Mga Terminolohiyang Pangwika:

Aralin 1
1. Linggwista
wika - paraan ng komunikasyon sa pagitan ng mga
- isang taong nagsasagawa nang maagham
tao sa isang tiyak na lugar para sa isang partikular
na pag-aaral ng wika.
na layunin na ginagamitan ng mga berbal at biswal
2. Linggwistika
na signal para makapagpahayag. (Bouman, 1990)
- ang maagham na pag-aaral ng wika.
3. Lingua Franca
Katangian ng Wika:
- ang tawag sa pinakamalaganap na wika sa
● Masistema
isang lugar.
● Sinasalitang tunog
4. Unang Wika
● Pinipili at isinasaayos
- ang pinakaunang wikang natutuhan ng tao
● Arbitraryo
sa kaniyang buhay.
● Ginagamit
5. Ikalawang Wika
● Nakabatay sa Kultura
- ang iba pang mga wikang natutuhan ng tao
● Nagbabago
sa buhay.
6. Polyglot
Ang wikang Filipino kung ating susuriin ay
- isang tao na nakapagsasalita ng tatlo o higit
maaaring pag-uusapan at tatalakayin
pang wika.
bilang:
7. Bilingguwal
A. Isang wika
- kakayahan ng isang tao na makapagsalita
● Pambansang lingua franca
at nakagagamit ng dalawang wika sa iisang
● Wikang pambansa
pagkakataon.
● Wikang opisyal
8. Jargon
B. Isang midyum
- wikang ginagamit ng isang pangkat ng tao
● Larangan ng edukasyon
sa kanilang mga propesyon o trabaho.
● Larangan ng komunikasyon
C. Isang disiplina o aralin
● Elementarya
Mga Antas ng Wika
● Sekundarya
1. Balbal
● Tersyarya
- pinakamababang uri ng wikang ginagamit
ng tao. Salitang kalye o kanto ang ibang
Pahapyaw na Kasaysayan ng Ortograpiyang
katawagan sa antas na ito.
Filipino:
2. Kolokyal
1. Alibata (Alifbata)
- ang ordinaryong wikang ginagamit ng mga
labimpitong simbolo na kumakatawan sa mga letra:
kabataan sa kanilang pang-araw-araw na
14 katinig at 3 patinig.
pakikipag-usap na kadalasan ay malayang
pinagsasama ang Ingles at Filipino. Slang
2. Abecedario
ang ibang katawagan dito.
Sa pagdating ng mga Kastila, pinalitan nila ang
3. Lalawiganin
sistema ng pagsulat sa pamamagitan ng
- wikang ginagamit sa isang partikular na
palatitikang Romano upang mabisa nilang
lugar o pook.
mapalaganap ang Kristiyanismo.
4. Pambansa
Halimbawa:
- ang wikang ginagamit sa kapuluan. Ito ang
A /a/, B /be/, C /se/, CH /se-atse/,
Wikang Filipino na ginagamit natin ngayon.
D /de/, E /e/, F /efe/, G /he/
Nauunawaan ng nakararami.
5. Pampanitikan
3. Abakadang Tagalog
- wikang sumusunod sa batas ng Balarila at
Ito ay binuo ni Lope K. Santos nang kanyang
Retorika. Dito rin ginagamit ang mga
sulatin ang Balarila ng wikang pambansa noong
tayutay at idyomatikong pagpapahayag.
1940. Binubuo ng dalawampung letra.
6. Bulgar o Taboo
- ito ang pinakamababang antas ng wika
4. Bagong Alpabetong Filipino
tulad ng pagmumura at pagbanggit ng mga
Sa bisa ng Memorandum Pangkagawaran Blg. 194,
bahagi ng mga katawan.
s. 1976 ng Kagawaran ng Edukasyon at Kultura,
pinayaman ang dating Abakada upang
makaagapay sa mabilis na pag-unlad at
pagbabago ng wikang Filipino. Aralin 2
KOMUNIKASYON
1987 Alpabetong Filipino
● Ayon kay Merriam Webster, ang salitang
Muling nireporma ang alpabetong Pilipino gayundin
komunikasyon ay hango sa salitang latin na
ang mga tuntunin sa Ortograpiyang Filipino.
nangangahulugang magbahagi o magbigay.
Ang Wikang Filipino ay binubuo ng dalawampu't
● Ayon naman kay Aristotle, ang
walong letra.
komunikasyon ay isang siklong binubuo ng
 tatlong elemento; sender, message,
receiver.
● Ayon naman kay Wilbur Schurman, ang
komunikasyon ay binubuo ng
pinanggalingan, mensahe at destinasyon.
