ lự c thuyết phụ c nhiều thế
hệ cá c nhà lâ m sà ng sử dụ ng cá c thuậ t ngữ thích hợ p hơn có ít khả nă ng thà nh
cô ng.
Đánh giá hợp tác và điều trị
Việc xem xét đầ u tiên trong việc quả n lý cá c cô ng cụ tự bá o cá o là đả m bả o
rằ ng cá nhân đượ c tham dự và o quy trình. Dà nh thêm mộ t ít phú t để trả lờ i bấ t
kỳ câ u hỏ i nà o mà ngườ i đó có thể về lý do bả n cô ng cụ đượ c quả n lý và kết quả sẽ
đượ c sử dụ ng như thế nà o thườ ng có giá trị tuyệt vờ i. Fischer (1994) đã mô tả cá
nhâ n hó a đá nh giá tâ m lý để cá nhâ n và nhà lâ m sà ng cộ ng tá c có đượ c thô ng tin
mong muố n. Finn (1996a) đã mô tả cá ch là m quá trình đá nh giá bằ ng liệu phá p
MMPI-2 cho cá nhâ n theo nhữ ng cá ch á p dụ ng cho bấ t kỳ hệ thố ng kiểm tra nà o.
Nhữ ng khía cạ nh củ a việc tiến hành đá nh giá hợ p tá c và điều trị đượ c xâ y dự ng
trong Chương 2, nhưng mộ t số thô ng tin bổ sung liên quan đến cô ng việc củ a
Fischer và Finn có liên quan đến thả o luậ n hiện tạ i. Nộ i dung chính quan điểm củ a
Fischer và Finn là cá c nhà lâ m sà ng nên xá c định trướ c nhữ ng gì mộ t cá nhâ n
muố n đượ c kiểm tra, họ c hỏ i từ quá trình đá nh giá và sau đó phả i đả m bả o rằ ng
ngườ i đó nhậ n đượ c. Finn (1996a, 1996b) cung cấ p cá c ví dụ cụ thể về cá ch mọ i
ngườ i có thể đượ c đưa ra phả n hồ i về cá c hà nh vi và triệu chứ ng khó chịu mà cá c
nhà lâ m sà ng vừ a họ c đượ c quy trình nà y sẽ tìm thấ y hướ ng dẫ n. Mộ t cá nhâ n
đang bá o cá o nhiều chi tiết quan trọ ng tình trạ ng đau khổ về cả m xú c tổ ng quá t
có thể đượ c nó i, "Bạ n đã nó i tớ i rấ t nhiều đau khổ , và bạ n có thể đã hạ thấ p mộ t
số điểm mạ nh củ a bạ n để đả m bả o rằng tô i nghe đượ c bạ n đang là m tổ n thương
mình đến mứ c nà o. ”Mộ t cá nhâ n quan tâ m đến nhữ ng khó khă n về mố i quan hệ
có thể nó i như sau:Bạ n khô ng chắ c chắ n cá ch an toà n để đến gầ n ngườ i khá c.Bạ n
bắ t đầ u lo lắ ng về việc liệu bạ n có bị tổ n thương nếu có điều gì khô ng ổ n và bạ n sẽ
khô ng thể đố i phó vớ i tấ t cả nhữ ng cả m xú c liên quan đến sự mấ t má t đó . Đô i khi,
nhữ ng cả m xú c nà y trở nên mạ nh mẽ đến mứ c bạ n bắ t đầ u suy nghĩ rằ ng bạ n có
thể bị choá ng ngợ p bở i chú ng.Do đó , nó khá dễ dà ng và tự nhiên để bạ n bắ t đầ u
có suy nghĩ thứ hai, mộ t khi ai đó bắ t đầ u bà y tỏ sự quan tâ m đến việc đến gầ n
bạ n.
Cá c giá m khả o viên là m theo cá c ý kiến do Fischer và Finn đề xuấ t nên thấ y
rằ ng họ giú p giả m tầ n suấ t cá c vấ n đề hiệu lự c. Cá c cá nhâ n thự c sự muố n họ c
điều gì đó từ việc hoà n thà nh mộ t bả n kiểm kê tự bá o cá o và nhữ ng ngườ i tham
gia tích cự c hoặ c cộ ng tá c viên trong quá trình nà y có ít lý do để thử nghiệm theo
mộ t cá ch khô ng phù hợ p hoặ c gâ y hiểu nhầ m.
Số lần bỏ qua item
Mặ c dù hướ ng dẫ n cho tấ t cả cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o khuyến khích cá c cá
nhâ n trả lờ i tấ t cả cá c item, mọ i ngườ i thườ ng khô ng thể hoặ c sẽ khô ng trả lờ i
mộ t hoặ c nhiều item. Việc bỏ só t cũ ng bao gồ m cá c item trong đó mọ i ngườ i đã
đưa ra nhiều hơn mộ t câ u trả lờ i thay thế, như đá nh dấ u cả hai "true" "false" hoặ c
đã đặ t mộ t dấ u khô ng phù hợ p cho bấ t kì câ u trả lờ i nà o trên phiếu trả lờ i. Cá c cá
nhâ n đô i khi viết bình luậ n trên phiếu trả lờ i về cá c item họ đang bỏ só t, và nhữ ng
nhậ n xét này nên đượ c đọ c kỹ. Có mộ t số lý do khiến mọ i ngườ i có thể quyết định
khô ng trả lờ i mộ t số item nhấ t định trên bả n câ u hỏ i tự bá o cá o: (a)họ có thể
khô ng trả lờ i đượ c mộ t item cụ thể bở i vì họ khô ng quen thuộ c hoặ c khô ng có
kinh nghiệm vớ i nộ i dung item; (b) họ có thể tin rằ ng mộ t câ u trả lờ i "đú ng" hay
"sai" là khô ng thích hợ p, bở i vì item nà y là đú ng đố i vớ i họ mộ t số thờ i gian và sai
và o nhữ ng thờ i điểm khá c; (c) trong cá c phỏ ng vấ n nhâ n sự , ngườ i nộ p đơn xin
việc có thể tin mộ t cá ch thích hợ p rằng nộ i dung item như niềm tin tô n giá o hoặ c
thự c hành tình dụ c khô ng liên quan đến vị trí mà họ đang tìm kiếm; và (d) trong
cá c phỏ ng vấ n phá p y, cha mẹ đượ c đá nh giá là mộ t phầ n củ a tranh chấ p quyền
nuô i con có thể nghĩ rằ ng mộ t item cầ n giả i thích hoặ c trình độ vượ t quá nhữ ng gì
họ có thể đưa ra vớ i mộ t câ u trả lờ i đú ng / sai hoặ c đồ ng ý / khô ng đồ ng ý.
Tấ t cả cá c bả n kiểm kê tự bá o cá o có số lượ ng tố i thiểu cá c item phả i đượ c trả
lờ i để là m cho điểm số kết quả đá ng tin cậ y. Đố i vớ i mộ t số bả n kiểm kê tự bá o
cá o, số lượ ng item có thể đượ c bỏ qua đã đượ c xá c định trên cơ sở nghiên cứ u,
trong khi ở nhữ ng ngườ i khá c thì số lượ ng thiếu item quá nhiều hoặ c số lượ ng
câ u trả lờ i tố i thiểu yêu cầ u bắ t buộ c phả i nêu rõ . Trong cả hai trườ ng hợ p, giá m
khả o cầ n phả i nhậ n thứ c đượ c tiêu chí về thiếu só t quá nhiều item trong bả ng hỏ i
mà họ đang sử dụ ng và trướ c khi kết thú c kiểm tra, hã y kiểm tra cẩ n thậ n tờ giấ y
củ a mỗ i ngườ i để đả m bả o rằ ng cá nhâ n khô ng vượ t quá giớ i hạ n này. Hầ u hết
cá c cá nhâ n chỉ bỏ qua mộ t số lượ ng nhỏ cá c item, và nhữ ng thiếu só t này thườ ng
đượ c phâ n tá n trong suố t bả ng hỏ i, có nghĩa là chú ng khô ng thể bị phá t hiện chỉ
vớ i mộ t cá i nhìn lướ t qua trong bả ng câ u trả lờ i. Khi xem xét cẩ n thậ n phiếu trả
lờ i, nhà lâ m sà ng nên đá nh dấ u bấ t kỳ item nà o đã bị bỏ qua và khuyến khích
ngườ i kiểm tra quay lạ i và xem xét lạ i liệu item có thể đượ c trả lờ i hay khô ng.
