Professional Documents
Culture Documents
Lich Su Nghe Thuat
Lich Su Nghe Thuat
I. LỜI MỞ ĐẦU..................................................................................................3
II. TÌM HIỂU VỀ MỸ THUẬT PHỤC HƯNG..............................................3
2.1. Vài nét khái quát về Phục Hưng.................................................................3
2.2. Nét độc đáo trong hội họa Phục Hưng.......................................................3
2.3. Lịch sử các giai đoạn phát triển của tranh Phục Hưng..............................4
2.4. Thành tựu nghệ thuật Phục Hưng...............................................................6
2.4.1. Nghệ thuật hội họa.................................................................................6
2.4.2. Nghệ thuật điêu khắc............................................................................10
III. HÌNH TƯỢNG CON RỒNG TRONG TRANG TRÍ MỸ THUẬT
THỜI KỲ NHÀ LÝ........................................................................................................12
3.1. Nguồn gốc và biểu tượng rồng thời Lý.....................................................12
3.2. Một số đặc điểm rồng thời Lý...................................................................14
IV. KẾT LUẬN.................................................................................................15
V. TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................15
I. LỜI MỞ ĐẦU
Vào khoảng thế kỷ 14, ở một số nước Châu Âu thì thời kỳ Phục Hưng được coi
như là cuộc tái sinh của các giá trị nghệ thuật, tư tưởng, khoa học của thời kỳ cổ đại và
sự sống lại, phát triển rực rỡ của nền văn minh phương Tây. Nó cũng đánh dấu giai đoạn
chuyển tiếp của Châu Âu từ thời kỳ Trung cổ sang thời kỳ Cận đại, cũng như từ thời kỳ
Phong kiến sang thời kỳ Tư bản. Thành tựu rực rỡ của Văn hóa Phục Hưng thể hiện trên
rất nhiều các lĩnh vực, đặc biệt là nghệ thuật.
II. TÌM HIỂU VỀ MỸ THUẬT PHỤC HƯNG
II.1. Vài nét khái quát về Phục Hưng
Thời kỳ Phục Hưng có gốc từ tiếng Pháp – Renaissance (nghĩa là sự tái sinh), còn
gọi là Rinascimento (tiếng Ý), là cuộc tái sinh các giá trị nghệ thuật, tư tưởng, khoa học
của thời kì Cổ đại và sự sống lại, phát triển rực rỡ của nền văn minh phương Tây. Phong
trào Phục Hưng bắt đầu từ khoảng thế kỉ 14 tại Ý và thế kỉ 16 tại Bắc Âu. Nó đánh dấu
giai đoạn chuyển tiếp của châu Âu từ thời kỳ Trung cổ sang thời kỳ Cận đại, cũng như
từ thời kỳ phong kiến sang thời kỳ tư bản.
Phục Hưng được gọi như thế vì đặc tính cơ bản của thời kỳ này là sự hồi sinh của
tinh thần thời kỳ Cổ đại. Chủ nghĩa Nhân văn chính là phong trào tinh thần cơ bản của
thời kỳ này. Việc hồi sinh thể hiện ở chỗ nhiều yếu tố của tư tưởng thời kỳ Cổ đại được
tái khám phá và sống lại (văn học, tượng đài kỷ niệm, tác phẩm điêu khắc, triết học,…và
hơn cả đó là hội hoạ). Ta có thể hiểu rộng hơn, Phục Hưng là sự hồi sinh của thời kỳ Cổ
đại với các ảnh hưởng của thời kỳ này đến khoa học, văn học, xã hội, cuộc sống của
những tầng lớp cao quý và sự phát triển của con người đi đến tự do cá nhân ngược lại
với chế độ đẳng cấp của thời kỳ Trung Cổ. Hoặc cụ thể và chi tiết hơn về mặt nghĩa,
Phục Hưng chính là một thời kỳ của lịch sử nghệ thuật – “thời kì của hội họa”.
