APJ 2063 : Sistem & Teori Psikologi

ASAS PSIKOLOGI
ZAMAN GREEK KLASIK

Noraini Abdol Raop

Sarjana Sastera (Psikologi Industri & Organisasi), UKM
Sarjana Muda Sains Sosial (Pembangunan Manusia), UKM
* noraini@kuim.edu.my *
• Kecenderungan manusia utk memahami
tingkah laku & pemikirannya bermula sejak
zaman Yunani kuno.
• Sungguhpun tiada bukti bertulis, namun cerita-
cerita mitos yg diperturunkan dr satu generasi
ke satu generasi yg lain secara lisan
menunjukkan bhw manusia zaman dahulu turut
cuba utk memahami manusia secara fizikal &
spiritual (psikologi).
 • Keadaan berterusan hingga muncul Zaman
Greek Awal – muncul segelintir ahli falsafah yg
mengemukakan & membahaskan isu manusia
berlandaskan prinsip semulajadi dgn merujuk
alam semulajadi utk huraikan tabii fikiran &
tingkahlaku manusia.
• Mewujudkan 5 orientasi pandangan iaitu:

Orientasi Orientasi Orientasi Orientasi Orientasi

Semulajadi Biologi Matematik Eklektik Kemanusiaan
• Ahli falsafah percaya bhw alam semesta terdiri
drpd sejenis unsur fizikal.
• Mereka cuba utk mengkaji & menentukan
apakah unsur tersebut.
• Ahli falsafah yg melakukan kajian berkaitan
dgn orientasi semulajadi dikenali sbg ahli fizik.
Tokoh terawal yg mengkaji
mengenai unsur fizikal yg
wujud dlm pelbagai bentuk
& objek dikenali sbg physis

Mencetuskan tradisi
Kritisisme (kritikan Unsur itu adalah air
drpd masyarakat)

Menolak interpretasi Memperkenalkan kaedah

manusia & alam semata- penyelidikan bercorak fizikal
mata berasaskan (mengutamakan huraian
kepercayaan agama semulajadi tentang sesuatu
benda & caranya bertindak)
 Mencadangkan bhw physis
bukannya unsur yg boleh dicam
tetapi wujud dlm pelbagai
bentuk & dinamakan apairon

Namun, menolak
Anak murid Thales yg pandangan Thales bhw
meneruskan tradisi ilmu physis adalah air

Utk memahami prinsip fizikal yg

Menurutnya, setiap benda
menentukan aktiviti manusia,
hidup & unsur-unsur fizikal
perlu rujuk kepada alam sejagat
yg lain tidak boleh dipisah
kerana manusia terlibat secara
antara satu sama lain
langsung dgn alam sejagat
 Heraclitus (ca. 540 – 480 B.C)
• Merupakan ahli fizik yg menganggap api sama ada dlm bentuk
simbolik/fizikal sbg physis yg menyebabkan perubahan unsur
fizikal.
• Popular dgn kata-kata - “It is impossible to step twice into the
same river”
• Beliau jg percaya bhw semua benda yg wujud di dunia adalah
secara bertentangan spt siang-malam, hidup-mati, panas-
sejuk.
• Keadaan ‘pertentangan’ ini tidak dpt dipisahkan &
menyebabkan percambahan ilmu serta kajian.
• Pertentangan merupakan perubahan & deria manusia hanya
boleh mengesan perubahan shj.
 Parmenides (ca. 515 B.C)
• Mempunyai pandangan yg bertentangan dgn
Heraclitus.
• Beliau menganggap bhw semua perubahan itu sbg
ilusi.
• Secara realitinya perubahan yg berlaku di dunia adalah
hasil drpd pengerotan pengamatan deria manusia.
• Hakikatnya, alam adalah seragam, tetap, tekal, tidak
bergerak & boleh difahami hanya melalui sbb tertentu.
• Pengetahuan hanya dpt dicapai melalui pemikiran yg
rasional, tidak melalui pengalaman deria kerana deria
hanya ilusi shj.
 Democritus (ca. 460 – 370 B.C)
• Menyatakan bhw semua objek adalah terhasil drpd bahagian-
bahagian kecil & tidak boleh dipisahkan yg dipanggil sbg atom.
• Perbezaan setiap objek dpt dijelaskan melalui perbezaan rupa
bentuk, saiz, nombor, lokasi & susunan atom tersebut.
• W/pun atom dipercayai tidak berubah, namun objek yg terhasil
drpd atom boleh berubah.
• Manusia mengandungi sekumpulan besar atom yg melancarkan
proses jiwa & mental dlm diri mereka.
• Beliau jg percaya, konsep atom serta aktivitinya dpt menerangkan
sesuatu objek tidak kira betapa kompleksnya objek tersebut.
• Beliau jg telah meletakkan proses berfikir dilaksanakan oleh otak,
emosi oleh jantung & selera oleh hati.
• Beliau jg bertanggungjawab membincangkan 5 deria (penglihatan,
pendengaran, bau, sentuhan & rasa) seta mencadangkan 4 warna
primer (hitam, merah, putih & hijau).
HERACLITUS DEMOCRITUS