Mộ t trong số ít nhượ c điểm xử lí trên má y tính củ a bả ng hỏ i tự bá o cá o là cá c
item bị bỏ qua khô ng thể đượ c xá c định cho đến khi bả ng hỏ i tự bá o cá o đượ c ghi
lạ i, do đó ngườ i kiểm tra có thể khô ng cò n có sẵ n để xem lạ i chú ng nữ a. Nếu việc
loạ i bỏ cá c mứ c trả lờ i item đượ c chọ n khi bả n hỏ i tự bá o cá o là đượ c ghi trên
má y tính, thì nhà lâ m sà ng phả i dự a và o hồ sơ má y tính và giả i thích bả n hỏ i bao
gồ m danh sá ch cá c item bị bỏ qua. Mỗ i bả n kiểm kê tự bá o cá o cho biết số lượ ng
cá c item bị bỏ qua, nhưng sự dễ dà ng truy cậ p thô ng tin nà y thay đổ i từ mộ t bả n
kiểm kê khá c. Cá c nhà giá m định sử dụ ng mộ t bả n kiểm kê tự bá o cá o đã đượ c
má y tính quả n lý và má y tính đượ c ghi bằ ng cá ch loạ i bỏ dữ liệu cấ p item nên lưu
ý xem cá c item bị bỏ qua có đượ c liệt kê theo cá ch dễ dà ng xem xét hay khô ng.
Trong cá c thủ tụ c chấ m điểm tiêu chuẩ n, như đã đề cậ p, cá c item bị bỏ qua
đượ c coi là đượ c trả lờ i theo hướ ng khô ng điều kiện(nondeviant direction), bở i vì
chỉ có cá c item đượ c trả lờ i theo hướ ng như vậ y mớ i đượ c tính điểm. Do đó , việc
bỏ só t item có ả nh hưở ng đến việc giả m độ cao củ a thang điểm mà chú ng đượ c
ghi, tương tự như cá nhâ n, nếu trả lờ i chú ng, có thể đã đưa ra mộ t câ u trả lờ i sai
lệch. Hầ u hết cá c tỷ lệ trên bả n kiểm kê tự bá o cá o bao gồ m 20 đến 25 item và có
độ lệch chuẩ n khoả ng 3 item. Vì vậ y, cá c khá ch thể phả i bỏ qua ba item trên mộ t
thang đo nhấ t định mà họ sẽ xá c nhậ n theo hướ ng sai lệch để giả m tổ ng số điểm
xuố ng mộ t độ lệch chuẩ n (∼10 điểm T). Bở i vì điểm số thang đo có thể đượ c hạ
xuố ng nhanh chó ng và đá ng kể do thiếu só t mộ t và i item do nhữ ng khá ch thể đã
bỏ qua rấ t nhiều item, điều quan trọ ng là phả i xá c định cá c thang cụ thể mà nhữ ng
sai só t nà y đã xả y ra. Cá c nhà lâ m sà ng cũ ng cầ n phả i xem xét nộ i dung củ a cá c
item bị bỏ qua để xá c định xem có bấ t kỳ chủ đề chung nà o giữ u chú ng hay khô ng.
Khá ch thể nên đượ c truy vấ n cụ thể về việc bỏ só t bấ t kỳ item nà o liên quan đến
nguy hiểm đến bả n thâ n hoặ c nguy hiểm cho ngườ i khá c, và nên đượ c ghi lạ i giả i
thích về nhữ ng thiếu só t nà y.
Mặ c dù tầ m quan trọ ng củ a việc kiểm tra xem khá ch thể có bỏ qua bấ t kỳ item
nà o và xá c định thang đo mà cá c item này đượ c ghi lạ i hay khô ng, bướ c này
thườ ng bị bỏ qua trong cá c bả n kiểm kê tự bá o cá o, chủ yếu là vì cá c item bị bỏ
qua khá thườ ng xuyên. Sự phâ n tá n thô ng thườ ng củ a cá c item bị bỏ qua trong
mộ t bả n kiểm kê có thể khiến chú ng khó phá t hiện cũ ng thú c đẩ y rằng cá c item bị
bỏ qua khô ng thườ ng xuyên. Hơn nữ a, bả n kiểm kê đang đượ c thả o luậ n, chỉ có
MMPI-A và MMPI-2 cho biết số lượ ng cá c item bị bỏ qua trên trang lưu củ a chú ng.
Điểm số trên má y vi tính củ a MMPI-A và MMPI-2 củ a Pearson Assessments cũ ng
xá c định cá c thang đo cụ thể mà cá c item bị bỏ qua đượ c ghi.
Thực hiện sơ đồ trong Hình 5.1
Khô ng có thang đo cụ thể đượ c cung cấ p trong Hình 5.1 để quyết định xem có
quá nhiều item đã bị bỏ qua hay khô ng hoặ c cá c item đã đượ c xá c nhậ n khô ng
nhấ t quá n hoặ c khô ng chính xá c ..Hình này chỉ hiển thị quy trình chung đượ c mô
tả trong chương này để đá nh giá tính hợ p lệ củ a bả n kiểm kê tự bá o cá o. Bở i vì
bả n kiểm kê khá c nhau về quy mô cụ thể mà họ sử dụ ng để đưa ra nhữ ng quyết
định về tính hợ p lệ củ a mộ t đá nh giá ,quy mô cụ thể củ a bả n kiểm kê chính cho
mụ c đích này đượ c thả o luậ n trong Chương 6 đến 10. Phầ n tră m đượ c cung cấ p
trong cá c Chương từ 6 đến 10 cho từ ng thang đo cụ thể trong bả n kiểm kê nà y để
hỗ trợ trong việc đưa ra quyết định về tính hợ p lệ củ a đá nh giá , nhưng khô ng có
tỷ lệ phầ n tră m cụ thể cho bấ t kỳ thang đo nà o đượ c đề xuấ t cho biết số lượ ng cá c
item bị bỏ qua là quá mứ c hoặ c cho dù cá c item đã đượ c xá c nhậ n khô ng nhấ t
quá n hay khô ng chính xá c. Thay và o đó , vă n bả n trình bà y phạ m vi phầ n tră m cho
mỗ i thang đo và cho phép cá c nhà thẩ m định lự a chọ n mứ c độ nghiêm ngặ t củ a
mộ t tiêu chí để sử dụ ng trong việc đưa ra quyết định củ a họ . Cá c điểm trong phạ m
vi tỷ lệ 93% (độ lệch chuẩ n 1,5 trên mứ c trung bình) đến 99% (độ lệch chuẩ n 2,0
trên giá trị trung bình) thườ ng thích hợ p trong hầ u hết cá c cà i đặ t.
Có mộ t số lý do khô ng thể cung cấ p cá c tiêu chí tuyệt đố i cho cá c thang đo cụ
thể trong việc thự c hiện sơ đồ trong Hình 5.1. Đầ u tiên, bấ t kỳ câ u lệnh diễn giả i
nà o đượ c tạ o ra từ mộ t bả n kiểm kê tự bá o cá o là mộ t giả thuyết phả i đượ c xem
xét cù ng vớ i cá c dữ liệu có sẵ n khá c. Đố i vớ i đá nh giá hiệu lự c, kết luậ n rằ ng
khá ch thể đã xá c nhậ n cá c item trong bà i test khô ng nhấ t quá n phả i đượ c đá nh
giá trong bố i cả nh mứ c độ trí tuệ củ a ngườ i đó , khả nă ng đọ c, lý do đượ c đá nh giá ,
độ ng lự c để có thể xá c nhậ n cá c item
khô ng nhấ t quá n và tổ ng số item đượ c xá c nhậ n khô ng nhấ t quá n.
