(1)

- Magandang umga mga panauhin. (courtesy) Natutunan ko sa Alemenya na isang uri ng paggalang ang
pagpapakilala ng sarili. Ako nga pala si Juan Crisostomo Ibarra y Magsalin.
- Masaya akong makita kayo, at mas masaya ako dahil nakabalik na muli ako sa aking Inang Bayan matapos
ang pitong taon kong pag-aaral sa Europa.
- Huwag po sana kayong magkamali na nakalimutan ko na ang baying ito. Sa katunayan, ang isip ko’y
lagging nasa bayan sa araw-araw nung ako’y nasa Europa pa. Higit sa lahat, umuwi ako upang malaman ang
pagkamatay ng aking ama.

- Ah, Padre Damaso! Kayo po pala. Nagagalak akong Makita ang isang matalik na kaibigan ng aking ama!
- Mukhang nagkamali po ata ako. Hindi po ata kayo si Padre Damaso, ngunit masaya po akong makilala
kita. Halina’t kumain nap o muna tayo.
- Reberensya, huwag po sana kayo magsalita ng ganyan!
- Wala pa rin pa lang pagbabago ang mga kura dito. Kapitan, patawad ngunit kailangan ko nang umalis dahil
marami pa akong gagawin. Salamat po.

(2)
- Nalaman k okay Tenyente Guevarra ang kinahantungan ng aking ama. Nakulong siya dahil prinotektahan
lamang niya ang isang musmos mula sa isangmalupit nakolektor.
- Mga walang awing Kastila! Nakulong ang aking ama gayong ginawa lamang niya ang tama!
- Ngunit nawala saglit ang pait na iyon nang Makita ko muli ang aking Maria. Sabi niya sa akin ay
nalimutan ko na raw siya. Maaari ko ba siyang malimutan? Ah, Maria. Napakalapad ko talaga dahil ikaw ay
aking nakilala. Salamat nga pala sa bulaklak. Alam kong matutuwa ang aking mga magulang sa langit sa
iyong munting alay.

(3)
- Mas lalong nagging malinaw sa akin ang tunay na kinahantungan ng labi ng aking ama. Nasaan ang
hustisya? Ang inosenteng labi ng aking ama, itinapun lamang sa lawa!
- Hindi ko na pigilan ang aking galit at initake ko si Padre Salvi, ngunit naniniwala naman ako sa kanyang
pagpapatotoo. Wala narin akong magagawa dhil wala na ang labi, kaya kailangan ko na lamang itong
kalimutan.

(4)
- Unti-unting nawala ang poot nang mag-pic-nic kami ni Maria kasama ng kanyang mga kaibigan. Sana
ganun nalang ang buhay. Kaunting lungkot, at mas maraming masayang pagkakataon ang nawa’y
dumarating sa atin.
- (lapit to Elias, pat) Hinding-hindi ko rin malilimutan noong sagipin ko si Elias mula sa mabangis na
buwaya. Sadyang mapalaro talaga ang buhay. Hindi moa lam kung kalian ito magugulo. Magugulat ka na
lamang.
(5)
- Ika-onse ng Nobyembre. Pista ng San Diego de Alcala. Napakaraming bisita. May katuwaan, tugtugan,
paputok, kainan, at moro-moro. Nakinig ako ng misa, ngunit hindi ko naman inasahan na patatamaan rin
pala ako ni Padre Damaso sa kanyang mensahe.
- Tila nag-iba ang aking tingin kay Ginoong Tasyo. Ito ay isang matalinong tao, ngunit tinutulan ang
pagpapatayo ng aking paaralan? Ngunit hindi ako nagpapigil, para naman ito sa kabataan ng San Diego,
hindi ba?
- Sa kabilang banda, laking pasasalamat ko kay Elias nang ako’y iligtas niya mula sa isang pangtatangka ng
aking buhay. Ngunit nanaig parin ang tama! Nahulog ang aking mga kalaban sa sarili nilang patibung!
(smirk)
- Sa isa na naming pagkakataon ay tama lamang na tambangan ko ang basto na padreng ito dahil sa
kawalang-respeto sa aking ama. Ngunit dahil sa bugso kong iyon ay tuluyang naputol ang relasyon naming
ni Maria. Maria…

(6)
- Nakulong ako, ngunit hindi kalian man makukuling ang liwanag ng katotohanan! Salamat sa aking
kaibigan na si Elias nang tulungan niya akong makatakas mula sa kulungan, ngunit dahil sa kanyang
kabayanihan, buhay niya ang nagging kapalit. Kawawang Elias! Tuluyan na siyang nilamon ng buwaya!

CRISOSTOMO IBARRA, Bow.