● Ang komunikasyon
pakikipagtalastasan ay isang proseso ng
pagpapalitan ng impormasyon na
kadalasang ginagawa sa pamamagitan ng
karaniwang sistema ng mga simbolo.
A. Antas ng Komunikasyon
1. Komunikasyong Phatic
- ito ay paggamit ng kinaugaliang mga
mensahe upang magkaroon ng mabuting
ugnayan. Ito ay mga ekspresyon na nawala
ang orihinal na kahulugan at nagkakaroon
ng panibagong kahulugan.
2. Komunikasyong Factual
- gumagamit ng pangyayari nagmamasid,
nagbabahagi ng kaalaman sa pamamagitan
ng pakikipag-usap sa isang grupo.
3. Komunikasyong Assessment
- ito ay paglalahad ng opinyon, mga ideya at
paghuhusga sa ibang tao.
4. Komunikasyong Gut-label
- Kinapapalooban ng ating emosyon at
nararamdaman sa ibang tao.
5. Komunikasyong Peak
- pagtatagpo ng dalawang tao sa
pangkaraniwang paraan.
B. Uri ng Komunikasyon base sa kaparaanan ng
ating pagpapahayag
1. Intrapersonal
2. Interpersonal
3. Pampubliko
pagitan ng isa at malalaking pangkat ng mga tao
4. Pangmasa/pangmadla
elektronikong kagamitan (komputer, telebisyon)
5. Pang-organisasyon
loob ng mga organisasyon (paaralan, pamahalaan)
6. Pangkultura
pakikipagtalastasan sa ibang kultura
7. Pangkaunlaran
pag-unlad at pagsulong ng isang bansa
C. Mga Elementong binubuo ng Proseso ng
Komunikasyon
D. Uri ng Komunikasyon
1. Berbal
2. Di-berbal
● Proxemics: distansya
● Chronemics: oras
o ● Oculesics: paggamit ng mata
● Haptics: pandama
● Kinesics: galaw ng katawan
● Iconics: simbolo
● Olfactorics: pang-amoy
● Vocalics: tunog ng tao
● Colorics: kulay
● Paralanguage: tono at bilis ng salita
● Pictics: facial expressions
Aralin 3
PAGBASA - mabuting libangan sa pagpapalipas
ng oras, ang tinatawag na matipid na pang-aliw.
- pagkilala ng nakalimbag na sagisag at
nagbibigay kahulugan nito. (Diane Lapp at
James Flood)
- nangangailangan ng pag-iisip, pagpapahalaga,
pagpapasya, pagwawangis at paglutas ng
suliranin.
- pagtugon ng damdamin at kaisipan sa mga titik
na nasa pahina; paraan ng pagtanggap ng
mensahe.
Dahilan ayon kay William Gray (1950), ang
kilalang “Ama ng Pagbasa” ang pagbasa ay isang
prosesong binubuo ng anim na kapakinabangan.
1. Iba’t-ibang karunungan ang matatamo sa
pagbasa na kapakipakinabang sa pang-
araw-araw na buhay gaya ng paghahanap
ng ikabubuhay na nagbubunga ng
kaunlaran sa ekonomiya ng bansa.
2. Ito ay pampasigla ng katawan at gayon din
sa paghubog ng kagandahang-asal at
wastong pakikitungo sa kapwa.
3. Magagamit din ito sa pagluluto, pag-aayos
ng tahanan, panggagamot, pagtutuos at
pagkakalkula.
4. Isang uri ng pang-aliw na matipid,
makapagtuturo ng kabutihang-asal.
5. Makapagpapayaman hindi lamang sa
talasalitaan kundi ganun din sa karanasan.
6. Ito ay isang paraan para pag-ugnayin ang
lahat ng mga paksang aralin.
Mga Hakbang sa Pagtuturo ng Pagbasa
1. Sensasyon/Pakiramdam
nagsisimula ang pagbasa sa isang
sensasyong pagtingin at pangkaisipan ng
mga simbolong nalimbag.
2. Persepsyon/Pagkilala
pagbigkas ng salita bilang isang
makahulugang yunit at pagkilala sa mga
nakalimbag na simbolo.
3. Pag-unawa/Konsepto
pagbigkas ng salita na mabubuo ng
makabuluhang kaisipan ayon sa nilalaman.