Thứ hai, quan hệ củ a sai số dương tính (xá c định mộ t hồ sơ hợ p lệ là khô ng
hợ p lệ) hoặ c xá c định sai â m tính (xá c định mộ t hồ sơ khô ng hợ p lệ) phả i đượ c
câ n nhắ c trong mỗ i thiết lậ p để xá c định điểm tố i ưu cho mộ t thang đo hợ p lệ. Hã y
xem xét nhữ ng hậ u quả sâ u rộ ng củ a giả thuyết rằng mộ t khá ch thể đã xá c nhậ n
cá c item khô ng chính xá c khi ngườ i đó đang đượ c đá nh giá cho mộ t khuyết tậ t và
số tiền bồ i thườ ng sẽ phụ thuộ c và o mứ c độ và mứ c độ nghiêm trọ ng củ a khuyết
tậ t . Cá c nhà lâ m sà ng trong trườ ng hợ p này có thể sử dụ ng mộ t tiêu chí tương
đố i nghiêm ngặ t (tỷ lệ phầ n tră m cao hơn mộ t chú t) khi có dữ liệu bên ngoà i đá ng
kể để ghi lạ i sự tồ n tạ i củ a mộ t khuyết tậ t, để chắ c chắ n rằ ng quyết định thích hợ p
đượ c đưa ra.
Thứ ba, cá c khá ch thể khô ng trả i nghiệm cù ng mộ t loạ i và mứ c độ nghiêm
trọ ng củ a tâ m lý đau khổ để đố i phó vớ i sự kiện đau thương tương tự , họ cũ ng
khô ng có thể dự kiến đượ c sẽ bá o cá o đau khổ củ a họ trong cù ng mộ t cá ch thứ c.
Khô ng phả i tấ t cả nhữ ng ngườ i trả i nghiệm mộ t sự kiện đau thương đều bị tổ n
thương bở i nó , và nhữ ng ngườ i bị tổ n thương khô ng phả i tấ t cả đều bị ả nh hưở ng
theo cù ng cá ch thứ c và cù ng mộ t mứ c độ . Vì tấ t cả nhữ ng lý do nà y, cá c tiêu chí
tuyệt đố i khô ng thể thự c hiện đượ c trong việc đưa ra quyết định đá nh giá hiệu
lự c, và cá c nhà lâ m sà ng đưa ra cá c quyết định nà y phả i tính đến tấ t cả cá c dữ liệu
có sẵ n có liên quan để là m cho chú ng mộ t cá ch khô n ngoan(wisely)
Tính nhất quán của các item xác nhận(item endorsement)
Sau khi bấ t kỳ item bị bỏ qua nà o đã đượ c xá c định, số lượ ng cá c item bị bỏ qua
đượ c xá c định là khô ng quá mứ c,và nộ i dung chuyên đề củ a cá c item bị bỏ qua
này đượ c xem xét, bướ c tiếp theo trong việc đá nh giá hiệu lự c củ a bả n kiểm kê tự
bá o cá o là để xá c minh sự nhấ t quá n củ a cá c item xá c nhậ n (xem Hình 5.1). Tính
nhấ t quá n củ a item xá c nhậ n xá c minh rằ ng khá ch thể đã xá c nhậ n cá c item mộ t
cá ch đá ng tin cậ y cho việc quả n trị riêng nà y trong bả n kiể kê tự bá o cá o. Nó là
cầ n thiết để đả m bả o rằ ng mộ t khá ch thể đã xá c nhậ n cá c item mộ t cá ch nhấ t
quá n trướ c khi tiến hành để đá nh giá độ chính xá c mà ngườ i đó đã xá c nhậ n cá c
item.
Mộ t cá ch khá c để hiểu sự khá c biệt giữ a tính nhấ t quá n và độ chính xá c củ a
itemm xá c nhậ n có thể là m rõ lý do tạ i sao chú ng là cá c bướ c riêng biệt trong việc
đá nh giá tính hợ p lệ củ a quả n lý bả n kiểm kê tự bá o cá o. Hã y suy nghĩ về tính nhấ t
quá n củ a item xá c nhậ n là độ c lậ p hoặ c khô ng liên quan đến nộ i dung item, trong
khi tính chính xá c củ a item xá c nhậ n phụ thuộ c và o hoặ c có liên quan đến nộ i
dung item. Nó i cá ch khá c, cá c biện phá p nhấ t quá n về item xá c nhậ n đá nh giá liệu
khá ch thể đã cung cấ p mộ t mẫ u đá ng tin cậ y để trả lờ i cá c item trong suố t bà i
kiểm tra hay khô ng, bấ t kể nộ i dung củ a họ , trong khi cá c biện phá p về tính chính
xá c củ a item xá c nhậ n đá nh giá liệu khá ch thể có cố gắ ng trả lờ i khô ng châ n thự c
hay khô ng, cho cá c item theo mộ t cá ch cụ thể.
Có hai loạ i lý do chung cho việc cung cấ p mẫ u xá c thự c củ a item khô ng phù
hợ p: (1) thiếu cá c kỹ năng cầ n thiết, bao gồ m khuyết tậ t đọ c, chậ m phá t triển trí
tuệ , hiểu biết ngô n ngữ khô ng đầ y đủ và cá c rố i loạ n suy giả m sự chú ý và tậ p
trung; và (2) khô ng muố n tuâ n thủ quy trình đá nh giá . Khoả ng ba phầ n tư cá c
trườ ng hợ p item xá c thự c khô ng phù hợ p trên MMPI-2 là do thiếu cá c kỹ nă ng
cầ n thiết (Greene, 2000). Trong hầ u hết cá c trườ ng hợ p nà y, nguyên nhâ n củ a
việc item xá c thự c khô ng phù hợ p có thể đượ c xá c định và giả i quyết trong cá ch
thứ c và bả n kiểm kê tự bá o cá o có thể đượ c thự c hiện thà nh cô ng.
Nếu kỹ nă ng đọ c hiểu đang gâ y ra ite xá c thự c khô ng nhấ t quá n, bả n kiểm kê tự
bá o cá o có thể đượ c trình bà y bở i mộ t đĩa CD hoặ c bă ng cassette, như đã đề cậ p
trướ c đó . Bả ng 5.3 cho thấ y cá c bả n kiểm kê tự bá o cá o có sẵ n cá c phiên bả n CD
hoặ c bă ng cassette. Nếu mộ t tình trạ ng thầ n kinh hoặ c tâ m thầ n đang tạ o ra
nhữ ng itemm xá c thự c khô ng phù hợ p, bả n kiểm kê tự bá o cá o có thể đượ c thự c
hiện sau khi đã giả m bớ t sự chú ý và khó tậ p trung củ a ngườ i đó . Nếu sự khô ng
tuâ n thủ là nguyên nhâ n củ a item xá c thự c khô ng phù hợ p , vấn đề nà y cầ n đượ c
giả i quyết trự c tiếp. Sự khô ng tuâ n thủ trong quá trình đá nh giá có thể khá i quá t
hó a cá c thá i độ tiêu cự c tương tự trong cá c can thiệp trị liệu tiếp theo,và nó có thể
có ả nh hưở ng tiêu cự c đến cá c quyết định đượ c đưa ra về mộ t ngườ i đang đượ c
đá nh giá vì mụ c đích phá p y hoặ c lự a chọ n nhâ n sự . Trong trườ ng hợ p khô ng tuâ n
thủ , nhà thẩ m định nên xem xét quy trình hành chính củ a họ để đả m bả o rằ ng họ
đã khô ng gó p phầ n và o vấ n đề bằ ng cá ch khô ng cung cấ p mộ t bầ u khô ng khí thử
nghiệm đầ y đủ và thoả i má i. Thườ ng xuyên hơn, sự khô ng tuâ n thủ phả n á nh thá i
độ kiểm tra mà cá c khá ch thể chịu trá ch nhiệm, và nhà thẩ m định nên câ n nhắ c tư
vấn cho nhữ ng ngườ i khô ng tuâ n thủ để hoà n thà nh bả n kiểm mộ t cá ch thích hợ p
và tố t hơn.
