John Piolo Aberilla

BSHM 3-5

GAWAIN 01

1.Magtala ng dalawampu (20) na katutubong salita na ginamit sa mga dayalogo sa

loob ng epekserye.

Banwa Himalad Uripon Bulawan

Baroto Alabay Umalagad Abba

Baba Rajah Pamamangkaw Bankaw

Binukot Tagna Bana Batuk

Datu Bukot Makakagapi Iloy

2. Bigyang kahulugan at ilahag ang katumbas na tagalog na salita ng mga katutubong

salita naiyong itinala batay sa konteksto ng tagpo kung saan ito ginagamit sa loob ng
epikseryeng Amaya.

Banwa- Teritoryo

Baroto- Bangka

Baba- Ama/Tatay

Binukot- itinagong anak na babae

 Datu- Pinuno

Himalad- Panghuhula

Alabay- kandidato sa pagiging babaylan

Rajah- tagapagpamuno

Tagna- propesiya/hula

Bukot- ang bahay na tinitirhan ng mga bae

Uripon- alipin

Umalagad- espirito ng mga ninuno

Pamamangkaw- pamamanhikan

Bana- asawa

Makakagapi- makakatalo

Bulawan- ginto

Abba- bathala

Batuk- pintados, tatto

Iloy- ina/nanay

3. Gamitin sa pangungusap ang mga katutubong salita na iyong nailahad mula sa

episodyo ng Amaya na iyong pinanood.

-Bumalik na sila sa kani-kanilng sariling mga Banwa.

-Gumamit sila ng Baroto para makapangisda.

-Nais niya makita ulit ang kanyang Baba.

-Maraming nagulat dahil may isang Binukot sa kanilang lugar.

-Nagalit ang Datu at hinanap ang may sala.

 -Ang Himalad ng babaylan ay kanilang sinasalungat o pinipigilang mangyari.

-Siya ay tumakbong Alabay sa kanilang lugar.

-Siya ang pinakamatalinong Rajah sa kanilang kaharian.

-Ang Tagna ng kaniyang mga kaibigan ay nagiging totoo.

-Madalas nananatili lamang ang mga bai sa Bukot na kanilang tinitirahan.

-Naging Uripon siya sa mayaman na pamilya.

-Ang mga katutubo ay tapat sa kanilang Umalagad.

-Pinaghahandaan niya ang kanyang Pamamangkaw.

-Labis nyang ipinapakita ang kanyang pagmamahal sa kanyang Bana.

-Tila wala nang Makakagapi sa kanyang katalinuhan.

-Nakakita siya ng maraming Bulawan.

-Sila ay nagdadasal sa kanilang Abba.

-Gamitin mo ang Bankaw panglaban sa ating mga kalaban.

-Ang Batuk noong sinuna ay nagsisilbng simbolo ng mga katutubo sa kanilang

kinakabilangan o katayuan sa buhay.

-Lumaki siya sa piling ng kanyang Iloy.

4. Gumawa ng maikling pagpapaliwanag sa pinagmulang pangunahing wika

sa Pilipinas nabibilang ang mga katutubong wika na iyong inilahad.

- Sa Pilipinas, mayroong malawak na bilang ng mga katutubong wika na

matatagpuan sa iba't ibang rehiyon ng bansa. Ang mga ito ay nagmula sa mga
pangkat-etniko na matagal nang naninirahan sa mga parteng ito ng kapuluan. Narito
ang ilang mga halimbawa ng mga pangunahing wika na matatagpuan sa Pilipinas:
Tagalog: Ito ang pambansang wika ng Pilipinas at ang pangunahing wika sa
Kalakhang Maynila at mga kalapit na lalawigan. Kilala rin ito bilang Filipino, ang
opisyal na wikang pambansa ng bansa. Ang Tagalog ay naging batayan para sa
pagbuo ng wikang Filipino, na binubuo rin ng mga salita at bokabularyo mula sa iba't
ibang rehiyon sa Pilipinas.

Cebuano: Ito ang pangalawang pinakamalaking wika sa Pilipinas, na karaniwang

ginagamit sa Visayas at Mindanao. Kilala rin ito bilang Binisaya. Maraming mga
sinasalitang variant ang Cebuano, at ito ang pangunahing wika sa mga probinsya ng
Cebu, Bohol, at iba pang rehiyon sa Gitnang Visayas at Mindanao.

Ilokano: Ito ang pangatlong pinakamalaking wika sa Pilipinas, at pangunahing

sinasalita sa Hilagang Luzon. Matatagpuan ito sa mga probinsya ng Ilocos Norte,
Ilocos Sur, La Union, at Pangasinan. Ang Ilokano ay may malawak na bokabularyo
at may mga impluwensya rin mula sa iba't ibang wika sa rehiyon.

Hiligaynon: Kilala rin bilang Ilonggo, ito ang pangunahing wika sa Western Visayas,
partikular sa mga probinsya ng Iloilo, Capiz, Aklan, at iba pang kalapit na lugar. Ito
rin ang wika sa mga pangkat etniko sa lalawigan ng Negros Occidental at Negros
Oriental.

Waray-Waray: Ito ang pangunahing wika na sinasalita sa Eastern Visayas, partikular

sa mga probinsya ng Samar at Leyte. Kilala rin ito bilang Waray. Ang Waray-Waray
ay may iba't ibang variant depende sa mga lokasyon sa rehiyon, at mayroon itong
malawak na paggamit sa pakikipagtalastasan.

Ang mga nabanggit na mga wika ay ilan lamang sa maraming pangunahing wika sa
Pilipinas. Bawat wika ay may sariling kasaysayan, kultura, at mga pagkakaiba-iba sa
gramatika at bokabularyo. Ang pagsasaalang-alang at pagpapahalaga sa mga ito ay
mahalaga upang maipakita ang pagkakakilanlan at kultural na yaman ng mga
katutubong komunidad sa Pilipinas. Bilang isang estudyante at mamamayang
Pilipino lagi nating tatandaan na ang wika ang ugat ng lahat ng ating kultura na
pamana. Ito ay isang kasangkapan na tumutulong sa atin na maalala ang ating
nakaraan at maunawaan ang ating kasaysayan. Ang yaman ng ating kultura ay nasa
wikang ipinapasa ng mga katutubong kultura. Hindi lamang ang wikang Tagalog
kundi lahat ng mga katutubong wika ay dapat pananatilihing buhay.