J+¨ìHõ^Œfi~¸ 1

Nó
J+¨ìHõ^Œfi~¸ Nâ◊OHõ~°ÉèíQÆ=`åÊ^Œq~°z`å
N~å[~å*Ëâ◊fi~°º+¨ìHõ"£∞ - N J#flѨÓ~å‚+¨ìHõ&Û
''~°=b——"åºYº - "Õ ∞ à◊ ¡ K ≥ é ∞fi "Õ O Hõ @ 㨠∞ „|Ǩ Ï ‡}ºâߢã≤ Î

„ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞
Nã¨zÛ^•#O^•„â◊=∞=Ú
`«áÈ=#=Ú, `«∞x - 533 401. `«∂.QÀ.lÖÏ¡, PO.„Ѩ.
2 J+¨ìHõ^Œfi~¸
Nó
J+¨ìHõ^Œfi~¸
Nâ◊OHõ~°ÉèíQÆ=`åÊ^Œq~°z`å
N~å[~å*Ëâ◊fi~°º+¨ìHõ"£∞ - NJ#flѨÓ~å‚+¨ìHõ&Û
''~°=b——"åºYº - "Õ ∞ à◊ ¡ K ≥ é ∞fi "Õ O Hõ @ 㨠∞ „|Ǩ Ï ‡}ºâߢã≤ Î

¢Ñ¨^äŒ=∞ =Ú¢^Œ} : q<åÜ«∞HõK«qu 2019

¢Ñ¨`«∞Å∞ : 1000
ѨÙ@Å∞ : 24
"≥Å ~°∂. : J=¸ÅºO

© RAVI MOHAN RAO, M.Sc., M.A. (Sanskrit)

404, Janjanam Complex, Opp. I-Town Police Station,
CHIRALA - 523 155.
Cell : 94401 15411

D.T.P.: Printed at :
P.PARVATHI KARSHAK ART PRINTERS
CELL: 7416586775 Hyderabad.
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 3

Nó
N~å[~å*Ëâfi◊ ~°º+ì̈H"
õ ∞£
U

â’II JOÉÏ âßOÉèíq K«O„^Œ=∞øo~°|ÖÏ-Ѩ~å‚ L=∂ áê~°fif

HÍm ÃÇ·Ï=∞=f t"å „u#Ü«∞h HÍ`åºÜ«∞h Éèˇ·~°g I
™êq„f #=Ü«∞ø=<å â◊√ÉèíHõs ™ê„=∂[ºÅH©;„Ѩ^•
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis! II 1
â’¡II JOÉÏ "≥∂Ç≤Ïx ^Õ=`å „uÉèí∞=h (P)Ü«∂#O^Œã¨O^è•~Úh
"å}©Ñ¨Å¡=áê}˜"Õ}∞=Ú~°mQÍ#„Ñ≤Ü«∂Ö’eh I
HõÖϺ}© L_»∞~å[aO|=^Œ<å ^èŒ∂„=∂HõΔã¨OǨi}©
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 2
â’¡II JOÉÏ #∂ѨÙ~°~°`«flHõOHõ}^èŒs(~å) ˆHÜ«¸~°Ç¨~å=m
*ÏfѨOHõ["≥·[Ü«∞OuÅǨÏs¢ÔQ·"ÕÜ«∞ ÔH·~ål`å I
g}Ï"Õ}∞q<À^Œ=∞O_ç`«Hõ~å g~åã¨<Õ ã¨Oã≤÷`å
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 3
â’¡II JOÉÏ ~“„k}˜ Éèí„^ŒHÍo ÉèíQÆàÏ *ÏfiÖÏ=Úv "≥·+¨‚g
„|Ǩ‡}© „uѨÙ~åO`«H© ã¨∞~°ã¨f ^ÕnѨº=∂<À[˚fiÖÏ I
Kå=ÚO_® „t`«~°HõΔ(HΔÍ)áÈ+¨[#h ^•HΔÍÜ«∞}© =Å¡g
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 4
â’¡II JOÉÏ â◊¥Å^èŒ#∞ó‰õΩâßO‰õΩâ◊^èŒ~å(s) Jˆ~úO^Œ∞aOÉÏ^èŒ~å(s)
"å~åÇ‘Ï =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí„Ѩâ◊=∞h "å}©~°=∂¿ãq`å I
=∂ÖϺ^•ºã¨∞~°=¸Hõ^≥·`«º^Œ=∞h =∂¿ÇÏâ◊fis JOaHÍ
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 5
4 J+¨ìHõ^Œfi~¸
â’¡II JOÉÏ ã¨$+≤ìq<åâ◊áêÅ#Hõs J~åº}˜(}©) ã¨Oâ’aè`å
QÍÜ«∞„f „Ѩ}"åHõΔ~å=∞$`«ã¨~°óѨÓ~å‚#∞ã¨OnèHõ$`å I
FOHÍs q#∞`å ã¨∞~åiÛ`«Ñ¨^• L^ŒÌO_»^≥·`åºÑ¨Ç¨
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 6
â’¡II JOÉÏ âßâ◊fiu HÍ(P)QÆ=∂kq#∞`å P~åº =∞Ǩ^Õ=`å
Ü«∂ „|Ǩ‡kÑ≤Ñ≤bHÍO`«[#h Ü«∂ "≥· [QÆ<À‡Ç≤Ïh I
Ü«∂ ѨOK«„Ѩ}"å kfiˆ~Ѷ¨[#h Ü«∂ z`«¯àÏ=∂eh
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 7
â’¡II JOÉÏ áêe`«ÉèíHõÎ~ål~°xâ◊O JOÉÏ+¨ìHõO Ü«∞ó Ѩˆ~î-
^ŒOÉÏÖ’HõHõ\ÏHõΔgHõΔHõe`å Sâ◊fi~°º=∞"åºÇ¨Ï`«"£∞ I
JOÉÏáê=#=∞O„`«~å[Ѩ~î°<å^ŒO`Õ K« "≥∂HõΔ„Ñ¨^•
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 8
U
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 5

Nó
N~å[~å*Ëâfi◊ ~°º+ì̈H"
õ ∞£
U
â’II JOÉÏ âßOÉèíq K«O„^Œ=∞øo~°|ÖÏ-Ѩ~å‚ L=∂ áê~°fif
HÍm ÃÇ·Ï=∞=f t"å „u#Ü«∞h HÍ`åºÜ«∞h Éèˇ·~°g I
™êq„f #=Ü«∞ø=<å â◊√ÉèíHõs ™ê„=∂[ºÅH©;„Ѩ^•
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis! II 1
„ѨuѨ^•~°÷=Ú : JOÉÏ ´ `«e¡, âßOÉèíq ´ â◊OÉèí∞Ѩufl, K«O„^Œ=∞øoó ´ K«O„^ŒâıY~°∞~åÅ∞,
J|ÖÏ ´ ¢ã‘Î~°∂Ѩ=Ú QÆÅk ÖË^• J ´ Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞xH˜ |Å~°∂Ѩ=∞~Ú#k, JѨ~å‚ ´
P‰õΩÅ∞QÆ∂_® u#‰õΩO_® `«Ñ¨ã¨∞û KÕã≤#k, L=∂ ´ `«e¡ =^ŒÌx##∞ q#‰õΩO_® t=™ê^èŒ#ÔH·
`«Ñ¨ã¨∞û KÕã≤#k, ÖË^• ^Õg „Ѩ}==∞~Ú# L=∂ ~°∂Ѩ=Ú QÆÅk, áê~°fif ´ Ѩ~°fi`«~å[ Ѩلu
J~Ú#k. HÍm ´ #Å¡xk, HÍÅã¨fi~°∂ѨÙ~åÅ~Ú#k, ÃÇÏ· =∞=f ´ Ç≤Ï=∞=O`«∞x ‰õÄ`«∞~°~Ú#k,
t"å ´ t= ã¨fi~°∂Ѩ=∞~Ú#k, „u#Ü«∞h ´ =¸_»∞Hõ#∞flÅ∞ QÆÅk ÖË^• „u#Ü«∞#∞x ÉèÏ~°º
J~Ú#k, HÍ`åºÜ«∞h ´ HÍ`åºÜ«∞#=ÚxH˜ ‰õÄ`«∞~°~Ú Ñ¨Ù\ì̃#k, Éè̌~· g° ´ ÉèÜ í ∞« OHõ~=° ∞~Ú#k
ÖË^• Éèˇ·~°=Ùx Ѩufl J~Ú#k, ™êq„f ´ ã¨q`« J~Ú# ã¨∂~°∞ºxâ◊H˜Î J~Ú#k, #=Ü«∞ø=<å
´ „H˘`«ÎQÍ =Ü«∞ã¨∞Ö’xH˜ =zÛ#k J#QÍ ëÈ_»t, â◊√ÉèíHõs ´ â◊√Éèí=ÚÅ#∞ HõeyOK«∞#k,
™ê„=∂[ºÅH©;„Ѩ^• ´ ™ê„=∂[ºã¨OѨ^Œ xK«∞Û#k. z„^Œ∂Ñ‘/áê ´ *Ï˝#ã¨fi~°∂ѨÙ~åÅ∞ ÖË^•
*Ï˝#ã¨fi~°∂ѨÙxH˜ Ѩufl, *Ï˝#„Ѩã¨∂<åO|, Ѩ~°^Õ=`å ´ Ѩ~°^Õ=`«, ÉèíQÆ=f ´ +¨_≥·â◊fi~°º=ÚÅ∞
QÆÅk, N~å[~å*Ëâ◊fis ´ Ü«∞‰õΔΩ_»~Ú# ‰õΩÉË~°∞xH˜ JkèѨu, ÖË^• NO c[=Ú`À ‰õÄ_ç#
ѨOK«^Œj=∞O„`«^Õ=`«, ÖË^• ~å*Ïkè~åAňH Dâ◊fi~°∞~åÅ∞.
ÉèÏ==Ú : ^Õg<å=∞=ÚÅxfl Hõ=∞‡QÍ QÆ∞kQÆ∞zÛ zO`«# KÕÜ«Ú@ÜÕ∞ D ™È΄`«Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú.
JO|, â◊OÉèí∞Ѩufl, q+¨μ‚|Åâ◊H˜Î, JѨ~°‚, L=∞, Ѩ~°fi`«Ñ¨Ù„u, J#QÍ ÃÇ·Ï=∞=u, HÍo, t=,
„u<Õ„`«∞x Ѩufl „u<Õ„`«∞~åÅ∞, HÍ`åºÜ«∞x, Éè~·ˇ q° , ™êq„u, ëÈ_»t, â◊√Éè„í Ѩ^,Œ ™ê„=∂[ºã¨OѨ^ÅŒ
x=fiQÆÅ â◊H,Θ P"≥∞ÜÕ∞ z„^Œ∂Ѩ, Ѩ~^° =Õ `«, Ѩ~„° |Ǩχ=∞Ç≤Ï+≤, ÉèQí =Æ u, N~å[~å*Ëâfi◊ i. ÉèQí =Æ u
J#QÍ r=ÙÅ L`«ÊuÎ-ÅÜ«∞=Ú, PQÆu-QÆu, q^Œº-Jq^ŒºÅ∞ `≥eã≤# â◊H˜Î.
6 J+¨ìHõ^Œfi~¸
qâı+¨=ÚÅ∞ : 1. ã¨~°fi^Õg<å=∞ã¨OH©~°Î#"Õ∞ ~¸ ™È΄`«Ñ¨~°=∂~°÷=Ú. Hõ#∞Hõ JO^Œ∞=Å#
J<ÕHõ J=`å~°K«i„`«Å#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ LOzH˘x, ~¸ ¿Ñ~°¡hfl =∂ÅQÍ JÅ¡|_ç#q.
2. WO^Œ∞Ö’ âßOÉèíg ´ âßOÉèíq J~Ú#k J#QÍ "åºHõ~°}^À+¨=Ú. HÍx '<å"≥∞ÿHõ^Õâı
<å=∞„QÆǨÏ}"£∞—— Jx 'D— x =^Œe JO`«=~°ˆH Ѩi„QÆÇ≤ÏOz#@∞¡ ÉèÏqOK«=K«∞Û#∞.
nxx ã¨OÉ’^èŒ#QÍ ÉèÏqOK«∞@ ÖË^• ''#kã¨∞`«—— ÖÏQÍ „ǨÏã¨fiOQÍ ã¨=∂™ê„â◊Ü«∞ qkèQÍ
ÉèÏqOK«_»O J¿ÇÏ`«∞Hõ=Ú. ÖË^• 'JÑ≤=∂+¨O =∞+¨O ‰õΩ~åº`ü Kè«O^ÀÉèíOQÆO # HÍ~°ÜÕ∞`ü—
J#∞HÀ=K«∞Û#∞.
3. D â’¡HÍÅÖ’ 'z„^Œ∂Ñ‘— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ''D——HÍ~åO`«=ÚÅ∞HÍx "å\˜x/ PHÍ~åO`«=ÚÅ∞QÍ
LO_»=Åã≤# "å\˜x - D HÍ~åO`«=ÚÅ∞QÍ K≥ѨÊ@O "åºHõ~°}q~°∞^Œú"Õ∞. J~Ú##∞
=∞O„`« `«O„`« *’ºu+¨ ã¨÷ÅѨÙ~å}, ѨÙ~å}Ï^Œ∞ÅÖ’ P~°¬„QÆO^äŒ=ÚÅÖ’#∞ J\˜ì
„ѨÜ≥∂QÍÅ∞#flq. WK«Û@ J=∞‡"åi c[=∞~Ú# ''DO——#∞ Z‰õΩ¯=QÍ ~°Ñ≤ÊOK«∞@‰õΩ
~°K«~Ú`« JÖÏ KÕã≤ LO_»=K«∞Û#∞. ''H©¡OHÍs ˆH=ÖÏ QÆ∞Ǩº...—— (Å,ã¨,<å)
4. J~Ú##∞ J\˜ìKÀ@¡ ã≤÷`«QÆuzO`«#, <åºÜ«∞=Ú Hõ#∞Hõ ''Hõ$Vò—— ^è•`«∞=Ù‰õΩ
¿ÇÏ`«∞`åpÛÖϺ^Œº~°÷=ÚÅÖ’ =K«∞Û '@— „Ѩ`«ºÜ«∞=Ú#∞ѨÜ≥∂yOK«∞@ =∞Ozk.
5. =∞iÜ«Ú ''L}Ï^ŒÜ≥∂ |Ǩïà◊"£∞—— ''Hõ$`«ºÅ∞º\’ |Ǩïà◊O—— "≥Ú^ŒÅ~Ú# ã¨∂„`«=Ú
ÅO^Œe |Ǩïà◊ „QÆǨÏ}=ÚÅ∞ Ü≥∂QÆqÉèÏQÆ=ÚÅ ^•fi~å H˘O`«=~°‰õΩ ã¨iKÕÜ«∞=K«∞Û#∞.
™ê^茺=ÚHÍxKÀ@¡ JHõΔ~°=ÚÅ#∞ =∂~°Û=Åã≤ =zÛ#k.
6. H˘xflKÀ@¡ qã¨O^èŒ∞Å∞<åfl~Ú. Jg ã¨O„Ѩ^•Ü«∞ q~°∞^Œú=ÚÖË. HÍx '<å=∞O— ã¨OkèÖ’
HõÅ=‰õΩO_® ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ Hõ#|_»∞@‰õΩ J@∞¡ KÕã≤Ü«ÚO_»=K«∞Û#∞.
L^• : 'J|ÖÏѨ~å‚-L=∂—, '‰õΩâßO‰õΩâ◊^èŒs- Jˆ~úO^Œ∞aOÉÏ^èŒs— W\˜ìq ã¨=iOK«@O
‰õΩ^Œ~°^Œ∞. HÍx 'ã¨OÇ≤Ï`≥·HõѨ^Õ x`店 J#fl ã¨∂„`«O „ѨHÍ~°=Ú Wq aè#fl Ѩ^Œ=ÚÅ∞
Hõ#∞Hõ `«Ñ¨CÖË^Œx ã¨iѨÙK«ÛQÆÅ=Ú. UHõѨ^Õ J#QÍ UHõáê^Œ=Ú# J#∞ J~°÷=Ú QÆ∂_®
ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú# Hõ#|_»∞K«∞#flk. Hõ=ÙÅ ~°K«<åâ‹·eÜ«Ú JÖψQ L#flk. J~Ú##∞, XˆH
Ѩ^Œ=Ú`À Ô~O_»∞ ~°HÍÅ q^èŒ∞Å∞ "åHõºÉèË^Œ^À+¨=Ú. Hõ#∞Hõ "åºHõ~°}=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz
#O`«=~°‰õΩ JK«Û@ Kè«O^Œã¨∞û q+¨Ü«∞=Ú ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ UHõáê^Œ=Ú# qã¨Okè "åºHõ~°}
^À+¨=Ú HÍ^Œ∞. ã¨O„Ѩ^•Ü«∞q~°∞^Œú=ÚQÍ =∂„`«"Õ∞ Hõ#|_»∞K«∞#flk.
''Ѩ^•‡ã¨<Õ Ñ¨^Œ‡-T~°∂—— Nã¨∂HõÎO.
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 7