Điều quan trọ ng là nhậ n ra rằ ng lý do tâ m lý khô ng khiến cho mọ i ngườ i xá c
nhậ n cá c item tự bá o cá o khô ng nhấ t quá n. Bệnh nhâ n có thể bị rố i loạ n tâ m thầ n
và vẫ n trả lờ i cá c item mộ t cá ch nhấ t quá n, miễn là họ đủ sá ng suố t để là m theo
hướ ng dẫ n hoà n thà nh bả n kiểm và hiểu cá ch điền và o phiếu trả lờ i hoặ c trả lờ i
cá c item trên má y tính. Item xá c thự c khô ng nhấ t quá n xuấ t hiện thườ ng xuyên
hơn trên mộ t số nhó m chẩ n đoá n so vớ i cá c nhó m khá c, đặ c biệt là trong số
nhữ ng ngườ i trong đó , như trong Rố i loạ n Nhâ n cá ch phả n xã hộ i, sự khô ng tuâ n
thủ là mộ t đặ c điểm tương đố i phổ biến.
Có ba phương phá p chung để đá nh giá tính nhấ t quá n củ a item xá c thự c trong
bả n kiểm kê tự bá o cá o. Phương phá p đầ u tiên liên quan đến việc lặ p lạ i mộ t số
lượ ng nhấ t định cá c item nguyên bả n trong bả n kiểm kê và sau đó đá nh giá số lầ n
mộ t cá nhâ n cung cấ p cá c phả n hồ i khá c nhau cho cá c item này. Chỉ số kiểm tra
thử nghiệm (TR Index; Dahlstrom, Welsh, & Dahlstrom, 1972) trên MMPI ban
đầ u, bao gồ m 16 item lặ p lạ i nguyên vă n, là ví dụ duy nhấ t củ a phương phá p nà y
trong cá c bả n kiểm tự bá o cá o đang đượ c thả o luậ n. Phương phá p đá nh giá tính
thố ng nhấ t củ a cá c item xá c thự c nà y cung cấ p mộ t cá ch dễ dà ng để chứ ng minh
sự mâ u thuẫ n củ a chú ng vớ i nhữ ng khá ch thể khô ng nhấ t quá n trong câ u trả lờ i
củ a họ . Chỉ hiển thị hai hoặ c ba cặ p item giố ng hệt nhau mà họ đã đưa ra cá c câ u
trả lờ i khá c nhau thườ ng đủ để họ thấ y bả n chấ t củ a vấn đề. Phương phá p đầ u
tiên củ a cá c item giố ng hệt nhau đượ c ghép nố i này khô ng đượ c sử dụ ng trong bấ t
kỳ bả n kiểm kê tự bá o cá o hiện tạ i nà o, bở i vì cá c khá ch thể sử dụ ng MMPI ban
đầ u thườ ng bị là m phiền bở i cá c item lặ p lạ i và thể hiện sự khô ng thích củ a họ vớ i
ngườ i là đá nh giá .
. Phương phá p thứ hai liên quan đến việc sử dụ ng tậ p hợ p cá c item có nộ i dung
tương tự , nhưng khô ng giố ng hệt nhau để đá nh giá tính nhấ t quá n củ a cá c item
xá c thự c.. Phương phá p thứ hai nà y đượ c sử dụ ng thườ ng xuyên trong bả n kiểm
kê tự bá o cá o, như minh họ a bở i quy mô Carelessness (CLS; Greene, 1978) trên
MMPI ban đầ u, thang đo Độ phù hợ p biến đổ i (VRIN) và thang độ đá p ứ ng đú ng
(TRIN) trên MMPI- 2 (Butcher et al., 1989) và MMPI-A (Butcheret al., 1992), và
quy định khô ng thố ng nhấ t (ICN) trên PAI (Morey, 1991). Mọ i ngườ i ít có khả
năng nhậ n thứ c và lo ngạ i về sự lặ p lạ i củ a cá c item gầ n giố ng nhau hơn là về cá c
item lặ p lạ i nguyên vă n. Mộ t bấ t cậ p củ a phương phá p thứ hai nà y là ngay cả việc
lự a chọ n cẩ n thậ n nhấ t củ a cá c cặ p item có thể loạ i bỏ hoà n cả nh mà trong đó cá c
khá ch thể có thể trả lờ i mộ t cá ch trung thự c vớ i cá c mụ c đích theo cá ch có vẻ
khô ng phù hợ p. Ví dụ , hãy xem xét cá c cặ p mụ c, "Tô i gầ n như khô ng bao giờ mơ
ướ c" và "Tô i mơ ướ c thườ ng xuyên." Hầ u hết khá ch thể sẽ xá c nhậ n mộ t trong
nhữ ng item nà y đú ng và item kia sai, và đó là trong thự c tế, cá ch thứ c mà cặ p nà y
thườ ng đượ c xá c nhậ n (xem Greene, 1980, trang 55). Tuy nhiên, khá ch thể có thể
xá c nhậ n cả hai ngườ i trong số họ là giả bở i vì they dream some of the time.
Phương phá p thứ ba đá nh giá tính nhấ t quá n củ a item xá c thự c sử dụ ng mộ t tậ p
hợ p cá c item có nộ i dung khô ng hợ p lý. Khi mộ t khá ch thể xá c thự c quá nhiều
item , cá c item này đượ c coi là đượ c xá c thự c khô ng nhấ t quá n. Mộ t item như “Tô i
thườ ng xuyên đi du lịch đến Sao Mộ c và Sao Diêm Vương để thă m bạ n bè” rõ rà ng
là khô ng hợ p lý và khô ng thể đượ c xá c thự c bở i bấ t cứ ai đã đọ c nó . Mộ t số khá ch
thể sẽ xem xét cá c item thuộ c loạ i này là m dịu họ và quá trình đá nh giá , vì vậ y họ
cầ n phả i đượ c sử dụ ng mộ t cá ch thậ n trọ ng. Cả chỉ số hiệu lự c MCMI-III (V) và
thang đo khô ng thườ ng xuyên PAI (INF) sử dụ ng phương phá p thứ ba này củ a cá c
item đá ng ngờ để đá nh giá tính nhấ t quá n củ a cá c item xá c thự c. Hầ u hết cá c
khá ch thể bình thườ ng đều khô ng nhấ t quá n trong việc xá c thự c cá c item trên
mộ t bả n kiểm kê tự bá o cá o so vớ i dự kiến. Trên MMPI ban đầ u, mộ t khá ch thể
bình thườ ng điển hình sẽ xá c nhậ n 4 (25%) trong số 16 cặ p item lặ p lạ i mộ t cá ch
khô ng phù hợ p (Greene, 1980). Cá c khá ch thể bình thườ ng thườ ng xá c thự c
khoả ng nă m cặ p item trên thang đo độ khô ng tương thích biến (VRIN) trên MMPI-
2 (Bả ng 6.1), khoả ng ba cặ p item trên thang đo biến thiên khô ng phù hợ p (VRIN)
trên MMPI-A (Bả ng 7.1).
Cá c nhà lâ m sà ng cầ n phả i nhậ n thứ c đượ c mô hình củ a điểm số mà kết quả
trên mỗ i bả n kiểm kê tự bá o cá o khi cá c item đã đượ c xá c thự c mộ t cá ch ngẫ u
nhiên, đó là hình thứ c cự c đoan nhấ t củ a item chứ ng thự c khô ng phù hợ p. Mộ t
cá ch để mô phỏ ng cá c phả n ứ ng khô ng nhấ t quá n liên quan đến việc tạ o ra cá c trả
lờ i item dự a trên cá c mẫ u chứ ng thự c item lặ p đi lặ p lạ i, chẳ ng hạ n như TF / TF /
TF TTF / TTF / FFT, FFT / FFT / FFT, v.v. Huba (1986) đã phá t triển mộ t bà i kiểm
tra thố ng kê để đá nh giá liệu mộ t ngườ i chuyển đổ i giữ a cá c câ u trả lờ i đú ng và
sai nhiều hay ít thườ ng xuyên hơn sẽ đượ c mong đợ i mộ t cá ch tình cờ . Bà i kiểm
tra yêu cầ u tính điểm củ a bả ng kiểm kê và thự c hiện tìm kiếm tấ t cả cá c chuỗ i câ u
trả lờ i theo khuô n mẫ u cụ thể. Hơi ngạ c nhiên, thử nghiệm củ a anh ta chưa đượ c
thự c hiện trong bấ t kỳ bả n kiểm kê tự bá o cá o nà o.
