Professional Documents
Culture Documents
2
nagpapahiwatig ng dalawang direksyon ng - Pagbasa sa isang talata o saknong at
komprehensyon: itaas-pababa at ibaba-pataas. pagbibigay kahulugan sa gustong iparating ng
Ayon sa teoryang ito, ang teksto ay kumakatawan sa talata o saknong.
wika, at kaisipan ng awtor at sa pag-unawa nito, ang B. INTENSIBO
isang mambabasa ay gumagamit ng kanyang may malawakang at malalimang pagsusuri na
kaalaman sa wika at mga sariling konsepto o ginagawa ang isang mambabasa. Sinusuri ng isang
kaisipan. Dito nagaganap ang interaksyong awtor- tao ang istruktura, porma, at estilo ng pagsusulat o
mambabasa at mambabasa-awtor. Ang interaksyon, paghahayag ng may akda.
kung gayon, ay may dalawang direksyon o bi- Maingat din niyang iniintindi ang nais iparating ng
directional. manunulat.
Masasabing ang teoryang ito ay isang pagbibigay- Pangunaning layunin lamang ng mambabasa na
diin sa pag-unawa sa pagbasa bilang isang proseso at makuha ang mensahe o nais iparating ng teksto.
hindi bilang produkto. Sinusuri kung paano isinulat o inihayag ng may akda
4. ISKIMA ang kanyang lathalain.
Mahalaga ang tungkuling ginagampanan sa pagbasa DALAWANG URI
ng dating kaalaman ng mambabasa- ito ang batayang 1. PAGBASA SA IDEYA
paniniwala ng teoryang iskima. - pagbasa kung saan hinahanap mo ang
Bawat bagong impormasyong nakukuha sa pangunahing ideya sa teksto upang makakuha
pagbabasa ay naidaragdag sa dati nang iskima, ayon ng hinuha ukol sa ibig iparating ng buong
sa teoryang ito. teksto.
Samakatwid, bago pa man basahin ng isang 2. PAGBASA NA MAY EMOSYON
mambabasa ang isang teksto, siya ay may taglay ng - malakas na pagbasa upang maipakita ang
ideya sa nilalaman ng teksto mula sa kanyang iskima galaw ng bibig at pokus ng damdamin.
sa paksa. H. MGA ASPEKTO NG PAGBASA
Maaaring binabasa nya lamang ang teksto upang 1. PISYOLOHIKAL
patunayan kung ang hinuha o hula niya tungkol sa Ang pisyolohikal na aspekto ang pagbabasa dahil
teksto ay tama, kulang o dapat baguhin. Dahil dito, sangkot dito ang mata na siyang ginagamit natin
masasabing ang teksto ay isang input lamang sa upang makita, matukoy at makilala ang mga imahe
proseso o komprehensyon. Hindi teksto ang at simbolo.
iniikutan ng proseso ng pagbasa, kundi ang tekstong Nagkakaroon ng mga pagbabagong kemikal na
nabubuo sa isipan ng mambabasa. dumadaloy sa ating ugat patungo sa cerebral cortex.
G. MGA ESTRATEHIYA SA PAGBASA A. Mga Paraan ng paggalaw ng mata
1. ISKIMING o Fixation - napapatitig nalang tayo.
pahapyaw na pagbasa o Inter fixation – kapag gumagalaw ang ating
pinaraanang pagbasa at pinakamabilis na pagbasang mga mata simula kaliwa pakanan o mula taas
magagawa ng isang tao. pababa.
2. ISKANING o Return sweeps – kapag gumagalaw ang mga
masusing pagbabasa na may layon na mangalap ng mata mula sa simula ng binabasa hanggang sa
importanteng impomasyon. dulo ng teksto.
uri ng pagbasa sa kung saan ang nagbabasa ay o Regression – kapag kailangan balik-balikan at
nagsasagawa ngpaggalugad sa materyal na hawak suriin ang binasa.