7. Hõ#Hõ^è•~åã¨Î==Ú#O^Œ∞ QÆ∂_® ''#"≥∂-ã¨∞Î ^Õ"≥·º Éèí$QÆ∞#O^Œ<åÜ≥ÿ∞—— J#_»O ã¨iQÍ

ÖË^Œ∞. 'Éèí$QÆ∞#Ok<≥·º— J#=Åã≤ Ü«Ú#flk. ^•xx =∞~À~°HõOQÍ ã¨=∞i÷OK«=Åã≤#^Õ.
Hõ#∞Hõ P~°¬=∞#=K«∞Û#∞. J>Ë¡, 'z„^Œ∂áê— J#∞@ <åºÜ«∞=Ú. HÍx z„^Œ∂ѨÙx ÉèÏ~°º
J#∞ J~°÷=Ú# ''z„^Œ∂Ñ‘—— J#=K«∞Û#∞. ''„u}Ë„f— =Öˇ.
8. Wq â◊OHõ~åKå~°ºHõ$`«=∞#fl ѨiK«Ü«∞ „Ѩã≤kú`À<Õ =zÛ# J+¨ìHõ=ÚÅ∞. JO^Œ∞=Å#
J=ã¨~°=∞~Ú# "Õ∞~°‰õΩ ã¨=∞~°÷# J=ã¨~°=Ú. U=∞~Ú<å ÉèíQÆ=`åÊ^Œ∞Å â‹·bQÍOcè~°º=Ú
x~°∞Ì+¨ì`« WO^Œ∞Ö’ Hõ#|_»=Ù. J~Ú<å ^Õg<å=∞zO`«# QÆ#∞Hõ =ÚH˜Î^•Ü«∞Hõ=Ú.
9. D J+¨ìHõ^ŒfiÜ«∞=Ú#O^Œ∞#∞fl D q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ QÆ=∞xOKåe. JK«Û@K«Û@ KÕÜ«Ú
ã¨=~°}Å∞ ã¨=∞~°÷#Å∞ W\˜ì â◊√Éèí^Œ$+≤ì`À D Ѩ~°OѨ~åQÆ`«™È΄`«=Ú#∞ =∞iO`« QÆ∞}
=O`«=ÚQÍ K«∂ѨQÆÅ=Ù.
10. ^èŒfix-^èŒ∞x-ÅÜ«∞-Jxfl ã¨=∂#OQÍ #_çz K«^Œ∞=Ù"åi =∞#ã¨∞Ö’ K«Hõ¯x ÉèíH˜ÎÉèÏ=
=∞^è∞Œ ~°=∞~Ú# P#O^•xfl ѨO_ç`á« ê=∞~°∞ʼnõΩ ã¨=∂#OQÍ W=fi_»OÖ’ D J+¨Hì ^õ fiŒ Ü«∞O
™ê\˜ÖËxk. nx JHõΔ~°~°=∞º`« J"≥∂Ѷ¨∞=Ú. JO^Œ∞ˆH ~¸ „Ѩܫ∞`«fl=Ú. K«kq# "≥O@<Õ
U^À J~°÷=∞~Ú#@∞¡QÍ P™êfi^Œ=Ú HõeyOKÕ â◊~°¯~å áêHõ=Ú.
U
â’¡II JOÉÏ "≥∂Ç≤Ïx ^Õ=`å „uÉèí∞=h (P)Ü«∂#O^Œã¨O^è•~Úh
"å}©Ñ¨Å¡=áê}˜"Õ}∞=Ú~°mQÍ#„Ñ≤Ü«∂Ö’eh I
HõÖϺ}© L_»∞~å[aO|=^Œ<å ^èŒ∂„=∂HõΔã¨OǨi}©
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 2
„Ѩ : JOÉÏ ´ `«e¡, "≥∂Ç≤Ïx ^Õ=`å ´ "≥∂Ç≤Ïh ^Õ=`« J~Ú#k ÖË^• "≥∂Ç≤Ïx, ^Õ=`«,
„uÉèí∞=h ´ „uÖ’H©ã¨fi~°∂Ѩ=∞~Ú#k, P#O^Œã¨O^è•~Úh ´ P#O^Œ=Ú#∞ HõeyOK«∞#k,
"å}© ´ ã¨~°ã¨fiu, ÖË^• "å}© ´ ã¨~°ã¨fiuÜ≥ÚHõ¯, Ѩš=áê}˜ ´ zQÆ∞~å‰õΩÅ=O\˜ KÕ`«∞ÅO^Œe,
"Õ}∞=Ú~°m ´ "≥^Œ∞~°∞ã¨O|O^èŒ=∞~Ú# Ñ≤Å¡#„QÀqÜ≥ÚHõ¯, QÍ# ´ QÍ#=Ú#‰õΩ, „Ñ≤Ü«∂ ´
„Ñ≤Ü∞« =∞~Ú#k =∞iÜ«Ú Ö’eh ´ K«OK«Å=∞~Ú#k (`«Å TѨÙ#k). HõÖϺ}© ´ â◊√Éè=í ∞~Ú#k,
L_»∞~å[ ´ K«O„^Œ∞xÜ≥ÚHõ¯, aO| ´ aO|=Ú=O\˜, =^Œ<å ´ =ÚY=Ú HõÅk, ^èŒ∂„=∂HõΔ ´
^èŒ∂„=∂‰õΔΩ_»#∞ ~åHõΔã¨∞x, ã¨OǨi}© ´ ã¨OǨÏiOK«∞#k, -z„^Œ∂Ñ‘/z„^Œ∂áê....
ÉèÏ : J=∞‡, "≥∂Ç≤Ïh ã¨fi~°∂Ѩ=∞~Ú# <å~åÜ«∞}â◊H˜Î ^Õ=`«, =ÚÖ’¡Hõ=ÚÖË ã¨fi~°∂Ѩ=ÚQÍ
8 J+¨ìHõ^Œfi~¸
QÆÅk. P#O^ŒHõ~°=∞~Ú#k, ã¨~°ã¨fif~°∂Ѩ=Ú, ã¨~°ã¨fifHõ$`«=∞~Ú# "Õ}∞g}ÏkQÍ#
„Ñ≤Ü«Ú~åÅ∞, HõÖϺ}=¸iÎ J#QÍ Ç≤Ï~°}‡~Ú, K«O„^ŒaO|=Úd, ^èŒ∂„=∂HõΔã¨OǨi}˜ J~Ú#
^Œ∞~°æ, J~Ú# P z„^Œ∂Ѩ Ѩ~°^Õ=`«...
q : 1. „uÉèí∞=h ´ Ѩ^Œ=Ú `«Ñ¨C. #HÍ~ÀѨ^èŒQÆÅ kfiQÆ∞=Ù‰õΩ ''V©Ñπ—— ~å^Œ∞. Hõ#∞Hõ „uÉèí∞
J#QÍ =¸_»∞Ö’Hõ=ÚÅ#∞, J_»q Jx J~°÷=Ú ã¨~°Ì=Öˇ#∞. „uÉèí∞=xH˜ P#O^Œ=Ú
HõeyOK«∞#^Œx K≥Ñʨ =Öˇ#∞. HÍx ã¨Okè`Ñ« ʨ ^Œ∞. Hõ#∞Hõ ''„uÉè∞í =hÜ«∂#O^Œ— J#QÍ, =ÚÖ’¡H=õ ÚÅ
P#O^Œ¿ÇÏ`«∞ =#^ŒQÆ∞#∞.
U
â’¡II JOÉÏ #∂ѨÙ~°~°`«flHõOHõ}^èŒs(~å) ˆHÜ«¸~°Ç¨~å=m
*ÏfѨOHõ["≥·[Ü«∞OuÅǨÏs¢ÔQ·"ÕÜ«∞ ÔH·~ål`å I
g}Ï"Õ}∞q<À^Œ=∞O_ç`«Hõ~å g~åã¨<Õ ã¨Oã≤÷`å
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 3
„Ѩ : JOÉÏ ´ J=∞‡, #∂ѨÙ~° ´ JO^≥Å#∞, ~°`«flHõOHõ} ´ ~°`«<åÅ QÍAÅ#∞, ^èŒs(~å) ´
^èŒiOz#k, ˆHÜ«¸~° ´ =OH©Å∞, Ǩ~å=m ´ ~°Hõ~°HÍÅ =Ú`åºÅ Ǩ~°=ÚÅ∞, *Ïf ´ *Ïl,
ѨOHõ[ ´ Ѩ^‡Œ =ÚÅ`ÀQÆ∂_ç#, "≥[· Ü«∞Ou ´ ѨOK«~O° QÆ∞Å ^ŒO_»Å, ÅǨÏs ´ „Ѩ"åǨÏ~°∂Ѩ=Ú
Å~Ú#, ¢ÔQ·"ÕÜ«∞ÔH·ó ´ "≥∞_»™⁄=Ú‡Å`À (HõO>ˇ`À), ~ål`å ´ „ѨHÍtOK«∞#kÜ«Ú, g}Ï "Õ}∞
´ g}Ï "Õ}∞ ã¨fi~°∂Ѩ=∞~Ú#, q<À^Œ ´ q<À^Œ™ê^è#Œ =ÚÅKÕ`,« =∞O_ç`« ´ JÅOHõiOѨ|_ç#,
Hõ~å ´ KÕ`«∞Å∞ QÆÅkÜ«Ú, g~åã¨<Õ ´ g~åã¨#=Ú#O^Œ∞, ã¨Oã≤÷`å ´ L#flkÜ«Ú, z„^Œ∂Ñ‘....
ÉèÏ : JO|, JO^≥Å∞ QÍAÅ∞, ˆHÜ«¸~°=ÚÅ∞ Ǩ~°=ÚÅ∞, *ÏAÅ∞Ѩ^Œ‡=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞
ѨOK«~°OQÆ∞Å ^ŒO_»Å HÍOu „Ѩ"åǨÏ=Ú`À U~°Ê_ç# "≥∞_»™⁄=Ú‡Å#∞ ^èŒiOz# =∞Ǩ=∞Ç≤ÏàÏ
™œO^Œ~°ºxkè, =∂}˜Hõºg}Ï"Õ}∞=∞$^ŒOQÍk"å^Œºq<À^Œ=ÚÅ`À JO^ŒyOz# KÕ`«∞Å∞QÆÅ
ã¨Ow`«<å^Œ=¸iÎ, g~åã¨#ã≤÷`«∞~åÅ~Ú# ã¨fi`«O„`«g~°â◊H˜Î, z„^Œ∂Ѩ....
q : 1. HõOHõ}^èŒ~å ´ LO_®e, HõOHõ}^èŒs ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. HÍx Ѩ~°OѨ~°Ö’ '^èŒs— LO@∞#flk. U
|Ǩïà◊„QÆǨÏ}O`À<À ã¨~åÌe.
2. ¢ÔQ·"ÕÜ«∞ ÔH·~ål`å - '"≥·~ål`å— ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. 'q~ål`å— ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok. HÍx Kè«O^Œã¨∞û
áÈ`«∞Ok. ¢ÔQ·"ÕÜ«∞OHõ#fl '¢ÔQ·"ÕÜ«∞Hõ— Ѩ^ŒO „Ѩã≤^Œú=Ú. ÃÑ·# Ǩ~°ã¨OYº Z‰õΩ¯"Õ L#flk QÆ#∞Hõ
''¢ÔQ·"ÕÜ«∞ÔH·ó—— J#@O ã¨||∞. â◊√^Œú=Ú. ã¨OkèÖ’ ã¨∞<åflÅ∞ Ö’Ñ≤™êÎ~Ú.
U
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 9

