ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN

---—&–---

BÀI TIỂU LUẬN

Họ tên : Nguyễn Thuỳ Dương Mã SV: 20002273

Lớp : K65 – Khoa học và CNTP Khoa : Môi trường

Đề tài: Sản phẩm xúc xích

- Hà Nội, 6/2021 -
 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN
---—&–---

BÀI TIỂU LUẬN

Họ tên : Nguyễn Thuỳ Dương Mã SV: 20002273

Lớp : K65 – Khoa học và CNTP Khoa : Môi trường

Giảng viên: Nguyễn Văn Lợi

Đề tài: Sản phẩm xúc xích

- Hà Nội, 6/2021 -
 MỤC LỤC

A. PHẦN MỞ ĐẦU …………………………………………………………….1

B. PHẦN NỘI DUNG ............................................................................................ 2
I. TỔNG QUAN .................................................................................................... 2
1. Định nghĩa ...................................................................................................... 2
2. Lịch sử hình thành và phát triển.................................................................. 2
3. Phân loại xúc xích .......................................................................................... 4
II. THỰC TRẠNG.................................................................................................. 8
1. Thực trạng sản xuất và tiêu thụ xúc xích tại Việt Nam ............................. 8
2. Quy trình sản xuất xúc xích ........................................................................ 10
III. GIẢI PHÁP .................................................................................................. 15
1. Lợi ích khi sử dụng sản phẩm xúc xích ..................................................... 15
2. Tác hại của việc lạm dụng sản phẩm xúc xích .......................................... 16
3. Mẹo lựa chọn khi mua sản phẩm xúc xích ................................................ 17
C. PHẦN KẾT LUẬN .......................................................................................... 19
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 20
 A. PHẦN MỞ ĐẦU

Như chúng ta đã biết, ngành công nghệ thực phẩm là một ngành của khoa học thực
phẩm liên quan đến sản xuất, bảo quản, kiểm tra chất lượng và nghiên cứu phát triển các
sản phẩm thực phẩm. Trong bối cảnh ngày nay, khi cuộc sống ngày càng hiện đại, con
người không chỉ có nhu cầu về sản lượng thực phẩm, được ăn no đủ, mà còn có nhu cầu
được ăn ngon, được sử dụng thực phẩm sạch, thực phẩm dinh dưỡng, tốt cho sức khoẻ.
Vì vậy, ngành công nghệ thực phẩm đang ngày càng phát triển để đáp ứng nhu cầu về
thực phẩm của con người.

Trong các sản phẩm mà công nghệ thực phẩm đem lại, xúc xích là sản phẩm được
chế biến từ thịt được ưa chuộng trên thế giới. Xúc xích vừa có hương vị ngon miệng,
hấp dẫn, vừa cung cấp đủ dinh dưỡng cho một bữa sáng tiện lợi, phù hợp với mọi lứa
tuổi, có thể ăn liền hoặc chế biến thành nhiều món khác nhau tuỳ sở thích mỗi người.
Ngày nay, trên thị trường, sản phẩm xúc xích có nhiều loại phong phú, đa dạng. Chia
theo nguyên liệu, xúc xích có các loại như sau: xúc xích bò, xúc xích gà, xúc xích lợn,…,
theo cách chế biến: xúc xích xông khói, xúc xích tiệt trùng, xúc xích hấp, xúc xích lên
men,…

Trong bài tiểu luận dưới đây, tôi xin trình bày những kiến thức khái quát, bổ ích để
các bạn có cái nhìn tổng quan về sản phẩm xúc xích – một sản phẩm khá phổ biến của
ngành công nghệ thực phẩm.

1
 B. PHẦN NỘI DUNG

I. TỔNG QUAN
1. Định nghĩa
Xúc xích là một loại thực phẩm chế biến từ thịt (thông thường, chủ yếu là thịt lợn).
Thịt được xay nhuyễn, nhào trộn kết hợp với các loại muối, gia vị, phụ gia.... rồi sử dụng
phương pháp dồi: nhồi thịt và dồn vào một vật chứa (thường là bao bì với các kích thước
khác nhau, hoặc ruột lợn). Theo từ điển tiếng Việt thì xúc xích là món ăn làm bằng ruột
lợn nhồi thịt, rồi hun khói luộc với lửa nhỏ và kết hợp muối, gia vị, phụ gia...

Hình 1: Sản phẩm xúc xích

Nguồn: sieuanvat.vn

2. Lịch sử hình thành và phát triển

Tên của sản phẩm là “Xúc xích” hoặc “sausage” đều có nguồn gốc từ xa xưa. Từ
“xúc xích” trong tiếng Việt bắt nguồn trực tiếp từ tiếng Pháp "saucisse". Chữ này có thể
xem là kế thừa của chữ salsīcia (số nhiều) hay salsīcius (số ít) với gốc Latin là "salsus",
có nghĩa có vị mặn, hoặc được ướp muối. Từ “sausage” trong tiếng Anh thực chất cũng

2
là từ mượn của tiếng Pháp. Trong tiếng Anh, ngoài từ “sausage” ra, xúc xích còn có tên
khác là “hotdog”.

Xúc xích là một trong các loại thực phẩm lâu đời nhất trên thế giới. Từ 5000 năm
trước Công Nguyên, hình ảnh xúc xích đã xuất hiện trên các tranh ảnh xuất xứ từ Ai
Cập, Syria, Trung Quốc (đặc biệt là món lạp xưởng). Vào thế kỷ thứ 8 trước công
nguyên, nhà thơ Homer đã nhắc đến xúc xích trong tác phẩm “Odyssey” về các cuộc thi
đấu "xúc xích" của người Hy Lạp, người can đảm nhất sẽ nhận phần thưởng là xúc xích.
Người La Mã cũng chuộng xúc xích. Họ không ăn từng cái xúc xích nướng nhỏ, mà ăn
cả con lợn nướng nhồi đầy xúc xích trong bụng. Vào giữa thập niên 18, nhiều nơi tại
châu Âu đã sản xuất nhiều loại xúc xích. Mỗi loại mang một đặc trưng riêng, dựa vào
thời tiết, đặc tính, văn hoá của từng vùng và đặc biệt là dựa vào thành phần khác nhau
của các loại gia vị. Ví dụ như vào mùa thu, tại Italia, miền nam nước Tây Ban Nha và
Pháp thì ưa chuộng các loại xúc xích khô và bán khô, thời gian sử dụng dài do khí hậu
mùa thu ẩm ướt, không để thực phẩm được lâu. Còn ở Đức, Áo và Đan Mạch lại sản
xuất xúc xích tươi và chế biến lại khi dùng. Người Mỹ sử dụng xúc xích như một loại
thức ăn có sự kết hợp của quả khô và thịt làm thành bánh sau đó đem xông khói hoặc
phơi khô chúng. Tuy nhiên công nghiệp sản xuất xúc xích ở Mỹ chưa phát triển đến khi
cuộc cách mạng công nghiệp diễn ra. Khi đó dân nhập cư từ các nước mang đến những
công thức và kĩ thuật khác nhau nhằm đáp ứng khẩu vị của người tiêu dùng.

