Introduksyon

ANG PULITIKA NG WIKA ay isang maraming aspeto ng lugar ng bagong pagsisiyasat. Noong 1991, sa
isang artikulo para sa Philippine Journal o / LinguistiCS, nagsulat sina Gonzalez at Alberca tungkol sa
pangangailangan para sa isang bagong hyphenated na disiplina. Itinuro namin na upang maging pare-
pareho sa wika, ang tamang term para sa bagong larangan ay dapat na glossopolitics o politico-
glossematics mula sa mga salitang Greek na pÒliS 'na tumutukoy sa lungsod' at dlósdg 'dila' o 'wika',
paghiram mula sa dalubwika sa Denmark Louis Hjelmslev sa kanyang term para sa agham ng wika,
glossematics. Gayunpaman, bilang pagkilala sa madalas na hindi pagkakapare-pareho ng wika ng
metalinguistics, nagbitiw kami sa pagtanggap ng pinaghalong wika ng Greek at Latin upang maging pare-
pareho sa psycho - linguistics from Latin /zttgoa ’tongue' to politico-linguistics'

Itinuro namin at nakilala ang 10 mga lugar ng pagsasaliksik, isa na kung saan ay may kinalaman sa
proseso ng pagkabansa at isyu ng wika, isang pag-unlad sa tema ng nasyonalismo at wika (Gonzalez,
1980), mismo na inspirasyon ni Joshua Fishman (1972) . Sa sanaysay na ito, inaasahan kong lumampas sa
mga isyung nailahad ko sa dami ng 1980 at ipaliwanag ang papel na ginagampanan ng wika sa kilusang
mamamayang Pilipino patungo sa paglipat mula sa isang koleksyon ng mga pamayanang etniko patungo
sa pagiging isang estado, at kalaunan isang bansa.
THE PHILIPPINE CASE: FROM NATIONALISM TO REALISM

Ang aming pambansang artista sa panitikan, si Nick Joaquin, sa isa sa kanyang sanaysay (1964), ay
nagpapanatili na ang pinakamahalagang kontribusyon ng Espanya sa mga isla fiJipiitas ay upang buksan
ang arkipelago na ito na sinakop ng mga pamayanang etniko na nagsasalita kaugnay ngunit
magkakaintindihan ng magkakahiwalay na wika (hindi mga dayalekto; ang huling bilang ni McFarland
1981 ay 120 magkakahiwalay na wika) sa isang bansa noong panahon ng Rebolusyong Pilipino noong
1896 (higit sa isang daang taon na ang nakakalipas) na nagtapos sa Malolos Constitutional Assembly ng
1898 at ang panandaliang Malolos Republic (1898-1901) , na opisyal na nagsara nang ipagkanulo si
Emilio Aguinaldo sa Palanan, Isabela at sumuko sa mga bagong mananakop, ang mga Amerikano.

Ang paunang yugto ng Himagsikang Pilipino ay isinasaalang-alang ng mga sumakop sa mga Espanyol
bilang isang menor de edad na pag-aalsa ng mga insurrectos sa Balintawak at kalaunan sa Cavite. Nakita
ni Bonifacio ang kanyang sarili bilang isang Tagalog kaysa sa isang Pilipino at nang ang unang rebolusyon
ay nagtipon ng mga kakampi, ay itinuring na Hari rig Katagalugan na 'Hari ng Rehiyong Tagalog'. Ito ay
kasunod na kaunlaran nang ang unang walong lalawigan ay nag-alsa at isinama hindi lamang ang mga
Tagalog ngunit gayundin ang mga Kapampangan at Ilokanos. Ang sumunod na Kongreso ng Malolos ay
kasama ang mga Cebuanos at Negrense (ang mga Bisaya) ngunit halos hindi mula sa Mindanao. Ngunit
alam ni Aguinaldo at ng kanyang mga tagapayo na ang Kongreso at ang Bagong Republika ay higit pa sa
Luzon at Visayas at humirang ng mga delegado mula sa mga pamayanang Muslim, mga pinuno na
mayroong ugnayan sa ilang bahagi ng Mindanao (tingnan ang Agoncillo 1956). Kung hindi sa
katotohanan, pagkatapos ay sa mithiin, sinadya ng Malolos Republic ang lahat ng ii / bilang mga Pilipino
bagaman ang Kasunduan sa Paris sa pagitan ng dati at bagong mananakop, ang Espanya at Estados
Unidos, pinagtatalunan kung ang Mindanao ay gagawin na bahagi ng ang transaksyon dahil sa
pagkabigo na isama ang Mindanao sa nasasakop na teritoryo pagkatapos ng higit sa 300 taon ng
pamamahala ng Espanya {tingnan ang Majul 1967 para sa hindi matagumpay na pagtatangka ng mga
Espanyol na talagang kontrolin ang buong Mindanao, at Hayden 1947 para sa pantay na hindi
matagumpay na pagtatangka ng Heneral Pershing sa ilalim ng pamamahala ng Amerika).