tulad ng pagbasa sa mga susi nasalita o key word, II. MGA IBA’T IBANG URI NG TEKSTO
pamagat at sub-titles. A. TEKSTONG IMPORMATIBO
3. EKSTENSIBO Isang uri ng babasahing di-piksyon.
Ito ay tumutukoy sa mabilisang pagsusuri ng isang Naglalayong magbigay ng impormasyong-malinaw
mambabasa sa isang akda o lathalain. at walang pagkiling tungol sa iba’t ibang paksa tulad
Malaya ang indibidwal na magbasa ayon sa tekstong ng sa mga hayop, isports, agham, kasaysayan,
nais basahin. gawain, paglalakbay, heograpiya, kalawakan,
A. PAGBASA SA TALATA panahon at iba pa.
3
Ang mga impormasyong inilalahad ng may-akda ay - Ito ay tiyak na pagbibigay detalye sa isang
hindi nakabase sa kaniyang sariling opinyon kundi tao, bagay, lugar ayon sa totoong buhay. Ito
sa KATOTOHAN ng mga datos. ang uri ng paglalarawan batay sa totoong
Karaniwang makikita sa mga pahayagan, balita, nakikita, nadarama, naririnig, o nalalasahan.
magasin, aklat, mga MATITINONG WEBSITE sa Ang mga pahayag ay sadyang makatotohanan.
Internet at maging sa social media. 2. SUBHETIBONG PAGLALARAWAN
- Ito ay isang salitang ginagamit sa larangan ng
pagsulat. Ang isang akda ay sinasabing
MGA ELEMENTO NG TEKSTONG subhetibo kung ang manunulat ay naging
IMPORMATIBO matagumpay sa kanyang paglalarawan dito.
1. Layunin ng may-akda Malinaw, at maaaring madama ng mga
2. Pangunahing Ideya mambabasa ang akdang isunulat.
3. Pantulong na Kaisipan Gayunpaman, ang akdang isinulat ay mula
4. Estilo at mga Materyal sa Pagsulat lamang sa imahinasyon ng manunulat.
C. TEKSTONG PERSWEYSIB
MGA URI NG TEKSTONG IMPORMATIBO Ginagamit upang maimpluwensyahan ang
paniniwala, pag-uugali, intensyon, at paninindigan
1. Paglalahad ng Totoong Pangyayari/Kasaysayan
2. Pag-uulat Pang-impormasyon ng ibang tao.
3. Pagpapaliwanag Hindi isinaalang-alang ang kasalungat na pananaw.
B. TEKSTONG DESKRIPTIBO Mas matimbang ang pag-apela sa emosyon at ang
Ito ay isang pagpapahayag ng impresyon o karakter ng nagsasalita kaysa sa katotohanan ng
kakintalang likha ng pandama. ebidensiya.
Naglalayong makapagpamalas sa isip ng tagapakinig Umapela o mapukaw ang damdamin ng mambabasa
o mambabasa ng isang malinaw at buong larawan. upang makuha ang simpatya nito at mahikayat na
PARAAN NG PAGLALARAWAN umayon sa ideyang inilalahad.
1. Batay sa Pandama Manghimok o mangumbinsi sa pamamagitan ng
2. Batay sa Nararamdaman pagkuha ng damdamin o simpatya ng mambabasa.
3. Batay sa Obserbasyon TATLONG PARAAN NG PANGHIHIKAYAT
MGA URI NG PAGLALARAWAN mula kay Aristotle
1. KARANIWAN 1. ETHOS
- Nagbibigay ng impormasyon ayon sa - ETHOS salitang Griyego na nauugnay sa
pangkalahatang pagtingin o pangmalas salitang ETIKA o IMAHE.
2. MASINING - Tumutukoy ito sa karakter o kredibilidad ng
- Ito ay nagpapahayag ng isang buhay na nagsasalita batay sa paningin ng nakikinig.
larawan batay sa damdamin at pangmalas ng - Ang elementong ito ang nagpapasiya kung
may-akda. Ginagamitan ng mga pang-uri, kapani-paniwala o dapat pagkatiwalaan ng
pang-abay, tayutay at idyoma. tagapakinig ang tagapagsalita, o ng
- Inihahayag dito ang nakukulayang mambabasa ang manunulat.
imahinasyon. 2. LOGOS
APAT NA MAHAHALAGANG - Ang salitang Griyego na LOGOS ay
KASANGKAPAN NA GINAGAMIT SA tumutukoy sa pangangatwiran.
MALINAW NA PAGLALARAWAN - Nangangahulugan din ito sa pagiging lohikal
1. Wika ng nilalaman o kung may katuturan ba ang
2. Maayos na detalye sinasabi upang mahikayat o mapaniwala ang
3. Pananaw ng paglalarawan tagapakinig na ito ay totoo.
4. Isang kabuoang impresyon 3. PATHOS
- Pathos ang elemento ng panghihikayat na
Karagdagang Kaalaman batay sa Tekstong tumatalakay sa emosyon o damdamin ng
Deskriptibo: mambabasa o tagapakinig.