Xúc xích đã được biết đến từ rất lâu trong công nghiệp sản xuất thực phẩm và được
phát triển nhanh chóng để phù hợp với nhu cầu của con người. Nguồn gốc của chế biến
thịt hầu như bắt đầu khi nhân loại nhận thức được rằng muối và khói có hiệu quả trong
quá trình bảo quản nguồn nguyên liệu từ thịt. Và quá trình làm xúc xích tiến triển như
một giải pháp để tiết kiệm và bảo quản thịt khi không thể sử dụng hết thịt tươi sau giết
mổ. Người ta chế biến thêm các phần thịt vụn không bán được, như da, sụn, cơ, lòng,
nội tạng, bằng cách xay nhuyễn chung với mỡ và gia vị. Cách làm này khiến các phần
thịt tưởng chừng không tiêu thụ được bỗng trở nên vô cùng thơm ngon. Không những
hương vị thơm ngon, món ăn này còn giúp con người bảo quản và vận chuyển thịt dễ
dàng hơn nhiều. Thời điểm bấy giờ, thịt tươi sống vẫn chưa được bày bán trong các siêu
thị trong quầy lạnh với túi hút chân không như hiện nay. Để vận chuyển được thịt tươi

3
sống là điều vô cùng khó khăn, thậm chí, các miếng thịt sẽ nhanh chóng bị hỏng, giảm
chất lượng nếu không tiêu thụ nhanh. Vì thế mà sau cuộc cách mạnh công nghiệp thế kỷ
18, tuy đời sống nhân dân đang được cải thiện, nhưng vẫn chỉ có người giàu mới có thể
ăn thịt tươi thường xuyên. Sự phát triển phổ biến của món xúc xích giúp người nghèo
và tầng lớp lao động cũng có thể tiếp cận với thịt. Giới quý tộc cũng nhiều người mê
mẩn món ăn có hình dáng độc đáo và hương vị thơm ngon này. Đơn cử như nữ hoàng
Victoria, người yêu thích món xúc xích bình dân nhưng lại yêu cầu thịt trong xúc xích
phải băm nhỏ chứ không được xay nhuyễn.

Hiện nay, việc ăn thịt đã trở nên phổ biến hơn thời xưa nhiều. Điều đó tạo điều kiện
thuận lợi cho ngành công nghiệp thực phẩm trong việc sản xuất các sản phẩm làm từ
thịt, đặc biệt là sản phẩm xúc xích. Từ xưa đến nay, xúc xích vẫn luôn được đón nhận ở
mọi lứa tuổi vì sự thơm ngon, tiện ích, bổ dưỡng và món ăn này sẽ tiếp tục được phát
triển trong tương lai.

3. Phân loại xúc xích

Xúc xích có rất nhiều loại, không có một công thức chung, do mỗi đất nước, mỗi
địa phương trong nước có cách làm xúc xích khác nhau, công thức, quy trình chế biến,
mùi vị khác nhau. Xúc xích được phân loại theo nhiều cách, nhưng thường được phân
loại theo thành phần nguyên liệu và theo phương pháp chế biến. Theo thành phần nguyên
liệu, xúc xích có thể được làm từ: thịt lợn, thịt gia cầm, thịt bò, thịt cừu, thịt bê, tôm, cá,
hay cả thịt động vật hoang dã,…Theo phương pháp chế biến, xúc xích được phân loại
như sau:

3.1. Xúc xích chưa qua chế biến (xúc xích tươi)
Xúc xích tươi là loại xúc xích còn sống, chưa qua chế biến, mới chỉ qua giai đoạn
xay nhuyễn thịt và nhồi thịt cùng gia vị vào bao bì, khi sử dụng phải làm chín. Chúng
không chứa các thành phần độc hại như Nitrit, Nitrat, Tari,…gây ra do xông khói. Loại
xúc xích này có thể được cố định bằng bao bì nhân tạo, tự nhiên hoặc tổng hợp. Cần
phải bảo quản lạnh xúc xích tươi ở nhiệt độ 0 – 4 độ C, thời hạn sử dụng là 3 ngày, có
thể rán, hấp, nướng, chiên trước khi sử dụng.

4
 Hình 2: Xúc xích tươi
Nguồn: 29foods.com

3.2. Xúc xích qua chế biến

Xúc xích qua chế biến đã được nấu chín trong quá trình sản xuất, gồm các loại như
sau:
a) Xúc xích xông khói: Là loại xúc xích được chế biến theo quy trình chung
như các loại xúc xích khác nhưng có thêm khâu xông khói, không sử dụng
phụ liệu. Bao bì dùng để cố định thường là bao bì tự nhiên như ruột lợn,
collagen,…Xúc xích xông khói cần được bảo quản lạnh ở nhiệt độ 0 – 4 độ
C, thời hạn sử dụng 2 - 3 tháng, nên sử dụng trong 7 ngày sau khi mở bao bì
chân không bên ngoài. Có thể chế biến trước khi ăn theo ý muốn.

Hình 3: Xúc xích xông khói

Nguồn: highfood.com.vn

5
b) Xúc xích tiệt trùng: Là loại xúc xích được sản xuất công nghiệp với thành
phần chính là hỗn hợp thịt, bột kèm theo vài loại phụ gia thích hợp. Sau đó,
hỗn hợp sẽ qua nhiều quy trình chế biến như: xay nhuyễn, nhồi, tiệt trùng,
sấy khô, làm nguội và đem đi đóng gói. Xúc xích tiệt trùng thường được bao
gói bằng bao bì tổng hợp như nhựa PE, PVC,…có thể mở bao bì ra ăn liền
và bảo quản ở nhiệt độ thường tầm 6 tháng. Nhìn chung, loại xúc xích này
khá tiện lợi và ngày càng trở nên phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Hình 4: Xúc xích tiệt trùng

Nguồn: sieuthithucpham.com

c) Xúc xích hấp: là loại xúc xích có cách chế biến gần giống xúc xích xông
khói, khác ở chỗ là không có khâu xông khói. Xúc xích được cố định bằng
bao bì nhân tạo hoặc tổng hợp. Chúng cần được bảo quản lạnh nhiệt độ 0 –
4 độ C, thời hạn sử dụng là 3 - 7 ngày do không xông khói nên thời gian bảo
quản ngắn hơn.