Pagkatapos ng Hunyo 12, 1898, nagpasya ang ating mga ninuno na itaguyod ang kalayaan at kalayaan sa
pamamaraang pambatasan at magpadala ng mga patuloy na misyon para sa kalayaan sa Washington, DC
at sinimulan ang mabagal na proseso ng pagsasama, lalo na sa Mindanao, sa pamamagitan ng muling
pagpapatira na nagsimula sa panahon ng panunungkulan ni Quezon at umakyat sa Panunungkulan ni
Magsaysay.

Ang mga katanungan ng wikang pambansa ay sinimulang talakayin sa Kongreso at sa labas ng mga ilaw
tulad nina Norberto Romualdez at Wenceslao Vinzons, naliwanagan na mga edukasyong Amerikano
tulad nina Najeeb Saleeby at William Ralston Hayden {ang Bise-Gobernador Heneral), at mga akademiko
tulad ng Otto Scheerer sa 1920's, Trinidad Rojo at Cecilio Lopez noong 1930's, hanggang sa lumabas
nang pormal ang isyu sa Constitutional Convention noong 1934-1935.

Ang mga pagkakaiba-iba sa rehiyon ay ipinakita ang kanilang mga sarili sa ilalim ng icon ng wika ang
pagkabigo ng ating mga pamayanang etniko na tumira sa isang pangwika na simbolo ng pagkakaisa at
pambansang pagkakakilanlan. Ang problema ay naipasa sa National Assembly pagkatapos ng
pagpapatibay ng Konstitusyon noong 1935.

Para sa akin, ang aming sunud-sunod na pagtatangka upang ayusin ang isyu ng ating pambansang wika
ay isang layunin na maiugnay, upang magamit ang makatang T.S. Ang parirala ni Eliot para sa
pagsasadula ng emosyonal na mensahe sa isang tula sa pamamagitan ng isang sapat na imaheng {Eliot
1962), ng aming hindi pa kumpleto na pakiramdam ng tunay na pagkabansa o nakakaengganyang
damdamin ng pagkakaisa hindi na bilang mga tribo ngunit bilang isang bansa. Upang baguhin ang
talinghaga, ito ay isang barometro ng aming pag-unlad tungo sa pagkabansa.

Ang kasaysayan ng ating katanungang pangwika {tingnan ang Gonzalez 1980 at kasunod ng 1980,
Gonzalez 1982, 1990, 1991a, 1991b at 1994) ay isang layunin na naiuugnay ng ating lumalaking
pakiramdam ng pagkabansa at nagpapahiwatig ng pag-unlad tungo sa pagkamit ng isang tunay na
pakiramdam ng pagkakaisa sa wika at pambansa pagkakakilanlan

Ang ligal na katawang ipinag-utos ng Pambansang Asamblea na paunlarin ang pambansang wika ay ang
National Language Institute {1937), pinalitan ng Institute of National Language noong 1939, na pumili ng
Tagalog na maging batayan ng pambansang wika noong 1937, naging opisyal noong 1939 sa pagsulat ng
isang balarila (balarila at diksyonaryo ni Lope K. Santos, talagang isang bilingual [Ingles at Tagalog]
listahan ng mga salita), at nai-broadcast sa bansa ni Pangulong Quezon sa parehong taon, opisyal na
nagturo sa mga guro noong tag-init ng 1940, itinuro sa mga mag-aaral sa Mga Kolehiyo sa Pagsasanay ng
Guro at sa mga mag-aaral ng Fourth Year High School noong 1941.

Ang Tagalog, pinalitan ng pangalan na Wikang Pambansa, ay hinimok ng Japanese Military

Administration noong 1942-1943, na opisyal na pinangalanang pambansang wika noong 1943

Ang Konstitusyon ng Laurel, at nagturo sa lahat ng antas ng baitang noong 1946 sa simula ng Kalayaan
mula sa Estados Unidos ng post-War Republic of the Philippines. Noong dekada 1960, nagsimula ang
mga Bisaya ng isang bukas na ligal na giyera laban sa Tagalog o Wikang Pambansa, ang legalidad ng
pagpili nito, ang mode ng pamantayan, at ang katotohanan ng paglaganap nito. Upang gawing mas
katanggap-tanggap ang wika, ang Sekretaryo noon

ng Edukasyon, Jose Romero, pinalitan ang pangalan ng wikang Pilipino noong 1959.

Ang maliwanag na ginawa ng 1971-1973 na Konstitusyon na Konstitusyon ay ang oras na hindi naayos
ang isyu sa pagpili para sa mga hindi Tagalog, partikular ang mga Bisaya. Ang isyu ay muling binuksan sa
pamamagitan ng isang paghihiganti, walang kasunduan posible, isang nominalistic solution ay
pinagtibay. Ang wikang pambansa pagkatapos ng 75 taon ng kalayaan (mula noong Hunyo 12, 1898) at
pagkatapos ng 36 taon ng gawain ng Institute of National Language (1937-1973) ay wala pa rin at dapat
pekein ng Institute o ng kahalili nitong ahensya (Linangan ng Wika) mula sa lahat ng mga wika sa
Pilipinas-upang matawag na Filipino. Ito ay isang wika sa pangalan, hindi sa katotohanan (Gonzalez
1991) at ang pagiging posible ng naturang isang pagsasama-sama na nagiging isang likas na wika na
ginagamit na tinanong ng mga makatotohanang lingguwista.