1. OBHETIBONG PAGLALARAWAN
4
- Malaki rin ang impluwensya ng mga emosyon sa kapaligiran nang maganap ang mga
kagaya ng galit, awa, at takot sa pangyayari tulad ng kasayahan, pagdiriwang
pagdedesisyon at paghuhusga. sa isang kaarawan, dahil sa malakas na
D. TEKSTONG NARATIBO hampas ng hangin at bagyo, romantikong
Ito ay pasalaysay o pagkukuwento ng mga paligid sanhi ng maliwanag na buwang
pangyayaring may iisang kakintalan. nakatunghay sa magkasintahang
Isang uri ng babasahing piksyon o di-piksiyon. naghahapunan sa isang hardin, at iba pa.
Naglalayong magbigay aliw at aral sa mga C. Banghay
mambabasa o tagapakinig. - Ito ang tawag sa maayos na daloy o
KATANGIAN NG TEKSTONG NARATIBO pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari sa
1. MAY IBA’T IBANG PANANAW O PANAUHAN mga tekstong naratibo upang mabigyang-
A. Unang Panauhan linaw ang temang taglay ng akda.
- Isa sa mga tauhan ang nagsasalaysay - Hindi lahat ng banghay ay sumusunod sa
- Gumagamit ng panghalip na Ako, Ko, Kami, kombensiyonal na simula-gitna-wakas. May
Tayo at iba pa. mga akdang hindi sumusunod sa ganitong
B. Ikalawang Panauhan kalakaran at tinatawag na pagsasalaysay na
- Mistulang kinakausap ng manunulat ang hindi nakaayos sa tamang pagkakasunod-
tauhang pinagagalaw niya. sunod.
- Gumagamit ng panghalip na Ka at Ikaw - MAUURI ITO SA TATLO:
C. Ikatlong Panauhan 1. FREYTAG’S PYRAMID
- Isinasalaysay ng isang taong walang relasyon - simula, gitna, wakas
sa tauhan. 2. IN MEDIAS RES
- Gumagamit ng panghalip na Siya, sila, Kayo - gitna, simula, wakas
at iba pa. 3. KRONOLOHIKAL
2. MAY PARAAN NG PAGPAPAHAYAG - wakas, simula, gitna, totoong wakas
A. Tuwirang Pagpapahayag Pagsasalaysay na hindi nakaayos sa tamang
- Direkta o tuwirang nagpapahayag o nagsasabi pagkakasunod-sunod.
ng dayalogo, saloobin o damdamin ng tauhan. 1. ANALEPSIS
- Ginagamitan ng panipi o Dito ipinapasok ang mga
B. Di-Tuwirang Pagpapahayag pangyayaring naganap sa nakalipas.
- Ang tagapagsalaysay ang naglalahad sa 2. PROLEPSIS
sinasabi, iniisiip, o nararamdaman ng tauhan o Dito nama’y ipinapasok ang mga
sa ganitong uri ng pagpapahayag. pangyayaring magaganap pa lang sa
- Hindi na ito ginagamitan ng panipi. hinaharap.
3. MAY MGA ELEMENTO 3. ELLIPSIS
A. Tauhan o May mga puwang o patlang sa
- Gumaganap sa isang kwento. pagkakasunod-sunod ng mga
A.1 (KARANIWANG TAUHAN) pangyayari na nagpapakitang may
o Pangunahing tauhan bahagi sa pagsasalaysay na tinanggal
o Katunggaling tauhan o hindi isinama.
o Kasamang tauhan D. Paksa
o May-akda - Ito ang sentral na ideya kung saan umiikot ang
A.2 (URI NG TAUHAN) mga pangyayari sa tekstong naratibo.
o Tauhang Bilog - Mahalagang malinang ito nang husto sa
o Tauhang Lapad kabuoan ng akda upang mapalutang ng may-
akda ang pinakamahalagang mensaheng nais
B. Tagpuan
niyang maiparating sa kanyang mambabasa.
- Ang TAGPUAN ay tumutukoy hindi lang sa
- Dito rin mahuhugot ang mga pagpapahalaga,
lugar kung saan naganap ang mga pangyayari
mahahalagang aral, at iba pang
sa akda kundi gayundin sa panahon (oras,
pagpapahalagang pangkatauhang nagagamit
petsa, taon) at maging sa damdaming umiiral
5
sa mabuting pamumuhay at pakikisalamuha sa - Ang argumento ay kailangang mahusay na
kapwa. maihanay rito.