6
 Hình 5: Xúc xích hấp
Nguồn: voxucxichcollagen.com.vn

d) Xúc xích lên men:

Xúc xích lên men là loại sản phẩm làm từ thịt lên men khá nổi tiếng trên thế giới.
Đặc điểm nổi bật của loại sản phẩm này là hương vị thơm ngon và cấu trúc rất rắn chắc,
dai mịn bởi quá trình lên men, làm khô, làm chín dài ngày ở điều kiện nhiệt độ và độ
ẩm khắt khe. Ngoài ra, hệ vi sinh là nhóm vi khuẩn Lactic với vai trò lên men tạo axit
lactic, ức chế các vi sinh vật không mong muốn, khử nitrat thành nitrit tạo màu đỏ hồng
đặc trưng cũng rất quan trọng đến việc hình thành hương vị và một số chủng nấm men,
nấm mốc có lợi thì điều tiết quá trình tách ẩm đưa đến cấu trúc mong muốn cho sản
phẩm. Có hai loại xúc xích lên men: xúc xích lên men khô và bán khô. Việc phân biệt
xúc xích lên men khô và xúc xích lên men bán khô được xem xét dựa trên các chỉ tiêu
khác nhau như: độ ẩm, tỷ lệ giữa độ ẩm và protein, hoạt độ nước, mức độ xử lý bề mặt
thịt và mức độ nghiền chất béo,…Nhóm xúc xích lên men khô thường là các sản phẩm:
Salami khô hoặc cứng (Ý, Đức, Hungary), Saucission (Pháp), Pepperoni (châu Âu, Bắc
Mĩ, Úc),…Nhóm xúc xích lên men bán khô có các sản phẩm: Summer Sausage (Mĩ),
Holsteiner, Cervelat (Zervelat), Chorizo (Tây Ban Nha),…

7
 Hình 6: Xúc xích lên men bán khô (Summer Sausage)
Nguồn: bachhoacc.com

Hình 7: Xúc xích lên men khô (Pepperoni)

Nguồn: phamgiafood.com.vn

II. THỰC TRẠNG

1. Thực trạng sản xuất và tiêu thụ xúc xích tại Việt Nam
Theo giới kinh doanh, xúc xích là mặt hàng tuy rất nhỏ trong nhóm ngành hàng thực
phẩm chế biến công nghiệp nhưng lại đang là mặt hàng tiềm năng nhất hiện nay. Các
thống kê từ Bộ Công thương cho thấy, cho tới năm 2019, lượng thực phẩm người Việt
tiêu thụ thường tăng 17%/năm. Trong đó, việc tiêu thụ thực phẩm chế biến công nghiệp

8
(bao gồm cả xúc xích) cũng tăng khoảng 6 - 9%/năm. Sự gia tăng này là do thói quen
ăn uống của người tiêu dùng Việt Nam đã thay đổi nhiều, các gia đình có cuộc sống bận
rộn thường chọn thực phẩm chế biến công nghiệp với lợi ích là có thể sử dụng nhanh
chóng và tiện lợi mà vẫn đầy đủ dinh dưỡng.

Thị trường tiềm năng cũng là nguyên nhân các doanh nghiệp trong lĩnh vực chế
biến thực phẩm như Vissan, Saigon Food, Việt Hương, Việt Đức,…ngày càng đầu tư
sản xuất thêm nhiều loại sản phẩm xúc xích mới. Thị trường này còn hấp dẫn tới mức
Công ty Ba Huân, trước đây chỉ kinh doanh sản phẩm trứng gia cầm sống, thì nay đã
kinh doanh thêm sản phẩm xúc xích. Quan sát tại các siêu thị Co.opmart, Big C, Lotte
Mart, cửa hàng tiện lợi Co.op Food, GS 25,…thấy rằng, các sản phẩm xúc xích hiện
tương đối phong phú. Nguyên liệu sản xuất đa dạng từ lợn, bò, gà, cá cho tới phô mai,
tôm, với các phương thức sản xuất tiệt trùng, thanh trùng, xông khói,…để đáp ứng thị
hiếu của người tiêu dùng. Đặc biệt là mỗi doanh nghiệp đều có một phương hướng riêng,
chẳng hạn VISSAN và Saigon Nutri Food sản xuất xúc xích theo công nghệ Nhật Bản,
còn Việt Hương chọn công nghệ châu Âu…

Việc có nhiều doanh nghiệp tham gia kinh doanh đã khiến thị trường xúc xích cạnh
tranh hơn và cuộc đấu về chất lượng, mùi vị, mẫu mã hay hệ thống phân phối… đã mang
đến những sản phẩm đa dạng, phong phú hơn cho người tiêu dùng. Tham gia vào ngành
chế biến thực phẩm đã lâu nên VISSAN hiện có rất nhiều chủng loại xúc xích khác nhau.
Từ đầu năm tới nay, doanh nghiệp này tiếp tục giới thiệu nhiều sản phẩm mới như xúc
xích Daily, xúc xích Super 5 (một sản phẩm đặc biệt khi kết hợp năm dưỡng chất canxi,
kẽm, vitamin D3, omega 3 và chất xơ trong một sản phẩm),...Trong xu hướng phát triển
này, cuối tháng 9 năm 2019, Công ty Ba Huân đã đưa xúc xích gà Oliba cùng xúc xích
hồ lô, xúc xích cocktail,…gia nhập thị trường bên cạnh xúc xích bò, xúc xích heo truyền
thống của nhãn hiệu này.

Theo giới chuyên gia, thị trường xúc xích Việt Nam sẽ còn phát triển mạnh mẽ hơn
trong giai đoạn tới, bởi mức tiêu thụ hiện còn khá thấp. Cụ thể, bình quân mỗi người
Trung Quốc dùng 2,2kg xúc xích tiệt trùng/năm, người Indonesia dùng 1,5kg/năm, thì
mức tiêu dùng của người Việt Nam mới chỉ khoảng 208g/năm. Vì vậy ta thấy rằng, hoàn

9
toàn hợp lí khi ngày càng có nhiều doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực sản xuất sản
phẩm xúc xích.