Ang isa pang paglukso ay kinuha ng 50 matalinong kalalakihan at kababaihan (mga komisyoner o
tagaplano ng Konstitusyon ng 1987 na hinirang ni Pangulong Corazon C. Aquino noong 1986). Hindi tulad
ng mga kombensiyon noong 1934-1935, 1971-1973, ang kombensiyon noong 1986-1987 ay mapayapa,
na may kaunting kontrobersya sa wika (tingnan ang Gonzalez at Villacorta, Sa pamamahayag) at
pinahayag na ang programmatic na Filipino na pinagtibay ng Konstitusyon ng 1973 ay mayroon na at
gagamitin bilang isang opisyal na wika at pagkatapos ay bilang wika ng agham sa edukasyon (lampas sa
1974 at 1985 na patakaran sa edukasyong bilinggwal ng Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Palakasan).

Ang isang bagong batas sa wika ay naipasa noong Agosto 14, 1991 na lumilikha ng Komisyon sa Wikang
Filipino bilang kapalit ng Linangan ng Wika (isang pangalan sa wakas para sa Institute of National
Language, Surian sa Wikang Pambansa) na may isang muling itinatag na hanay ng mga komisyonado - na
kumakatawan sa parehong wika at disiplina sa akademiko.

Ang lahat ay tila naging maayos na paglayag para sa Filipino hanggang 1988 nang sa Linggong Pambansa
Wika, hinimok ng Linangan ng Wika ang Pangulo na ulitin ang isang matagal nang utos bilang Executive
Order No. 335 na nag-uutos sa paggamit ng Filipino para sa seremonyal at opisyal na komunikasyon.
Natagpuan ng mga pahayagan ang kanilang paboritong hobbyhorse at hindi nakuha ang puntong
kabuuan para sa paggamit ng Filipino para sa mga komunikasyon ng gobyerno at nakatuon sa halip na
pagkasira ng sistema ng edukasyon dahil sa paggamit ng dalawang wika para sa tagubilin (tingnan ang
Gonzalez 1991 para sa isang account ng kontrobersya at Sina Gonzalez at Sibayan 1988 para sa
ebidensya na ang pinaghihinalaang pagkasira ng sistema ay hindi dahil sa katamtaman ngunit iba pang
mga kakulangan ng sistema ng pagtuturo).

Ang huling piraso ng terra irredenta (hindi nakukuhang teritoryo) hangga't nababahala ang pambansang
wika ay ang Cebu, partikular ang mga apo ng Osmefia, mga inapo ni Bise-Presidente Sergio Osmefia ng
Pamahalaang Komonwelt. Ang mga Bisaya na naman, sa pagkakataong ito ang mga Sugbuanon (sa halip
na mga Hiligaynon ng Negros sa 'mga giyera sa wika' noong 1960) na naglunsad ng giyera laban sa
pambansang wika. Pansamantala, sa Cebu, ang pambansang wika ay hindi ginagamit para sa pag-awit ng
pambansang awit at ang pangako ng katapatan ay ginawa sa Cebuano; ang sistema ay binalik sa isang
pre-1974 monolingual system sa Ingles nang hindi ginamit ang Filipino bilang midyum ng pagtuturo para
sa anumang paksa. Sa totoo lang, sa pagsuri noong 1985 ng mga nakamit sa system (iniulat noong
Gonzalez at Sibayan 1988), ang ilan sa mga pinakamahusay na nakakamit sa Filipino ay mga di-Tagalog
kasama na ang mga Cebuanos. Sa anumang kaso, ang kaso ay nasa korte pa rin hanggang ngayon.

Hanggang noong Disyembre 11, 1996, isang tanong tungkol sa kung anong wikang gagamitin sa mga
debate ay natapos sa isang walk-out ng mga mambabatas ng Kamara mula sa Kabisayaan at Mindanao.
Ang nagsimula nitong nakapagpapaalala ng unang sesyon ng Constitutional Convention ng 1971-ay isang
talumpati sa Tagalog ni Camarines Sur Representative Leopoldo San Buenaventura. Ang Kinatawan na si
Pedro Romualdo ng Camiguin ay humiling ng isang salin sa Ingles na talumpati at ang mga ispeling sa
Tagalog. Ang kasunod na maiinit na debate sa Tagalog / Pilipino / Filipino ay nagdulot ng walk-out at
dahil sa kakulangan ng korum ay pinilit ang session na biglang tapusin.

EMERGING REALITIES AND INDICATORS OF DESPAIR AND HOPE

Batay sa kasaysayan ng Filipino, ang mga nagniningning na sandali kapag ang mga paghihiwalay sa
rehiyon ay nakalimutan na pabor sa isang pinag-isang paninindigan ay tila nagaganap sa tiyak na 'rurok'
na karanasan ng ating mga tao-upang manghiram ng isang termino mula sa psychologist na si Abraham
Maslow {1954) at upang umangkop hindi ito sa indibidwal ngunit sa pambansang pag-iisip.