E. Suliranin o Tunggalian - Mahalagang may malawak na kaalaman ang
- Ito ang pinakamadramang tagpo ng kwento at manunulat ukol sa isyung tinatalakay, upang
inaasahang may maidudulot na mahalagang magkaroon ng mabigat na pangangatuwiran.
pagbabago patungo sa pagtatapos. 3. KONGKLUSYON
- nilalatag ang buong pananaw ukol sa proposisyon
MGA URI NG TUNGGALIAN - Kinakailangang matibay ang kongklusyong binuo
1. Tao laban sa tao batay sa mga patunay na nabanggit sa katawan ng
2. Tao laban sa lipunan teksto
3. Tao laban sa kalikasan c) MGA PARAAN NG PANGANGATWIRAN
4. Tao laban sa sarili 1. PAGSUSURI
F. Diyalogo - Iniisa-isa ang mga bahagi ng paksa upang ito ay
- Ginagamit ang elementong ito upang gawing masuri nang husto
makatotohanan ang mga pangyayari. 2. PAGTUKOY SA MGA SANHI
- Ngunit hindi lahat ng kwento ay may - Inuugat ang mga naging sanhi ng mga pangyayari
diyalogo. 3. PABUOD
E. TEKSTONG ARGUMENTATIBO - sinisimulan sa maliliit na patunay tungo sa
Teksto na naglalahad ng isang proposisyon. paglalahat
Pagbibigay pananaw patungkol sa partikular na isyu - maaaring gawin: pagtutulad, pagtukoy sa mga
Nangangailangang ipagtanggol ng manunulat ang sanhi ng pangyayari, at mga patunay
posisyon sa isang tiyak na paksa. 4. PASAKLAW
Diskursong na nagbibigay katuwiran upang - sinisimulan sa pangkalahatang katuwiran o
mahikayat ang tagapakinig o mambabasa na kaalaman at iisa-isahin ang mahahalagang punto
sumang-ayon sa iyong ipinahahayag. d) MGA URI NG LIHIS PANGANGATWIRAN
Layuning mapatunayan ang katotohanan. 1. ARGUMENTUM AD HOMINEM
a) DALAWANG ELEMENTO NG - isang nakakahiyang pag-atake sa personal na
PANGANGATWIRAN katangian/ katayuan ng katalo at hindi sa isyung
1. PROPOSISYON tinatalakay.
- pahayag na inilalahad upang pagtalunan o pag- 2. ARGUMENTUM AD BACULUM
usapan - puwersa o awtoridad ang gamit upang maiwasan
- bagay na napagkasunduan ng dalawang panig ang isyu at tuloy maiplano ang argumento.
bago ilahad ang katuwiran 3. ARGUMENTUM AD MISERICORDIAM
2. ARGUMENTO - upang makamit ang awa at pagkampi ng mga
- naglalahad ng matibay na dahilan at ebidensya nakikinig/ bumabasa, ginagamit ito sa paraang
upang maging katwiran ang isang panig pumipili ng mga salitang umaatake sa damdamin
- kinakailangan ang malalim na pananaliksik at at hindi sa kaisipan.
talas ng pagsusuri sa proposisyon upang 4. ARGUMENTUM AD NUMERAM
makapagbigay ng mahusay na argumento. - Ang paninindigan sa katotohanan ng isang
b) BAHAGI NG TEKSTONG argumento ay batay sa dami ng naniniwala rito.
ARGUMENTATIBO 5. ARGUMENTUM AD IGONORANTIAM
1. PANIMULA - Ang proposisyon o pahayag ay pinaninindigan
- Kailangang maging mapanghikayat sa paraang dahil hindi pa napapatunayan ang kamalian nito
mahusay na mailahad ang pangkalahatang at walang sapat na patunay kung mali o tama ang
paksang tatalakayin. pahayag.
- Naglalahad ng PROPOSISYON 6. CUM HOC ERGO PROPTER HOC
- maaaring gumamit ng impormasyon, estadistika, - Ang pangangatwiran ay batay sa sabay na
makabuluhang sipi o anekdota pangyayari; ang isa ay dapat dahilan ng isa o may
2. KATAWAN ugnayang sanhi at bunga.
7. POST HOC ERGO PROPTER HOC
6
- Ang pagmamatuwid ay batay sa magkakasunod-
sunod na pattern ng mga pangyayari, ang nauna
ay pinaniniwalaang dahilan ng kasunod na
pangyayari.
