Zajęcia multisensoryczne dla

uczniów niepełnosprawnych
KURS: Edukacja multisensoryczna czyli wykorzystanie zmysłów w
pracy z uczniami i wychowankami
ORGANIZACJA ZAJĘĆ

• Zajęcia dla uczniów niepełnosprawnych z wykorzystaniem

elementów multisensorycznych wymagają odpowiedniego
przygotowania przez nauczyciela materiałów dydaktycznych i
treści, które mają zostać przekazane.
• Praca z uczniami niepełnosprawnymi charakteryzuje się nieco inną
specyfiką i wymaga dodatkowego nakładu pracy, związanego
przede wszystkim z koniecznością dostosowania poziomu ćwiczeń
do umiejętności grupy i poszczególnych uczniów.
ZABURZENIA PRZETWARZANIA
SENSORYCZNEGO
• Zaburzenia przetwarzania sensorycznego bardzo często mogą
współistnieć z:
• - zespołem deficytu uwagi
• - ADHD
• - zespołem Aspergera
• - autyzmem
• - niepełnosprawnością intelektualną
• - zespołem Downa
• - alkoholowym zespołem płodowym (FAS)
TYPY ZABURZEŃ

• Zaburzenia modulacji sensorycznej:

• - Nadwrażliwość
• - Podwrażliwość
• - Poszukiwanie wrażeń
• Zaburzenia ruchowe:
• - dyspraksja
• - posturalne
• Zaburzenia różnicowania sensorycznego
ODDZIAŁYWANIE TEAPEUTYCZNE

• Najczęściej oddziaływania terapeutyczne wobec dzieci

niepełnosprawnych oscylują wokół czterech etapów:
• 1. Pobudzanie zmysłów
• 2. Integracja zmysłowo-ruchowa
• 3. Wypracowanie somatognozji (czucia i świadomości własnego
ciała)
• 4. Wypracowanie gotowości do nauki
WAŻNE ZAŁOŻENIA W PRACY Z DZIEĆMI

• W pracy z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną od

nauczyciela wymagana jest przede wszystkim cierpliwość, spokój i
akceptacja zachowań dziecka.
• Ponadto nadrzędną zasadą w pracy z uczniami niepełnosprawnymi
jest poszanowanie ich godności oraz podjęcie próby pogłębionego
zrozumienia potrzeb fizycznych i psychicznych tych osób.
• Nie można zapominać także, iż jednym z podstawowych
obowiązków nauczyciela jest zapewnienie dziecku bezpieczeństwa
w trakcie zajęć.
PRZWIDYWALNOŚĆ ZDARZEŃ

• W pracy z dziećmi z niepełnosprawnościami bardzo ważne jest

umożliwienie im zachowania przewidywalności zdarzeń w
otoczeniu. Nie powinny one w sposób nagły wpływać na zmianę
otoczenia w którym znajduje się dziecko i nie powinny także w
sposób nagły zmieniać wszystkich zasad i ustalonych reguł.
• Przewidywalność zdarzeń nie oznacza, że w organizowanych
zabawach nie może być elementu zaskoczenia. Chodzi tu przede
wszystkim o poczucie bezpieczeństwa dziecka i zapewnienia mu
możliwie najlepszych warunków do pracy dydaktycznej.
ZABURZENIA RÓŻNICOWANIA DOTYKOWEGO

• Bardzo często w przypadku dzieci niepełnosprawnych mamy do

czynienia z zaburzeniami różnicowania dotykowego. Najczęściej
wiąże się ona z nadwrażliwością lub podwrażliwością dotykową, a
także ze słabym poczuciem własnego ciała i trudnościom z
planowaniem ruchowym.
• W ramach podejmowanych aktywności dziecko ma nie tyle
nauczyć się konkretnych umiejętności, ale raczej usprawnić
podstawowe systemy sensoryczne i procesy nerwowe.
ZABAWY POPRAWIAJĄCE RÓŻNICOWANIE
ZMYSŁOWEJ INFORMACJI DOTYKOWEJ

• Łowienie w grochu lub piasku – zadaniem dziecka jest wyszukiwanie

drobnych przedmiotów w pojemnikach wypełnionych innym materiałem
• Ścieranie gąbką, pędzlem lub dłonią pianki naniesionej na różne części
ciała
• Wyszukiwanie i odklejanie nalepek przyklejonych na ciele
• Chodzenie po podłożu o zmiennej fakturze
• Malowanie palcami z użyciem różnorodnych substancji
• Mycie, a następnie wycieranie poszczególnych części ciała materiałami o
różnej fakturze
ZABAWY STYMULUJĄCE UKŁAD
PRZEDSIONKOWY

• Podskoki – obónóż, na jednej nodze, skakanie wokół własnej osi,

przeskakiwanie z nogi na nogę
• Ruchy wahadłowe głowy, obroty wokół własnej osi
• Przyjmowanie i utrzymywanie pozycji jaskółki
• Wchodzenie, schodzenie i zeskakiwanie ze stopni
OBSERWACJA

• Jednym z kluczowych zadań nauczyciela podczas pracy z

angażowaniem zmysłów z dziećmi niepełnosprawnymi jest
obserwacja ich zachowań oraz ewentualne nanoszenie korekt na
zaplanowane ćwiczenia. Dzięki obserwacji możemy stwierdzić, że
ćwiczenia te dają efekt lub też że konieczna jest ich zmiana.
• Należy pamiętać, że zawsze zaczynamy od bodźców mocniejszych,
podawanych z naciskiem i stopniowo przechodzimy do coraz
łagodniejszych.
SOMATOGNOZJA

• Na podstawie doświadczeń dotykowych kształtuje się tak zwany

schemat ciała (somatognozja). Schemat ciała to inaczej zdolność
czucia ciała, ruchów przez nie wykonywanych i zajmowanej przez
nie przestrzeni oraz przynależność wszystkich jego części do
całości. Dzięki prawidłowemu rozwojowi schematu ciała dziecko w
wieku przedszkolnym opanowuje wszystkie pojęcia odnoszące się
do jego budowy, ruchów oraz przestrzeni. Są to umiejętności
niezbędne do osiągnięcia sukcesów w procesie uczenia się. W
sytuacji dzieci niepełnosprawnych proces ten jest zaburzony i
dlatego ważną rolę odgrywa praca nad poprawą czucia
poszczególnych części ciała i znajomości schematu ciała.
UCZEŃ Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ
INTELEKTUALNĄ
• Niepełnosprawności intelektualnej często towarzyszą dodatkowe
trudności rozwojowe. Niektóre z tych dzieci są dodatkowo obarczone
wadą wzroku i słuchu zatem mają spore kłopoty z syntezą wzrokową i
słuchową, spostrzeganiem, różnicowaniem, koordynacją wzrokowo-
ruchową-słuchową. Inne zmagają się z zaburzeniami komunikacji albo
nadwrażliwością lub podwrażliwością w obrębie jakiegoś układu
zmysłowego. Zatem w ich przypadku mamy do czynienia z dezintegracją
sensoryczną polegającą na niewłaściwej organizacji wszelkich wrażeń
zmysłowych. Oddziaływanie na zmysły i celowe pobudzanie ich sprzyja
koncentracji uwagi i uporządkowaniu doznań, poszerza wiedzę o sobie
samym i najbliższym otoczeniu, daje możliwość relaksacji i odprężenia,
wzmacnia poczucie bezpieczeństwa.
Dziękuję za uwagę!