PARMENIDES
• Orientasi semula jadi cuba memahami kegiatan
manusia berasaskan 2 pendekatan:

Kecenderungan
ahli falsafah
menghipotesis
Kecenderungan ahli ciri-ciri
falsafah mencari perubahan
prinsip sbg asas berlaku pd alam
kehidupan manusia sekitar &
menimbulkan
implikasi dlm
kehidupan
• Ahli falsafah cuba memahami kehidupan
manusia dgn merujuk keadaan dalaman &
fisiologi manusia itu sendiri.

ALCMAEON
Penentu utama tingkah
laku manusia ialah Jasad manusia sentiasa Beliau jg percaya bhw tugas ahli
mekanisme tubuh berusaha mencapai fizik adalah utk membantu pesakit
manusia itu sendiri keseimbangan agar mencapai keseimbangan dlm diri
sentiasa sihat mereka bg mengembalikan
kesihatannya

Manusia jg dianggap sbg

makhluk yg mempunyai
kedudukan paling tinggi
berbanding makhluk yg lain
Dianggap oleh ahli-ahli
sejarah psikologi sbg org
pertama yg mempercayai
bhw pengamatan & fikiran
manusia merupakan kesan
kpd hubungan antara mata
& lain-lain pancaindera dgn
otak
Karyanya menyediakan asas kpd
ahli psikologi moden utk mencari
jawapan kpd persoalan tentang
penaakulan & kognitif
Pengaruh jelas dilihat dlm
pendekatan yg digunakan
oleh tokoh-tokoh terkini spt
Wilhelm Wundt, Sigmund
Freud & William James
• Ahli falsafah percaya alam sejagat &
perjalanannya ditentukan oleh hubungan
keangkaan.
• Struktur matematik mewujudkan kesatuan,
keselarasan alam & menyebabkan berlakunya
pelbagai peristiwa di dunia.

PYTHAGORAS
 Berpendapat bhw manusia
memahami alam sekitar
melalui pancaindera yg dimiliki,
namun pemahaman tersebut
dibuat-buat (peniruan)
Beliau jg menyatakan bhw
semua perkara yg berlaku di
dunia mempunyai perkaitan
dgn nombor & hubungan
numerikal (dualistik)
Manusia akan memahami
alam sekitar melalui daya
penaakulan yg dimiliki
Pythagoras & pengikut percaya
bhw setiap perkara yg ingin
diketahui manusia boleh diwakili
melalui angka, & tidak mungkin
difahami sekiranya tiada
penggunaan angka

Beliau jg mengkaji gabungan Pengasas teorem

jumlah tali sesuatu alat (wayar) pythagoras
boleh menghasilkan muzik /
bunyi yg harmoni
• Kemunculan ahli falsafah mengenali diri (ahli
sufi) mempersoalkan mengenai tingkah laku
manusia itu sendiri.
• Tumpuan perbincangan bukan kpd persoalan
alam fizikal & ketuhanan tetapi lebih kpd
manusia itu sendiri & keperluannya.
• Dikatakan berorientasi eklektik kerana tidak
mempunyai sebarang doktrin falsafah tertentu
sbg pegangan.
• Implikasi timbul dari orientasi ini:

Individu perlu
Pengertian asas bersikap was-
kehidupan mestilah was terhadap
bertumpu kpd pendapat yg
penyelidikan digeneralisasi
terhadap tanpa
kehidupan itu perhatian
sendiri melalui
pancaindera

Menyatakan bhw manusia
pengukur kpd segala benda
(individu itu sendiri yg dpt
menentukan pengalamannya)
Setiap benda tidak diukur
berdasarkan ketuhanan @
kebenaran, tetapi berdasarkan
pengamatan manusia
mengikut keperluan utk
mencari kesejahteraannya