â’¡II JOÉÏ ~“„k}˜ Éèí„^ŒHÍo ÉèíQÆàÏ *ÏfiÖÏ=Úv "≥·+¨‚g

„|Ǩ‡}© „uѨÙ~åO`«H© ã¨∞~°ã¨f ^ÕnѨº=∂<À[˚fiÖÏ I
Kå=ÚO_® „t`«~°HõΔ(HΔÍ)áÈ+¨[#h ^•HΔÍÜ«∞}© =Å¡g
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 4
„Ѩ : JOÉÏ ´ J=∞‡, ~“„k}˜ ´ ~°∞„^Œâ◊H˜Î, Éèí„^ŒHÍo ´ Éèí„^Œ=∞~Ú# HÍo (~“„^ŒHÍoHÍ^Œ∞)
|QÆàÏ ´ |QÆàÏ=Úd J#∞ =∞Ǩq^•ºâ◊H˜Î, *ÏfiÖÏ=Úd ´ *ÏfiÖÏ=Úd, "≥·+¨‚q ´ q+¨μ‚â◊H˜Î,
„|Ǩ‡}˜ ´ „ÉÏÇ≤χ, „uѨÙ~åO`«H© ´ „uѨÙ~åÅ#∞ JO`«=ÚKÕã≤# ѨÙ~°Ç¨Ï~°∞xâ◊H˜Î, ã¨∞~°ã¨f ´
^Õ=¢ãÅΑ KÕ`,« ^ÕnѨº=∂<å ´ h~å[#ÅKÕ`« ÖË^•, "åi™êǨÏK«~º° =ÚKÕ`« ÉÏQÍ "≥eyáÈ=ÙK«∞#flk,
(^•ã‘Éèí∂`«ã¨=∞ã¨Î^Õ==x`åO-ÖÏQÍ) , L[˚fiÖÏ ´ Hõ#∞Hõ [fieOK«∞#k, Kå=ÚO_® ´
K«O_»=ÚO_®ã¨∞~°∞Å#∞ K«OÑ≤#kÜ«Ú, „t`« ´ P„t`«∞Å#∞, ~°HõΔ ´ ~°H˜ΔOK«∞#\˜ì, áÈ+¨ ´
áÈ+≤OK«∞#\˜ì, [#h ´ `«e¡Ü«Ú, ^•HΔÍÜ«∞}© ´ ^ŒHõΔ„Ñ¨*ÏѨu ‰õÄ`«∞~°~Ú# ã¨f^ÕqÜ«Ú, =Å¡g
´ QÀÑ≤Hõ J~Ú# ~å^èŒÜ«Ú P"≥∞ÜÕ∞., z„^Œ∂Ñ‘....
ÉèÏ : J=∞‡ ~“„^Œâ◊H˜Î ~°∞„^•}˜ Éèí„^ŒHÍo, *ÏfiÖÏ=Úd, "≥·+¨‚gâ◊H˜Î, „ÉÏÇ≤χ, „uѨÙ~åO`«‰õΩ~åÅ∞,
ã¨∞~°HÍO`«ÅKÕu Ǩ~°`«∞ÅKÕ`« "≥∞iã≤áÈ`«∞#fl `«e¡, K«O_»=ÚO_®ã¨∞~°∞Å#∞ K«OÑ≤#k.
P„t`«∞Å~Ú# "åix ~°HOΔ˜ z áÈ+≤OK«∞#k. ^ŒH„Δõ Ѩ*ÏѨu ѨلuHõ, QÀÑ≤HÍ^Õ=`« J~Ú# ~å^èÜ Œ Ú«
P"≥∞ÜÕ∞.
q : 1. ~“„k}˜ |^Œ∞Å∞ ~°∞„^•}˜, ~“„k LO_®e HÍx Kè«O^Œã¨∞û ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. HÍx ~“„k}˜
'~“„^Œ=ÚQÆÅk— J#∞ J~°÷=Ú# ™ê^èŒ∞=Ù HÍ"åe. J~Ú<å ~“„k}©, Éèí„^ŒHÍm - Jx LO_®e
KèO« ^Œã∞¨ û ‰õΩ^Œ~^° ∞Œ . „Ѩ^=Œä ∞â’¡Hqõ âı+=¨ ÚÅÖ’ K≥ÑÊ≤ #@∞¡ ÉèÏqOKåe. ã¨∞~°#∞`å |^Œ∞Å∞ ã¨∞~°ãf¨
J#=K«∞Û.
2. „t`«~°HõΔáÈ+¨ ´ Wn ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. ~°HΔÍ LO_®e HÍx Kè«O^Œã¨∞û ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. „t`«~°HõΔ=∞~Ú#
áÈ+¨}QÆÅ `«e¡. J#QÍ ~°HõΔ} áÈ+¨}Å∞ KÕÜ«Ú`«e¡ Jx ã¨~åÌe.
3. Ѩšg ´ J#∞ áê~î°=Ú J~°÷~°Ç≤Ï`«O. =Å¡g ´ J#QÍ QÀÑ≤Hõ =ÚYºQÀÑ≤Hõ J~Ú#
~åã¨<å~ÚHõ ~å^èŒ JxK≥ѨÊ=K«∞Û#∞. D â’¡Hõ=ÚÅ∞ „|Ǩ‡kâ◊‰õΩÎÅ =~°‚# L#flkQÆ^•! ÖË^•,
^•HΔÍÜ«∞}˜ - ã¨f^Õq. P"≥∞ zQÆ∞iOz#@∞¡ ѨÙ\˜ì# áê~°fiu.
U
10 J+¨ìHõ^Œfi~¸
â’¡II JOÉÏ â◊¥Å^èŒ#∞ó‰õΩâßO‰õΩâ◊^èŒ~å(s) Jˆ~úO^Œ∞aOÉÏ^èŒ~å(s)
"å~åÇ‘Ï =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí„Ѩâ◊=∞h "å}©~°=∂¿ãq`å I
=∂ÖϺ^•ºã¨∞~°=¸Hõ^≥·`«º^Œ=∞h =∂¿ÇÏâ◊fis JOaHÍ
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 5
„Ѩ : JOÉÏ ´ J=∞‡, â◊¥Å ´ â◊¥Å=Ú, ^èŒ#∞ó ´ ^èŒ#∞ã¨∞û, ‰õΩâ◊ ´ ^Œ~°ƒù, JO‰õΩâ◊ ´
JO‰õΩâ◊=Ú#∞, ^èŒs ´ ^èŒiOK«∞#kÜ«Ú, Jˆ~úO^Œ∞aO| ´ J~°úK«O„^ŒaO|=Ú=Öˇ#∞#fl, J^èŒ~å
´ „H˜OkÃÑ^Œq HõÅk, "å~åÇ‘Ï ´ =~åǨÏ=ÚYâ◊H˜ÎÜ«Ú, =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí ´ =∞^èŒ∞ÔH·@Éèí∞Å#∞,
„Ѩâ◊=∞h ´ J}z# q+¨μ‚â◊H˜ÎÜ«Ú, "å}©~°=∂ ´ ÅH©;ã¨~°ã¨fi`«∞ÅKÕ`«, ¿ãq`å ´
¿ãqOѨ|_ç#kÜ«Ú, =∂ÖϺ^Œº ´ =∂e ã¨∞=∂e "≥Ú^ŒÅ∞QÍQÆÅ, Jã¨∞~° ´ ~åHõΔã¨∞Å#∞,
=¸Hõ^≥·`«º ´ =~åǨÏ~°∂Ѩ=Ú ^èŒiOz J~°∞˚# `«Ñ¨ã¨∞û#∞ J_»∞¤H˘x# =¸HÍã¨∞~°∞x, ^Œ=∞h
´ J}z#, =∂¿ÇÏâ◊fis ´ =∞¿ÇÏâ◊fi~°â◊H˜ÎÜ«Ú, JOaHÍ ´ áê~°fiuÜ«Ú, z„^Œ∂Ñ‘....
ÉèÏ : `«e¡, â◊¥Å=Ú, ^èŒ#∞ã¨∞û, ‰õΩâ◊=Ú, JO‰õΩâ◊=Ú ^èŒiOz#kÜ«Ú, J~°úK«O„^ŒaO|=Ú=Öˇ
H˘#Å∞ ^Õi# J^è~Œ À+¨=ª ÚQÆÅkÜ«Ú, "å~åÇ≤Ï J#|_»∞ ^ŒO_»<å^ä,Œ =∞^è∞Œ HÔ @
· Éè∞í Å#∞ K«OѨÙ@Ö’
q+¨μ‚=Ù#‰õΩ ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_ç# HÍo ÖË^• q+¨μ‚â◊H˜ÎÜ«Ú, ã¨Kå=∞~°~°=∂"å}©¿ãq`«∞~åÅ∞, =∂e
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ Jã¨∞~°∞Å#∞, =¸Hõ^`·≥ ∞« ºx J}z"Õã#≤ kÜ«Ú, J~Ú# =∞¿ÇÏâ◊fi~°âH◊ Θ J~Ú# JOaHõ,
z„^Œ∂Ñ≤....
q : 1. Jˆ~úO^Œ∞aOÉÏ^èŒs ´ J#QÍ Jˆ~úO^Œ∞aO|=Ú#∞ P-^èŒiOz#k - Jx K≥áêÊe.
L^Œ~ÚOK«∞ J~°úK«O„^ŒaO|=Ú=O\˜ J^èŒ~°=ÚQÆÅk - J#@O „H˘`«Î^Œ#=Ú.
2. =∞ÖÏ¡^•ºã¨∞~° - Jx áê~î°=Ú. HÍx =∞ÖÏ¡ã¨∞~°∞x q+¨Ü«∞=Ú Hõ#|_»ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ '=∂e—
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ Jã¨∞~°∞Å#∞ K«OÑ≤# â◊H˜ÎQÍ ã¨=~°}.
U
â’¡II JOÉÏ ã¨$+≤ìq<åâ◊áêÅ#Hõs J~åº}˜(}©) ã¨Oâ’aè`å
QÍÜ«∞„f „Ѩ}"åHõΔ~å=∞$`«ã¨~°óѨÓ~å‚#∞ã¨OnèHõ$`å I
FOHÍs q#∞`å ã¨∞~åiÛ`«Ñ¨^• L^ŒÌO_»^≥·`åºÑ¨Ç¨
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 6
„Ѩ : JOÉÏ ´ `«e¡, ã¨$+≤ìq<åâ◊áêÅ# ´ ã¨$+≤ìã≤÷u„ѨÅÜ«∞=ÚÅ#∞, Hõs ´ KÕÜ«Ú#k. J~åº}©
´ ™êfiq∞x, ã¨Oâ’aè`å ´ „ѨHÍtOz#k, QÍÜ«∞„f ´ QÍÜ«∞„fÎ^qÕ , „Ѩ}"åHõ~Δ ° ´ FOHÍ~°=∞#∞,
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 11

J=∞$`«ã¨~°ó ´ J=∞$`«ã¨~°ã¨∞û`À, ѨÓ~°‚ ´ ã¨OѨÓ~°‚=ÚQÍ, J#∞ã¨OnèHõ$`å ´ J#∞ã¨O^è•#=Ú