II.2. Nét độc đáo trong hội họa Phục Hưng
Ý nghĩa của hội họa Phục Hưng mang một tư tưởng nhân văn to lớn: đề cao sức
mạnh con người và ca ngợi chủ nghĩa anh hùng. Trong thời kỳ hội họa này, nét độc đáo
đầy đặc sắc chính là bỏ đi lối vẽ chi tiết trước kia và chuyển sang một lối vẽ mới một
cách tuy trừu tượng nhưng vẫn đủ ý nghĩa, khái quát hóa hình thức hoành tráng. Những
bức tranh Phục Hưng được đánh giá là tranh của sự mẫu mực cùng với tạo hình khốc liệt
và sức mạnh về chiều sâu không gian. Rất nhiều tranh khỏa thân trong cuộc sống lẫn cả
trong tôn giáo, thiên thần, thành thần được ra đời dưới tay các họa sĩ thời Phục Hưng với
sự đặc tả vô cùng chi tiết và độc đáo từ làn da mềm mại uyển chuyển của người phụ nữa
cho đến cơ bắp chắc khỏe rõ ràng của người đàn ông. Vừa nhìn vào các tác phẩm nghệ
thuật Phục Hưng, ta có thể ngay lập tức nhận ra những mặt tôn giáo và câu chuyện lịch
sử đằng sau đó mà không cần phải xem qua sách vở. Thời kỳ Phục Hưng chính là thời
kỳ đỉnh cao của hội họa, là bước ngoặt của nền mĩ thuật thế giới, đóng vai trò quan trọng
trong công cuộc phát triển nhiều lĩnh vực như: tìm ra chất liệu sơn dầu, phát triển bộ
môn giải phẫu tạo hình, luật xa gần, phối cảnh, hình hoạ, nhiếp ảnh… Là cái nôi sản sinh
ra rất nhiều nhân tài nghệ thuật, nhiều hoạ sĩ nổi tiếng, nhiều tác phẩm để đời cho cả thế
giới. Phục hưng có nghĩa là “làm sống lại”. Đó là những tác phấm sống mãi với thời
gian.những hoạ sĩ bậc thầy lớn để các ngòi bút không ngừng tranh cãi mặc dù đã cách xa
hàng trăm năm.
II.3. Lịch sử các giai đoạn phát triển của tranh Phục Hưng
Các tác phẩm tranh Phục Hưng lại được chia thành 3 giai đoạn phát triển khác
nhau:
Giai đoạn 1:
Bắt đầu từ khoảng thế kỉ
XIII tại Ý với những tác giả nổi
tiếng như: Sipawe, Giotto di
Bondone (1267 – 1337), Donatello
(1386 – 1486)… Ở giai đoạn này,
bước đầu tiên chính là bắt đầu
khám phá không gian vào trong
tranh, mở đầu về sự xa gần mặc dù
chưa cụ thể, là bước sơ khai, chưa
tách ra rõ ràng, chiều sâu chưa đủ
và chưa lớn. Tuy rằng chưa có
nhiều tính đột phá nhưng giai đoạn
đầu luôn là giai đoạn quan trọng về
sự thay đổi tư duy mới cho con
người về nghệ thuật.
Piet ta David
III. HÌNH TƯỢNG CON RỒNG TRONG TRANG TRÍ MỸ THUẬT
THỜI KỲ NHÀ LÝ
Ngày nay họa tiết con Rồng đang xuất hiện nhiều và mang tính ứng dụng trang trí
trong Hoàng cung, các ngôi Chùa, cung Điện còn mang giá trị cái đẹp tạo hình. Họa tiết
Rồng phát triển ở các vương triều, mỗi thời đều có đặc điểm phong cách đặc trưng. Cơ
sở nhận diện hình tượng trên các phần thể hiện: Đầu Rồng (mắt, mũi, mồm, râu, bờm,
sừng); hình dáng thân Rồng (các khúc uốn lượn); các chi tiết (vây, móng, đuôi) và đối
chiếu với niên đại di tích để xác định Rồng các thời.
