Malayuning Komunikasyon

ORTOGRAPIYA- paraan ng pagsulat

Wika
Kahulugan ng Wika May inilahad pa rin si Eastman (1982) kaugnay sa paraan ng pagpili ng wika. Sa
WIKA ay masistemang balangkas na sinasalitang tunog na pinili at isinaayos katunayan, may sampung kategorya kung saan maaaring makapamili ng isang
sa paraang arbitraryo na ginagamit ng tao sa komunikasyon na kabilang sa wika na sasailalim sa estandardisasyon (Constantino, 1996.)
partikular na kultura. 1. Indigeneous Language – Wikang sinasalita ng mga sinaunang tao na
nakapanirahan sa isang lugar.
-HENRY GLEASON 2. Lingua Franca – Wikang gamitin ng mga taong may magkaibang unang wika
na may tiyak na layunin sa paggamit.
Dagdag impormasyon: 3. Mother Tongue – Wikang naakwayr mula sa pagkabata.
4. National Language –Wikang ginagamit sa politika, sosyal at kultural na
1. Monolinggwal– isang wika lamang ang alam ng isang tao. pagkakakilanlan.
2. Bilinggwal– taong marunong magsalita ng dalawang wika 5. Official language –Wikang ginagamit sa transaksyong pampamahalaan.
3. Multilinggwal- taong marunong magsalita ng higit sa dalawang wika at 6. Pidgin – (Nabuo sa pamamagitan ng paghahalu-halo ng wika) Wikang
nauunawaan ang agham ng wika na iyon. kadalasang ginagamit ng mga taong may magkaibang pinagmulang wika.
4. Polyglot– mahigit sa tatlong wika ang ginagamit ng isang tao 7. Regional Language – Komong wika na ginagamit ng mga taong may
5. Linggwistika– maagham na pag-aaral ng wika magkaibang wikang pinagmulan na naninirahan sa isang partikular na lugar.
6. Linggwista– taong nag-aaral ng wika 8. Second Language –Wikang natutunan bilang karagdagan sa unang wika.
9. Vernacular Language –Wika ng isang sosyal na grupo na nadomina ng
Linggwistika ibang wika.
10. World Language – Wikang ginagamit sa malawak na saklaw ng mundo.
• maagham na pag-aaral ng wika
ANTAS NG WIKA
PONOLOHIYA- pag-aaral ng makabuluhang ponema.
MORPOLOHIYA- pag-aaral ng salita Ang wika ay nahahati sa iba’t ibang kategorya sa antas na ginagamit ng
SINTAKSIS- pag-aaral sa ugnayan ng mga pangungusap tao batay sa kanyang pagkatao, sa lipunang kanyang ginagalawan, lugar na
SEMANTIKA- pag-aaral sa kahulugan tinitirhan, panahon, katayuan at okasyong dinadaluhan.
PRAGMATIKS- Pag-aaral sa praktikal na gamit ng salita 1.Pormal – Ito ay antas ng wika na istandard at kinikilala/ginagamit ng
nakararami.
Dr. Carl E. Balita Review Center
CBRC Headquarters -Pambansa.
-Ito ay ginagamit ng karaniwang manunulat sa aklat at pambalarila para sa
2nd Flr., Carmen Building, 881 G. Tolentino St. corner España Blvd., Sampaloc, paaralan at pamahalaan
Manila 1008 -Mga salitang ginagamit sa mga aklat at babasasahing ipinalalabas sa buong
Academics and Services Department (ASD) kapuluan at lahat ng paaralan

LET Review Program -Ang wikang ginagamit ng pamahalaan at wikang panturo sa mga nagsisipag-
aral. ng put*ng ina mo atbp

Halimbawa: Asawa, Anak, Tahanan Dahilan kung bakit TAGALOG ang wikang Pambansa
-Pampanitikan o panretorika. 1. Ito ay ginagamit sa sentro ng kalakalan.