Beliau telah mengajar Menyatakan bhw tiada

pengikutnya utk melihat fahaman / aliran pemikiran /
sesuatu perkara dari pelbagai kepercayaan yg salah, namun
sudut pandangan yg berbeza, wujud kepercayaan yg lebih
bkn dr satu pandangan shj bagus & kurang bagus
 Beliau dilahirkan dlm Beliau telah menerima pendidikan
keluarga paderi & ahli fizik kedoktoran di sebuah institusi
terkemuka di tempat tinggalnya
iaitu di kepulauan Greek

Melalui latihan & pemerhatiannya,

beliau menyimpulkan bhw segala
Beliau jg menentang rawatan
kecelaruan / gangguan (mental &
penyakit secara supernatural
fizikal) adalah berpunca drpd faktor
yg wujud ketika itu
semulajadi spt penyakit warisan &
ketidakseimbangan bendalir dlm
tubuh badan
• Hidup sezaman dgn ahli sufi namun tidak
sealiran pandangan dgn ahli sufi dlm byk
perkara.

SOCRATES
 Beliau bersetuju dgn Tetapi, beliau tidak bersetuju
Beliau jg menyatakan bhw dgn pendapat ahli sufi
pendapat ahli sufi bhw
hidup yg tidak mengalami tentang pendapat yg lahir
pengalaman manusia yg
sebarang ujian adalah tidak tanpa pengamatan deria
dialami secara individu
berbaloi adalah tidak tepat.
adalah sgt penting

Manusia dilihat berada di

tahap yg paling tinggi
berbanding dgn hidupan lain Percaya manusia mempunyai
kerana memiliki ciri-ciri kuasa utk rasional yg
kemanusiaan, kebolehan utk membolehkan mereka Beliau mengasaskan teknik
menaakul, mengguna & membuat pertimbangan & induktif
memahami bahasa serta menentukan realiti moral
memahami diri sendiri – kehidupan individu
menjadikan manusia
makhluk unik & terbaik
• Asas falsafah Socrates diteruskan oleh Plato &
Aristotle.
• Plato & Aristotle cuba mencapai kerangka
pengertian bersepadu & menyeluruh yg
bertujuan utk menghuraikan faktor utama
personaliti manusia.
• Faktor utama personaliti manusia tersebut
termasuklah:

Kebolehan intelektual bersepadu, autonomi, ketekalan & kreatif

Manifestasi tingkah laku yg berubah-ubah, berkontingensi & stereotaip

Aspek aktiviti manusia yg bermatlamat @ ditentukan sesuatu

 Falsafah Plato adalah
kesinambungan usaha
Socrates & meliputi segala
jenis pengetahuan
Pemahaman tentang interaksi
manusia dgn alam sekitar
merupakan faktor penting yg
menentukan kebolehan manusia
berfikir

Dgn memahami cara manusia

menggunakan pancaindera
dlm menghadapi alam sekitar,
kita akan lebih memahami
aspek utama akal – jasad
Menolak pandangan ahli sufi tetapi
menerima satu drpd aspek utama
relativisme iaitu pengalaman
kederiaan adalah relatif berasaskan
kedudukan pemerhati itu sendiri

Pelbagai perkara ditimbulkan &

dianggap relevan dgn psikologi:
Tabii roh manusia
Motivasi
Pembelajaran
Perkembangan & pendidikan
 Tidak menerima matematik
Percaya akan kenyataan
sbg alat memahami alam Pemerhatian empirikal
alam & kepentingan
kerana baginya matematik mendorongnya utk
pengamatan deria sbg
tidak mempunyai hubungan mengumpul fakta tentang
sumber pengetahuan
langsung dgn objek @ fenomena fizikal & biologi
manusia
keadaan yg diperhatikan

Dalam menghuraikan pengetahuan

secara empirikal, Aristotle telah
Percaya bhw pengetahuan mengemukakan beberapa hukum
manusia hanya dpt perkaitan:
diperoleh melalui
pengalaman kederiaan & Hukum kesamaan
pemikiran Hukum kebezaan
Hukum kesentuhan
Hukum ulangan
• Ahli falsafah Zaman Greek Klasik banyak
mengemukakan persoalan tentang tabii &
aktiviti manusia.
• Psikologi telah muncul sejak zaman ini, dgn
membincangkan isu-isu asas & langkah-langkah
penyelesaiannya.
- Mengetahui perkara yang betul tidak memadai dan bermakna jika tidak
melakukan perkara yang betul -