2. Quy trình sản xuất xúc xích

2.1. Thành phần và giá trị dinh dưỡng của xúc xích
Thành phần của xúc xích sẽ khác nhau tuỳ thuộc vào loại xúc xích và nhà sản xuất.
Các loại xúc xích thông thường trong sản phẩm của chúng có các thành phần cơ bản
như sau: các loại thịt, mỡ heo/gà/bò, muối, nitrit, nước, protein đậu nành và sữa, đường,
hương liệu, polyphosphate (E 450), bột ngọt (E 621), mùi khói, acid ascorbic (E 300),
màu thực phẩm (E 120). Và nhiều loại xúc xích lên men cũng được chế biến với sự hỗ
trợ của vi khuẩn lên men Lactic, tạo cho thứ thực phẩm này có mùi thơm đặc trưng và
cả sự dai ngon và màu đỏ hồng và một số chủng nấm men, nấm mốc sẽ điều tiết quá
trình tách ẩm cho sản phẩm. Axit lactic do các vi khuẩn lên men Lactic sản sinh, cùng
với trạng thái khô của thịt sẽ ức chế sự lây lan của các mầm bệnh.

Ngoài ra, trong thành phần của xúc xích còn chứa nhiều loại phụ gia. Cụ thể là các
loại phụ gia như sau:
a) Phụ gia tạo giòn dai, thay thế hàn the: Tari K7 – Úc
- Công dụng: Phụ gia này có công dụng thay thế hàn the trong sản xuất giò chả,
xúc xích, nem chua. Chất này giúp tăng khả năng tạo nhũ cho thịt xay, tạo độ
giòn dai. Ngăn cản sự tách lớp của protein – nước – mỡ, giảm sự hao hụt trọng
lượng sản phẩm.
- Cách sử dụng: Cho phụ gia này vào giai đoạn đầu của quá trình xay thịt theo tỷ
lệ 3 - 5g/kg sản phẩm.
b) Phụ gia tạo màu hồng cho xúc xích: Muối đỏ (nitrat/nitrit).
- Công dụng: Dùng làm chất bảo quản, ổn định màu cho các sản phẩm thực phẩm.
- Cách sử dụng: Cho phụ gia này vào đầu quá trình xay thịt theo đúng tỷ lệ 1 –
3g/kg sản phẩm
c) Phụ gia xúc xích tạo dẻo kết dính: Đạm đậu nành
- Công dụng: Là protein thực vật chiết xuất từ đậu nành giúp tạo cấu trúc liên kết
thịt, mỡ và nước, tái tạo độ dẻo cho sản phẩm. Phụ gia này giúp tăng độ kết dính,
giảm giá thành sản phẩm.

10
 - Cách sử dụng: Cho trực tiếp vào trong quá trình xay mỡ theo tỷ lệ 3 – 5g/kg.
d) Phụ gia tạo hương: Hương xúc xích heo/bò/gà,…
- Công dụng: Tạo hương vị đặc trưng cho sản phẩm.
- Cách sử dụng: Cho 1 - 2g/kg sản phẩm vào cuối quá trình xay thịt.

Đối với các loại phụ gia trong thực phẩm nói chung, nếu sử dụng đúng liều lượng
quy định và cho phép thì các chất này có tác dụng làm tăng giá trị cảm quan về màu sắc,
kết cấu, và mùi hương cho sản phẩm. Nhưng nếu các chất này được sử dụng với liều
lượng vượt mức cho phép có thể dẫn đến các tác dụng phụ, ảnh hưởng sức khoẻ của
người sử dụng và có thể làm mất hương vị và các giá trị cảm quan của xúc xích.

Chỉ cần 100g dinh dưỡng trong xúc xích đã có thể mang đến 297 kcal cho cơ thể.
Với nguyên liệu chính là thịt tươi nên xúc xích cung cấp hàm lượng lớn chất đạm. Cứ
100g xúc xích chứa 12g protein tương đương với 8% nhu cầu protein hàng ngày và chứa
hơn 10% chất béo. Vì vậy nếu trong bữa ăn chính mà người tiêu dùng vẫn chưa được
cung cấp đầy đủ năng lượng cho cơ thể thì xúc xích sẽ là lựa chọn tốt cho họ. Không
chỉ cung cấp protein, xúc xích còn bổ sung nhiều khoáng chất có lợi cho cơ thể: sắt,
kẽm, canxi…Sắt đóng vai trò quyết định trong việc sản sinh hemoglobin – một protein
có trong tế bào máu nên thiếu sắt cũng đồng nghĩa với việc thiếu máu. Vì vậy, để tránh
tình trạng này, chúng ta có thể ăn xúc xích để bổ sung lượng sắt cần thiết cho cơ thể.
Bên cạnh đó, xúc xích cũng rất giàu vitamin, cụ thể là B6 và B12. Vitamin B12 giúp
ngăn ngừa thiếu sắt, thiếu máu. Còn vitamin B6 tăng cường hệ miễn dịch và thúc đẩy
quá trình trao đổi chất, tốt cho cơ thể.

2.2. Quy trình sản xuất xúc xích

Quy trình sản xuất xúc xích gồm có 5 bước chính: Chọn lựa và sơ chế nguyên liệu
– xay thịt – định hình – làm chín – đóng gói và bảo quản.

2.2.1. Chọn lựa và sơ chế nguyên liệu

Nguyên liệu chủ yếu để làm xúc xích là thịt (bò, heo, gà…) có pha mỡ và thêm gia
vị. Việc cho thêm mỡ vào giúp xúc xích mềm và thơm ngon hơn; các gia vị như mắm,
tiêu, tỏi, bột năng, dầu điều…đều góp phần tạo nên hương vị riêng của mỗi loại xúc

11
xích. Chất lượng của sản phẩm xúc xích phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu đầu vào. Thịt
phải tươi, chất lượng cao, tỉ lệ nạc mỡ phù hợp và có khả năng kết dính tốt. Thịt phải
sạch, không bị nhiễm khuẩn và vi sinh vật, an toàn khi sử dụng. Các nguyên liệu dùng
cho xúc xích tươi bao gồm: nước, muối, cùng các gia vị truyền thống. Việc chọn lựa gia
vị và kết hợp chúng với lượng phù hợp cũng quan trọng không kém. Các gia vị phải bổ
trợ lẫn nhau để tạo nên một sản phẩm với hương vị thơm ngon làm hài lòng người tiêu
dùng. Cũng có nhiều nguyên liệu khác quan trọng cho quá trình làm xúc xích như: chất
ổn định, chất chống oxy hoá,…chúng làm ổn định hỗn hợp thịt, với các tính chất đặc
thù và hương vị cho sản phẩm cuối cùng. Nguyên liệu không phải thịt được thêm vào
thì định lượng dựa trên tổng khối lượng của hỗn hợp trộn.