KÕÜ«∞|_ç#kÜ«Ú, FOHÍs ´ FOHÍ~°ã¨fi~°∂ѨÙ~åÅ∞QÍ, q#∞`å ´ H©iÎOѨ|_ç#kÜ«Ú, ã¨∞~° ´
^Õ=`«ÅKÕ`«, JiÛ`« ´ ѨÓlOѨ|_ç#, Ѩ^• ´ K«~°}=ÚÅ∞QÆÅkÜ«Ú, L^ŒÌO_» ´
=∞Ǩg~°∞Å~Ú#, ^≥·`«º ´ ~åHõΔã¨∞Å#∞, JѨǨ ´ `˘ÅyOK«∞#kÜ«Ú, z„^Œ∂Ñ‘...
ÉèÏ : `«e¡, ã¨$+≤ìã≤÷u„Ѩà◊Ü«∞HÍ~°‰õΩ~åÅ∞. „ѨѨOK«™êfiq∞x, (J~°ºó ´ ™êfiq∞), QÍÜ«∞„u, „Ѩ}=
ã¨∞^è•ã¨~°ã¨∞û`À ѨÓ~å‚#∞ã¨O^è•#=Ú KÕÜ«∞|_ç#kÜ«Ú, FOHÍ~°ã¨fi~°∂ѨÙ~åÅ∞, ^Õ=`åѨÓl`«
K«~°}=ÚÅ∞ QÆÅk, „ѨK«O_»^≥·`«ºã¨OǨi}˜ z„^Œ∂Ñ‘...
q : 1. 'J~åº}©— Jx Ѩ^Œ=Ú. 'J~°º— J#QÍ ™êfiq∞ Jx J~°÷=Ú. 'JÜ«∞º— J#∞
`≥Å∞QÆ∞Ѩ^Œ=Ú#‰õΩ Wk =¸ÅHõO. P~°º Ѩ^Œ=Ú "Õ~°∞. J~°º Ѩ^Œ=Ú "Õ~°∞. 'P~店
J#QÍ áê~°fiu. P~åº}˜ ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ J~åº}© ´ J~åº}˜ J<åfl~°∞. ''J~°ºHõΔ„uÜ«∂ÉèϺO
"å ™êfiˆ~÷—— J~åº, J~åº}© ´ Ü«∞[=∂#∞~åÅ∞, ™êfiq∞x.
2. J=∞$`«~°ã¨ó ѨÓ~å‚ - ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. ~°Ãã·ó ѨÓ~å‚ J<åe. JO`«Hõ#fl 'ã¨~°ó— =∞Ozk.
FOHÍs ´ H©¡OHÍs (Åã¨<å) ÖÏQÍ.
U
â’¡II JOÉÏ âßâ◊fiu HÍ(P)QÆ=∂kq#∞`å P~åº =∞Ǩ^Õ=`å
Ü«∂ „|Ǩ‡kÑ≤Ñ≤bHÍO`«[#h Ü«∂ "≥· [QÆ<À‡Ç≤Ïh I
Ü«∂ ѨOK«„Ѩ}"å kfiˆ~Ѷ¨[#h Ü«∂ z`«¯àÏ=∂eh
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 7
„Ѩ : JOÉÏ ´ =∂`«, âßâ◊fiu(f) ´ âßâ◊fi`«=∞~Ú#, PQÆ=∂k ´ "Õ^Œâߢ™êÎ^Œ∞ÅKÕ`«, q#∞`å
´ H©iÎOѨ|_ç#k, P~庴 áê~°fiu, =∞Ǩ^Õ=`å ´ Q˘Ñ¨Ê^Õ=`«, Ü«∂ ´ U `«e¡, „|Ǩ‡k ´
„|Ǩχ"≥Ú^ŒÅ∞, Ñ≤Ñ‘eHÍO`« ´ 'p=∞— J=kèQÍQÆÅ, „ѨѨOK«=Ú#‰õΩ, [#h ´ `«e¡ J~Ú#^À,
Ü«∂"≥· ´ U `«e¡, [QÆ<À‡Ç≤Ïh ´ q+¨‚fi=`å~°=∞~Ú# "≥∂Ç≤ÏxÜ≥∂. Ü«∂ ´ Z=~°∞, ѨOK«„Ѩ}"å
´ S^Œ∞ „Ѩ}==ÚÅ∞QÆÅkÜ≥∂, kfiˆ~Ѷ[¨ #h ´ „Éè=í ∞~åOaHõÜ∂≥ , Ü«∂ ´ Z=~°∞, z`«¯àÏ=∂eh
´ *Ï˝#HõàÏ=∂eHõÜ≥∂ P"≥∞, z„^Œ∂Ñ‘....
ÉèÏ : JO|, P^ŒºO`«~°Ç≤Ï`«∞~åÅ∞, "Õ^Œâߢ™êÎkH©iÎ`«∞~åÅ∞, P~°º, =∞Ǩ^Õ=`«, Hõ#∞Hõ<Õ „|Ǩ‡k
Ñ≤Ñ‘eHÍO`«=ÚQÍ ã¨~°fi„ѨѨOK«=Ú#‰õΩ [#x, [QÆ<À‡Ç≤Ïh^Õq, ''SOH©¡O™œó NO„Ç‘ÏO—— J#∞
ѨOK«„Ѩ}==ÚÅ∞ QÆÅk, kfiˆ~Ѷ¨[#h J#QÍ „Éèí=∞~åOaHõ, J#QÍ „Éèí=∞~°∞Å~Ú# r=ÙʼnõΩ
12 J+¨ìHõ^Œfi~¸
=∂`«, *Ï˝#HõàÏã¨=¸Ç¨Ï~°∂Ѩ J#QÍ =∞u „Ѩ*Ï˝, 㨇 $u "≥ÚII z`«¯à◊Å∞ P"≥∞ JOâ◊ÖË.
P"≥∞ÜÕ∞ z„^Œ∂Ñ≤...
q : 1.âßâ◊fif - HÍx 'âßâ◊fiu— Jx L#flk qã¨Okè. HÍ~°}q∞O`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê#^Õ. ÖË^•,
âßâ◊fiuHÍQÆ=∂k J#=K«∞Û#∞. JÖÏQÆ~Ú`Õ âßâ◊fiuHÍ - PQÆ=∂k, Jx J~°=÷ Ú qã¨Okè^À+¨=Ú
QÆ∂_® `˘ÅQÆ∞#∞. ѨOK«„Ѩ}"åkˆ~Ѷ¨[#h- J#∞áê~î°O J~°÷~°Ç≤Ï`«O. Hõ#∞Hõ 'kfi— Jx ã¨=~°}.
U
â’¡II JOÉÏ áêe`«ÉèíHõÎ~ål~°xâ◊O JOÉÏ+¨ìHõO Ü«∞ó Ѩˆ~î-
^ŒOÉÏÖ’HõHõ\ÏHõΔgHõΔHõe`å Sâ◊fi~°º=∞"åºÇ¨Ï`«"£∞ I
JOÉÏáê=#=∞O„`«~å[Ѩ~î°<å^ŒO`Õ K« "≥∂HõΔ„Ñ¨^•
z„^Œ∂Ñ‘ Ѩ~°^Õ=`å ÉèíQÆ=f N~å[~å*Ëâ◊fis II 8
„Ѩ : JOÉÏ ´ N=∂`«, áêe`« ´ áêeOѨ|_ç#, ÉèíHõÎ~åló ´ ÉèíHõÎã¨=¸Ç¨Ï=Ú QÆÅk, Ü«∞ó ´
Z=_»∞, Jxâ◊"£∞ ´ x`«º=Ú, JOÉÏ+¨ìHõ"£∞ ´ D ~å[~å*Ëâ◊fi~°º+¨ìHõ=Ú#∞, Ѩˆ~î`ü ´ K«^Œ∞=Ù<À,
"åxH˜, JOÉÏÖ’Hõ ´ `«e¡K«∂ѨÙÅ∞QÍ#∞#fl, Hõ\ÏHõΔgHõΔ ´ Hõ\ÏHõΔ gHõΔ}=ÚÅ`À, Hõe`å ´
‰õÄ_ç#^≥·, P `«e¡, J"åºÇ¨Ï`«"£∞ ´ JHõΔ`«=∞~Ú#, Sâ◊fi~°º"£∞ ´ Sâ◊fi~°º=Ú#∞ WK«∞Û#∞.
JOÉÏ ´ P `«eÜ ¡ Ú≥ Hõ¯, áê=# ´ Ѩq„`«=∞~Ú#, =∞O„`«~å[ ´ ѨOK«^jŒ /ëÈ_»j=∞O„`«=Ú#∞,
Ѩ~î°<å`ü ´ K«^Œ∞=Ù@ =Å#, JO`Õ ´ z=~°‰õΩ, "≥∂HõΔ„Ñ¨^• K« ´ "≥∂HõΔ=Ú#∞#∞fl WK«∞Û#∞.
P"≥∞ÜÕ∞ z„^Œ∂Ñ‘...
ÉèÏ : JO| ÉèíHõÎáêÅ#|^ŒúHõOHõ}, JO^Œ∞=Å# D JOÉÏ+¨ìHõ=Ú#∞ K«kq# "åix P"≥∞
''`«e¡K«∂ѨÙÅ∞——QÆÅ Hõ\ÏHõΔ=ÚÅ`À Sâ◊fi~°º=Ú#∞ „Ѩ™êkOK«∞#∞. áê=#=∞~Ú# JOÉÏ
=∞O„`«=∞~Ú# ѨOK«^Œj, ëÈ_»j, ~å[~å*Ëâ◊fis, ™œÉèÏQƺq^Õºâ◊fis, Åe`åã¨Ç¨Ï„ã¨<å=∂k
=∞O„`«=ÚÅ#∞ ѨiîOz# Éèí‰õΩÎ#‰õΩ z=~°‰õΩ "≥∂HõΔ=Ú#∞ QÆ∂_® WK«∞Û#∞. P"≥∞ÜÕ∞ z„^Œ∂Ñ‘...
U

Nó
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 13

Nó
NJ#flѨÓ~å‚+Hì̈ "
õ ∞£
U
â’II x`åº#O^ŒHõs =~åÉèíÜ«∞Hõs(~å) ™œO^Œ~°º~°`åflHõs(~å)
x~°∂ú`ådÅѶ¨∞’~°áêѨxHõ~å „Ñ¨`«ºHõΔ=∂¿ÇÏâ◊fis I
„áêÖËÜ«∂K«Å=Oâ◊áê=#Hõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 1
â’¡II <å<å~°`«flqz„`«Éèí∂+¨}Hõ~å ¿ÇÏ=∂O|~å_»O|~å
=ÚHÍÎǨ~°q_»O|=∂#qÅã¨^ŒfiHΔÀ[‰õΩOÉèÏO`«~å I
HÍj‡~åQÆ~°∞"åã≤`åOQÆ~°∞z~å HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 2
â’¡II Ü≥∂QÍ#O^ŒHõs iѨÙHõΔÜ«∞Hõs ^èŒÔ~·‡HõxëêªHõs
K«O„^•~å¯Å#ÉèÏã¨=∂#ÅǨÏs ¢`≥·Ö’Hõº~°HΔÍHõs I
ã¨Ô~·fiâ◊fi~°ºHõs `«Ñ¨óѶ¨ÅHõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 3
â’¡II ÔH·ÖÏ™êK«ÅHõO^Œ~åÅÜ«∞K«s Q“s L=∂ âßOHõs
H“=∂s xQÆ=∂~°÷QÀK«~°~°≠s FOHÍ~°c*ÏHõΔs(~å) I
"≥∂HõΔ^•fi~°Hõ"å@áê@#Hõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 4
â’¡II ^Œ$âߺ^Œ$â◊ºqÉèí∂uáêÅ#Hõs „|Ǩ‡O_»ÉèÏO_À^Œs
bÖÏ<å@Hõã¨∂„`«MËÅ#Hõs q*Ï˝#náêO‰õΩ~å(s) I
Nqâıfiâ◊=∞#ó„Ѩ"≥∂^Œ#Hõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 5
â’¡II PkHΔÍO`«ã¨=∞ã¨Î=~°‚xHõ~å â◊OÉèí∞„Ñ≤Ü«∂ âßOHõs
HÍj‡s „uѨو~â◊fis „u#Ü«∞h qâıfiâ◊fis N^èŒs I
ã¨fi~°æ^•fi~°Hõ"å@áê@#Hõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 6
14 J+¨ìHõ^Œfi~¸
â’¡II Lsfi ã¨~°fi[ÜÕ∞â◊fis [Ü«∞Hõs =∂`å Hõ$áê™êQÆs(~å)
<ås hÅã¨=∂#‰õΩO`«Å^èŒ~å x`åº#fl^•<Õâ◊fis I
™êHΔÍ<À‡HõΔHõs ã¨^• â◊√ÉèíHõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 7
â’¡II ^Õg ã¨~°fiqz„`«~°`«flYz`å ^•HΔÍÜ«∞}© ã¨∞O^Œs
"å=∞™êfi^Œ∞ѨÜ≥∂^è°~å „Ñ≤Ü«∞Hõs ™œÉèÏQƺ=∂¿ÇÏâ◊fis I
ÉèíHÍÎcè+¨ìHõs =~å â◊√ÉèíHõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 8
â’¡II K«O„^•~å¯#ÅHÀ\˜HÀ\˜ã¨^Œ$j K«O„^•Oâ◊√aOÉÏ^èŒs
K«O„^•~å¯yflã¨=∂#‰õΩO_»Å^èŒ~å K«O„^•~°¯=ˆ~‚(Ç‘Ï)â◊fis I
=∂ÖÏѨÙã¨ÎHõáêâ◊HÍO‰õΩâ◊^èŒ~å HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 9
â’¡II ‰õΔΩ„^Œ(HõΔ„`«)„`å}Hõs =∞ǨÉèíÜ«∞ǨÏs =∂`å Hõ$áê™êQÆs
™êHΔÍ<À‡HõΔHõs ã¨^• â◊√ÉèíHõs qâıfiâ◊fis N^èŒs I
^ŒHΔÍ„HõO^ŒHõs x~å=∞Ü«∞Hõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 10
â’¡II J#flѨӈ~‚! ã¨^•Ñ¨Óˆ~‚! â◊OHõ~°„áê}=Å¡ÉèË! I
*Ï˝#"≥·~åQƺã≤^Œúº~°÷O aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï K« áê~°fiu! II 11
â’¡II =∂`å K« áê~°fif ^Õg Ñ≤`å ^Õ"À =∞¿ÇÏâ◊fi~°ó I
ÉÏO^èŒ"åó t=ÉèíHÍÎâ◊Û ã¨fi^Õâ’ Éèí∞=#„`«Ü«∞"£∞ II 12
U