Ang aming unang karanasan sa rurok ay lumitaw sa panahon ng Rebolusyon ng 1896. Tulad ng aming
karanasan sa paglaon ng rurok bilang isang tao, subalit, ang sandali ay panandalian lamang; ang
maigsing character na ito ay maaaring ipaliwanag ang aming kabiguang mapanatili ang rurok. Sapagkat
habang kami ay 'nagdurusa tungo sa' dugo, upang magamit ang sulat ni Saint Paul, hindi kami
nagtaguyod ng isang pakikibaka sa isang henerasyon na magkasama kami sa imposible ng pagdurusa.

Ang Rebolusyong Pilipino ay panandalian, napinsala ng personal na pakikibaka ng kapangyarihan sa

pagitan nina Bonifacio at Aguinaldo; ang kawalan ng pagpapanatili ay natapos sa Pact ng Biak-na-Bato.
At ang salaping binago ng mga Kastila upang mapayapa ang mga insurrectos ay hindi kailanman buong
nasabi ng mga rebolusyonaryo sa Maynila at ang mga rebolusyonaryo sa pagpapatapon sa Hong Kong.
Sa

ang totoo, ito ay naging Apple of Discord sa pagitan nina Emilio Aguinaldo at Pedro Paterno.

Ang pag-usbong ng isang pinag-isang tao mula sa maraming mga pamayanang etniko ay naganap muli
noong 1898 kung saan pinag-isa ang mga etnikong Tagalog at hindi tagalog, ilustrado at di-ilustrado,
mayaman at hindi gaanong may kakayahan, maging ang plebeian {ngunit patapon pa rin) sa
pamamagitan ng Malolos Constitutional Assembly at ng Malolos Republika. Gayunman, di nagtagal,
isang pakikibaka ng mga personalidad at mga klase sa panlipunan ang naganap kasama ang plebeian na
si Apolinario Mabini na laban sa burges na si Felipe Buencamino at sa mayamang balimbing na si Pedro
Paterno; ang 'mga makabayan' ay kabilang sa mga unang makampi sa mga Amerikano dahil lumala ang
prospect para kay Aguinaldo nang magsimula ang poot sa pagitan ng mga Pilipino at Amerikano.

Ang iba pang 'rurok' na karanasan para sa bansa ay naganap sa Constitutional Convention ng 1934 at ang
Konstitusyon ng 1935 na may dalawang personalidad na nagtutulungan, ang Quezon at Osmefia, dahil
lamang sa huli ay isang makabayan at maginoo at handang kunin ang pangalawang pwesto sa grand
egoist Manuel L. Quezon.
Marahil ang pangalawang pinakamahabang pakikibaka ay ang Hapon na Pagsakop sapagkat mayroong
ang tinawag na "supervenient force 'ni Joshua Fishman (1972) na ipinakilala ng mga sumasakop na
puwersa ng Hapon at dahil mayroon pa ring oras na iyon ang isang romantikong pagtingin sa mga
Amerikano bilang ating tagapagtanggol at tagapagpalaya kahit na tulad ng pagtataksil ni Franklin Delano
Roosevelt kay Douglas MacArthur sa pamamagitan ng hindi pagpapadala ng mga pwersa ng suporta
para sa hindi kinakailangang (sa maingat na pananaw) digmaan ng pag-akit na humantong sa pagbagsak
ng Bataan at Corregidor. Gayunpaman, di nagtagal, ang multo ng paghahati ay muling lumitaw, sa
pagitan ng mga nakikipagtulungan at mandirigmang gerilya at ang nakakahiyang reflex na aksyon ng
oportunismo kaagad pagkatapos na ipagpalagay ng kapangyarihan ni Roxas at ang tila pagtanggi kay
Osmefia, isang Bise-Pangulo at kalaunan ay Pangulo sa pagpapatapon, na pabor ng isang
'nakikipagtulungan' na pinatawad at suportado ni Douglas MacArthur.

Ang sumunod na karanasan sa 'rurok' bilang isang bansa ay ang mga kaganapan noong Pebrero 22-25,
1986, na tinanggihan ang dalawampu't isang taon ng diktadura at pinasimulan si Corazon Cojuangco
Aquino sa isang mapayapa at walang dugo na pagbabago ng kapangyarihan. Ang euphoria ng Pebrero
1986 ay agad na napapatay ng isang bagong hanay ng mga oportunista na baluktot bilang mga cronies
ng Ferdinand E. Marcos at ang muling pagbuo ng mga balimbing sa ilalim ng mga bagong pampulitika.