Đối với các cơ sở chế biến lớn, thịt được mua về, rửa sạch, lọc mỡ rồi đem cấp
đông, rồi đem bảo quản và dự trữ nguồn nguyên liệu. Thường là nhập trực tiếp thịt đông
lạnh từ các cơ sở giết mổ, chế biến thịt. Đối với những cơ sở nhỏ hay những người làm
xúc xích tại nhà, hoàn toàn có thể sử dụng nguyên liệu tươi ngon, mới được mổ xong
mà không cần cấp đông trước. Chọn mua miếng thịt ngon, còn ấm, sờ vào hơi dính rồi
lọc hết gân mỡ. Mỡ cho vào làm xúc xích cần làm riêng, không trực tiếp xay lẫn vào thịt
vì sẽ khó xay.

2.2.2. Xay thịt

Thịt sau khi sơ chế, nếu cấp đông thì đem rã đông, sau đó thái miếng rồi xay nhỏ.
Xay nhỏ xong đến bước xay nhuyễn sẽ cho vào cùng với gia vị để tạo nên hương vị
riêng cho xúc xích. Nhà sản xuất sẽ cẩn thận kiểm soát việc phối trộn thịt và các nguyên
liệu khác để tạo nên đặc điểm mong muốn cho ra công thức xúc xích cụ thể. Công đoạn
xay thịt làm xúc xích là khâu quan trọng nhất nếu muốn tạo nên một sản phẩm xúc xích
ngon, không bị bở. Khi xay thịt phải luôn đảm bảo nhiệt độ không tăng quá cao làm chín
thịt, như vậy sẽ không đạt tiêu chuẩn. Lí do cho việc không một lần xay nhuyễn mà còn
phải thái, xay nhỏ rồi mới đến xay nhuyễn là vì một quy trình sản xuất xúc xích chuyên
nghiệp sẽ có nhiều máy móc hỗ trợ thì mỗi máy chỉ chuyên một chức năng nhất định để
đảm bảo được sự vận hành ổn định và độ bền của máy.

12
 Bước này được thực hiện hiệu quả nhờ máy xay thịt. Thịt được nghiền để tạo thành
các hạt nhỏ và đều về kích cỡ. Thịt xay là nguyên liệu chính để làm xúc xích, tính chất
của thịt sẽ quyết định loại xúc xích – về vị, kết cấu, hương, hàm lượng protein và chất
béo. Quá trình xay theo nhiều cách tùy thuộc vào nhà sản xuất và bản chất của sản phẩm.
Có sản phẩm xúc xích dùng thịt xay không mịn và cũng có loại dùng thịt xay mịn. Một
vài nhà sản xuất còn xay cả nạc và mỡ riêng và xay nạc nhuyễn hơn là thịt mỡ.

2.2.3. Định hình

Sau khi xay, hỗn hợp có thể được định hình theo khối lớn hay ép vào các màng bao
trong một quy trình gọi là nhồi, vốn được thực hiện bởi máy nhồi xúc xích. Định hình
xúc xích có cả về độ to và độ dài. Nếu sử dụng máy nhồi xúc xích và máy buộc xúc
xích, có thể dễ dàng định hình theo ý muốn. Sản phẩm xúc xích ra lò không lỏng lẻo
cũng không căng chặt và ở độ vừa phải. Nếu nhồi xúc xích thủ công thì việc định hình
mà không có máy dồn xúc xích rất khó khăn, vấn đề thường gặp nhất là nhồi thịt quá
căng nên khi hấp chín vỏ bị bục. Máy nhồi xúc xích cũng được dùng với tác dụng nhồi
lạp xưởng, nhồi dồi, nhồi nem chua…Vỏ xúc xích được sử dụng trong chế biến công
nghiệp thường là vỏ collagen. Thường khi làm xúc xích thủ công, người ta dùng lòng
lợn non làm vỏ xúc xích. Nhưng, xúc xích vỏ lòng non dễ bị vỡ, bục khi hấp hoặc chiên,
lại rất dai nên người ta có xu hướng chuyển sang sử dụng vỏ collagen để làm xúc xích.

2.2.4. Làm chín

Xúc xích được làm chín theo 2 kiểu: hấp và xông khói. Làm xúc xích thủ công chủ
yếu dùng đến phương pháp hấp bởi xông khói yêu cầu kỹ thuật cao và có máy móc hỗ
trợ mới cho thành phẩm chất lượng. Hun khói được dùng để làm khô thịt, tạo nên xúc
xích hun khói và tạo hương vị khói cho sản phẩm. Theo truyền thống xa xưa, hun khói
có mục đích nhằm ngăn ngừa vi khuẩn phát triển để bảo quản thịt được lâu hơn. Máy
tạo khói có tác dụng tạo khói tự nhiên từ quá trình đốt mùn cưa gỗ cứng, mảnh gỗ và
khúc gỗ một cách có kiểm soát. Máy hun khói tự động đã cải tiến quy trình hun khói,
giúp xử lý thịt an toàn và vệ sinh hơn phương pháp truyền thống. Thường khi làm chín
xúc xích rồi có thể sử dụng ngay nhưng qua quá trình đóng gói, bảo quản đến khi đem
ra sử dụng thì người ta thường đem nướng, chiên hoặc rán lên.

13
 2.2.5. Đóng gói và bảo quản
Xúc xích sau khi hoàn thành sản phẩm sẽ được hút chân không đóng gói để bảo
quản được tốt nhất. Các cơ sở chế biến công nghiệp sẽ bảo quản lạnh và phân phối đến
các địa điểm bán hàng. Xúc xích tiệt trùng thường qua khâu tiệt trùng nữa nên có thể
bảo quản ở nhiệt độ thường và có hạn sử dụng dài. Xúc xích tươi cũng thỉnh thoảng
được đóng gói để bán cho khách. Sản phẩm có thể được đóng gói trong bao bì nhựa
không thấm khí, hút chân không để bảo quản hay trưng bày lạnh, bao bì cụ thể tùy vào
nhu cầu của người sử dụng. Thường sản phẩm xúc xích bán lẻ được đóng gói theo khay.
Nhà sản xuất phải thực hiện nghiêm ngặt tiêu chuẩn vệ sinh khi đóng gói xúc xích để
tránh nhiễm bẩn sản phẩm. Cần xử lý cẩn thận và bảo quản đúng cách để giữ độ tươi
ngon, có thể dùng ngay hay để đông lạnh đến 1 - 2 tháng mà không ảnh hưởng đến vị
và chất lượng sản phẩm nhưng khi để lại ăn sau thì cần hút không khí ra khỏi bao bì dù
là bọc bằng túi hoặc giấy có khóa hoặc bọc. Với xúc xích tự làm, khi chưa dùng cần bảo
quản lạnh, tốt nhất là cho vào ngăn đông của tủ lạnh nếu muốn để lâu.