-Ito ay ginagamit ng mga malikhain manunulat. 2. Ito ay may pinakamayamang talasalitaan. Ang tagalog ay binubuo ng
-Ang mga salita ay karaniwang malalim, makulay at masining. 30, 000 salitang-ugat at 700 na panlapi.
Halimbawa: 3. Ito ang may pinakamaunlad na panitikan
Pambansa- Kapatid 4. Ito ang wikang ginagamit ng nakararami.
Pampanitikan- Kapusod 5. Madaling pag-aralan, matutuhan at bigkasin ito.
2. Impormal. Ito ay antas ng wika na karaniwan, palasak, pang araw-araw, 6. Ito ay may kahalintulad na wika sa iba.
madalas gamitin sa pakikipag-usap at pakikipagtalastasan.
-Lalawiganin (Provincialism) Opisyales sa pagpili ng Wikang Pambansa
-Mga salitang kilala at saklaw lamang ng pook na pinaggagamitan nito.
-May kakaibang bigkas at tono Mga Opisyales
Halimbawa: -Jaime C. Veyra (Visayang Samar), Tagapangulo
Ina- Pambansa -Cecilio Lopez (Tagalog), Kalihim at Punong Tagapagpaganap
Mamay- Bikol -Santiago A. Fonacier (Ilokano), Kagawad
Iloy- Bisaya -Filemon Sotto (Visayang Cebu) Kagawad
Nanang-Ilokano - di nakaganap ng tungkulin dahil sa kapansanan
-Kolokyal (Colloquial) -Felix Salas-Rodriguez (Visayang Hiligaynon), Kagawad Casimiro F. Perfecto
-Mga salitang ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipagtalastasan ngunit may (Bikol), Kagawad
kagaspangan at pagkabulgar, bagama’t may anyong repinado at malinis ayon sa -Hadji Butu (Muslim), Kagawad
kung sino ang nagsasabi. – di nakaganap ng tungkulin dahil sa maagang pagkamatay.
Halimbawa: Hinirang ni Pangulong Manuel L. Quezon ang mga sumusunod na kagawad:
Pormal- Aywan -Lope K. Santos (Tagalog), pinalitan ni Iñigo Ed. Regalado
Impormal- ewan -Jose I. Zulueta (Pangasinan)
-Balbal (Slang) -Zoilo Hilario (Kapampangan)
-Sa Ingles ito ay slang. Nagkakaroon ng sariling codes, mababa ang antas -Isidro Abad (Visayang Cebu)
na ito; ikalawa sa antas bulgar.
-Una ay hindi tinatanggap ng mga matatanda at mga may pinag-aralan dahil Mga Larangang Pangwika at ang Intelektuwalisasyon ng Filipino
hindi raw maganda pakinggan
-Kilala rin bilang salitang kanto o salitang kalye Ang mga Larangang Wika na Nagkokontrol
Halimbawa: (Controlling Domains Of Language)
Pormal- Tatay/Ama
Balbal- Erpat Katangian:
1. “nagdidikta” ng wika at ng rehistrong gagamitin sa larangan;
-Bulgar 2. Nangangailangan ng pagbabasa at pagsusulat;
Ito ang mga pagbaba sa moral ng isang tao. Halimbawa ay mga mura tulad 3. Nangangailangan nang paggamit ng wikang natutuhan sa paaralan lalo
sa mas mataas na institusyon ng pag-aaral. bagay-bagay na may batayan pero hanggang ngayon, hindi pa napapatunayan ng
Kabilang dito ang: lubos.
1. Pangasiwaang pampamahalaan
2. Agham, teknolohiya, at industriya MGA IBA’T IBANG MGA TEORYA NG WIKA
3. Edukasyon (elementarya, post-secondary na bokasyonal at teknikal,
tersiyarya, gradwado) 1. Teoryang Bow-wow- Tunog na nalilikha ng mga hayop at ng kalikasan gaya ng ihip
Hal.: pagtatanggol sa pagpapanatili ng wikang Filipino hanggang kolehiyo ng hangin.