4. Pagsasanib o Integrasyon Story Grammar (Pagsusuring Pangkayarian ng
pag-iipon ng mga kaisipan konsepto sa Kuwento)
karanasan; pagsasanib ng mga bagong - isang pangkat ng mga tuntunin na
kaalaman sa mga nakaraang karanasan. magbibigay ng kahulugan sa bawat anyo ng
5. Reaksiyon/Pagpapasya teksto.
pagpapasya o pagdaramdam mga isinulat Story Scheme (iskema ng kuwento)
ng may akda. - isang hulwarang napapaloob sa bawat
bahagi ng isang tipikal na kuwento
Mga Kasanayan sa Pagbasa
1. Pagkuha ng pangunahing ideya
Tagpuan
2. Pagkilala ng mahalagang impormasyon o
detalye Tauhan
3. Pagsusuri ng pagkakabuo o organisasyon ng
binasa Panimula
4. Pagtukoy sa sanhi at bunga ng mga pangyayari Layunin
Siyam (9) na
mahahalagang bahagi
Mga Salik sa Pagbasa Pagtatangka
ng Story Grammar
1. Pandamdamin
- kawilihan at saloobin sa akdang kanyang Kasukdulan
binasa. Reaksiyon
2. Pangkatawan
- paningin, pandinig, pagsasalita at may Kinalabasan o
kalusugan at maturasyon. Kinahinatnan
3. Pangkaisipan
Wakas
- kakayahang mag-isip, magmuni-muni,
magbigay ng sariling opinyon
4. Panlipunan at Pangkabuhayan
- malawak na kaalaman ng isang tao sa Pagbasang may Pagpapahalaga (Literary
kalagayan ng lipunan. Appreciation)
5. Pangkapaligiran - paraang makatutulong sa paglinang ng
- kapaligirang ginagalawan ng tao pagbasang may pagpapahalaga:
A. Pagpapakahulugan sa mga
May anim (6) na Sagabal sa Mabisang Pagbasa matatalinghagang pananalita
1. Kalagayan ng pag-iisip B. Pagkilala sa Katotohanan
2. Pagbasa ng walang direksyon C. Pagpapakahulugan sa damdaming
3. Pagbasa sa mga babasahin at mga aklat na ipinahayag sa sitwasyon sa kuwento, sa
para bang magkakatulad ang kanilang tula, sa mga pananatili ng tauhan.
pagkakasulat D. Pagpapakahulugan sa paglalarawan ng
4. Kawalan ng wastong pamamaraan sa tauhan o karakterisasyon
pagbasa batay sa layunin
5. Hindi paggamit ng mga pananda (marginal Uri ng Pagbasa Ayon sa Pagsasagawa Nito
notation) I. Malakas na Pagbasa
6. Kulang sa katatagan ng damdamin Ito ay isinasagawa sa harap ng mga
tagapakinig. Layunin nitong makapagbigay
Mga Istratehiya sa Pagbasa ng impormasyon, kaalaman, umaliw at
1. Pagpapantig na pamamaraan - isang saltik magbigay ng aral sa mga tagapakinig at
ng dila o walang antalang bugso ng tinig sa mambabasa.
pagbigkas ng salita. Ang bawat bigkas ng Ilang pamatnubay sa pagbasa nang malakas:
bibig ay laging may isang pantig. 1. Tindig
2. Lakas ng tinig
SIYAM (9) NA KAYARIAN NG PANTIG 3. Paraan ng pagbigkas
A. Tradisyunal na Kayarian 4. Paghawak sa aklat o ano mang babasahin.
● P, KP, PK, KPK
B. Karagdagang Kayarian II. Pagbasa ng Tahimik
● KKP, PKK, KPKK, KKPK, KKPKK Layunin nitong makapagbasa at
maunawaan nang lubos kung ano ang
DRTA (Directed Reading Teaching Activity) babasahin.
pangkatang gawain na kung saan ang mga Ilang pamatnubay sa pagbasa ng tahimik
mag-aaral ay kinakailangang makasunod sa 1. Pumili ng tamang pook
mga hakbang. 2. Bumasa lamang sa pamamagitan ng mata
1. Pagtukoy sa mga layunin ng pagbasa 3. Isaalang-alang ang tamang posisyon
2. Pag-aangkop ng bilis sa pagbasa sa itinakdang 4. Sikaping bumasa nang mabilis ngunit may
layunin pag-unawa
3. Paggamit ng layunin sa pagbasa

Aralin 4
MGA KAHULUGAN NG PAGSULAT
- sistema ng komunikasyong interpersonal,
na gumagamit ng mga simbolo at
inuukit/isinusulat -Badayos, 1999
- pagkuha ng kasanayan (self-getting)
