Professional Documents
Culture Documents
бруто домашен производ и паритетите на куповната моќ
бруто домашен производ и паритетите на куповната моќ
Изработил : Ментор :
Надица Иваноска проф.др. Мирослав Гвероски
33/18
Вовед ......................................................................................................................... 3
1. БРУТО ДОМАШЕН ПРОИЗВОД И ПАРИТЕТИТЕ
НА КУПОВНАТА МОЌ .......................................................................................... 4
1. 1. Мерење на БДП ................................................................................................. 4
1.2. Видови БДП ........................................................................................................ 4
1.2.1. Номинален бруто-домашен производ ........................................................... 4
1.2.2. Реален бруто-домашен производ ................................................................... 5
2. Паритет на куповна моќ ........................................................................................ 6
3. Паритет на куповна моќ: новите ЕУ земји-членки и Евро-зоната .................... 8
3.1. PPP во случајот на Хрватска ............................................................................ 11
Заклучок .................................................................................................................... 12
Користена литература ............................................................................................. 13
2
Вовед
3
1. БРУТО ДОМАШЕН ПРОИЗВОД И ПАРИТЕТИТЕ НА
КУПОВНАТА МОЌ
1. 1. Мерење на БДП
4
Номиналниот бруто-домашен производ претставува вредност на вкупно
произведените финални добра и услуги во економијата пресметан според
тековни цени. Тековните цени меѓутоа го содржат и влијанието
на инфлацијата во соодветната година. Порастот на номиналниот бруто-
домашен производ во една земја може да биде резултат не само на порастот на
произведените количини на финални добра и услуги во тековната година, туку и
резутат на порастот на општото ниво на цените во економијата под дејство на
инфлацијата. Доколку стапката на инфлација е повисока, сосема е можно да се
случи номиналниот бруто-домашен производ да покажува пораст и во услови
кога нивото на производство во тековната година се намалило во однос на
претходната. Номиналниот бруто-домашен производ 1 не ги одразува реалните
промени во вкупното производство на економијата. Затоа, неопходно е да се
пресмета т.н. „реален бруто-домашен производ“.
1
https://biznisinfo.mk/shto-e-bruto-domashen-proizvod/
5
2. Паритет на куповна моќ
2
Проф. д-р Владимир Кандикјан и проф. д-р Томислав Гроздановски: Економика, втор дел-
Макроекономика, Универзитет „Кирил и Методиј“, Правен факултет „Јустинијан Први“, Скопје;
6
Во контекст на диспаритетите на куповната моќ, под перфектна
меѓународна мобилност на капиталот и шпекулација која е ризик-неутрална,
постои врска помеѓу номиналните каматни стапки и антиципираната стапка на
депрецијација. Реалниот каматен паритет преовладува кога реалниот каматен
диференцијал е еднаков со очекуваната стапка на реална апрецијација. Од
условот за реалниот каматен паритет очигледно е дека при утврден PPP,
реалниот девизен курс е константен.
Во отсуство на ограниченост на капиталните приливи, реалните каматни
стапки мора да бидат строго изедначени во сите земји. Економистите кои
алгебарски го задаваат реалниот каматен паритет, мислат дека има две
интересни импликации. Првата е линкот помеѓу нивото на реален девизен курс
и монетарната политика.
Кога ќе се добијат резултати каде домашните реални каматни стапки ги
надминиваат оние надвор, реалниот девизен курс ќе биде апрециран во однос на
неговата вредност на трендот. „Затегнатата“ монетарна политика, преку
зголемување на реалните каматни стапки, ќе придонесе за (транзиторна) реална
апрецијација.3
Динамичниот Mundell-Fleming модел исто така дава алгебарски запис и
често е насочен кон тоа да се објаснат движењата на реалниот девизен курс и
нивната тенденција да се враќаат само градуално кон нивната долгорочна
вредност. Исто така, во овој контекст, значаен е фактот дека дистинкцијата
помеѓу разменливите и неразменливите добра има импликации за реалниот
девизен курс.
Притоа се претпоставува дека Законот за една цена е одржлив за
разменливите добра и дека уделите во ценовните индекси на двете земји се
исти. Затоа, реалниот девизен курс е еднаков со релативната цена на
неразменливите добра (во заедничка валута) кај двете земји. Структурните
нарушувања, како што е диференцијалниот продуктивен раст на промените во
агрегатната побарувачка сега има систематско влијание врз релативните цени на
неразменливите добра, а така и врз диференцијалите на реалните каматни
стапки.
3
Проф. д-р Владимир Кандикјан и проф. д-р Томислав Гроздановски: Економика, втор дел-
Макроекономика, Универзитет „Кирил и Методиј“, Правен факултет „Јустинијан Први“, Скопје;
7
3. Паритет на куповна моќ: новите ЕУ земји-членки и Евро-
зоната
4
Проф. д-р Владимир Кандикјан и проф. д-р Томислав Гроздановски: Економика, втор дел-
Макроекономика, Универзитет „Кирил и Методиј“, Правен факултет „Јустинијан Први“, Скопје;
5
Трпески, проф. д-р Љупчо: Монетарна економија, Скопје, 2010;
8
Статистиките за трагот, овозможено со 5% критична вредност, се
произнесени во табелата 2. Врз основа на овие резултати, нултата хипотеза на
непостоење коинтеграција е одбиена за сите земји во примерокот.
Доказите сугерираат дека за Кипар, Чешка, Малта, Полска, Романија,
Словачка и Словенија постои единствен коинтеграциски вектор. За Бугарија,
Естонија, Унгарија, Латвија и Литванија, нултата хипотеза за еден
коинтеграциски вектор е одбиен на 5% значајно ниво, што подразбира дека
може да постои повеќе од еден коинтеграциски вектори во овие случаи.
Овие резултати подразбираат дека номиналниот девизен курс,
домашните цени и странските цени споделуваат долгорочна рамнотежна врска,
за сите земји во примерокот. Тие, исто така подразбираат дека постои и
стохастички тренд (p-r) кој ги придвижува движењето на варијаблите.
9
Следниот чекор во анализата е истражувањето за тоа дали PPP векторот
го протега коинтреграцискиот простор. Ако PPP векторот внесува
коинтеграциски простор, тоа подразбира дека долгорочниот PPP е потврден. Со
други зборови, номиналниот девизен курс ќе се движи во чекор со релативните
цени на долг рок.6
6
Трпески, проф. д-р Љупчо: Монетарна економија, Скопје, 2010;
10
3.1. PPP во случајот на Хрватска
7
Проф. д-р Тихомир Јовановски: Девизна економија, Скопје;
11
Заклучок
12
Користена литература
1. https://biznisinfo.mk/shto-e-bruto-domashen-proizvod/
2. Проф. д-р Владимир Кандикјан и проф. д-р Томислав Гроздановски:
Економика, втор дел-Макроекономика, Универзитет „Кирил и Методиј“,
Правен факултет „Јустинијан Први“, Скопје;
3. Трпески, проф. д-р Љупчо: Монетарна економија, Скопје, 2010;
4. Проф. д-р Тихомир Јовановски: Девизна економија, Скопје;
13