Pangagalap ng Impormasyon at Pagbuo ng Bibliyograpiya

Alam Mo Ba?

Ang paggawa ng bibliyograpiya 'ay isang kasanayang susubok sa sipag, tiyaga, at katapatan ng isang
mananaliksik. Ang magandang balita sa panahon ngayon ay marami nang web site na tumutulong sa
mga mananaliksik upang gumawa ng kanilang bibliyograpiya. Layunin nilang mapagaan ang gawain ng
mga mananaliksik at mabigyan ng tamang kredito ang pinagmulan ng mga impormasyon. Ang tanging
gagawin na lang ay ilagay ang mahahalagang datos na kakailanganin katulad ng may-akda, pamagat ng
sanggunian, taon ng publikasyon (kung ito ay nakalimbag), tono, bilang, at pahina. Ang ilan sa mga web
site na gumagawa nito ay ang sumusunod:

 Citation Machine

http://www.citationmachine.net/

 Oregon School Library Information System

http://secondary.oslis.org/cite-sources/step-by-step-instructions

 Recipes4Success

http://goo.gl/OzAfOH

 EasyBib

http://www.easybib.com/

https://21cif.com/tools/citation/

Tandaan, kung ano man ang nais mong gamiting paraan— sa tulong man ng website, built-in tool sa
Microsoft Word, o sa pamamagitan ng citation guides sa mga aklat, nararapat na kilalanin ang mga
sangguniang pinagmulan ng mga impormasyong iyong gagamitin.

Bibliyograpiya

Habang nangangalap ka ng mga datos at impormasyon para sa iyong pananaliksik ay siguruhing

inihahanda mo rin ang bibliyograpiya. Bahagi ng isang pananaliksik o aklat ang bibliyograpiya o
talasanggunian. Ito ay nagpapakita ng talaan ng mga aklat, dyornal, pahayagan, magasin, di nakalimbag
na batis katulad ng pelikula, programang pantelebisyon, dokumentaryo, at maging ang mga social media
networking site na pinagsanggunian o pinagkuhanan ng impormasyon.

Mahalagang magkaroon ng bibliyograpiya o talasanggunian ang isang pananaliksik o aklat sapagkat ito
ay isa sa mga katibayan ng pagiging makatotohanan ng pananaliksik o aklat na ginawa. Ipinakikita nito
na ang nilalaman ng pananaliksik o aklat ay hindi lamang pansariling opinyon o gawa-gwa ng
mananaliksik kundi mayroon talagang iba’t ibang basehan na nagpapatunay ng katumpakan o katiyakan
ng mga impormasyong nilalaman nito. Sa pagsulat ng bibliyograpiya o talasanggunian, mahalagang
makuha ang pangalan ng may akda, pamagat ng aklat o artikulo, lugar ng publikasyon, tagapaglathala, at
taon kung kailan ito nalathala.

Paghahanda ng Pansamantalang Bibliyogapiya

Bago mo isulat ang pinal na bibliyograpiya ay gumawa ka muna ng pansamantalang bibliyograpiya. Ito
ang magiging katuwang mo habang isinusulat mo ang iyong pananaliksik. Ang ganitong sistema ay naka
tipid sa oras at panahon sa paggawa ng pananaliksik. Hindi pa ito ang pinal sapagkat maari ka pang
magdagdag o mag bawas ng sanggunian. Narito ang hakbang sa paggawa ng pansamantalang
bibliyograpiya;

— Maghanda ng mga index card na pare pareho ang laki. Karaniwang 3 x 5 ang pulgada ang ginagamit
ng iba.

—Isulat sa mga index card na ito ang mahalagang impormasyon ng iyong sanggunian. Ang paghahanda
ay maka tulong para sa paggawa ng pinal na bibliyograpiya.

—Isaayos ang mga index card ng paalpabeto ayon sa may akda ng iyong sanggunian. Maaari itong ilagay
sa isang kahon, folder, o sobre.

May iba't ibang paraan sa pag sulat ng bibliyograpiya. Ang ilan sa mga ito ay ang mga sumusunod:

APA o American Psychological Association

MLA o Modern Language Association

Chicago Manual of Style

Maaring mag bigay ang guro ng paraan na inyong gagamitin sa pagsulat ng bibliyograpiya, o kaya ikaw
ang mamimili ng estilo. Kailangan lamang tandaan na kung anomang estilo ang iyong gagamitin sa
umpisa ay ay iyon na rin ang gagamitin sa kabuoan ng sulatin.

Ang mga hakbang sa pagsulat ng bibliyograpiya gamit ang mga estilong APA at Chicago ay tatalakayin sa
araling ito.

Pagkuha at Pagsaayos ng mga Tala

Sa panahon ngayon, marami ang mapagkukunan ng mga tala o datos sa pananaliksik . Nariyan ang silid
aklatan na naglalaman ng maraming aklay, peryodikal, at iba pang babasahin. Nariyan din ang Internet
kung saan makakakuha tayo ng napakaraming impormasyon, bagamat tulad ng mga paalala sa mga
pahina 144 at 145 ng Aralin 2, dapat maging maingat sa pagpili ng impormasyon. Maging ang Social
Media Networking ay maaring pagkunan ng impormasyon. Hindi biro ang mangalap ng mga tala, isa
itong gawaing talaga namang susubok sa sipag , tiyaga, at pasensya ng mananaliksik, kaya mahalagang
malaman niya kung paano ito gamitin at isaayos.Nararapat na maging maparaan at matapat ang isang
mananaliksik, ito ang dalawang pagpapahalagang kailangang bigyang halaga at isaloob ng isang
mahusay na mananaliksik.