Cá c nhà lâ m sà ng cũ ng nên quen thuộ c vớ i hồ sơ đượ c cung cấ p trên mỗ i bả n
kiểm kê tự bá o cá o khi tấ t cả cá c item đượ c xá c thự c là đú ng hoặ c sai. Mặ c dù cá c
cấ u hình như vậ y khô ng nhấ t quá n về mặ t kỹ thuậ t, chú ng vẫn cho biết rằ ng
ngườ i đó đang trả lờ i cá c item khô ng phụ thuộ c và o nộ i dung củ a chú ng. Hầ u hết
nhữ ng khá ch thể đang trả lờ i cá c item theo cá ch nà y khô ng trả lờ i tấ t cả cá c item
là đú ng hoặ c sai. Thay và o đó , họ thay thế ngẫ u nhiên bằ ng mộ t và i item đượ c trả
lờ i theo mộ t hướ ng khá c trong suố t chuỗ i phả n hồ i củ a họ . Mộ t ví dụ về cá c câ u
trả lờ i ngẫ u nhiên, "tấ t cả cá c sự thậ t" và "tấ t cả sai" đượ c cung cấ p cho mỗ i bả n
kiểm kê tự bá o cá o trong chương tương ứ ng củ a nó .
Sự ra đờ i củ a bả n kiểm kê tự bá o cá o do má y tính quả n lý giú p bạ n có thể kiểm
tra thờ i gian phả n ứ ng củ a mộ t ngườ i để phả n hồ i từ ng item. Thờ i gian phả n hồ i
rấ t nhanh cho thấ y mộ t khá ch thể đã khô ng dà nh thờ i gian để đọ c cá c item mộ t
cá ch cẩ n thậ n và có lẽ điểm để xá c thự c item là khô ng nhấ t quá n. Nghiên cứ u đá nh
giá giả thuyết như vậ y và cung cấ p cá c hướ ng dẫ n cho việc giả i thích thờ i gian
phả n ứ ng vẫ n chưa đượ c thự c hiện. Nghiên cứ u trong tương lai cũ ng có thể đo
lườ ng nhữ ng thay đổ i trong thờ i gian phả n ứ ng trên cá c item để xá c định liệu
nhữ ng thay đổ i này có thể chỉ ra nhữ ng biến đổ i trong độ ng cơ củ a mộ t ngườ i hay
khô ng. Nghiên cứ u để kiểm tra cá c kiểu phả n ứ ng khá c cũ ng khả thi. Cá c khá ch
thể có thờ i gian phả n hồ i rấ t chậ m có thể cố gắ ng là m sai lệch câ u trả lờ i củ a họ
vớ i cá c item theo cá ch nà o đó bở i vì họ muố n cung cấ p phả n hồ i mong muố n cho
từ ng item. Holden và Kroner (1992) và Brunetti, Schlottmann, Scott và Hollrah
(1998) giớ i thiệu về nhữ ng vấ n đề nà y khi chú ng liên quan đến MMPI-2.
Độ chính xác của item xác thực
Sau khi bỏ qua item và sự nhấ t quá n củ a item chứ ng thự c đã đượ c kiểm tra và
cho là có thể chấ p nhậ n hoặ c đủ tố t để tiến hà nh, bướ c tiếp theo trong đá nh giá
tính hợ p lệ củ a việc quả n lý bả n kiểm kê tự bá o cá o là xá c minh tính chính xá c củ a
item xá c thự c (xem Hình 5.1). Việc xá c minh tính chính xá c củ a item xá c thự c cho
biết khá ch thể có cố gắ ng tự mô tả mình bằ ng cá c thuậ t ngữ tự ti hoặ c tự lợ i về
phẩ m chấ t cá nhâ n củ a họ , điều chỉnh khó khă n, và sự hiện diện và mứ c độ
nghiêm trọ ng củ a bệnh tâ m thầ n họ c. Cuộ c thả o luậ n trong Chương 2 về quả n lý
ấ n tượ ng giả i quyết cá c trườ ng hợ p trong đó kiểm tra ý thứ c và cố ý tìm cá ch đưa
ra mộ t hình ả nh gâ y hiểu nhầ m về bả n thâ n là rố i loạ n chứ c nă ng tâ m lý hơn là
thự c sự (đượ c gọ i là á c cả m, giả mạ o hoặ c bá o cá o quá mứ c) hoặ c khi đượ c điều
chỉnh và có nhiều khả nă ng tâ m lý hơn chú ng thự c sự (đượ c gọ i là lừ a dố i, giả mạ o
tố t, hoặ c thiếu bá o cá o; xem trang 36–38). Cá c loạ i quả n lý hiển thị nà y khô ng bao
gồ m cá c trườ ng hợ p trong đó mọ i ngườ i đưa ra phả n hồ i thuậ n lợ i hoặ c khô ng
thuậ n lợ i mà khô ng có ý định đá nh lừ a ngườ i kiểm tra.
Độ ng lự c cho việc đưa ra cá c mô tả tự nhiên và phâ n biệt có thể hoà n tò an ý
thứ c là nằ m ngoà i nhậ n thứ c củ a mộ t ngườ i. Cá c cuộ c thả o luậ n hiện tạ i về việc
xá c minh tính chính xá c mở rộ ng trên Chương 2 bằ ng cá ch xem xét cả hai biến
dạ ng cố ý và khô ng chủ ý (ít nhấ t là khô ng có ý thứ c). Tự bá o cá o dữ liệu kiểm tra
có thể chỉ tiết lộ rằng cá c item đã đượ c xá c nhậ n khô ng chính xá c; độ ng lự c củ a
mộ t khá ch thể xá c thự c item khô ng chính xá c đã rõ rà ng (có ý thứ c) hay tiềm ẩ n
(vô ý thứ c) phả i đượ c xá c định từ mộ t cuộ c phỏ ng vấ n lâ m sà ng và xem xét lý do
đá nh giá củ a ngườ i này.
Đá nh giá tính chính xá c củ a item xá c thự c đượ c thự c hiện vớ i mộ t số câ n nhắ c
trong tâ m trí. Thứ nhấ t, giả định rằ ng cá c mô tả tự nhiên và khô ng thuậ n lợ i là
mộ t chiều kích đơn nhấ t vớ i mô tả tự nhiên và khô ng thuậ n lợ i ở cá c đầ u đố i diện
(Hình 5.2). Điều này có nghĩa là cá c mô hình chính xá c củ a item xá c thự c dầ n dầ n
thà nh cá c mô tả tự nhiên hoặ c khô ng thuậ n lợ i khi mô tả di chuyển theo hướ ng
kết thú c củ a giai đoạ n di chuyển nà y; khô ng có điểm chính xá c mà tạ i đó hiệu suấ t
củ a mộ t khá ch thể thay đổ i độ t ngộ t từ mộ t loạ i đến cá c loạ i biến dạ ng khá c. Thay
và o đó , mộ t tuyên bố xá c suấ t có thể đượ c thự c hiện liên quan đến khả nă ng phả n
hồ i củ a mộ t khá ch thể phả n á nh mộ t mô tả bấ t lợ i hoặ c thuậ n lợ i.
Thứ hai, giả định rằng cá c khá ch thể ủ ng hộ cá c item khô ng chính xá c đang đưa
ra cá c mô tả tự nhiên về tâ m lý họ c theo nghĩa chung hơn là cố gắ ng mô phỏ ng bấ t
kỳ rố i loạ n tâ m thầ n cụ thể nà o hoặ c mộ t tậ p hợ p cá c triệu chứ ng. Rấ t khó cho cá c
cá nhâ n mô phỏ ng mộ t rố i loạ n tâ m thầ n cụ thể mộ t cá ch chính xá c trên bấ t kỳ
bả n kiểm kê tự bá o cá o nà o. Như đã lưu ý trong Chương 2, nhữ ng ngườ i đã đượ c
tậ p huấ n về cá ch trả lờ i mộ t số câ u hỏ i nhấ t định về bả n kiểm kê tự bá o cá o có thể
đá nh lừ a ngườ i giá m định, nhưng vẫn chưa có bằ ng chứ ng nghiên cứ u phù hợ p
mà cá c nhà nghiên cứ u đã tậ p huấ n có thể đưa ra mộ t giao thứ c tự bá o cá o hợ p lệ
hoà n toà n tương thích vớ i mộ t rố i loạ n cụ thể mà họ khô ng có . Ngườ i đọ c quan
tâ m đượ c khuyến khích sử dụ ng bấ t kỳ bả n kiểm kê tự bá o cá o nà o đượ c thả o
luậ n vớ i mộ t rố i loạ n tâ m thầ n cụ thể trong tâ m trí và xem mứ c độ đượ c thiết kế
để đá nh giá độ chính xá c củ a item xá c thự c tìm ra nó .