Nó
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 15

Nó
NJ#flѨÓ~å‚+Hì̈ "
õ ∞£
U
â’II x`åº#O^ŒHõs =~åÉèíÜ«∞Hõs(~å) ™œO^Œ~°º~°`åflHõs(~å)
x~°∂ú`ådÅѶ¨∞’~°áêѨxHõ~å „Ñ¨`«ºHõΔ=∂¿ÇÏâ◊fis I
„áêÖËÜ«∂K«Å=Oâ◊áê=#Hõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 1
„ѨuѨ^•~°÷=Ú : x`åº#O^ŒHõs ´ x`«º=∞~Ú# P#O^Œ=Ú#∞ HõeyOK«∞#k, =~åÉèíÜ«∞Hõs ´
=~åÉèíÜ«∞=ÚÅ#∞ HõeyOK«∞#k, ™œO^Œ~°º ´ ™œO^Œ~°º=Ú#‰õΩ, ~°`åflHõs ´ ã¨=Ú„^Œ=Ú
=O\˜k, x~°∂ú`« ´ u~°ã¨¯iOѨ|_ç#, JdÅ ´ ã¨=∞ã¨Î=∞~Ú#, Ѷ¨∞’~° ´ Ѷ¨∞’~°=∞~Ú#,
áêѨxHõ~å ´ áêѨã¨=¸Ç¨Ï=ÚQÆÅk, „Ѩ`«ºHõΔ ´ „Ѩ`«ºHõΔ=∞~Ú#, =∂¿ÇÏâ◊fis ´ =∞¿ÇÏâ◊fi~°
â◊H˜Î ~°∂Ѩ=∞~Ú# „ѨHõ$u, „áêÖËÜ«∂K«Å ´ Ç≤Ï=∂„kÜ≥ÚHõ¯, =Oâ◊ ´ =Oâ◊=Ú#‰õΩ, áê=#Hõs
´ Ѩq„`«Hõ~°}=∞~Ú#k, HÍjѨÙ~° ´ "å~°}Ïã‘ѨÙ~°=Ú#‰õΩ, Jnèâ◊fis ´ JkèѨuflÜ«Ú, Hõ$áê
´ ^ŒÜ«∞`À, ^ŒÜ«∞<Õ,, J=ÅO|#Hõs ´ P^è•~°=ÚQÍ KÕÜ«Ú#k, =∂`å ´ `«e¡ J~Ú#k,
JQÆ∞, J#flѨӈ~‚â◊fis ´ J#flѨӈ~‚â◊fii J#|_»∞, (`«fi"£∞) ´ h=Ù, aèHΔÍ"£∞ ´ *Ï˝#aèHõΔ#∞,
^ÕÇ≤Ï ´ W=Ú‡.
ÉèÏ : J=∂‡ h=Ù x`«º=∞~Ú# P#O^Œ=ÚxK«∞Û^•#=Ù. =~°=ÚÅ#∞ JÉèíÜ«∞=ÚÅ#∞
WK«∞Û^•#=Ù. ™œO^Œ~°ºã¨=Ú„^Œ=Ú=Ù. ÖË^• ™œO^Œ~°º#kq. Ѷ¨∞’~°áêѨ=ÚÅ#∞, áêѨÙÅ#∞
áÈQ˘@∞ì#\˜ì, „ѨHõ$u~°∂Ѩ=ÚQÍ „Ѩ`«ºHõΔ=∞~Ú# =∞¿ÇÏâ◊fi~°â◊H˜Îq (^Õ"å`«‡ â◊H˜ÎO ã¨fiQÆ∞}ˇÿó
xQÆ∂_è®"£∞) Ç≤Ï=∞=O`«∞x =Oâ◊=Ú#∞ `«#[#‡`À Ѩq„`«Ñ~¨ z° # HÍj#QÆ~åkè~ål˝q. h Hõ$Ѩ#∞
J=ÅO|#=ÚQÍ KÕÜÚ« ^•#=Ù. =∂`å! J#flѨÓ~å‚! Dâ◊fis, <å‰õΩ *Ï˝#aèH#Δõ ∞ „Ѩ™êkOѨÙ=Ú.
Hõ$Ѩ`À J=ÅO|#=ÚxK«∞Û^•#=Ù.
q : 1. D â’¡Hõ=ÚÖ’ Jxfl ''s—— =zÛ#q. Hõ~°=∞#QÍ ''KÕ~Ú—— J~°÷=ÚÖ’ 's— ~å^Œ∞.
'KÕÜ«Ú#\˜ìk— J#∞ J~°÷=ÚÖ’ 's— =K«∞Û#∞. ÅÜ«∞^èŒ∞x =~°ã¨#∞|\˜ì, 's— J=ã¨~°=Ú. ~°`åflHõ~°
J#QÍ ã¨=Ú„^Œ=Ú. ^•xH˜ ¢ã‘ÎeOQÆ=Ú '~°`åflHõ~å— Jx ~å=Öˇ#∞. HÍx '~°`åflHõs— L#flk.
~°`åflHõ~°∞x ÉèÏ~°º J#∞ J~°÷=ÚÖ’ '#k— J#=K«∞Û#∞. ™œO^Œ~°º#k ™œO^Œ~°ºÅǨÏi Jx
J~°÷=Ú. â◊¥eh, J~åº}© =Öˇ - qâı+¨}=Úg∞^Œ<Õ V©+π
16 J+¨ìHõ^Œfi~¸
2. Ѷ¨∞’~°áê=#Hõs - áê~î°=Ú q~°∞^Œú=Ú. áêѨxHõ~å - ã¨~°~Ú#k. WHõ¯_» 's— ~å^Œ∞. XHõ
áê~î°=Ú WÖÏ L#flk QÆ∂_».
3. WO^Œ∞Ö’ Jxfl â’¡HÍÅÖ’ '`«fiO— (h=Ù) Ѩ^Œ=Ú#∞ J^蕺Ǩ~°=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞. JѨÙ_»∞
<å=∞=ÚÅxflÜ«Ú '`«fiO—‰õΩ qâı+¨}=∞=Ù`å~Ú.
U
â’¡II <å<å~°`«flqz„`«Éèí∂+¨}Hõ~å ¿ÇÏ=∂O|~å_»O|~å
=ÚHÍÎǨ~°q_»O|=∂#qÅã¨^ŒfiHΔÀ[‰õΩOÉèÏO`«~å I
HÍj‡~åQÆ~°∞"åã≤`åOQÆ~°∞z~å HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 2
„Ѩ : <å<å~°`fl« ´ qq^è~Œ `° fl« =ÚÅ=Å#, qz„`« ´ z„`«=~°=‚ ÚÅ~Ú#, Éè∂í +¨} ´ ™⁄=Ú‡Å∞QÆÅ,
Hõ~å ´ KÕ`«∞Å∞QÆÅk, ¿ÇÏ=∂O|~° ´ ã¨∞=~°‚=G=ÚÅ∞, P_»O|~å ´ P_»O|~°=ÚQÍ QÆÅk,
=ÚHÍÎǨ~° ´ =Ú`åºÅǨ~°=ÚÅ`À, q_»O|=∂# ´ J#∞HõiOK«∞K«∞, qÅã¨`ü ´ „ѨHÍtOK«∞
K«∞#fl, =HΔÀ[‰õΩOÉèí ´ ã¨Î#‰õΩOÉèí=ÚÅÜ≥ÚHõ¯, JO`«~å ´ =∞^茺ÉèÏQÆ=Ú QÆÅk, HÍj‡~° ´
‰õΩO‰õΩ=∞, JQÆ~°∞ ´ JQÆ~°∞ Ѩ^•~°÷=ÚÅKÕ`«, "åã≤`« ´ ã¨∞"åã¨# KÕÜ«∞|_ç#, JOQÆ ´
J=Ü«∞==ÚÅKÕ`«, ~°∞z~å ´ "≥Å∞QÆ∞b#∞#kÜ«Ú, HÍjѨÙ~ånèâ◊fis....
ÉèÏ : qq^èŒ~°`«fl=ÚÅ`À z„`«=~°‚=ÚÅ~Ú# ǨÏã¨ÎÉèí∂+¨}=ÚÅ∞ QÆÅk, |OQÍ~°∞ =¢ã¨Î=ÚÅ#∞
^èŒiOz P_»O|~°=ÚQÍ #∞#flk, =Ú`åºÅǨ~°=ÚÅ`À J#∞Hõ~°}QÍ `≥Å¡x ã¨fiK«Û=∞~Ú#
ã¨Î#=∞^茺ã‘=∞QÆÅk, ‰õΩO‰õΩ=∞ JQÆ~°∞ Hõã¨∂Îi=O\˜ ã¨∞"åã¨#„^Œ=º=ÚÅ`À â’aèOK«∞
J=Ü«∞==ÚÅ∞ QÆÅk. (`åO Ѩk‡hO) HÍjѨÙ~ånèâ◊fii J~Ú# h=Ù...
q : 1. WO^Œ∞Ö’ 's— ~å=@O =∞s q_»∂¤~°O. 'P— =ã¨∞ÎOk. JkQÆ∂_» ¢ã‘Î „Ѩ`«ºÜ«∞"Õ∞.
2. q_»O|=∂#qÅã¨`—ü - Q˘Ñ¨ÊѨ^OŒ HÍ^Œ∞. JO^Œ∞=Å# JO^Œ∞‰õΩ `«y#@∞¡ J~°=÷ Ú K≥Ñʨ =Åã≤
=zÛ#k. J#QÍ '`≥Å¡x— =HõΔã¨ûÅ=Ú. ÷ HÍx ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=∞~Ú`Õ 'Z~°∞Ѩٗ K≥áêÊe. ã¨∞"åã≤h-
=HõΔã¨ûÅ=Ú
÷ ‰õΩO‰õΩ=∞K«O^Œ#=ÚÅ∞ QÆÅkQÆ^•! ÃÑ·QÍ ^Õq ‰õΩ~°∞qO^Œ=~°‚. =∂}˜HõºHÍOu.
q=∞~å≈º~°∞}. ÖË^OŒ >Ë WK«Û@ 'ã¨~ã° fi¨ u— Jx ÉèÏqOK≥^=Œ Ú. ÖË^• =Ú`åºÅ=O\˜ ã¨#Î ºaO^Œ∞=ÙÅ∞
JO`«~°=∞O^Œ∞QÆÅ ã¨Î#‰õΩOÉèí=u Jx `«e¡QÍ K≥ѨÊ=K«∞Û.
U
â’¡II Ü≥∂QÍ#O^ŒHõs iѨÙHõΔÜ«∞Hõs ^èŒÔ~·‡HõxëêªHõs
K«O„^•~å¯Å#ÉèÏã¨=∂#ÅǨÏs ¢`≥·Ö’Hõº~°HΔÍHõs I
ã¨Ô~·fiâ◊fi~°ºHõs `«Ñ¨óѶ¨ÅHõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 3
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 17