Ang mga paghahanda ng APEC at ang tatlong araw ng Nobyembre (Nobyembre 24-25, 1996), kung ang
Pilipino ay maaaring tumingin sa kanyang sarili na may pagmamataas - ang unang pagkakataon sa tagal
ng panahon - ay isang mas maikling karanasan sa rurok, napinsala halos kaagad ng kasalukuyang at
madalas na paulit-ulit. mga pagtatangka ng mga alagad ng Malacafiang na baguhin ang Saligang Batas ng
1986 para sa makasariling mga kadahilanan at pansariling interes.

Nabanggit ko ang mga pangyayaring makasaysayang ito upang ma-kontekstwal ang aking talakayan sa
pagkabansa ng Pilipinas at masuri nang kritikal na sinabi ni James Fallows '(1987) na ang atin ay isang'
napinsalang kultura 'o Kikuchi (1990) na hindi gaanong malupit na paglalarawan sa kultura ng Pilipinas
bilang hindi pa hindi ganap na 'crystallized' ngunit sa proseso ng pagiging gayon.

Ang lumalabas mula sa karanasan ng Pilipinas ay tayong mga Pilipino, kahit na makalipas ang ating ika-
sentensyang kalayaan bilang isang bansa, ay hindi pa ganap na naisasama sa etniko, lalo na ang mga
Cebuano, na ang tunggalian sa mga Tagalog ay nagpatuloy kahit na sa isang napakalaking anyo. Ang
relihiyon at politika ay pinalayo rin ang isang maliit na seksyon ng ating mga kapatid na Muslim sa Timog
lalo na ang mga Maranaos at Maguindanaos, kahit na ang isyu ng separatist na Muslim ay hindi pa
nagkaroon ng binibigkas na dimensyong pangwika dito tulad ng pag-angat ng mga Sugbuanon ng isyu ng
wika nang tuloy-tuloy sa nakaraan 60 at higit pang mga taon (1937-2000).

Ang kilusang separatista para sa isang independiyenteng estado ng BangsaMoro, na muling itinaas ng
karibal na Moro Islamic Liberation Front (MILF) pagkatapos ng MNLF (Moro National Liberation Front) na
nakipagpayapaan sa pamahalaang sentral, kailangang harapin, syempre. Ang isyu ng Cebuano, sa
kabilang banda, ay hindi gaanong seryoso at ang solusyon nito ay kaunting oras lamang, sapagkat ang
isyu ng wika ay maligaya na hindi gaanong sineryoso upang makakuha ng dugo tulad ng ginawa nito sa
Malaysia at tulad ng patuloy na ginagawa sa India at dahil pinapabagsak nito ang mga gobyerno sa
Belgium at nagbabanta na masira ang isang malaking bansa tulad ng Canada.

Gayunpaman, kung ano ang cross-etniko tungkol sa wika sa Pilipinas ay habang mayroong isang
kahanga-hanga at makabuluhang karamihan (65%) na tumatanggap ng pangangailangan para sa isang
pangwika na simbolo ng pagkakaisa at pambansang pagkakakilanlan at ang pagpili ng Tagalog bilang
Manila Lingua Franca ( ang tinanggap na kahulugan ng Komisyon sa Wikang Filipino para sa pambansang
wikang Filipino) bilang ating pambansang wika, ang pambansang wika ay tinatanggap para sa mga
simbolikong layunin at hindi para sa gamit. Ang kakayahang makipag-usap nang epektibo sa arkipelago
sa isang wika, ang target na naging suporta kay Manuel L. Quezon sa kilusan para sa isang pambansang
wika (Gonzalez 1980), ay hindi na isang napakahusay na pagsasaalang-alang. Salamat sa mass media,
panloob na paglipat at paglalakbay, at ang sistema ng paaralan, 92% ng populasyon ang maaari na
ngayong magdala ng pangunahing interactive na komunikasyon sa pambansang wika. Hindi ito
nangangahulugang katuparan pagkalipas ng 60 taon (1937-1967) kung isasaalang-alang na sa oras na
ang Tagalog ay napili ng National Language Institute noong 1937 na magiging batayan ng pambansang
wika, 22.1% lamang ng populasyon ang nagsasalita nito bilang kanilang una wikang etniko. (Pinili ng mga
Indonesian ang Malay [Bahasa Indonesia] bilang batayan ng kanilang pambansang wika, Bahasa
Indonesia, at pagkatapos ng 72 taon [1928-2000] halos 100% ang nagsasalita ng wika; ang Indonesia ay
may maraming mga isla at maraming mga tao, - 200 milyon sa aming 70 milyon.)