Thứ ba, mộ t mô tả khô ng tự nhiên hoặ c khô ng thuậ n lợ i củ a bệnh tâ m thầ n
khô ng thể là bằ ng chứ ng cho thấ y khá ch thể có hoặ c khô ng có bệnh tâ m thầ n thự c
sự , bở i vì nhữ ng ngườ i thự c sự có rố i loạ n tâ m thầ n có thể là m sai lệch cá ch họ
bá o cá o bệnh tâ m thầ n củ a họ . Thang đo để đá nh giá độ chính xá c chỉ cho biết liệu
cá c khá ch thể đã cung cấ p bả n mô tả chính xá c và khô ng có sự sử a chữ a về mứ c
độ điều chỉnh củ a họ .
Cuố i cù ng, thang đo đượ c sử dụ ng để đá nh giá tính nhấ t quá n củ a việc xá c
thự c item khô ng phù hợ p để đá nh giá độ chính xá c củ a item xá c thự c. Sự nhấ t
quá n và đá nh giá độ chính xá c là cá c bướ c tuầ n tự độ c lậ p trong việc xá c định tính
hợ p lệ củ a việc quả n lý bả n kiểm kê tự bá o cá o, sử dụ ng cá c tỷ lệ thích hợ p ở mỗ i
bướ c.Thang đo để đá nh giá độ chính xá c củ a item xá c thự c đượ c trình bà y tiếp
theo, đầ u tiên là mô tả tự bấ t lợ i và sau đó là mô tả thuậ n lợ i.
Thang tự mô tả
 Cho dù mộ t khá ch thể đang tạ o ra mộ t mô tả tự bấ t lợ i thườ ng đượ c giả i
quyết theo hai cá ch: vớ i thang đo khô ng thườ ng xuyên bao gồ m cá c item đượ c xá c
nhậ n khô ng thườ ng xuyên bở i cá c khá ch thể bình thườ ng hoặ c bệnh nhâ n tâ m
thầ n, và cá c thang đo phả n ứ ng mứ c độ mà cá nhân đang thự c hiện đá nh giá quá
tiêu cự c về bả n thâ n. Tấ t cả cá c bả n kiểm kê tự bá o cá o nhằ m tiến hà nh đá nh giá
lâ m sà ng sử dụ ng mộ t hoặ c cả hai phương phá p này để đá nh giá liệu cá c khá ch
thể có mô tả bả n thâ n mộ t cá ch tieu cự c hay khô ng. Cả hai tầ n số khô ng thườ ng
xuyên (MMPI-2: thườ ng xuyên[F], thườ ng xuyên quay lạ i[FB], và Infrequency
Psychopathology [F (p)]; MMPI-A: Thườ ng xuyên [F]) và phả n ứ ng sai lệch
(Gough, 1950; Dissimulation Index [FK]) đượ c sử dụ ng trên MMPI-2 và MMPI-A
để đá nh giá khi nà o mộ t khá ch thể tạ o ra mộ t mô tả tự nhiên khô ng thuậ n lợ i. Chỉ
số Debasement (Z) trên MCMI-III và Negative Impression Management trên PAI
là thang đo phả n ứ ng sai lệch để đá nh giá mộ t mô tả tiêu cự c. Chỉ số tiết lộ (X)
trên MCMI-III là mộ t thướ c đo tổ ng quá t có liên quan đến bả n mô tả thuậ n lợ i, vớ i
điểm số rấ t cao phả n á nh rằ ng khá ch thể đã thẳ ng thắ n và tự tin trong việc thừ a
nhậ n vấn đề. Cả MCMI-III (Chỉ số hiệu lự c [V]) và PAI (quy mô khô ng thườ ng
xuyên [INF]) sử dụ ng thang đo tầ n suấ t để đá nh giá tính nhấ t quá n củ a việc xá c
thự c item thay vì độ chính xá c củ a cá c item xá c thự c , như đã lưu ý trướ c đâ y.
Tầ n số khô ng thườ ng xuyên phá t triển trong cá c mẫ u bình thườ ng, chẳ ng hạ n
như MMPI-2 và MMPI-A (MMPI-2: Tầ n số [F], Tầ n số khô ng đổ i [FB]; MMPI-A:
Tầ n suấ t khô ng đổ i [F, F1, F2]) khô ng hoạ t độ ng tố t trong việc xá c định liệu cá c
khá ch thể có tạ o ra nhữ ng mô tả tự nhiên khô ng thích hợ p như thang đo khô ng
thườ ng xuyên đượ c phá t triển trong cá c mẫ u lâ m sà ng hay khô ng, chẳ ng hạ n như
MMPI-2 (F [p]) hoặ c MMPI-A (Fp – A).Thang đo khô ng thườ ng xuyên đượ c phá t
triển trong cá c mẫ u bình thườ ng có thể đượ c nâng lên bằ ng cá ch xá c thự c item
khô ng phù hợ p,xá c thự c item khô ng chính xá c,hoặ c bệnh tâ m thầ n nghiêm
trọ ng.Thang đo nhấ t quá n có thể đượ c kiểm tra kết hợ p vớ i thang đo khô ng
thườ ng xuyên để loạ i trừ khả nă ng cụ thể nà y, nhưng cá c nhà thẩ m định vẫn phả i
xá c định liệu việc xá c thự c item khô ng chính xá c hay mộ t bá o cá o chính xá c về
bệnh tâ m thầ n nghiêm trọ ng đang tạ o ra nhữ ng thang điểm cao. Ngượ c lạ i,Thang
đo khô ng thườ ng xuyên đượ c phá t triển trong cá c mẫ u lâ m sà ng đượ c nâ ng cao
chỉ bằ ng cá ch xá c thự c item khô ng chính xá c và khô ng phả i do bệnh tâ m thầ n, mà
là m cho nó dễ dà ng phâ n biệt giữ a chú ng và tranh luậ n cho việc sử dụ ng cá c thnag
đo khô ng thườ ng xuyên hơn là nhữ ng ngườ i phá t triển trong cá c mẫ u bình
thườ ng. Nếu nó đượ c xá c định rằ ng mộ t khá ch thể đã đưa ra mộ t mô tả cự c kỳ
khô ng thuậ n lợ i, quá trình diễn giả i dừ ng lạ i. Nhà thẩ m định cầ n thay và o đó để
nó i chuyện vớ i khá ch thể về lý do item xá c thự c khô ng chính xá c. Nếu cuộ c phỏ ng
vấn nà y có vẻ hiệu quả , thì thang đo có thể đượ c quả n lý, mặ c dù quy trình nà y
hiếm khi dẫ n đến việc mô tả chính xá c. Mộ t khi cá c khá ch thể đượ c thú c đẩ y, dù
có ý thứ c hay vô thứ c, để mô tả bả n thâ n mộ t cá ch tiêu cự c , thì rấ t khó để họ xá c
thự c cá c item chính xá c trong quá trình đá nh giá hiện tạ i. Khô ng có dữ liệu có sẵ n
liên quan đến việc mô tả tự ti có khả năng tồ n tạ i trên cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o
khá c nhau hay trong mộ t đá nh giá tiếp theo tạ i mộ t thờ i điểm khá c hoặ c trong
mộ t mô i trườ ng khá c.