„Ѩ : Ü≥∂QÍ#O^Œ ´ Ü≥∂QÆ=Ú#∞, Ü≥∂QÍ#O^Œ=Ú#∞, Hõs ´ HõeyOK«∞#k (‰õΩO_»ex), iѨÙ

´ â◊„`«∞=ÙÅ#∞, HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞Å#∞, HõΔÜ«∞Hõs ´ HõΔÜ«∞=Ú KÕÜ«Ú#k, ^èŒ~°‡ ´ ^èŒ~°‡=Ú#O^Œ∞,
UHõxëêª ´ ˆH=Åx+¨ª#∞, Hõs ´ HõeyOK«∞#k, K«O„^•~å¯#Å ´ K«O„^Œã¨∂~åºQÆ∞flÅÜ«∞O^Œ∞,
ÉèÏã¨=∂# ´ „ѨHÍtOK«∞K«∞#fl, ÅǨÏs ´ HÍOu„Ѩ"åǨÏ=∞~Ú#k, ¢`≥·Ö’Hõº ´ (J\˜ì HÍOu
ÅǨÏiKÕ) =ÚÖ’¡H=õ ÚÅ#∞, ~°HÍΔ Hõs ´ ~°HOΔ˜ K«∞#k, ã¨~fi° ´ ã¨=∞ã¨=Î ∞~Ú#, Sâ◊fi~°º ´ q^•ºã¨OѨ`ü
"≥Ú^ŒÅQÆ∞ Sâ◊fi~°º=ÚÅ#∞, Hõs ´ HõeyOK«∞#k, `«Ñ¨óѶ¨Å ´ `«Ñ¨óѶ¨e`«=ÚÅ#∞, Hõs ´
HõeyOK«∞#kÜ«Ú J~Ú#, HÍjѨÙ~å...
ÉèÏ : Ü≥∂QÆ=Ú#∞ Ü≥∂QÍ#O^Œ=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkOK«∞#k, â◊„`«∞, JO`«â◊≈„`«∞HõΔÜ«∞=ÚKÕÜ«Ú#k,
ˆH=Å^èŒ~°‡=Ú#O^Õ Pã¨H˜Îx =~°=ÚQÍ hÜ«∞QÆÅk, K«O„^•yflã¨∂~°∞ºÅ `Õ*’~°∂Ѩ=∞~Ú#k,
J\˜ì `Õ*’ÅǨÏi`À =ÚÖ’¡Hõ=ÚÅ#∞ HÍáê_»∞#k, ã¨=∞ã¨Îq^èŒ - Sâ◊fi~°º=ÚÅ#∞ WK«∞Û#k,
`«Ñ¨ã¨∞ûʼnõΩ Ñ¶¨Å=Ú#∞ J#∞„QÆÇ≤ÏOK«∞#k, HÍjѨÙ~°ã¨„=∂l˝....
q : 1. K«O„^Œã¨∂~åºyfl `Õ[=ÚÅ∞ ^Õg`Õ[=ÚÖË. - `«`ÕÎ*’qkú=∂=∞Hõ"£∞ - w`«.
''`«ã¨ºÉèÏ™êã¨~°fiq∞^ŒO qÉèÏu - „â◊√u.
2. Ü≥∂QÍ#O^Œ=Ú ‰õΩO_»eh ~°∂Ѩ=∞~Ú# Ѩ~°^Õ=`«=Å#<Õ ™ê^茺=Ú.
3. `«Ñ¨óѶ¨ÅHõs - '"≥·~ÀK«hO Hõ~°‡Ñ¶¨ÖË+¨μ AëêìO——
U
â’¡II ÔH·ÖÏ™êK«ÅHõO^Œ~åÅÜ«∞K«s Q“s L=∂ âßOHõs
H“=∂s xQÆ=∂~°÷QÀK«~°~°≠s FOHÍ~°c*ÏHõΔs(~å) I
"≥∂HõΔ^•fi~°Hõ"å@áê@#Hõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 4
„Ѩ : HÔ Ö· Ï™êK«Å ´ HÔ Ö· Ïã¨Ñ~¨ fi° `«=ÚÜ≥ÚHõ¯, HõO^Œ~å ´ QÆ∞Ç¨Ï J#∞, PÅÜ«∞ ´ PÅÜ«∞=Ú#O^Œ∞,
K«s ´ K«iOK«∞#k, Q“s ´ ѨK«Ûxk, L=∂ ´ ^Õg„Ѩ}=~°∂Ѩ=∞~Ú#k, `«e¡=^ŒÌ#fl#∞
(L{=∂) `«Ñ¨ã¨∞û KÕã≤ t=Ùx ™êkèOz#k, âßOHõs ´ â◊OHõ~° â◊H˜Î, H“=∂s ´ ‰õΩ=∂~°â◊H˜Î
J~Ú#k ÖË^• ÉÏÖÏâ◊H˜Î, xQÆ=∂~°÷ ´ "Õ^•O`«=ÚÅ#∞, QÀK«~°Hõ(~°≠)s ´ QÀK«iOK«∞#@∞¡
KÕÜ«Ú „Ѩ"åǨÏ=Ú, FOHÍ~°c*Ï ´ FOHÍ~°c[ã¨fi~°∂Ѩ=∞~Ú#k ÖË^• FOHÍ~°=Ú#‰õΩ
c[=∞~Ú#k, JHõΔs ´ JHõΔ~°∞#‰õΩ Ñ¨ufl J~Ú#k, "≥∂HõΔ^•fi~° ´ =ÚH˜Î^•fi~°=∞~Ú#
„|Ǩχ~°O„^èŒ=ÚÜ≥ÚHõ¯, Hõ"å@ ´ `«Å∞Ѩ~Ú# =¸ÖÏ^è•~°=Ú#∞, áê@#Hõs ´ ÉèËkOK«∞#\˜ìk,
HÍjѨÙ~ånèâ◊fis...
ÉèÏ : HÔ Ö· Ïã¨Ñ~¨ fi° `«=ÚÜ≥ÚHõ¯ QÆ∞ǨÅÜ«∞=Ú# ã¨OK«iOK«∞#k, Q“i, L=∂, â◊OHõ~â° H◊ ,Î̃ ‰õΩ=∂~°
18 J+¨ìHõ^Œfi~¸
â◊H˜Î ^Õ=¿ã#, N=e¡, ÉÏÅ, "Õ^•O`å~°÷=Ú#∞ QÀK«~°=Ú KÕÜ«Ú#\˜ìk, FOHÍ~°=Ú#ˆH c["≥∞ÿ#
<å^Œâ◊H˜Î, JHõΔ~°∞_»~Ú# Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#‰õΩ =∞Ç≤Ï+≤ ´ Ѩ~°„|Ǩχ=∞Ç≤Ï+≤, `«∞sÜ«∞, =ÚH˜Î^•fi~°
Hõ"å@=Ú#∞ `≥~°K«∞#\˜ì `åà◊ѨÙK≥q, J~Ú# HÍjѨÙ~ånèâ◊fii...
q : 1. D â’¡Hõ=Ú Z‰õΩ¯=QÍ ‰õΩO_»eh â◊H˜Î qÖÏã¨=Ú#‰õΩ K≥OkÜ«Ú#flk. Q“s ´
Ñ‘`åÉèÏã¨fi`«º}∂Ѩ=∂. ÔH·ÖÏã¨=Ú ´ "≥#∞fl|^ŒÌ ^•x QÆ∞Ç¨Ï ã¨∞+¨μ=∂flHÍâ◊=Ú. JO^Œ∞Ö’
K«iOK«∞#k, xQÆ=∂~°÷=Ú ´ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú, QÀK«~°~°≠s ´ PÜ«∞#ÜÕ∞ ÅHõΔº=ÚQÍ „Ѩ=Ç≤ÏOK«∞
<å^Œ~°≠i., FOHÍ~°c*Ï ´ Hõ#∞Hõ<Õ FOHÍ~° ~°∂Ѩ (J-L-=∞) „uq^èŒ=~°‚=ÚʼnõΩ c[=∞~Ú#
<å^ŒâH◊ .Θ "≥∂Hõ^Δ •fi~° ´ =ÚH˜^Î •fi~°=Ú =¸ÖÏ^è•~°=Ú. ^•xx ^Õ==∂~°=æ ∞<≥^~Œ ∞° . P ^•fi~°=Ú#∞
`«Å`À P=iOz ‰õΩO_»ex x„kOK«∞#∞. Ü≥∂QÆâ◊H˜Î`À, |Ǩï[<å‡i˚`«Ñ¨Ù}º=Ú`À P"≥∞
x„^ŒÖËz#<Õ "≥∂HõΔ=Ú ã≤kúOK«=K«∞Û#∞. =ÚH˜Î^•fi~°=Ú `«Å∞ÊfÜ«∞QÆ^≥! Kå=ÚO_® [QÆ[˚#h
- áêѨܫ∂~å^茺.
2. HõO^Œ~åÅÜ«∞Hõs ´ J~°÷=Ú ÉÏQÆ∞O_»^Œ∞. HõO^Œ~°#∞ PÅÜ«∞=ÚQÍ KÕã≤#k. D ã¨=∂ã¨=Ú
ã¨=∞~°÷=ÚQÍ ÖË^Œ∞. Hõ#Hõ 'K«s— Jx ‰õÄ~°∞Û@ =∞Ozk.
3. xQÆ=∂~°Q÷ ÀK«~~° ≠° s - Wn JO`Õ. xQÆ=∂~°=÷ ∞~Ú# „|Ǩχ=Ú#∞ QÀK«~=° Ú#∞QÍ KÕÜÚ« #k
- WÖÏ~å^Œ∞. Hõ#∞Hõ ''QÀK«~°~°≠s—— Jx =∂~°∞Û@ =∞Ozk. xQÆ=∂~°÷=ÚQÀK«~°=ÚQÍ QÆÅ
„Ѩ"åǨÏ=Ú. ÃÑQ· Í D ''Hõs—— Ѩ^=Œ Ú KåÖÏ™ê~°∞¡ =zÛ#^Õ. ã¨∞+¨μ=∞fl#∞ ã¨~ã° fi¨ f#kQÍ K≥áêÊ~°∞
QÆ#∞Hõ ''~°≠s—— J#^ŒQÆ∞#∞.
4. FOHÍ~°c*ÏHõΔ~å - J#=Öˇ#∞. 's— ~å^Œ∞. Hõ#∞Hõ JHõΔs ´ JHõΔ~°ã¨ºÑ¨ffl - Jx JHõΔ~°
Ѩ~°„|Ǩχ=∞Ç≤Ï+≤QÍ K≥ѨÊ@O =∞Ozk. '<å^Œâ◊H˜Î— QÍ P"≥∞ FOHÍ~°=Ú#‰õΩ c[=Ú. =∞iÜ«Ú
„uÖ’Hõãfi¨ ~°∂Ѩ=∞~Ú# FOHÍ~°=Ú#‰õΩ P"≥∞ ã¨$+≤ãì u÷≤ ã¨OǨ~°<å~ÚHõQÍ, =∂Ü«∂â◊HQΘ Í c["Õ∞.
F"£∞-Ö’ =∞HÍ~°=Úg∞^Œ#∞#fl J~°ú=∂„`å~°∂Ѩ=∞~Ú# <å^Œâ◊H˜Î P"≥∞. ÃÑ·#∞Oz c[=Ú.
„H˜O^Œ#∞Oz Ѷ¨Å=Ú. Hõ#∞Hõ 's— J#=K«∞Û#∞.
5. Q“sǨïº=∂ ´ J#fl áê~î°O J#=ã¨~°=Ú. qã¨O^èŒ∞Å∞ Z@∂ L#flq. WHõ¯_» XHõ¯KÀ@
'Ç≤Ï— ÃÑ\˜ì qã¨Okèx `˘ÅyOK«@O J#=ã¨~°O. UHõѨ^Œ=ÚQÍ^Œ∞ Hõ#∞Hõ ã¨Okè x`«º=Ú HÍ^Œ∞.
''Q“s - L=∂—— J#@"Õ∞ ã¨i.
6. L=∂ - L- F áê~°fif, =∂ ´ `«Ñ¨ã¨∞û =^Œ∞Ì Jx "Õ∞#Hõ K≥Ñ≤Ê##∞ q#Hõ `«Ñ¨ã¨∞û
KÕã≤#^Œx P"≥∞‰õΩ ''L=∂—— Jx¿Ñ~°∞. =∞iÜ«Ú 'FO—#∞ q_»n¿ãÎ 'J{L{"£∞— WO^Œe 'J—#∞
z=~°‰õΩ "Õ¿ãÎ 'L=∂— JQÆ∞#∞. Wk ^Õg„Ѩ}==Ú.
U
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 19