hanggang sa ang kasanayang ito ay aktwal
ngang nagagamit (self-using) -Rivers, 1975
- isatitik ang mga nakalap na impormasyon
mula sa pagbasa. -Recuba et al., 2000
- nangangailangan ng disiplinang mental at
mataas na kaalamang teknikal at
pagkamalikhain
MGA LAYUNIN NG PAGSULAT
A. Expressive/Ekspresibong Pagsulat
B. Mapanghikayat na Pagsulat
C. Malikhaing Pagsulat
MGA HAKBANG SA PAGSULAT
1. BAGO SUMULAT
2. AKTWAL NA PAGSULAT
3. MULING PAGSULAT
PAGSULAT BILANG MULTI-DIMENSYONAL NA
PANANAW
A. Dimensyong Oral
B. Dimensyong Biswal
MGA PILOSOPIYA NG PAGSULAT
1. Ang pagsulat ay isang proseso.
2. Ang pagsulat ay isang proseso at produkto.
3. Ang pagsulat ay pagbuo ng desisyon.
4. Ang pagsulat ay pagtuklas.
5. Ang pagsulat ay isang pagtugon.
6. Ang pagsulat ay sariling pagkatao.
7. Ang pagsulat ay pakikihalubilo.
8. Ang pagsulat ay humuhubog sa personalidad.
9. Ang pagsulat ay mapanghamon.
10. Ang pagsulat ay pinaglalaanan ng panahon.
MGA URI NG PAGSULAT
1. AKADEMIKONG PAGSULAT (Academic
Writing)
Higit na mahalaga kaysa sa lahat ng uri ng
pagsulat, sapagkat ang lahat ng kaalaman
ay rito hinuhubog, nililinang, at
pinaghuhusay.
2. MALIKHAING PAGSULAT (Creative Writing)
punung-puno ng konsentrasyon at
imahinasyon ng mga manunulat; upang
maghatid saya at aliw sa mga mamababasa
3. PROPESYUNAL NA PAGSULAT (Professional
Writing)
sumusulat kaugnay sa iyong propesyon o
kasalukuyang hanapbuhay.
4. TEKNIKAL NA PAGSULAT (Technical Writing)
nangangailangan ito ng impormasyong
teknikal
5. DYORNALISTIK NA PAGSULAT (Journalistic
Writing)
usaping pamamahayag o pag-uulat ng mga
balita.
6. REPERENSYAL (Referential Writing)
magbigay ng mungkahi o magrekomenda
ng iba pang kaalaman
APAT NA PARAAN NG PAGPAPAHAYAG SA
DISKURSONG PASULAT
A. PAGLALAHAD
nagbibigay kapaliwanagan sa isang
konsepto; magbigay impormasyon at
kabatiran; nahahanay sa mga tekstong
ekspositori, impormatib, at ekspresib.
1. Pagbibigay-katuturan o depinisyon
2. Pagbibigay ng mga panuto sa paggawa ng isang
bagay kung papaano;
3. Pagpapaliwanag sa pamamagitan ng pagbibigay
halimbawa;
4. Pag-uuri at pagsusuri sa pagkakatulad at
pagkakaiba ng mga ideya’t kaalaman;
5. Sanhi at bunga; at
6. Pagsulat ng mga balita at iba pa
B. PAGLALARAWAN
naglalarawan o pumipinta sa anyo, hugis,
kayarian, katangian, at kaibahan ng mga
bagay
Dalawang Uri ng Diskursong Paglalarawan
● Karaniwan
● Masining o Malikhain
Katangian ng Paglalarawan
A. Pagpili ng paksa
B. Pagpili ng pananaw
C. Pagbuo ng pangunahing larawan
D. Pagpili ng mga sangkap
E. Pagsasaayos ng mga sangkap
C. PAGSASALAYSAY
gamit sa ating mga personal na pagsulat;
gumawa ng naratibong pag-uulat para sa
ating propesyon o mga gawaing pang-
akademiko.
Katangian ng Mabuting Salaysay
A. May kaakit-akit na pamagat
B. May makabuluhan at mahalagang paksa
C. Nakagaganyak at kawili-wili ang simula
D. Wastong pagkakasunod-sunod
E. May kaangkupan ang mga pananalita
F. Makabuluhang pagkakaayos o pagkakabuo
G. May mga kapanapanabik at kasukdulang
tagpo
H. May kawili-wili at magandang wakas
D. PANGANGATWIRAN
makapanghikayat o mapapaniwala ang mga
mambabasa sa saloobin ng sumulat ukol sa
kanyang paniniwala at paninindigan.
Mga Uri ng Pangangatwiran
● Pangangatwirang Pabuod (Inductive
Reasoning)
● Pangangatwirang Pasaklaw (Deductive
Reasoning)