H. ➢ Sa
8. NON SEQUITOR
- Ang kongklusyon ay walang lohikal na
kaugnayan sa naunang pahayag. tekstong ito
- Sa Ingles, “It Doesn’t Follow”
9. IGNORATIO ELENCHI
(CIRCULAR REASONING)
pinapakita ang mga
- Paulit-ulit na pahayag at walang malinaw na
panuto.
impormasyun sa
10. PADALOS-DALOS NA PAGLALAHAT
(HASTY GENERALIZATION) chronologiocal na
paraan o mayroong
- Paggawa ng panlahatang pahayag o kongklusyon.
e) KATANGIAN AT NILALAMAN NG MAHUSAY
NA TEKSTONG ARGUMENTATIBO
1. Mahalaga at napapanahong paksa.
2. Maikli ngunit malaman at malinaw na pagtukoy
sinusunod na
sa tesis sa unang talata ng teksto
3. Malinaw at lohikal na transisyon sa pagitan ng
pagkakasunod-
mga bahagi ng teksto
4. Maayos na pagkakasunod-sunod ng talatang sunod.
naglalaman ng mga ebidensya ng argumento
5. Matibay na ebidensya para sa argumento
F. TEKSTON PROSIDYURAL I. ➢ Ang layunin
G. Ang tekstong
prosidyural ay ng tekstong
isang isang uri ng prosidyural ay
teksto na magbigay ng
nagbibigay ng panuto sa
impormasyon kung pambabasa para
paano isasagawa maisagawa ng
ang isang bagay o maayos ang isang
gawain. gawain.
Ang tekstong prosidyural ay isang isang uri ng
teksto na nagbibigay ng impormasyon kung paano
isasagawa ang isang bagay o gawain.
7
Sa tekstong ito pinapakita ang mga impormasyun sa
Seksyon - Ang
kronolohikal na paraan o mayroong sinusunod na
pagkakasunod-sunod. ➢
Ang layunin ng tekstong prosidyural ay magbigay
ng panuto sa mambabasa para maisagawa ng maayos
ang isang gawain.
APAT NA PANGUNAHING BAHAGI NG pagkakabuod ng
nilalaman ng
TEKSTONG PROSIDYURAL
Ang tekstong prosidyural ay nahahati sa
apat na pangunahing bahagi, at ito ay ang
mga sumusunod: prosidyur. Mahalaga
Layunin – Ang nais mong maisagawa ang seksyon upang
pagkatapos ng gawain. Tinutukoy rin nito ang
dapat maging resulta ng susunding prosidyur.
Ang layunin ay laging sumasagot sa tanong na
hindi magkaroon ng
“Paano”.
Mga Kagamitan / Sangkap – Dito papasok ang
kalituhan ang
mga kagamitan dapat gamitin para
maisakatuparan ang gawain. Sa recipe, kailangan mambabasa.
mong ilista ang lahat ng sangkap upang
maihanda ng mambabasa ang kanilang ilalahok
sa iluluto. ➢ Sub Heading -
Hakbang(steps)/ Metodo(method) – Ang serye
o pagkakasunod-sunod ng prosidyur.
Konklusyon / Ebalwasyon – Sa tekstong
prosidyural, ang konklusyon ay nagbibigay ng Kung mayroon nang
gabay sa mga mambabasa kung sa paanong
paraan nila maisasakatuparang mabuti ang isang seksyon dapat ito ay
prosidyur.
ANG KARANIWANG
PAGKAKAAYOS/PAGKAKABUO NG
binibigyan din ng
TEKSTONG PROSIDYURAL
pamagat na magsasabi
Pamagat - Ang kung ano ang parte
nagbibigay ng ediya sa iyon ng prosidyur.
mga mambabasa kung
anong bagay ang ➢ Mga Larawan O
gagawin o Visual - Mahalaga ang
isasakatuparan larawan sapagkat may
8
mga bagay na mahirap
apaintindi gamit
lamang ang mga
salita.
1. Pamagat - Ang nagbibigay ng ideya sa mga
mambabasa kung anong bagay ang gagawin o
isasakatuparan
2. Seksyon - Ang pagkakabuod ng nilalaman ng
prosidyur. Mahalaga ang seksyon upang hindi
magkaroon ng kalituhan ang mambabasa.
3. Sub Heading - Kung mayroon nang seksyon
dapat ito ay binibigyan din ng pamagat na
magsasabi kung ano ang parte iyon ng
prosidyur.
4. Mga Larawan O Visual - Mahalaga ang
larawan sapagkat may mga bagay na mahirap
ipaunawa gamit lamang ang mga salita.
1.