Mặ c dù hồ sơ bả n kiểm kê tự bá o cá o khô ng thể diễn giả i khi cá c khá ch thể
đưa ra mộ t mô tả cự c kỳ tiêu cự c về bả n thâ n, nó có thể đượ c xá c định chắ c chắ n
liệu có thự c nghiệm hay khô ng tương quan vớ i cá c cấ u hình như vậ y, theo mô tả
củ a Marks, Seeman và Haller (1974) về hồ sơ K + trên MMPI gố c. Trong cá c
nghiên cứ u củ a Greene (1988) và Hale, Zimostrad, Duckworth, và Nicholas (1986,
thá ng 3), nhữ ng khá ch thể có hồ sơ tự mô tả tiêu cự c đã tham gia trị liệu tâ m lý
rấ t có khả năng chấ m dứ t điều trị trong và i lầ n đầ u tiên và thườ ng khô ng quay trở
lạ i sau phiên ban đầ u . Xu hướ ng nà y củ a cá c bệnh nhâ n bấ t thườ ng quan trọ ng để
chấ m dứ t điều trị nhanh chó ng là điều ngượ c lạ i vớ i nhữ ng gì có thể dự đoá n, cho
rằ ng bệnh nhâ n như vậ y thườ ng đượ c mô tả là "crying for help" và dự kiến sẽ duy
trì điều trị lâ u hơn so vớ i hầ u hết cá c bệnh nhâ n khá c. Ngoạ i trừ điều tra bổ sung
củ a Greene và Clopton (2004), nghiên cứ u về mố i quan hệ củ a tự mô tả về tâ m lý
họ c đố i vớ i kết quả điều trị đã rấ t ít.Cá c nghiên cứ u bổ sung là cầ n thiết để xá c
nhậ n nhữ ng phá t hiện ban đầ u và xá c định cá c mố i tương quan có thể khá c cho
thấ y sự tự mô tả rấ t tiêu cự c.
Thang tự mô tả
Phương phá p điển hình duy nhấ t đá nh giá sự nổ i bậ t củ a cá c thang đo tự mô
tả tích cự c trên mỗ i con trai bao gồ m cá c thang đo phả n ứ ng sai lêch. Tấ t cả cá c
bả n kiểm kê tự bá o cá o đượ c sử dụ ng để đá nh giá lâ m sà ng bao gồ m mộ t hoặ c
nhiều thang đo phả n ứ ng sai lệch đượ c thiết kế đặ c biệt để đá nh giá liệu cá c khá ch
thể có thự c hiện đá nh giá quá tích cự c về bả n thâ n hay khô ng.
Phương phá p phả n ứ ng sai lệch để đá nh giá liệu cá c khá ch thể có mô tả bả n
thâ n theo nhữ ng cá ch tích cự c có tính đến hai khả nă ng đượ c đề xuấ t bở i mô hình
mong muố n xã hộ i củ a Paulhu (1984,1986). Trong mộ t số trườ ng hợ p, tự mô tả
tích cự c có thể phả n á nh mộ t độ ng lự c lớ n để thấ y mình trong điều kiện thuậ n lợ i,
trong trườ ng hợ p đó họ liên quan đến tự lừ a dố i cũ ng như đến từ lừ a dố i củ a
ngườ i thẩ m định. Khả nă ng khá c, tự mô tả tích cự c, có thể phá t sinh như mộ t
chiến lượ c có độ ng lự c có ý thứ c để tạ o ấ n tượ ng tố t đẹp cho ngườ i giá m định.
Mộ t mẫ u đá p ứ ng tích cự c xuấ t phá t từ chiến lượ c quả n lý hiển thị tương ứ ng vớ i
Block (1965) đượ c xá c định là yếu tố “Alpha”, trong khi phả n ứ ng tích cự c liên
quan đến tự lừ a dố i, tương ứ ng vớ i Wiggins
(1964) yếu tố "Gamma"
Trên MMPI-2 và MMPI-A, thang đo L là thướ c đo ấ n tượ ng tích cự c, và thang
đo K là thướ c đo tự lừ a dố i. Ngoà i ra trên MMPI-2, thang đo S (bậ c nhấ t) cung cấ p
mộ t phương phá p tự lừ a dố i. Chỉ số Desirability (Y) trên MCMI-III là mộ t thang a
positive impression management scale.Chỉ số tiết lộ (X) trên MCMI-III là chỉ số tổ ng
quá t củ a tỷ lệ tiêu cự c vớ i cá c mô tả có thể phâ n biệt, vớ i điểm số rấ t thấ p phả n
á nh rằ ng khá ch thể đã miễn cưỡ ng thừ a nhậ n bấ t kỳ loạ i vấ n đề nà o. Bả n chấ t củ a
(PIM) trên PAI đượ c xá c định theo tên củ a nó .
Thang đo tổng quát về độ cân bằng hiệu lực.
Đố i vớ i việc khá i quá t hó a quy mô hợ p lệ trênbả n kiểm kê, có sự tương đồ ng
nhỏ đá ng ngạ c nhiên về tính chính xá c củ a item xá c thự c trên bấ t kỳ hai biện phá p
tự phụ c vụ nà o đượ c sử dụ ng. Nó khô ng phả i là khô ng cho cá c cá nhâ n mô tả tích
cự c trên mộ t bả n cô ng cụ và tiêu cự c trên bả n kiểm kê khá c đượ c thự c hiện cù ng
mộ t lú c. Bả ng 5.6 cho thấ y cá c tương quan đố i vớ i cá c thang đo tự mô tả tiêu cự c
và tích cự c trên mộ t số biện phá p tự kiểm soá t. Cá c mố i tương quan đố i vớ i thang
đo tự mô tả tiêu cự c nằ m trong khoả ng từ 54 đến 69. Độ lớ n vừ a phả i củ a cá c
tương quan này (.54 đến .69) cho thấ y sự khô ng chắ c chắ n củ a việc cố gắ ng khá i
quá t tính chính xá c củ a cá c item xá c thự c trong bả n kiểm kê tự bá o cá o. Cá c mố i
tương quan cho cá c thang đo tự mô tả tích cự c này xấ p xỉ .40,và mố i tương quan
giữ a thang đo này thườ ng có xu hướ ng thấ p hơn so vớ i mố i tương quan giữ a
thang đo mô tả tiêu cự c (Greene, 2000).
Ngườ i đá nh giá cũ ng nên trá nh việc khá i quá t hó a điểm số củ a mộ t khá ch thể
về độ hiệu lự c củ a mộ t bả n kiểm kê tự bá o cá o về cá ch ngườ i đó có khả nă ng phả n
ứ ng vớ i mộ t lâ m sà ng phỏ ng vấ n hoặ c mộ t bả n cô ng cụ tự bá o cá o khá c khô ng có
thang đo hợ p lệ. Mặ c dù có thể giả định rằng nhữ ng ngườ i đã phả n hồ i chính xá c
mộ t bả n cô ng cụ tự bá o cá o sẽ phả n hồ i theo cá ch tương tự chính xá c trong mộ t
cuộ c phỏ ng vấn lâ m sà ng hoặ c khi hoà n thà nh bả n cô ng cụ tự bá o cá o khá c mà
khô ng có độ hiệu lự c hoặ c cá c biện phá p dự a trên hiệu suấ t,có rấ t ít hỗ trợ nghiên
cứ u cho mộ t giả định như vậ y. Thay và o đó , tìm thấ y tự mô tả có thể thay đổ i hai
bả n cô ng cụ tự bá o cá o cù ng mộ t lú c chố ng lạ i độ hiệu lự c đá nh giá từ bấ t kỳ bả n
kiểm kê tự bá o cá o nà o đến cá c biện phá p khá c trong thự c nghiệm.
Giải thich quy trình
Đố i vớ i nhữ ng khá ch thể tự bá o cá obả n kiểm kê vớ i quy mô hợ p lệ, việc giả i
thích bắ t đầ u sau khi nó đã đượ c xá c định rằ ng ngườ i đang đượ c kiểm tra đã xá c
thự c cá c item mộ t cá ch hợ p lệ.

  Như đượ c nhấ n mạ nh trong cuố n Cẩ m nang nà y, quá trình diễn giả i tạ o ra cá c giả
thuyết, chứ khô ng phả i sự thậ t, và ý nghĩa củ a dữ liệu kiểm kê tự bá o cá o cho tính
cá ch cá nhâ n củ a khá ch thể vẫ n đượ c xá c minh bằ ng sự tậ p hợ p thô ng tin từ nhiều
nguồ n.