Ilang Konsiderasyon sa Pagkuha at Paggawa ng mga Tala

Kung ang pangangalap ng talā ay susubok sa sipag, tiyaga, at pasensiya ng isang mananaliksik, ang
pagsasaayos naman ng mga nakalap na talâ ay susubok sa pagiging maingat at sistematiko ng isang
mananaliksik. Ang kasanayang magsaayos eng mga talang nakalap mula sa mga natukoy na sanggunian
ay isang mahalagang kasanayan ng isang mahusay na mananaliksik. Sa kasanayang ito nakasalalay ang
dami at halaga ng datos na makakalap. Isa sa mga paraan ng pagsasaayos ng mga tala ay ang paggamit
ng notecard o index card. Sa panahon ngayon ng teknolohiya ay maraming paraan ang puwedeng
makatulong sa atin sa pagsasaayos ng tala, pero hindi maikakaila na para sa nakararami ay epektibo pa
rin ang paggamit ng notecard o index card. May ilan lamang konsiderasyon na dapat isaalang-alang sa
paggamit ng notecard, ito ay ang sumusunod:
1. Gumamit ng isang card para sa isang kaisipan o ideya. Isa-isahin ang mga datos o impormasyong
nakuha sa kahit saang sanggunian, isulat ang mga ito sa magkakaibang notecard. Sa ganitong paraan ay
hindi ka na mahihirapan sa pamimili ng gagamitin mong notecard sa oras na kailangan mo ng isang
ideya.

2. Tiyaking may pamagat at pahina ng aklat na pinagkuhanan ng talâ.

3. Mas magiging maayos kung isa lang ang sukat ng notecard o index card na gagamitin. Maraming sukat
ang notecard o index card, karaniwang ginagamit ang 3 x 5, ang 5 x 8, at 4 x 6 para sa mga talã.

4. Upang madaling matukoy ang sanggunian ilagay ang datos ng sanggunian sa notecard. Sa kanang itaas
na bahagi ng notecard ay isulat ang awtor at pamagat ng sanggunian (aklat, dyornal, website, etc), sa
gitna ang pamagat ng tala at sa itaas na kaliwang bahagi ang pahina na pinagkunan ng talâ.

Mga Uri o Anyo ng Tala

Direktang Sipi- Ginagamit ito kung isang bahagi lamang ng akda ang nais sipiin. Dapat lámang isipin na
hindi naman maganda kung sobrang haba ang direktang sisipiin. Baka kasi lumabas na ang halos buong
papel ay nagmula sa ideya ng iba. Tiyakin ding tama ang pagkakopya ng mga datos at hindi nagbago sa
proseso ng pagkopya.

- Sa paggamit ng direktang sipi, kinakailangang lagyan ng panipi (“ ") ang bawat nakuhang talâ. Kung
bahagi lamang ng sipi ang gagamitin, gumamit ng ellipsis (...). Ginagamit ang ellipsis kung hindi binuo
ang pangungusap o talata.

Buod ng Talâ- -Ginagamit ito kung ang nais lamang gamitin ay ang pinakamahalagang ideya ng isang
talâ, tinatawag din itong synopsis. Layunin ng buod na mabigyan ng pangkalahatang ideya ang
mambabasa. Bagama't ang buod ang pinaikling bersiyon ng isang talâ, taglay nito ang pangunahing
ideya.

Presi- Mula ito sa salitang Prances na precis na ang ibig sabihin ay pruned or cut down. Presi ang tawag
kung ang gagamitin ay ang buod ng isang tala. Sa paggamit ng presi, pinapanatili nito ang orihinal na
ayos ng ideya at ang punto de bista ng may-akda. Maaaring gamitin ng mananaliksik ang mga susing
salita o key words ng orihinal na manunulat. Humigit-kumulang na sangkatlo ng orihinal na tala ang haba
ng presi.
Sipi ng Sipi- Maaaring gamitin ang sinipi mula sa isang mahabang sipi. Ang ganitong uri ay ginagamitan
din ng panipi.

Hawig o Paraphrase- Isa itong hustong paglalahad ng mga ideya gamit ang higit na payak na salita ng
mananaliksik.

Salin/Sariling Salin- Sa mga pagkakataong ang talā ay nása wikang banyaga, ginagamitan ito ng
pagsasalin. Ito ay ang paglilipat ng ideya mula sa isang wika tungo sa iba pang wika. Mayroon lámang
ilang bagay na dapat isaalang-alang sa pagsasalin, ito ay ang sumusunod:

- Alamin ang konteksto ng isasalin. May mga salitang iba ang kahulugan depende sa konteksto.

- Ang mga idyoma ay hindi maaaring isalin nang direkta sapagkat maiiba ang kahulugan nito. Halimbawa
ang idyoma sa Ingles kapag isinalin nang literal sa Filipino ay magkakaroon ng ibang kahulugan.

- Iwasan ang pagsasalin nang literal.

- Ang mga salitang teknikal at siyentipiko ay maaari nang hindi isalin.