Hình 8: Dây chuyền sản xuất xúc xích đầy đủ thiết bị

Nguồn: daychuyenchebien.vn

14
 III. GIẢI PHÁP
1. Lợi ích khi sử dụng sản phẩm xúc xích
Trong cuộc sống ngày nay, khi ngành công nghiệp thực phẩm đã lên một tầm cao
mới, sản phẩm xúc xích trở nên ngày càng đa dạng với nhiều chủng loại, từ loại rẻ, bình
dân, cho đến thượng hạng đều có mặt trên thị trường. Các loại xúc xích đều có ưu điểm
chung là hương vị thơm ngon do sự hoà trộn hoàn hảo của các loại gia vị, tính tiện lợi,
gọn nhẹ, vì có thể ăn ngay hoặc chế biến đơn giản, trong thời gian ngắn đã sẵn sàng một
món ăn nóng hổi, thơm ngon. Ngoài ra, xúc xích còn đem lại cho con người nhiều lợi
ích như dưới đây:

Một là, xúc xích giúp tăng cường hệ miễn dịch. Các khoáng selenium trong xúc
xích giúp tăng cường khả năng miễn dịch, cải thiện chức năng tuyến giáp và bảo vệ tế
bào khỏi các mầm mống gây bệnh. Hai là, xúc xích cung cấp nhiều năng lượng. Chỉ với
100 gam xúc xích có thể cung cấp lên đến 297 calo. Vì vậy, sử dụng xúc xích có thể
giúp bù lượng calo thiếu hụt để duy trì công việc, hoạt động trong ngày hoặc phù hợp
với trẻ em suy dinh dưỡng, người gầy muốn tăng cân. Ba là, xúc xích cung cấp lượng
protein cao. Mỗi 100 gam xúc xích cung cấp 12 gam protein, đó là khoảng 8% lượng
protein hàng ngày. Lượng protein cao giúp cơ thể tăng trưởng và phát triển nhanh, tốt
cho trẻ em và mẹ mang bầu. Bốn là, xúc xích giúp bổ sung nhiều khoáng chất có lợi
như: kali, magie, iốt, photpho, sắt,…và các vitamin như: B6, B12 và E. Vitamin B12
giúp ngăn ngừa các nguy cơ thiếu sắt hoặc thiếu máu. Vitamin B6 giúp tăng cường khả
năng miễn dịch và thúc đẩy trao đổi chất protein, chất béo, và cacbohidrat. Vitamin E
có tác dụng chống oxy hóa mạnh giúp cơ thể nhanh chóng loại bỏ các gốc tự do và muối
của kim loại nặng.

Các sản phẩm xúc xích làm thủ công tại nhà cũng mang lại nhiều lợi ích. Ưu điểm
của xúc xích thủ công là thành phần tự nhiên, các chất ổn định, chất bảo quản và chất
điều vị hay các phụ gia thực phẩm không được thêm vào nên sẽ tránh được tác dụng tiêu
cực của các chất đó. Phần trăm thịt có thể thay đổi tuỳ theo khẩu vị của người làm.
Nhược điểm duy nhất của loại xúc xích này là thời hạn sử dụng ngắn và để làm ra chúng
cũng rất cầu kì và mất thời gian, công sức.

15
 2. Tác hại của việc lạm dụng sản phẩm xúc xích
Trong các loại đồ ăn nhanh, xúc xích là món ăn phổ biến được giới trẻ, đặc biệt là
trẻ em ưa thích. Tuy nhiên, việc để con em mình ăn quá nhiều xúc xích sẽ dẫn đến những
tác hại khó lường cho sức khoẻ của trẻ. Cụ thể là một số tác hại như sau:

Một là, ăn nhiều xúc xích gây nguy cơ béo phì. Xúc xích chứa hàm lượng axit béo
bão hòa cao, nếu ăn lượng lớn chất béo bão hòa vào cơ thể sẽ làm tăng nguy cơ béo phì,
đồng thời cũng sẽ làm tổn thương hệ thống tim mạch và mạch máu não, có thể gây ra
hậu quả nghiêm trọng.

Hai là, ăn nhiều xúc xích gây nguy cơ ung thư. Cơ quan Nghiên cứu ung thư Quốc
tế (IARC) chỉ ra rằng ăn 50g thịt chế biến sẵn mỗi ngày làm tăng nguy cơ ung thư đại
trực tràng lên 18%, trong khi 50g thịt là khoảng 4 miếng thịt xông khói hoặc bằng một
chiếc xúc xích. Nghiên cứu của Tạp chí Y khoa Anh (BMJ) cho thấy thực phẩm chế
biến sẵn, trong đó có xúc xích, rất dễ dẫn đến ung thư vú. Trong quá trình sản xuất xúc
xích, nitrite là một phụ gia thực phẩm không thể thiếu, làm tăng thêm màu sắc, mùi vị
và bảo quản lâu dài. Khi ăn xúc xích quá nhiều, nitrite sẽ xâm nhập vào cơ thể với hàm
lượng lớn và kết hợp với các sản phẩm phân hủy protein trong dạ dày để tạo thành
nitrosamine – một chất gây ung thư.

Ba là, ăn nhiều xúc xích gây bệnh loãng xương. Xúc xích được tẩm ướp một lượng
muối khá cao, không có lợi cho sự phát triển lành mạnh, đặc biệt là trẻ nhỏ đang trong
giai đoạn phát triển cơ thể. Ăn nhiều xúc xích, hấp thụ một lượng muối lớn gây hại cho
mạch máu, làm tăng nguy cơ bị huyết áp cao. Ngoài ra, lượng muối đi vào cơ thể lớn sẽ
làm tăng nguy cơ thiếu canxi, dẫn đến mắc các vấn đề về xương khớp.