â’¡II ^Œ$âߺ^Œ$â◊ºqÉèí∂uáêÅ#Hõs „|Ǩ‡O_»ÉèÏO_À^Œs

bÖÏ<å@Hõã¨∂„`«MËÅ#Hõs q*Ï˝#náêO‰õΩ~å(s) I
Nqâıfiâ◊=∞#ó„Ѩ"≥∂^Œ#Hõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 5
„Ѩ : ^Œ$â◊º ´ Hõ#|_Õ, J^Œ$â◊º ´ Hõ#|_»x, qÉèí∂u ´ ã≤^Œ∞úÅ#∞ "≥·Éèí==ÚÅ#∞, áêÅ#Hõs ´
áêeOK«∞#k, „|Ǩ‡O_» ´ „|Ǩ‡O_»=ÚʼnõΩ, ÉèÏO_» ´ ÉèÏO_®QÍ~°=∞~Ú#, L^Œs ´
L^Œ~°=ÚQÆÅk, bÖÏ<å@Hõ ´ qÖÏã¨~°∂Ѩ=∞~Ú# [QÆ<åfl@Hõ=Ú#‰õΩ, ã¨∂„`«MËÅ#Hõs ´
ã¨∂„`«^è•~°áê„`«QÍ „H©_»KÕÜ«Ú#k, q*Ï˝#náêO‰õΩ~å ´ |∞kú~°∂Ѩ=∞~Ú# JO‰õΩ~°nѨ=ÚÅ∞
QÆÅk, N qâıfiâ◊ ´ N qâıfiâ◊fi~°∞xÜ≥ÚHõ¯, =∞#ó ´ =∞#ã¨∞û#‰õΩ, „Ѩ"∂≥ ^Œ#Hõs ´ P#O^Œ=Ú#∞
HõeæOK«∞#k, HÍjѨÙ~å....
ÉèÏ : ^Œ$â◊º=∞~Ú# „ѨѨOK«qÉèí∂`«∞Å∞ Éèí∂q∞[Å`Õ[ã¨∞ûÅ∞, `Õ*’|#fl=ÚÅ∞, J^Œ$â◊º=∞~Ú#
J}˜=∂k qÉèí∂`«∞Å∞, PHÍâ◊"åÜ«∂fik Éèí∂`«=ÚÅ∞, g\˜x áêeOK«∞#k. „|Ǩ‡O_»=ÚʼnõΩ
ÉèÏO_®QÍ~°=∞~Ú# L^Œ~°=Ú HõÅk. bÖÏ~°∂Ѩ=∞~Ú# [QÆ<åfl@Hõ=Ú#‰õΩ ã¨∂„`«^è•i,
q*Ï˝#náêO‰õΩ~åxfi`«, HÍjqâıfiâ◊fi~°N=∞#‡Ç¨^Õ=Ùx JO`«~°OQÆ„Ñ≤Ü«∞, HÍj㨄=∂l˝....
q : 1. ã¨`ü-J#QÍ Jyfl, [ÅѨ$käg„`«Ü«∞=Ú. Jã¨`ü ÖË^• `«º`ü ´ J#QÍ PHÍâ◊"åÜ«Ú
^ŒfiÜ«∞=Ú. Jx XHõ J~°÷=Ú. J"Õ ^Œ$âߺ^Œ$â◊º qÉèí∂`«∞Å∞. WqQÍHõ J}˜=∂k ã≤^Œ∞úÅ∞, WOHÍ
q*Ï˝<åkã¨$+≤ì J^Œ$â◊ºqÉèí∂u. „ѨѨOK«=Ú#O^Œ∞ Hõ#|_Õk ^Œ$â◊ºqÉèí∂u. ^Õ"å^Œ∞Å∞
J^Œ$â◊ºqÉè∂í u. =∂#"å^Œ∞Å∞ ^Œ$â◊ºqÉè∂í u. ^Õ=`«Å∞, Jyfl "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ^Œ$âߺ^Œ$â◊º qÉè∂í `«∞Å∞.
=∞^躌 Ö’ Hõ#|_»∞#∞. `«~∞° "å`« J^Œ$â◊º =∞QÆ∞#∞. W\ì̃ ã¨=∞ãÎ̈„ѨH$õ u^Œ$â◊º=ÚÅ#∞ áêeOK«∞#k.
WO^Œ∞, 'áê=#Hõs— áê~î°=Ú Jã¨OQÆ`«=Ú. áê=#=Ú KÕÜ«∞@=∞#@O ‰õΩ^Œ~°x J~°÷=Ú.
2. „|Ǩ‡O_»ÉèÏO_»=ÚÅ∞ J#@O XHõ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú. P J~°÷=ÚÖ’ ã¨=∂ã¨=Ú ã¨iQÍ^Œ∞.
Hõ#∞Hõ „|Ǩ‡O_»=ÚʼnõΩ ÉèÏO_»=∞~Ú# L^Œ~°=Ú QÆÅk - ã¨iáÈ`«∞Ok - =∞O_À^Œs -
ÖÏQÍ - Hõ$â’^Œs ÖÏQÍ.
3. bÖÏ<å@Hõ WO^Œ∞ [QÆ<åfl@Hõ=∞x J~°÷O K≥ѨÊHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
4. q*Ï˝#náêO‰õΩ~å - P"≥∞ÜÕ∞ *Ï˝#nѨ=Ú. ÖË^• Dâ◊fi~°∞x q*Ï˝#nѨ=Ú - P"≥∞ #∞O_ç
|∞kú ÉèË^Œ~°∂Ѩ=ÚÅ~Ú# =∞#q*Ï˝#nѨ=ÚÅ∞ =zÛ#q. Hõ#∞Hõ P"≥∞ q*Ï˝#náêO‰õΩ~°=Ú
HÍ^Œ∞. q*Ï˝#nѨ=ÚÖË JO‰õΩ~°=ÚÅ∞QÍ QÆÅk. P JO‰õΩ~°=ÚÅ∞ =∞#|∞kú Éè^Ë =Œ ÚÖË. J O‰õΩs—
‰õΩ^Œ~°^Œ∞.
U
20 J+¨ìHõ^Œfi~¸
â’¡II PkHΔÍO`«ã¨=∞ã¨Î=~°‚xHõ~å â◊OÉèí∞„Ñ≤Ü«∂ âßOHõs
HÍj‡s „uѨو~â◊fis „u#Ü«∞h qâıfiâ◊fis N^èŒs I
ã¨fi~°æ^•fi~°Hõ"å@áê@#Hõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 6
„Ѩ : Pk ´ 'J— "≥Ú^ŒÅ∞QÍ, HΔÍO`« ´ HõΔHÍ~°=Ú J=kèQÍ #∞#fl, ã¨=∞ã¨Î=~°‚xHõ~å ´
ã¨=∞ã¨Î=~°‚ã¨=¸Ç¨Ïã¨fi~°∂Ѩ=∞~Ú#, <å^Œâ◊H˜Î, â◊|Ìâ◊H˜Î, "å„QÆ∂Ѩ, â◊OÉèí∞„Ñ≤Ü«∂ ´ ǨÏ~°„Ñ≤Ü«∞
J~Ú#k, âßOHõs ´ â◊OHõ~°â◊H˜Î, HÍj‡s ´ ÉèÏ~°`«^Õâ◊t~°™êû÷#=∞~Ú# HÍj‡~°Ñ‘~îåkèëêª#
(ã¨~°fi[˝Ñ‘~î°) ^Õ=`«, ÖË^• ‰õΩO‰õΩ=∞ã¨fi~°∂ѨÙ~åÅ∞. „uѨÙ~å ´ „uѨÙ~°ã¨=Ú^•Ü«∞~°∂Ѩ=∞~Ú#k,
Dâ◊fis ´ Dâ◊fi~°∞~åÅ∞, Dâ◊fi~°Ñ¨ufl, „u#Ü«∞<å(h) ´ =¸_»∞Hõ#∞flÅ∞QÆÅk („uѨÙ\˜x
#_»∞ѨÙ#k, „u#Ü«∞#∞x Ѩufl), qâıfiâ◊fis ´ qâıfiâ◊fi~°Ñ¨ufl, N^èŒs ´ N^èŒ~°∞_»∞ J#QÍ
q+¨^èŒ~°∞_»~Ú# t=Ùx Ѩufl, ÖË^•, N^èŒ~°∞_»∞, J#QÍ ÅH©;^èŒ~°∞_»~Ú# q+¨μ‚x ™È^Œi J#QÍ
<å~åÜ«∞}˜, ã¨fi~°æ^•fi~° ´ ã¨fi~°æ^•fi~°=ÚÜ≥ÚHõ¯, Hõ"å@ ´ `«Å∞ѨÙÅ#∞, áê@#Hõs ´ ÉèËkOK«QÆÅ
Hõ~°‡Ñ¶¨Å„Ѩ^•„u, HÍjѨÙ~ånèâ◊fis...
ÉèÏ : JHõΔ=∂Å J#QÍ ''J—— "≥Ú^ŒÅ∞ ''HõΔ—— =~°‰õΩ L#fl â◊|Ì~åtH˜ =¸Å=∞~Ú# <å^Œâ◊H˜Î,
K«„Hõ=ÚÅO^Œ∞ Ѩ~K° |« _ç# ''JO`«~å‡Å——QÆÅ ‰õΩO_»ehâ◊HΘ â◊OÉè∞í „Ñ≤Ü∞« , â◊OHõ~â° H◊ ,Θ HÍj‡~°^=Õ `«,
„uѨÙ~°, „uѨÙ~ˆ â◊fii, „uÖ’K«#, qâıfiâ◊fii, <å~åÜ«∞}˜, ã¨fi~°^æ •fi~°H"õ å@=ÚÅ#∞ ÉèkË Oz Ѩ~Ö° ’Hõ
ã¨∞Y=ÚÅ#∞ „Ѩ™êkOK«∞#k. HÍjѨÙ~°~ål˝....
q :1. WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ =ÚH˜^Î •fi~°H"õ å@áê@#Hõs - J<åfl~°∞. WѨÙ_»∞ 'ã¨fi~°^æ •fi~°...—— J<åfl~°∞.
ã¨fi~°æ=Ú Ü«∂QÍk Hõ~°‡Ñ¶¨Å=Ú. =ÚH˜Î *Ï˝#Ѷ¨Å=Ú. J=∞‡"å~°∞ Éè’QÆ"≥∂HõΔѶ¨Å„Ѩ^•. ''Hõ~°‡Ñ¶¨ÖË+¨μ
Aëêì, `«Ñ¨™ê [fiÅOf, Jyfl=~å‚ - Hõ^• Hõ#∞Hõ ã¨fi~°æ„Ѩ^ŒQÆ∂_®.
U
â’¡II Lsfi ã¨~°fi[ÜÕ∞â◊fis [Ü«∞Hõs =∂`å Hõ$áê™êQÆs(~å)
<ås hÅã¨=∂#‰õΩO`«Å^èŒ~å x`åº#fl^•<Õâ◊fis I
™êHΔÍ<À‡HõΔHõs ã¨^• â◊√ÉèíHõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 7
„Ѩ : Lsfi ´ Éèí∂=∂`«, Q˘Ñ¨Êk, ã¨~°fi[ÜÕ∞â◊fis´ ã¨~°fi[Ü«∞=ÚʼnõΩ Dâ◊fi~°∞~åÅ∞, [Ü«∞Hõs ´
[Ü«∞=ÚÅ∞ HõeyOK«∞#k, =∂`å ´ `«e¡, Hõ$áê™êQÆs ´ ^ŒÜ«∂ã¨=Ú„^Œ∞~åÅ∞/^ŒÜ«∂#k,
<ås ´ ¢ã‘Î=¸iÎ, hÅ ´ WO„^ŒhÅ=∞}∞Å`À, ã¨=∂# ´ áÈe#, ‰õΩO`«Å ^èŒ~å ´ "≥O„@∞HõÅ∞
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 21

