Nje dite normale gjate regjimit komunist

Periudha nga viti 1945 deri në vitin 1990 në Shqipëri u shënua nga një regjim komunist nën
udhëheqjen e Enver Hoxhës. Jeta e përditshme në Shqipëri gjatë kësaj periudhe u ndikua
shumë nga politikat strikte të qeverisë dhe izolimi i vendit nga pjesa tjetër e botës.

Një ditë e zakonshme në Shqipëri gjatë kësaj periudhe kohore mund të dukej diçka si kjo:

Ora 6:00 - Zgjohuni me tingujt e propagandës qeveritare të transmetuara nga altoparlantët në

të gjithë qytetin. Propaganda zakonisht do të promovonte idealet e komunizmit dhe arritjet e
qeverisë.

7:00 - Shkoni në punë ose në shkollë. Shumë shqiptarë punonin në industritë shtetërore ose në
ferma kolektive, ndërsa studentët ndiqnin shkollat e drejtuara nga qeveria që fokusoheshin
shumë në indoktrinimin e tyre me ideologjinë komuniste.

12:00 - Pushim dreke. Shumica e njerëzve do të sillnin ushqimin e tyre nga shtëpia pasi
disponueshmëria e ushqimin në dyqane ishte e kufizuar për shkak të politikave të qeverisë.

13:00 - Kthimi në punë ose në shkollë për pasdite.

17:00 - Kthehu në shtëpi. Shumë njerëz do të ndalonin në dyqan ushqimor ose treg rrugës për
në shtëpi për të provuar të blinin ushqime dhe furnizime të tjera.

18:00 - Darka me familjen. Mungesa e ushqimit ishte e zakonshme, kështu që vaktet shpesh
përbëheshin nga pjata të thjeshta të bëra nga çdo përbërës që ishte në dispozicion.

Ora 19:00 - Aktivitete në mbrëmje. Shumë njerëz mblidheshin me miqtë dhe familjen për t'u
shoqëruar ose për të parë programe televizive të drejtuara nga qeveria. Disa morën pjesë edhe
në takime apo ngjarje politike.

22:00 - Ora e gjumit. Qeveria zbatoi një shtetrrethim, kështu që njerëzit pritej të ishin në shtëpi
dhe në shtrat në një kohë të caktuar.

Gjatë gjithë ditës, njerëzve në Shqipëri gjatë kësaj periudhe kohore u kujtohej vazhdimisht
ndikimi dhe kontrolli i qeverisë mbi jetën e tyre. Propaganda politike ishte e kudondodhur dhe
njerëzit inkurajoheshin të raportonin çdo sjellje ose aktivitet që konsiderohej antikomunist ose
potencialisht i dëmshëm për qeverinë. Pavarësisht këtyre sfidave, shumë shqiptarë gjetën
mënyra për t'i rezistuar dhe ruajtur traditat dhe vlerat e tyre kulturore.
 Intervista
Pyetje: Si ka qenë rutina juaj e përditshme gjatë kësaj periudhe?

Përgjigje: U zgjova herët në mëngjes dhe dëgjova propagandën e qeverisë që transmetohej me

altoparlantë në të gjithë qytetin. Më pas shkoja në punë ose në shkollë, varësisht nga mosha.
Pata një pushim të shkurtër dreke ku do të haja ushqimet që sillja nga shtëpia pasi ushqimi
ishte i pakët. Pasi mbaroja punën ose shkollën, kthehesha në shtëpi dhe darkoja me familjen.
Mbrëmjeve shoqërohesha shpesh me miq ose merrja pjesë në takime apo ngjarje politike.

Pyetje: Si ishte situata juaj e strehimit?

Pergjigje: Unë jetoja në një apartament të vogël me familjen time. Qeveria ndau banesat sipas
nevojës dhe ne ishim me fat që kishim një vend për të jetuar. Megjithatë, kushtet e jetesës ishin
shpesh të ngushta dhe të mungesës së lehtësive elementare.

Pyetje: Si ishte situata e ushqimit?

Përgjigje: Ushqimi ishte i pakët dhe i racionalizuar nga qeveria. Shpesh na duhej të prisnim në
radhë të gjata për gjërat e nevojshme si bukë, qumësht dhe mish. Shumë njerëz rritën perimet
e tyre ose rritën kafshë për të plotësuar dietën e tyre.

Pyetje: Si ndiheshit për politikat e qeverisë?