Bốn là, ăn nhiều xúc xích có thể bị đột quỵ và các bệnh về tim mạch. Các nghiên
cứu chỉ ra rằng natri làm tăng huyết áp, yếu tố chính gây đột quỵ. Natri có nhiều trong
các loại thức ăn chế biến sẵn, đóng hộp, thịt xông khói, xúc xích. Sở dĩ các loại thức ăn
đó có nguy cơ gây ra đột quỵ là do quá trình bảo quản chứa nhiều natri. Natri và nitrit
được tìm thấy trong những sản phẩm này được các nhà nghiên cứu cho rằng, nó có thể
gây hại trực tiếp đến mạch máu, khiến động mạch bị xơ cứng và thu hẹp. Khi huyết áp

16
tăng, máu đi qua các động mạch bị hạn chế và máu chảy lên não bị chặn, sẽ gây ra đột
quỵ. Lượng cholesterol trong máu cao cũng có thể khiến máu đóng cục và ngăn máu
chảy lên não. Bên cạnh đó, chất béo chuyển hóa trong thực phẩm chế biến sẵn cũng
tương đối cao, một số loại dầu hidro hóa có thể gây ra cholesterol cao, bệnh tim và đột
quỵ.

Năm là, ăn nhiều xúc xích giảm tuổi thọ, tăng nguy cơ tử vong. JAMA Internal
Medicine đã thực hiện khảo sát hơn 44.000 người trung niên ở Pháp trong 7 năm và thấy
rằng trong thời kỳ này, ăn thực phẩm chế biến sẵn, bao gồm cả xúc xích có liên quan
đến việc tăng nguy cơ tử vong. Ngoài ra, nghiên cứu của Tạp chí Y khoa Anh (BMJ) đã
chỉ ra rằng ăn nhiều hơn 4 phần thực phẩm chế biến sẵn hàng ngày có liên quan đến tăng
62% nguy cơ tử vong.

3. Mẹo lựa chọn khi mua sản phẩm xúc xích

Xúc xích là món ăn được mọi người ưa chuộng vì tính tiện lợi, nhanh gọn, đáp ứng
được nhu cầu của những người bận rộn khi họ muốn bổ sung năng lượng mà không tốn
quá nhiều thời gian chuẩn bị món ăn. Nhưng không phải ai cũng biết cách lựa chọn sản
phẩm xúc xích uy tín, chất lượng, tránh những sản phẩm không đảm bảo vệ sinh an toàn
thực phẩm, không rõ nguồn gốc, không có mẫu mã. Dưới đây là một vài kinh nghiệm
lựa chọn xúc xích để tham khảo:

Một là, không nên sử dụng xúc xích bán ở vỉa hè. Một trong những cách thức đảm
bảo an toàn cho sức khỏe của gia đình, đó là hạn chế các món ăn vỉa hè, nhất là đối
tượng trẻ em, thanh niên thích ăn vặt ngoài vỉa hè không có sự kiểm soát của bố mẹ.
Các món ăn như xúc xích rán được chế biến sẵn ngoài đường thường sử dụng nguyên
liệu không rõ nguồn gốc, xuất xứ, thành phần. Những sản phẩm đó không chỉ tiềm ẩn
nguy cơ mất an toàn vệ sinh thực phẩm, mà còn được chế biến trong dầu đã qua chiên
đi chiên lại nhiều lần, là loại dầu ăn đã bị oxy hóa, có thể gây ung thư nếu sử dụng
thường xuyên.

Hai là, lựa chọn sản phẩm uy tín, có thương hiệu, nhãn mác đầy đủ. Để lựa chọn
xúc xích ngon, chất lượng tốt, đảm bảo an toàn cho sức khỏe thì cần ưu tiên chọn mua

17
xúc xích ở những của hàng, địa điểm bán thực phẩm đáng tin cậy, uy tín. Và lựa chọn
mua sản phẩm xúc xích của những thương hiệu nổi tiếng, được nhiều người ưa chuộng,
tin dùng, như: Đức Việt, Vissan, Sfood, CP, Ba Huân,…

Ba là, lựa chọn xúc xích được bày bán ở nơi thoáng mát. Xúc xích không được đóng
gói bảo quản trong bao bì dày như các sản phẩm khác mà sau khi được chế biến và tiệt
trùng thì chỉ được bao bọc trong một bao bì bằng nhựa khá mỏng, vì thế, nên chọn mua
xúc xích được bày bán ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng mặt trời.

Bốn là, chú ý thông tin sản phẩm được in trên bao bì. Một tiêu chí quan trọng khác
cần phải nhớ khi mua xúc xích đó chính là các thông tin của sản phẩm in trên bao bì xúc
xích phải rõ ràng, không bị mờ. Đặc biệt phải chú ý đến hạn sử dụng của sản phẩm cũng
như quan sát kỹ tính nguyên vẹn của bao bì sản phẩm để không mua phải xúc xích bị
hư hỏng, hết hạn dùng.

Một vấn đề nữa chúng ta cần lưu ý khi sử dụng sản phẩm xúc xích là số lượng và
tần suất sử dụng phải khoa học, hợp lí. Theo tiêu chuẩn quốc gia, lượng nitrit trong thực
phẩm không vượt quá 30 mg/kg , và lượng nitrit cơ thể cho phép hàng ngày là 0 - 0,06
mg/kg trọng lượng cơ thể. Các tính toán theo tiêu chuẩn cho thấy, một người trưởng
thành nặng 50kg có thể tiêu thụ 3mg nitrit mỗi ngày nên có thể tiêu thụ 100 gam sản
phẩm thịt chế biến mỗi ngày. Tức là tiêu thụ hàng ngày tối đa không được vượt quá 2
chiếc xúc xích, càng ăn ít thì càng tốt cho sức khỏe. Trong quá trình ăn thịt chế biến như
xúc xích, cần phải ăn thêm nhiều trái cây và rau quả tươi, và sử dụng vitamin C tươi và
chất lượng tốt để ức chế sự hấp thụ nitrite. Xúc xích là một loại thực phẩm khó ai từ
chối, có độ ngon và hấp dẫn đặc biệt, chúng ta có thể ăn nó nhưng phải ăn ở mức cho
phép và ăn lành mạnh, khoa học để cơ thể, sức khoẻ không bị ảnh hưởng tiêu cực.