HõÅk, x`åº#fl^•<å ´ x`«º=Ú J#fl^•#=Ú KÕÜ«Ú#k, Dâ◊fis ´ Dâ◊fi~°∞~åÅ∞, ™êHΔÍ`ü ´

<Õ~°∞QÍ, "≥∂HõΔHõs ´ =ÚH˜ÎxK«∞Û#k, ã¨^• ´ x`«º=Ú, â◊√ÉèíHõs ´ â◊√Éèí=ÚÅ∞ HõeyOK«∞#k,
HÍjѨÙ~ånèâ◊fis....
ÉèÏ : Éèí∂=∂`«, ã¨~°fi[Ü«∞=ÚʼnõΩ JkèѨu, [Ü«∞„Ѩ™êkx, =∂`«, Hõ$áêÅǨÏi, Ѩ~°=∞¢ã‘Î
ã¨fi~°∂Ѩ, hʼnõΩO`«Åã¨∞O^Œ~°∞~åÅ∞, x`«º=Ú J#fl^•#=ÚÅ∞ KÕÜ«Ú#k - Dâ◊fi~°∞~åÅ∞
ÖË^• x`åº#fl^•#=ÚʼnõΩ Dâ◊fi~°∞~åÅ∞, ã¨fiÜ«∞OQÍ "≥∂HõΔ=ÚhÜ«∞QÆÅ `«e¡, x`«º=Ú
â◊√ÉèíHõ~°∞~åÅ∞ HÍjѨÙ~ånèâ◊fii...
q : 1. [Ü«∂Ѩ[Ü«∂Å∞ ^≥·"ånè#=Ú - P ^≥·=O Ѩ~åâ◊H˜ÎÜÕ∞.
2. Hõ$áê™êQÆ~å/s. ™êQÆ~å J#@O ã¨i J~Ú#k. HÍx ™êQÆsx ã¨iKÕÜ«∞=K«∞Û#∞. ™êQÆ~°ã¨º
Ѩffl - ™êQÆs J#QÍ #k. Hõ$áê™êQÆs Hõ$áê#k/ÅǨÏi. Jx K≥Ñʨ =K«∞Û#∞. ÖË^• ™êQÆ~â° |◊ =Ì Ú
ã¨QÆ~°â◊|ÌO g∞^Œ ''J}ü—— „Ѩ`«ºÜ«∞O`À =zÛ#k. ^•xH˜ ¢ã‘Î`«fiO K≥ѨÊ^ŒÅz`Õ (HõÅÊÅ`å -
J#fl@∞¡) ™êQÆs - J=Ù`«∞Ok. 'J}ü—‰õΩ V©Ñπ Ü«ÚHõÎ"Õ∞.
3. x`åº#fl^•<Õâ◊fis - J#flѨÓ~å‚^ÕqHõ^•! P"≥∞ t=Ù#‰õΩ „Ѩu =∞^蕺ǨÏfl=Ú aèHõΔÃÑ@∞ì#x
HÍjYO_»=Ú K≥ѨÙÎOk. t=Ù_»∞ ǨÏi=Öˇ ã¨~°fi[QÆ„^Œ∂ѨÙ_»∞. Hõ#∞Hõ P"≥∞ x`åº#fl^•#. ÖË^•
P"≥∞ J#flѨÓ~°‚ Hõ#∞Hõ J#fl^•#=ÚÅHõxflO\˜H˜ P"≥∞ Jkè^=Õ `«. =∞#O u<Õ „Ѩu J#flѨÙ=Ú^Œ‰Ì Ωõ
P J#flѨÓ~°‚ÜÕ∞ JkèHÍi}˜ J#=K«∞Û#∞. ''J#flO „|Ǩχ——
U
â’¡II ^Õg ã¨~°fiqz„`«~°`«flYz`å ^•HΔÍÜ«∞}© ã¨∞O^Œs
"å=∞™êfi^Œ∞ѨÜ≥∂^è°~å „Ñ≤Ü«∞Hõs ™œÉèÏQƺ=∂¿ÇÏâ◊fis I
ÉèíHÍÎcè+¨ìHõs =~å â◊√ÉèíHõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 8
„Ѩ : ^Õg ´ ^Õq, "≥Å∞QÆ∞#\˜ìk, ã¨~°fi ´ ã¨=∞ã¨Î=∞~Ú#, qz„`« ´ qq^èŒ=ÚÅ~Ú#, ~°`«fl ´
~°`«fl=ÚÅKÕ`«, Yz`å ´ á⁄^ŒQÆ|_ç#k, ^•HΔÍÜ«∞}© ´ ^ŒHõΔѨلuHõ J~Ú#k, ã¨∞O^Œs ´
ã¨∞O^Œ~°=∞~Ú#k, "å=∞ ´ Z_»=∞^Œ~Ú#, ™êfi^Œ∞ ´ P™êfi^ŒÜ≥∂Qƺ=∞~Ú# ѨÜ≥∂^èŒ~å ´
ã¨Î#=ÚQÆÅk, „Ñ≤Ü«∞Hõs ´ „Ñ≤Ü«∞=ÚÅ∞ KÕÜ«Ú#k, ™œÉèÏQƺ ´ ™œÉèÏQƺ=ÚʼnõΩ ÖË^•
™œÉèÏQƺ=ÚQÆÅ, =∂¿ÇÏâ◊fis ´ =∞¿ÇÏâ◊fi~°âH◊ Ü
Θ Ú« , ÉèHí ÍÎc+è Hì¨ sõ ´ Éè‰í Ωõ ÅÎ H˜+=ì¨ ÚÅ#∞ HõeOæ K«∞#k,
=~å ´ „âı+¨ª=∞~Ú#k, â◊√ÉèíHõs ´ â◊√ÉèíHõ~°=∞~Ú#k, HÍjѨÙ~ånèâ◊fis...
22 J+¨ìHõ^Œfi~¸
ÉèÏ : qz„`«~°`«flǨ~°=ÚÅKÕ`« JÅOHõiOѨ|_ç#k, ^ŒHõΔѨلuHõ, ã¨∞O^Œi, ~°∞z J~Ú#
(ã¨Î#º=ÚHõÅ) Z_»=∞ ã¨Î#=Ú QÆÅk, „Ñ≤Ü«∞Hõ~°=∞~Ú#k, ™œÉèÏQƺ„Ѩ^Œ=∞~Ú# N=∞¿ÇÏâ◊fii,
ÉèíHÍÎcè+¨ì„Ѩ^Œ, â◊√ÉèíHõi, =i+¨ª, HÍjѨÙ~°~ål˝....
q : 1. '"å=∂-™êfi^Œ∞-— Jx XHõ áê~î°=Ú - "å=∞™êfi^Œ∞ - Jx XHõáê~î°=Ú. Ô~O_»=
áê~î°=Ú qt+¨ì=Ú. ã¨∂~°ºK«O„^Ò ã¨Î<Ò ^Õ"åºó - Jx PQÆ=∞"åHõº=Ú. Z_»=∞K«#∞fl K«O„^Œ∞_»∞.
Jk J=∞$`«aO|=Ú. JO^Œ∞=Å# Z_»=∞K«#∞fl ™êfi^Œ∞=#@O ÉèÏ=QÆ~°ƒù=Ú. ÖË^• t=Ùx
J~°ú<ås~°∂Ѩ=Ú#O^Œ∞ ^Õq "å=∞áê~°≈fi=Ú Hõ#∞Hõ ''"å=∂—— Z_»=∞k Jx J~°÷=Ú. Hõ#∞Hõ<Õ
™êfi^Œ∞ ѨÜ≥∂^èŒ~å - J~Ú#k. HÍx Ô~O_»=áê~î°=Ú ã¨Ê+¨ì=Ú.
U
â’¡II K«O„^•~å¯#ÅHÀ\˜HÀ\˜ã¨^Œ$j K«O„^•Oâ◊√aOÉÏ^èŒs
K«O„^•~å¯yflã¨=∂#‰õΩO_»Å^èŒ~å K«O„^•~°¯=ˆ~‚(Ç‘Ï)â◊fis I
=∂ÖÏѨÙã¨ÎHõáêâ◊HÍO‰õΩâ◊^èŒ~å HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 9
„Ѩ : K«O„^•~å¯#Å ´ K«O„^Œã¨∂~åºQÆ∞flÅÜ≥ÚHõ¯, HÀ\˜HÀ\˜ ´ HÀ@¡HÀ@¡`À, ã¨^Œ$j ´
ã¨=∂#=∞~Ú# `Õ[=ÚQÆÅkÜ«Ú, K«O„^•Oâ◊√ ´ K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅ∞QÆÅ, aOÉÏ^èŒs ´
^˘O_»Ñ¨O_»∞=O\˜ ÃÑ^Œq QÆÅkÜ«Ú, (ÖË^• K«O„^Œ ´ ѨK«ÛHõ~°∂Ê~°Ñ¨Ù JOâ◊√ ´ H˜~°}=Ú QÆÅ
aOÉÏ^èŒs ´ ^˘O_»Ñ¨O_»∞=O\˜ ÃÑ^Œ=ÙÅ∞ QÆÅk), K«O„^•~å¯yflã¨=∂# ´ ã¨∂~°ºK«O„^•QÆ∞flÅ`À
ã¨=∂#=∞~Ú#, ‰õΩO_»Å ´ ‰õΩO_»Å=ÚÅ#∞, ^èŒ~å ´ ^èŒiOK«∞#k, K«O„^Œ ´ K«O„^Œ∞xÜ≥ÚHõ¯,
J~°¯ ´ ã¨∂~°∞ºxÜ≥ÚHõ¯, =~å‚ ´ =~°‚=ÚQÆÅk, Dâ◊fis ´ Dâ◊fi~°∞~åÅ∞, =∂ÖÏ ´ JHõΔ=∂Å,
ѨÙã¨ÎHõ ´ ѨÙã¨ÎHõ=Ú, áêâ◊Hõ ´ áêâ◊=Ú, JO‰õΩâ◊ ´ JO‰õΩâ◊=ÚÅ#∞, ^èŒ~å ´ ^ŒiOK«∞#kÜ«Ú,
HÍjѨÙ~å...
ÉèÏ : HÀ\˜HÀ@¡ ã¨∂~°ºK«O„^•QÆ∞flÅ`À ã¨=∂#=∞~Ú#k. K«O„^ŒH˜~°}=ÚÅ=O\˜ ^Œ~°Ç¨ã¨=ÚQÆÅ
aOÉÏ^èŒ~°=ÚQÆÅk. ã¨∂~°ºK«O„^•yfl ã¨=∂#=∞~Ú# ‰õΩO_»Å=ÚÅ#∞ ^èŒiOK«∞#k. K«O„^•~°¯
=~°‚=ÚʼnõΩ Dâ◊fi~°∞~åÅ∞ ÖË^• K«O„^Œã¨∂~åºQÆ∞flʼnõΩ Dâ◊fi~°∞~åÅ∞. =∂ÖÏ, ѨÙã¨ÎHõ, áêâ◊,
JO‰õΩâ◊=ÚÅ#∞ ^èŒiOz#k. HÍjѨÙ~ånèâ◊fii...
q : 1. K«O„^•Oâ◊√aOÉÏ^èŒs - Wk K«Hõ¯QÍ ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ =ºOQƺOQÍ J~°÷=Ú K≥áêÊe.
ѨK«ÛHõ~°∂Ê~°=Ú`À `åO|∂Å¿ã=#O L#flk QÆ#∞Hõ (`åO|∂ÅѨÓi`«=Úv) ѨK«ÛHõ~°∂Ê~°=Ú
ѨÅ∞‰õΩÅ`À QÆ∂_ç# aOÉÏ^èŒs J#=K«∞Û#∞. ÖË^• Juâ◊Ü≥∂H˜ÎQÍ fã≤H˘O>Ë K«O„^Œ (^ŒO`«)
H˜~°}=ÚÅ#∞ J#QÍ ^Œ~°Ç¨ã¨=ÚÅ#∞ "≥^Œ[Å∞¡ aOÉÏ^èŒ~°=Ú QÆÅk.
 J+¨ìHõ^Œfi~¸ 23

2. K«O„^•~å¯yflã¨=∂# - ã¨∂~°ºK«O„^Ò ã¨Î<Ò ^Õ"åºó `å"Õ= #Ü«∞<Õ ã¨‡$`Ò, `Ò K«

`å@OHõÜ«ÚQÆà◊O—— J#∞ PQÆ=∞"åHõº=Ú#∞ |\˜ì P"≥∞ `å@OHõ=ÚÅ∞ ÖË^• ‰õΩO_»Å=ÚÅ∞
ã¨∂~°ºK«O„^Œ∞ÖË.
3. K«O„^•~°¯=ˆ~‚â◊fis - K«O„^•~°¯=~°‚=ÚʼnõΩ J#QÍ "åi HÍO`«∞ʼnõΩ P"≥∞ Dâ◊fii. -`«`ÕÎ*’
qkú =∂=∞Hõ"£∞ - w`«. ÖË^•, ã¨O^Œ~åƒù#∞QÆ∞}=ÚQÍ K«O„^•~°¯=Ç‘Ïflâ◊fis - Jx kkÌ`Õ
ã¨∂~°ºK«O„^•yfl HÍO`«∞ʼnõΩ Dâ◊fii - J<Õ J^Õ J~°÷=Ú Jyfl`À HõeÑ≤ ã¨=∞„QÆ=ÚQÍ =ã¨∞ÎOk.
ÖË^• K«O„^•~°¯=~å‚ - K«O„^Œ=~å‚ J~Ú`Õ ã¨~°ã¨fif - J#=K«∞Û#∞.
K«∂II ''â◊~°^£*’º`åûflâ◊√^•úO-— ™œO^Œ~°ºÅǨÏi, J~°¯=~å‚ - J#QÍ QÍÜ«∞„u -
`«`«ûq`«∞~°fiˆ~}ºO Éèí~Àæ—— - QÍÜ«∞„f.
U
â’¡II ‰õΔΩ„^Œ(HõΔ„`«)„`å}Hõs =∞ǨÉèíÜ«∞ǨÏs =∂`å Hõ$áê™êQÆs
™êHΔÍ<À‡HõΔHõs ã¨^• â◊√ÉèíHõs qâıfiâ◊fis N^èŒs I
^ŒHΔÍ„HõO^ŒHõs x~å=∞Ü«∞Hõs HÍjѨÙ~ånèâ◊fis
aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï Hõ$áê=ÅO|#Hõs =∂`å-#flѨӈ~‚â◊fis II 10
„Ѩ : HõΔ„`« ´ HõΔ„uÜ«ÚÅ#∞, „`å}Hõs ´ ~°H˜ΔOK«∞#k, =∞ǨÉèíÜ«∞ǨÏs ´ =∞ǨÉèíÜ«∞=Ú#∞
ǨÏiOK«∞#k, =∂`å ´ `«e¡, Hõ$áê™êQÆs ´ ^ŒÜ«∂ã¨=Ú„^Œ∞~åÅ∞, ™êHΔÍ`ü ´ <Õ~°∞QÍ, "≥∂HõΔHõs
´ "≥∂HõΔ=Ú#∞ HõeyOK«∞#k, ã¨^• ´ x`«º=Ú, â◊√ÉèíHõs ´ â◊√Éèí=ÚÅ#∞ HõeyOK«∞#k,
qâıfiâ◊fis ´ qâıfiâ◊fi~°Ñ¨ufl, N^èŒs ´ N^èŒ~°Ñ¨ufl, ^ŒHõΔ ´ ^Œ‰õΔΩxKÕ`«, P„HõO^Œ ´ P„HÀâ◊=ÚÅ#∞,
Hõs ´ KÕ~ÚOz#k, x~å=∞Ü«∞ ´ ˆHΔ=∞=Ú#∞, Hõs ´ KÕÜ«Ú#k, HÍjѨÙ~ånèâ◊fis...
ÉèÏ : HõΔ„uÜ«ÚÅ#∞ ~°H˜ΔOK«∞#k (Hõ#∞Hõ<Õ ~å*Ëâ◊fii, ~å[~å*Ëâ◊fii) =∞ǨÉèíÜ«∞=∞~Ú#
ã¨O™ê~°=Ú#∞ =∞$`«∞º=Ù#∞ J#QÍ J*Ï˝#=Ú#∞ ǨÏiOK«∞#k, `«e¡, Hõ$áêã¨=Ú„^Œ∞~åÅ∞,
„Ѩ`«ºHõΔ"≥∂HõΔ^•~Úx, J#QÍ ã¨~åfikèHÍi}˜, x`«º=Ú â◊√Éèí^•~ÚHõ, qâıfiâ◊fii, <å~åÜ«∞}˜, ã¨u
J~Ú ^Œ‰õΔΩx P~°Î<å^Œ=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞~Ú#k. ÉÏ^è•Ç¨i}˜ HÍjѨÙ~°K«„Hõ=iÎx J~Ú# P
J#flѨӈ~‚â◊fii Hõ$áê=ÅO|#=Ú „Ѩ™êkOz =∞#‰õΩ *Ï˝#aèHõΔ „Ѩ™êkOK«∞QÍHõ!
q : 1. D â’¡Hõ=Ú#O^Œe 1,2 áê^Œ=ÚÅO^Œ∞ ѨÓ~°fiâ’¡HõѨ^Œ=ÚÖË =zÛ#q. Wk
LѨã¨OǨ~°Ñ¨^Œº=ÚQÍ ã¨∂K«# HÍ=K«∞Û#∞.
2. ã¨^•t=Hõs ´ J#∞Ѩ^Œ=Ú#‰õΩ |^Œ∞Å∞ =∞~Àáê~î°=Ú ''=∞ǨÉèíÜ«∞ǨÏs—— J#∞#k
ã‘fiHõiOKå#∞. „H˘`«Î^Œ#=Ú#flk QÆ^•!
24 J+¨ìHõ^Œfi~¸
3. HõΔ„`«„`å}Hõs =^ŒÌ '‰õΔΩ„^Œ„`å}Hõs— J#@O ÉÏQÆ∞O@∞O^Õ"≥∂? J#QÍ JÅ∞ÊÅ~Ú# "åix
~°H˜ΔOK«∞#k. ˆH=ÅO HõΔ„uÜ«∞~°HõΔ} J#∞#k ã¨OQÆ`«=ÚQÍ ÖË^Œ∞.
4. ¿Ñ~°∞‰õΩ J+¨ìHõ=Ú. HÍx ^Œâ◊Hõ=Ú. 10 â’¡Hõ=ÚÅ∞<åfl~Ú QÆ^•!
U
â’¡II J#flѨӈ~‚! ã¨^•Ñ¨Óˆ~‚! â◊OHõ~°„áê}=Å¡ÉèË! I
*Ï˝#"≥·~åQƺã≤^Œúº~°÷O aèHΔÍO ^ÕÇ≤Ï K« áê~°fiu! II 11
ÉèÏ : ã¨Ê+¨ì=Ú.
U
â’¡II =∂`å K« áê~°fif ^Õg Ñ≤`å ^Õ"À =∞¿ÇÏâ◊fi~°ó I
ÉÏO^èŒ"åó t=ÉèíHÍÎâ◊Û ã¨fi^Õâ’ Éèí∞=#„`«Ü«∞"£∞ II 12
ÉèÏ : ã¨Ê+¨ì=Ú.
U