III.1. Nguồn gốc và biểu tượng rồng thời Lý
Rồng thời Lý (thế kỷ XI-XII): Thăng Long nơi rồng vàng xuất hiện, cũng là nơi
vương triều Lý (1010-1125) xây dựng nhiều công trình kiến trúc hoàng thành, chùa, tháp
mở đầu cho độc lập tự chủ của Đại Việt. Biểu tượng Rồng chính là biểu tượng truyền
thống vốn có lâu đời của dân tộc ta, và để duy trì phát triển hình ảnh thiêng liêng đó thì
các nghệ nhân thời Lý đã sáng tạo hình tượng Rồng, đưa lại ý nghĩa. Hình tượng Rồng
chỉ thực sự phát triển từ triều Lý, trở thành biểu tượng cao quý, quyền uy của Vương
quyền và linh thiêng của Thần quyền (đạo Phật là Quốc giáo). Nó thể hiện trong các hợp
thể nghệ thuật đường nét uyển chuyển, tinh tế, bố cục hoàn chỉnh, phong cách độc đáo.
Trong bộ tứ linh: Long – Ly – Quy – Phụng. Long chính là con vật đứng đầu, biểu thị
cho sức mạnh và quyền lực vượt trội. Hình tượng Rồng được người xưa tôn thờ và trân
trọng vì những ý nghĩa cao đẹp. Hình tượng Rồng có kiểu dáng nhất quán, được nghệ
nhân tuân thủ triệt để. Bất kỳ hình rồng ở di tích nào dù ở cách xa nhau, dù làm vào
những năm khác nhau, dù là kiến trúc vương quyền hay kiến trúc thần quyền, thì hình
tượng con Rồng Lý đều có kiểu dáng và cấu trúc chung.
Theo tạp chí nghiên cứu lịch sử
Có rất nhiều nguồn thông tin khác nhau về nguồn gốc hình ảnh của Rồng. Chẳng
hạn như: Trong tạp chí Nghiên cứu Lịch sử có viết “Rồng giống như một giống Rắn hay
bò sát nào đó. Giống Rắn này lớn, có mào, có cả chân, ít nhiều điểm giống Rồng. Người
Việt Nam xưa vẫn cho rằng đó là một giống Rắn thần thân dài, mào đỏ chót. Nhiều làng
ở Việt Nam xưa đã thờ giống Rắn thần đó với mong muốn mang đến bình an”.
Theo các GS, PGS chia sẻ
Phạm Huy Thông và Hà Văn Tấn cho biết: “Theo chúng tôi, hình 2 con cá sấu
được cách điệu hài hòa giao nhau trên búa đồng Đông Sơn là hình của con Giao Long.
Phải chăng đây là hình tượng con Rồng đầu tiên trong nghệ thuật lịch sử Việt Nam”.
Nhà sử học Ngô Sĩ Liên cũng đã từng cho rằng loài Rồng xuất hiện từ thời Lạc Long
Quân và Âu Cơ.
Trong một nghiên cứu khác của PGS.TS Bùi Văn Khoán đã chỉ ra rằng: Rồng có
nguồn gốc từ thời Lý, gắn liền với truyền thuyết nhà vua gặp Rồng vàng bay lên trong
khi đang dời đô từ Hoa Lư về Đại La. Ông cho rằng: “Rồng được xuất hiện sớm nhất là
ở thời Lý. Khi Lý Công Uẩn lên làm vua, thấy Hoa Lư chật hẹp bèn quyết định dời đô
về Đại La. Trên đường đi, Lý Thái Tổ thấy một đám mây vàng bay lơ lửng, nhà vua cho
là điềm tốt, bèn đặt tên cho thủ đô mới là Thăng Long. Do đó, các nhà mỹ thuật đương
thời đã sáng tạo hình ảnh một con Rồng đang bay theo ý tưởng của vua là Thăng Long –
Rồng bay lên”.
Mặc dù, nhiều người có nhiều kết quả nghiên cứu và kết luận khác nhau. Nhưng
suy cho cùng, hình tượng Rồng ở bất kì giai thoại nào cũng đều mang tầm vóc thiêng
liêng, lớn lao, đầy quyền lực và hiên ngang, mãnh liệt. Đặc biệt hơn hết chính là thể hiện
rõ ràng tinh thần dân tộc Việt, tinh thần kiên cường, có ý nghĩa không chỉ về mặc lịch sử
dân tộc mà còn đẹp trong mỹ thuật và kiến trúc Việt Nam.
III.2. Một số đặc điểm rồng thời Lý