4. Mga propesyon
2. Teoryang Ding-dong- Sariling tunog ng lahat ng bagay sa kapaligiran tulad ng tik-
Ang mga wika sa mga larangang nagkokontrol ay ang wikang kadalasang higit tok ng orasan.
na gusto ng mga tao dahil ito ang pangunahing wika sa mga gawain
Ito ang wika para sa hangarin ng pagsulong na sosyo-ekonomiko at 3. Teoryang Pooh-pooh- Matinding damdamin bunga ng pagkatakot, sakit, labis na
pangkarunungan katuwaan o kalungkutan.
Sa Pilipinas, ang wikang iyon ay Ingles 4. Teoryang Tarara Boom De Ay- Tunog na bunga ng mga nilikhang ritwal ng mga
Layunin na palitan ng Filipino ang Ingles sa mga nagkokontrol na larangang sinaunang tao.
pangwika 5. Teoryang Sing-song- Isang teorya na kung saan ang mga unang salita ay mahaba
at musikal, at hindi maiikling bulalas na pinaniniwalaan ng marami
Ang Nagkokontrol nang Bahagya sa mga Larangang Pangwika 6. Tore ng Babel- Ito ay mula sa Biblia sa Genesis 11: 1-9 na nagsasabi na ang buong
lupa ay iisang wika at iisang mga salita,
(Semi-Controlling Domains of Language) 7. Teoryang Yo He Yo- Ayon kay A.S Diamond, ang tao ay natutong magsalita bunga
ng kaniyang puwersang pisikal.
Katangian: 8. Teoryang Ta-ta- Galing sa wikang Pranses, ito ay nangahulugang paalam sapagkat
kapag ang isang tao ay nagpapaalam, siya ay kumakampay ang kamay nang pataas o
1. Nangangailangan ng paggamit ng isang partikular na wika subalit hindi pababa.
sa paraang kasinghigpit ng mga nagkokontrol ng larangang pangwika
2. Ipinapahintulot nito ang pakikibahagi ng isang tao sa mga gawain ng 9. Teoryang Jean Jacques Roussea- Ang kalayaan ng tao ang nagtulak sa kanya na
larangan nang hindi kailangang nagpapakadalubhasa sa pagsusulat lumikha ng wika. Ang unang wika ay magaspang at primitibo.
10. Teoryang Aramean- Sinaunang tao na nanirahan sa Syria at Mesopotamia na
Ang Di-Nagkokontrol ang
na mga Larangang Pangwika wika ay ARAMAIC na nagmula sa Afro- Asiatic Timog- Silangang Kanluran ng Asya.
(Non-controlling Domains Of Language) 11. Teoryang Mama
Tinutukoy ito sa unang sinabil ng sanggol, na dahil hindi niya masabi ang salitang ina
Halimbawa: o
1. Tahanan ang Ingles na mother, sinabi niyang mama kapalit sa mother.
2. Lingua Franca
12. Teoryang Hey you!
Ano nga ba ang Teorya? Ayon sa linggwistang si Revesz, nagmula ang wika sa mga tunog na nagbabadya ng
Ang teorya ay isang siyentipikong pag-aaral ng iba’t ibang paniniwala ng mga pagkakakilanlan (Ako!) at pagkakabilang (Tayo!). Napapabulalas din tayo bilang
pagbabadya ng takot, galit o sakit (Saklolo!). Tinatawag din itong teoryang kontak.
13. Teoryang Coo coo
Tinutukoy nito sa mga tunog na nalilikha ng mga sanggol na ginagaya ng mga
matatanda bilang pagpapangalan sa mga bagay-bagay sa paligid.
14. Teoryang Hocus Pocus
Ayon kay Boree, ang pinanggalingan ng wika ay tulad ng pinanggalingan ng mga
mahikal o relihiyosong
15. Teoryang Eureka!
Ayon rin kay Boree, ang ating mga ninuno ay may ideya ng pagtatakda ng mga
arbitraryong tunog upang ipakahulugan sa mga tiyak na bagay. Nang nalika ang mga
ideyang iyon, mabilis na iyong kumalat sa iba pang tao at naging kalakaran sa
pagpapangalan ng mga bagay- bagay.