Ang aming kasalukuyang kalungkutan tungkol sa mabagal na takbo ng paglilinang ng Filipino (batay sa
Tagalog) bilang isang wika ng akademikong diskurso ay sanhi ng ating tila kawalan ng kakayahan na
tanggapin ang katotohanan na ang karamihan sa mga Pilipino (75%; tingnan ang Gonzalez at Sibayan
1988: 88) huwag ipantay ang nasyonalismo at pagmamahal sa bansa sa eksklusibong paggamit ng
Filipino bilang isang midyum ng pagtuturo. Ang aming mga survey ay nagtatagal ng prinsipyong ito nang
paulit-ulit. Ang aking rekomendasyon ay kailangan nating tanggapin ang isang katotohanang panlipunan
at pampulitika at tanggapin ang ating mga tao dahil sa halip na subukang kumbinsihin sila kung hindi
man sa puntong ito. Kami ang kailangang umangkop sa ating konsepto ng nasyonalismo sa pagbubukod
ng pang-akademikong domain mula sa mga simbolikong gamit ng isang pambansang wika bilang isang
icon ng pagkabansa at bilang isang tagapagpahiwatig ng pagkamakabayan. Para sa Pilipino, kinumpirma
ang obserbasyon ni Marx na ginawa higit sa isang daang taon na ang nakakaraan tungkol sa mga tao,
inilalagay ang utility at pang-ekonomiyang kalamangan sa itaas ng mga simbolo at piniling panatilihin
ang mga pang-ekonomiyang gamit ng isang wikang pang-mundo at wika ng komunikasyon tulad ng
Ingles para sa kanyang panlipunang pagpapabuti. Sa ganitong paraan, katulad siya ng isang Singaporean,
isang Thai, at isang Indonesian. Marahil ito ang dahilan kung bakit sa ilalim ng huling limang mga kalihim
ng edukasyon (Quisumbing, Carino, Fabella, Gloria, at Gonzalez) sa panahon ng Administrasyong Aquino
(1986- 1992), ang Ramos Administration (1992-1998) at ang Estrada Administration (1998-) , nagkaroon
ng pagbalik sa pagbibigay diin sa Ingles sa kabila ng malinaw at pampubliko na pagsisikap ng Unibersidad
ng Pilipinas (sa ilalim nina Jose Abueva at Emil Javier) na magkaroon ng mas maraming Filipino na
ginamit bilang isang midyum ng pagtuturo; ang parehong pagsisikap, pantay na hindi matagumpay sa
pagpapalaki ng repertoire ng mga asignaturang itinuro sa Filipino, ay naisagawa sa Ateneo de Manila
University at sa De La Salle University. Ang mga pagpindot ng tatlong pamantasan ay hindi rin
nakaintindi sa kanilang pagsisikap na mailathala at ipakalat ang mga pampanitikang at pampanitikang
materyales sa Filipino sa pamamagitan ng kanilang kooperatiba na programa sa paglalathala. Ang
pagbebenta ng mga pahayagan ay nakapagpatibay, ngunit ang kanilang epekto sa pambansang
pangyayari sa wika ay hindi gaanong mahalaga.
Ipinapakita rin sa atin ng karanasan ng Pilipinas sa wikang pambansa ay dapat nating tanggapin ang
isang 'halo-halong bag' ng mga resulta, na madalas na tinawag ni Bonifacio P. Sibayan na isang 'broken
front' sa pagkamit ng matagumpay na mga resulta, batay sa mga saloobin ni Juan C. Laya , isa sa mga
higante ng pampublikong edukasyon sa Pilipinas. Sa pagtatrabaho para sa panlipunang pagbabago-
kabilang ang paglilinang ng wika-hindi maaaring asahan ang tagumpay sa lahat ng mga harapan, kaya't
ang 'sirang harapan.' Ang Filipino ay medyo nalinang-intelektwalado sa mga domain ng panitikan at
binuo ng isang bangkay ng magagandang panitikan kasama ang tanyag na uri na halos walang kahirap-
hirap, ngunit hindi sa iba pang mga pang-akademikong domain, na nangangailangan ng malinaw at
sinadya na pagpaplano para sa kanilang kaunlaran. Sa panitikan, maisasagawa ang paglilinang at
intelektwalisasyon gamit ang sariling singaw ng Pilipino; ang aking naunang pormula ng 'benign
pagpapabaya' ay nalalapat sa domain.

Hindi ganon ang ibang mga pagrehistro para sa mga domain sa agham at teknolohiya. Ang mga
pinagsamang pagsisikap at suporta sa pananalapi para sa mga pagsasalin, publication, at dissemination
at paggamit sa isang network ng 'makabuluhang iba' sa parehong larangan ay kinakailangan. Hindi
magkakaroon ng institusyonalisasyon nang walang pagtanggap ng mga kapantay at walang pangkat ng
mga manggagawa sa kaalamang intelektwal na nagsasalita sa bawat isa at gumagamit ng parehong
teknikal na bokabularyo at pagbuo ng isang rehistro para sa disiplina sa pamamagitan ng paggamit ng
kooperatiba. Ang impetus na maliwanag na sa simula ng kilusan {1969-1972) ay higit na wala sa
kasalukuyan at hindi matatagpuan sa anumang disiplina sa paraang ito natagpuan sa maraming disiplina
noong 1970's.