Bướ c đầ u tiên trong việc giả i thích mộ t bả n cô ng cụ tự bá o cá o bao gồ m việc
xá c định cá i nà o, nếu có , cá c thang đo củ a nó đượ c nâ ng lên mộ t mứ c độ thố ng kê
và có ý nghĩa lâ m sà ng.Quyết định nà y có thể đượ c thự c hiện riêng cho từ ng thang
đo cá nhân và cũ ng cho cá c nhó m quy mô , có nghĩa là quyết định phả i đượ c thự c
hiện cho mộ t giao thứ c cụ thể cho dù đó là quan trọ ng hơn để kiểm tra thang điểm
mộ t cá ch riêng biệt hoặ c vớ i mộ t phương phá p cấ u hình tậ p trung và o sự kết hợ p
củ a thang đo.Cá ch tiếp cậ n cấ u hình đượ c minh họ a bằ ng cá c kiểu mã trên MMPI-
2 và MMPI-A dự a trên hai thang lâ m sà ng cao nhấ t vớ i điểm T trên 64.
Bướ c thứ hai trong diễn giả i liên quan đến việc nhậ n biết mứ c độ phổ biến
hoặ c cụ thể củ a cá c thang đo khá c nhau đố i vớ i đặ c điểm mà chú ng đá nh
giá .Thang phổ biến hơn cà ng hạ n chế, chỉ hỗ trợ giả thuyết chung, nhưng nó cà ng
tin cậ y hơn để hỗ trợ cá c giả thuyết nà y.Thang đo cụ thể hơn, giả thuyết cà ng
chính xá c hơn, nhưng nhữ ng giả thuyết nà y ít tin cậ y hơn.Mộ t thang đo tổ ng quá t
cho bệnh trầ m cả m là tương đố i phổ biến và có thể hỗ trợ giả thuyết tương đố i
chung và đá ng tin cậ y liên quan đến việc mộ t ngườ i bị trầ m cả m hay khô ng, trong
khi cá c biểu hiện về nhậ n thứ c, thự c vậ t, giữ a cá c cá nhâ n và biểu hiện tâ m thầ n
củ a trầ m cả m có thể cung cấ p giả thuyết tương đố i chính xá c cho cá c triệu chứ ng
cụ thể nà y khô ng là m như vậ y mộ t cá ch đá ng tin cậ y vì tổ ng thang trầ m cả m cho
thấ y ngườ i đó có bị trầ m cả m hay khô ng.
Bướ c thứ ba trong quá trình diễn giả i đố i vớ i hầ u hết cá c bả n cô ng cụ tự bá o
cá o là xem xét cá c item riêng lẻ (đô i khi đượ c gọ i là cá c item "quan trọ ng" hoặ c
"dừ ng") thườ ng đả m bả o điều tra thêm khi chú ng đượ c xá c nhậ n.Mộ t item theo
thứ tự "Tô i thấ y cá c đồ vậ t hoặ c nhữ ng thứ mà ngườ i khá c khô ng nhìn thấ y" có
thể đượ c coi là mộ t item quan trọ ng, bở i vì mộ t ngườ i xá c thự c nó có thể gặ p ả o
giá c thị giá c.Bằ ng cá ch khá m phá lý do tạ i sao cá c item quan trọ ng như thế nà y đã
đượ c xá c thự c, nhà thẩ m định có khả nă ng khai thá c nhiều khả năng, khô ng phả i
tấ t cả đều là bệnh lý.
Vì vậ y, nhữ ng khá ch thể bá o cá o nhìn thấ y vậ t thể hoặ c nhữ ng thứ khá c mọ i
ngườ i khô ng nhìn thấ y có thể khô ng gâ y ả o giá c chú t nà o, nhưng chỉ có tầ m nhìn
rấ t chú tâ m hoặ c nhạ y cả m hơn hầ u hết mọ i ngườ i vớ i nhữ ng gì đang xảy ra xung
quanh họ .
Computer Interpretation Recommended
Khi cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o đã đượ c tính toá n, hầ u hết cá c chương trình
cho mụ c đích nà y có thể đượ c hướ ng dẫ n để tạ o ra mộ t phiên thử nghiệm dự a
trên má y tính (CBTI).CBTI này sau đó trở thà nh mộ t trong nhữ ng khố i xây dự ng
cơ bả n củ a bá o cá o đá nh giá củ a nhà tâ m lý họ c đá nh giá .Trong việc chuẩ n bị bá o
cá o cuố i cù ng, nhiệm vụ củ a nhà lâ m sà ng là tích hợ p giả i thích má y tính về cá c
bả n kiểm kê tự bá o cá o đượ c quả n lý vớ i dữ liệu thử nghiệm dự a trên hiệu suấ t
phỏ ng vấ n và lịch sử lâ m sà ng củ a ngườ i kiểm tra.Việc sử dụ ng CBTI trong quá
trình đá nh giá đã đượ c thả o luậ n trong Chương 2, và ba câ n nhắ c đố i vớ i bả n cô ng
cụ tự bá o cá o đượ c đề cậ p thêm trong phầ n kết luậ n củ a chương nà y.
Đầ u tiên, cá c nhà lâ m sà ng phả i chịu trá ch nhiệm sử a đổ i và điều chỉnh cá c giả
thiết má y tính để sử a chữ a bấ t kỳ sự thiếu chính xá c nà o mà chú ng có thể
chứ a.CBTI khô ng bao giờ là mộ t sả n phẩ m độ c lậ p đượ c chấ p nhậ n như chú ng
muố n; thay và o đó , chú ng chỉ đượ c coi là electronic assistant nhanh chó ng cung
cấ p giả i thích cơ bả n cho bả n cô ng cụ tự bá o cá o. Electronic assistant nà y bỏ qua
cá c nhà khô ng thẩ m định phả i tìm kiếm cá c giả i thích cơ bả n trong cá c tà i liệu
tham khả o tiêu chuẩ n về cá c bả n cô ng cụ tự bá o cá o khá c nhau và sau đó phả i
nhậ p thô ng tin đó và o bộ xử lý vă n bả n. Electronic assistant khô ng mệt mỏ i và
cung cấ p thô ng tin này theo cá ch tương tự cho mọ i trườ ng hợ p.
Thứ hai, bấ t kỳ sử a đổ i nà o mà nhà thẩ m định thự c hiện củ a việc diễn giả i má y
tính phả i dự a trên thô ng tin cụ thể mâ u thuẫ n vớ i nhữ ng gì má y tính đã tạ o ra.Cá c
nhà lâ m sà ng phả i trá nh bấ t kỳ cá m dỗ nà o để ghi đè mộ t dữ liệu diễn giả i tự độ ng
đơn giả n chỉ vì họ khô ng thích nó hoặ c vì chú ng đã tạ o ấ n tượ ng - khô ng có bằ ng
chứ ng cụ thể nà o họ có thể xá c định đượ c - rằ ng nó khô ng thể chính xá c.
Thứ ba, việc sử dụ ng thườ ng xuyên cá c giả i thích trên má y vi tính đượ c
khuyến khích để là m quen vớ i nhà thẩ m đinh trong việc sử dụ ng chú ng và giú p họ
á p dụ ng CBTI trong cá c trườ ng hợ p phứ c tạ p.  Nếu việc vẽ lượ c đồ trên má y tính
để đượ c trợ giú p chỉ dà nh riêng cho cá c trườ ng hợ p phứ c tạ p và khó khă n, cá c
nhà lâ m sà ng bỏ lỡ việc họ c cá ch là m việc vớ i cá c diễn giả i trên má y vi tính trong
cá c trườ ng hợ p tương đố i dễ hiểu. Cuố i cù ng, cá c nhà đá nh giá nên lưu ý rằ ng cá c
giả i thích trên má y vi tính, giố ng như tấ t cả cá c suy luậ n dự a trên cá c phả n ứ ng
kiểm tra tính cá ch, là cá c giả thuyết phả i đượ c xá c thự c bằ ng thô ng tin bổ sung.