Përgjigje: Si qytetar i Shqipërisë gjatë kësaj periudhe kohore më kanë mësuar që në moshë të
vogël të besoj në idealet e komunizmit dhe në udhëheqjen e Enver Hoxhës. Megjithatë, ndërsa
u rrita, u zhgënjeva me politikat strikte të qeverisë dhe mungesën e lirive individuale. Pashë se
si këto politika çuan në mungesa ushqimore, stanjacion ekonomik dhe mungesë të
përgjithshme progresi.

Pyetje: Cili ishte niveli i arsimit dhe shëndetësisë?

Përgjigje: Arsimi dhe kujdesi shëndetësor ishin falas dhe të arritshme për të gjithë. Megjithatë,
cilësia e arsimit dhe e kujdesit shëndetësor ndryshonte shumë, me shumë shkolla dhe spitale
që u mungonin burimet dhe objektet bazë.

Pyetje: Si ishin normat sociale dhe kulturore?

Pergjigje: Normat sociale dhe kulturore u ndikuan shumë nga ideologjia komuniste e qeverisë.
Shprehja dhe krijimtaria individuale shpesh dekurajoheshin dhe pritej që njerëzit të
përputheshin me një grup të caktuar idealesh dhe sjelljesh. Megjithatë, shumë shqiptarë gjetën
mënyra për t'u rezistuar këtyre normave dhe për të ruajtur traditat dhe vlerat e tyre kulturore.
 Ekonomia gjate regjimit komunist
Menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore, Shqipëria ishte një vend relativisht i pazhvilluar me një
ekonomi kryesisht agrare. Qeveria komuniste që erdhi në pushtet në 1944 filloi menjëherë
nacionalizimin e industrive dhe kolektivizimin e bujqësisë. Kjo politikë e planifikimit qendror
dhe kontrollit shtetëror vazhdoi për disa dekadat e ardhshme dhe pati një ndikim të thellë në
ekonominë e vendit.

Përqendrimi i qeverisë te mbështetja te vetja dhe izolimi nënkuptonte se Shqipëria kishte

shumë pak ndërveprim me ekonominë globale gjatë kësaj periudhe kohore. Vendi nuk ishte
anëtar i Këshillit për Ndihmë Ekonomike Reciproke (COMECON) të udhëhequr nga Sovjetik dhe
kishte vetëm lidhje të kufizuara ekonomike me vendet e tjera komuniste si Kina dhe Koreja e
Veriut. Shqipëria kishte disa marrëdhënie ekonomike me vendet jokomuniste, veçanërisht me
Italinë, por këto ishin të kufizuara.

Politikat ekonomike të qeverisë u përqendruan në prodhimin e mallrave bazë, veçanërisht në

ushqim, tekstile dhe çimento. Shqipëria ishte kryesisht e vetë-mjaftueshme për sa i përket
prodhimit të ushqimit, por sektori industrial i vendit ishte i pazhvilluar dhe joefikas. Qeveria
investoi shumë në industrinë e rëndë, veçanërisht në miniera dhe energji, por këto industri
shpesh vuajteshin nga mungesa e pajisjeve, menaxhimi i dobët dhe mungesa e investimeve në
modernizim.

Një nga pasojat më të rëndësishme të politikave ekonomike të qeverisë ishte mungesa e

mallrave të konsumit. Qeveria kontrollonte çmimet dhe pagat, të cilat shpesh çonin në një treg
të zi për nevojat bazë, si veshje, këpucë dhe mallra shtëpiake. Qeveria u përpoq ta adresonte
këtë problem nëpërmjet fushatave periodike për të nxitur prodhimin dhe goditjen e aktivitetit
të tregut të zi, por këto përpjekje patën sukses të kufizuar.

Standardi i ulët i jetesës në Shqipëri gjatë kësaj periudhe kohore ishte një burim i madh
pakënaqësie për shumë shqiptarë. Qeveria ofronte kujdes shëndetësor dhe arsim falas, por
cilësia e këtyre shërbimeve ishte shpesh e dobët. Strehimi ishte gjithashtu në mungesë dhe
shumë familje jetonin në apartamente të ngushta dhe të përbashkëta.

Në përgjithësi, ekonomia shqiptare gjatë viteve 1945-1990 u karakterizua nga një fokus në
vetëbesimin dhe izolimin, me theks në prodhimin e mallrave bazë dhe industrinë e rëndë.
Politikat e qeverisë për planifikimin qendror dhe kontrollin shtetëror çuan në joefikasitet dhe
mungesë modernizimi, ndërkohë që mungesa e mallrave të konsumit dhe standardi i ulët i
jetesës ishin burim pakënaqësie për shumë shqiptarë.