Para sa isang confluence ng mga kadahilanan ay nagbibigay ng pampatibay na panlipunan para sa

pagpaparehistro ng gusali at pagpaplano ng corpus, mga kundisyon na umiiral 30 taon na ang
nakalilipas-isang tumataas na nasyonalismo sa mga mag-aaral (ngayon ay natutuon sa Establishment o
lumipat sa ibang lugar-sa USA, Canada, Australia), isang 'supervenient force' na nananawagan para sa
makasagisag na pillorying ng nakaraan at kasalukuyang patakaran sa ibang bansa ng Estados Unidos,
isang pangkaraniwang kalaban (Ferdinand E. Marcos), isang pamayanan na pang-akademiko na may
pagkabahala tungkol sa naiulat na 'maling edukasyon,' mahirap na kondisyong sosyo-ekonomiko,
pampulitika mga faqion na ginagamit ang mga mag-aaral para sa kanilang sariling mga layunin (kabilang
ang Administrasyong Marcos), at ang umuusbong na charismatic leadership. Ang pagtatagpo ng mga
kondisyong panlipunan ay hindi umiiral sa kasalukuyan at samakatuwid ang mga prospect ng isang
pambansang makabuhay, isang pagpapakita na kung saan ay ang wika ng pagtuturo, ay wala. Ang mga
naganap na protesta laban sa APEC noong Nobyembre 1996 ay masyadong malinaw na nagdrama na
ang mga kaliwa ay pinapalo ang isang patay na kabayo.

Bilang karagdagan sa mga pagkakaiba ng domain, mga disiplina sa akademiko, sosyo-ekonomiko

mga sektor (ang hindi gaanong mayaman ay nais matuto ng Ingles upang isulong ang kanilang sarili sa
lokal at sa mga banyagang bahagi at hindi makita kung bakit kailangan ng Pilipino ng karagdagang
paglilinang), mayroon ding mga pagkakaiba-iba sa media. Sa gayon ang libangan sa radyo at TV ay higit
sa lahat sa Filipino, ngunit ang sinehan, salamat sa murang mga video, ay bumalik sa Ingles nang may
isang paghihiganti. Mayroon na ngayong mga nobela ng pulp ng isang romantikong at kung minsan ay
malinaw na kalikasan sa sekswal na sekswal sa Filipino (isang bagong pag-unlad) at malaking pagbebenta
ng mga tabloid sa Filipino at Ingles. Kabilang sa higit sa 37 pang-araw-araw na papel, 21 ay nasa Ingles,
16 lamang ang nasa Filipino. Sa 40 lingguhang magasin, 36 ang nasa Ingles at apat lamang sa Filipino. Sa
89 na komiks na lilitaw minsan o dalawang beses sa isang linggo at nag-uutos ng sirkulasyon na 6.5
milyon, lahat ay nasa Filipino (tulad ng mga Japanese Japanese sa Japanese) ngunit ang mga
panrehiyong pahayagan (na may kabuuang sirkulasyon na malapit sa 600,000) ay kadalasang nasa
wikang lokal. AT Ingles na hindi Filipino (para sa datos ng 1994, ang pinakabagong naipon, tingnan ang
Philippine Media Factbook 1995). Ang pagsamba sa simbahan sa mga Katoliko ay nasa katutubong wika
o Ingles, hindi Filipino (personal

pagmamasid) maliban sa Iglesia ni Kristo (2.34% mula sa 64,258,611 [1990 census]) na ganap na nasa
Filipino. Ang pangangampanya sa politika ay nasa Ingles o lokal na wika, sa Filipino higit sa lahat sa mga
sentro ng lunsod at sa Metro Manila; ang mga palabas sa usapang pampulitika ay nasa Ingles lahat. At
ang batas ay 99% sa Ingles na may batas lamang na batas o ligal na desisyon sa Filipino.

Maaaring sanaysay ng isang tao ang hula na ang huling hangganan para sa intelektwalisasyon ng Filipino
ay nasa domain ng batas, batay sa karanasan ng ibang mga bansa na nagpasyang huwag lamang ang
batas ngunit ang mga pagsisiyasat ng hudikatura sa pambansang wika sa proseso ng kaunlaran. Ang iba
pang lugar ng paglaban ay magiging gamot.

Sa wakas, habang ang panitikan ay maaaring malinang at mapaunlad sa mga malikhaing indibidwal at
isang aktibong pamamahayag, ang paglinang ng wika para sa mga hangaring pang-akademiko at diskurso
ay tila hindi posible kung wala ang pagpaplano at pagpapatupad ng akademikong dahil sa pagkakaroon
ng isang umiiral na intelektuwal na wika sa system na ay Ingles. Maliban kung may sapilitang paggamit
ng Filipino, na malabong sa sitwasyon ng Pilipinas at kung saan malamang na lalabanan pa rin, ang
Filipino ay patuloy na bibigyan ng paggalang ngunit ang Ingles ay patuloy na magiging wika ng mas
mataas na edukasyon. Ang isang patakaran sa pagmamadali nang mabagal at pagbibigay ng mga
insentibo para sa mga publikasyon at paggamit ng Filipino ay mas makakabuti kaysa sa mga pagpapayo
ng perfervid at tokenism. Ang desisyon ay mangangailangan ng isang pampulitika sa halip na isang
solusyon sa pangwika.
GENERAL OBSERVATIONS

Dahil sa mga pagpapaunlad na sinuri tungkol sa politika ng sitwasyong pangwika sa Pilipinas at ang labis
na pagsasaalang-alang ng nasyonalismo na ayon sa teknolohikal na pagsasalita ay dapat itaguyod ang
pag-unlad ng pambansang wika at kasabay na mag-ambag sa nasyonalismo, ano ang masasabi natin sa
kultura ng Pilipinas? Nasira pa? Ito ba ay uncrystallized pa rin?