18
 C. PHẦN KẾT LUẬN

Ta thấy rằng, nhân loại có vô số thứ bất đồng: từ văn hoá, khoa học đến tư tưởng
triết học, quan điểm chính trị. Tuy vậy, có một thứ mà ít ai trong chúng ta có thể chối
bỏ: đó là sự yêu thích dành cho món xúc xích. Xúc xích là một món ăn có bề dày lịch
sử, đậm đà bản sắc văn hoá của một vài dân tộc trên thế giới. Xúc xích là một món ăn
quen thuộc có thể xuất hiện trong những buổi từ thiện cho người nghèo khó, trong bữa
ăn bình dân hàng ngày hay những bữa tiệc sang trọng, hoành tráng, đầy ắp sơn hào hải
vị. Một món ăn mà khắp mọi người, ai cũng có thể sử dụng, từ già đến trẻ, từ giàu đến
nghèo, từ nam đến nữ,…Vì vậy, ngành công nghiệp thực phẩm trên thế giới ngày nay
vẫn tiếp tục sản xuất và phát triển sản phẩm xúc xích để đáp ứng thị hiếu của con người.
Tuy nhiên bên cạnh những lợi ích như tiện lợi, nhanh gọn, phù hợp với nhịp sống bận
rộn của hầu hết con người trong thời đại mới mà vẫn đảm bảo đủ dinh dưỡng, đủ năng
lượng, chúng ta vẫn cần sử dụng xúc xích một cách khoa học, hợp lí, tránh lạm dụng
sản phẩm để lại những tác hại không mong đợi về lâu về dài.

19
 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. “Xúc xích”, WIKIPEDIA Bách khoa toàn thư mở.

https://vi.wikipedia.org/wiki/X%C3%BAc_x%C3%ADch (I-1, II-2.1)
2. Demi (2020), “Nguồn gốc chữ xúc xích”, Tiếng Việt.
https://banghoi.com/tiengviet/1945/nguon-goc-chu-xuc-xich (I-2)
3. “Lịch sử ra đời của xúc xích”, Công ty TNHH liên doanh thực phẩm Mavin.
https://mavinfood.com/vi/vao-bep-cung-mavin.nd/lich-su-ra-doi-cua-xuc-
xich.html (I-2)
4. (2019), “Lịch sử ra đời của món xúc xích”, Sạp báo nhỏ.
https://www.sapbaonho.com/am-thuc-the-gioi/lich-su-ra-doi-cua-mon-xuc-
xich/ (I-2)
5. (2016), “Đồ án tốt nghiệp: Tìm hiểu về sản phẩm xúc xích”, Thư viện số đại học
công nghiệp thực phẩm TP.Hồ Chí Minh.
http://thuvienso.cntp.edu.vn/doc/do-an-tot-nghiep-tim-hieu-ve-san-pham-xuc-
xich-371442.html (I-3)
6. Jolie (2020), “Xúc xích tươi và xúc xích tiệt trùng loại nào ngon hơn ?”, Bách
hoá xanh.com.
https://www.bachhoaxanh.com/kinh-nghiem-hay/xuc-xich-tuoi-va-xuc-xich-
tiet-trung-loai-nao-ngon-hon-1304727 (I-3)
7. Phan Thanh Tâm (2020), “Nghiên cứu sản xuất xúc xích khô và bán khô bằng
công nghệ vi sinh”, Vietnam Biological Industries.
https://congnghiepsinhhocvietnam.com.vn/tin-tuc/t431/nghien-cuu-san-xuat-
xuc-xich-kho-va-ban-kho-bang-cong-nghe-vi-sinh.html (I-3)
8. Ngọc Thuỷ (2019), “Sản phẩm xúc xích ngày càng đa dạng”, Sài Gòn giải phóng
online.
https://www.sggp.org.vn/san-pham-xuc-xich-ngay-cang-da-dang-620362.html
(II-1)
9. Nguyễn Tùng Khánh (2020), “Tìm hiểu về xúc xích và các loại phụ gia thường
dùng trong xúc xích”, foodnk.com.
https://www.foodnk.com/tim-hieu-ve-xuc-xich-va-cac-loai-phu-gia-thuong-
dung-trong-xuc-xich.html (II-2.1)
10. “Dinh dưỡng trong xúc xích và những điều cần biết”, Dinh duong online.
20
 https://dinhduong.online/dinh-duong-trong-xuc-xich-va-nhung-dieu-can-
biet.html (II-2.1)
11. (2020), “Bật mí về quy trình sản xuất xúc xích”, Science Vietnam.
https://sciencevietnam.com/bat-mi-ve-quy-trinh-san-xuat-xuc-xich (II-2.2)
12. AALIYAHJPD (2018), “Quy trình sản xuất xúc xích với dây chuyền thiết bị hiện
đại”, FLATSOME.
https://daychuyenchebien.vn/quy-trinh-san-xuat-xuc-xich/ (II-2.2)
13. (2017), “Lợi ích của việc ăn xúc xích và cách ăn xúc xích an toàn khi mang thai”,
Artisan fine food.
http://artisanfinefood.com/loi-ich-cua-viec-an-xuc-xich-va-cach-an-xuc-xich-
an-toan-khi-mang-thai.html (III-1)
14. “Xúc xích - lợi ích và tác hại đối với sức khoẻ của cơ thể”, Howtogetrid.
https://howtogetrid-vi.expertexpro.com/sosiski-polza-i-vred-dlya-zdorovya-
organizma/ (III-1)
15. Thiên Minh (2021), “Nghiện ăn xúc xích, thói quen ảnh hưởng nghiêm trọng tới
sức khoẻ của trẻ”, Lao động.
https://laodong.vn/dinh-duong-am-thuc/nghien-an-xuc-xich-thoi-quen-anh-
huong-nghiem-trong-toi-suc-khoe-cua-tre-890489.ldo (III-2)
16. (2019), “Ăn một chiếc xúc xích tăng 18% tỉ lệ mắc ung thư và đây là 5 nguy hại
đối với sức khoẻ khi ăn thực phẩm chế biến sẵn, afamily.vn.
https://afamily.vn/an-mot-chiec-xuc-xich-tang-18-ti-le-mac-ung-thu-va-day-la-
5-nguy-hai-doi-voi-suc-khoe-khi-an-thuc-pham-che-bien-san-
20190803223220293.chn (III-2)
17. Hoài Phương (2020), “ 4 loại thực phẩm chế biến sẵn có thể tăng nguy cơ đột
quỵ”, VnEconomy.
https://vneconomy.vn/4-loai-thuc-pham-che-bien-san-co-the-tang-nguy-co-dot-
quy.htm (III-2)
18. Lê Thị Thuý Ngân (2017), “Mẹo lựa chọn và chế biến xúc xích đúng cách”,
Bách hoá xanh.com.
https://www.bachhoaxanh.com/kinh-nghiem-hay/meo-lua-chon-va-che-bien-
xuc-xich-dung-cach-980621 (III-3)

21
19. (2020), “Bật mí cách lựa chọn và chế biến xúc xích an toàn dinh dưỡng”,
BeefDaily.
https://beefdaily.com.vn/blogs/news/bat-mi-cach-lua-chon-va-che-bien-xuc-
xich-an-toan-dinh-duong (III-3)

22