Tiyak na hindi makatotohanang asahan ang uri ng nasyonalismo ng perfervid na naglalarawan sa pagpili
ng Bahasa Indonesia noong 1928 at ang mga pagsisikap ng mga Malaysian sa pagtataguyod at
pagpapatupad ng pangingibabaw ng Bahasa Malaysia sa system noong 1967.

Ang isang maihahambing na sitwasyon ay umiiral sa panahon ng 1969-1972 ngunit ang pagkakataon ay
lumipas na ngayon dahil sa iba pang mga pagpapaunlad sa politika. Ang landas na tatahakin ng Pilipinas
sa usapin ng wika ay dapat na isang unti-unti na nagbibigay daan sa Bonifacio P. Sibayan (1996) na isang
daang taong tagal para sa paglilinang.
Gayunpaman, ang wika ay isang aspeto ng pagkabansa at pinakamahusay na isang simbolo. Kung
tatanggapin ang isang kultura ng Pilipinas, tulad ng mga wika sa Pilipinas, ay binubuo ng maraming mga
paghiram at paghahalo, at matatagpuan ito sa sining ng Pilipinas, musika, pagpipinta, sayaw, lutuin,
arkitektura, kung gayon ang paggamit ng isang multi-sourced na wika para sa bansa hindi dapat
nakakagulat at dapat tanggapin bilang isang katotohanan. Wala kaming pidgin ngunit malinaw na
mayroon kaming isang wika na may malawak na paghiram at isang pagkumpleto ng mga pagpapaandar
sa iba't ibang mga wika na nagbabago ayon sa paggamit. Kung isinasaalang-alang natin ang Filipino
bilang isang wika sa multilingual repertoire ng Filipino, kung gayon marahil ay hindi tayo magiging
gaanong kritikal at mas maasahin sa mabuti na ang wikang multi-based (sa bokabularyo nito) ay
maaaring maging sasakyan ng pagkabansa at de facto.

Higit pa sa sitwasyon ng Pilipinas, bilang isang posibleng teoretikal na modelo ng pag-unlad ng wika, ang
sitwasyon sa Pilipinas ay maaaring maituring na isang kahalili sa purong modelo na naipakita ng Malaysia
at Indonesia at mas maihahambing sa modelo ng Papua New Guinea at kung maniwala tayo sa mga
teoretista, marahil maging sa Japan sa mga sinaunang panahon at sa isang microarea, kung maniwala
tayo kay Wolfenden (1978), ang Masbatefio, na tila isang institusyonalisadong likhang larawan ng
maraming mga wikang Bisaya.

Sa pagtatapos: Ang isang bagong promising area ng dalubhasang pagtatanong ay humahantong sa

hyphenated na disiplina ng politico-linguistics. Kabilang sa mga paksang kailangan ng pagsaliksik ay ang
politika ng pag-unlad ng wika. Ang isang tukoy na sukat ng politika ng wika ay ang sukat ng etniko ng
mga katapatan at paglaban sa pagkabansa na binigyan ng pagkakaiba-iba ng mga pamayanang etniko sa
isang lipunan. Sa Pilipinas, binubuo ng 120 magkaparehong hindi maintindihan na mga wika sa
kasalukuyan at samakatuwid (na gumagamit ng wika bilang isang indeks ng pagkakakilanlang etniko) 120
iba't ibang mga etniko na grupo, ang pagsasama-sama ng mga pag-andar sa repertoire ng isang
indibidwal ay dapat tanggapin at hikayatin pa: ang wikang katutubong ina para sa pamilya at
komunikasyon sa pamayanan, ang panrehiyong lingua franca para sa mas malalaking komunikasyon sa
pamayanan, at Filipino pati na rin English at banyagang mga wika bilang mga wika para sa pambansang
pamayanan.

Maliban sa Cebu bilang terra irredenta, halos walang paglaban

mas mahaba sa wikang pambansa bilang wikang pambansa bilang linggistikong simbolo ng pagkakaisa at
pambansang pagkakakilanlan, kasama ang mga domain nito sa larangan ng libangan at mga transaksyon
sa negosyo ngunit hindi sa edukasyon, gobyerno, batas, diplomasya, at internasyonal na relasyon. Sa
halip na maghanap ng isang homogenized na kultura na pinangungunahan ng mga lokal na elemento,
dapat tanggapin ng isang lipunang multi-kulturang nailalarawan ng mga elemento mula sa maraming
mga kultura at wika ngunit sa kalaunan ay isinakatuparan ang alma Filipina na hindi bilang isang nasirang
katotohanan ngunit isang wakas na crystallizing entity (Gonzalez 1996).