1. Šta je EDTA?

- EDTA je etilendiamintetrasirćetna kiselina, to je heksadentatni ligand (slaba

četverobazna kiselina, aminoplikarbonska kiselina)

2. Šta je Ksp?
- Ksp je koncentracioni proizvod rastvorljivosti i to je umnožak ravnotežnih
koncentracija slobodnih jona u zasićenoj otopini iznad teško topivog taloga.
- što je Ksp manji to je topivost niža, tj. niža je konc. jona u otopini iznad taloga i
obratno i ono zavisi od jonske sile rastvora

3. Šta je oksidans?
- oksidans je tvar koja oduzima e- oksidacionoj tvari, tj. prima te e- pri čemu sebe
reducira

4. Šta su akceptori elektrona?

- akceptori e- su tvari koje primaju e- i time oksidiraju druge tvari

5. Šta je beta (𝜷)?

- beta je kvantitativna veličina puferskog kapaciteta i definiše se kao količina jake
kiseline ili jake baze koja u 1dm3 pufera izazove promjenu pH za 1.
𝒅𝑪
β = ± 𝒅𝒑𝑯
β - puferski kapacitet
dC - broj molova baze ili kiseline,
dodatih u 1dm3 otopine pufera
+ - dodavanje baze puferu
- - doadavanje kiseline puferu

6. Šta je S (mol/l)?
- S je količinska rastvorljivost i to je količina supstance koja se rastvara u 1dm3
𝑘
zasićenog rastvora S = √𝐾𝑠𝑝 = 𝑓 +𝑠𝑝⋅𝑓 −
𝑀 𝐴

7. Šta je standardni elektrodni potencijal)

- E0 – oznaka sa standardni elektrodni potencijal
- kada oksidans, reduktor i sve dr. supstance koje učestvuju u polureakciji imaju
aktivitete 1 tada se elektrodni potencijal naziva standardni.

8. Šta su eletroliti?
- elektroliti su otopinae koje u vodi podliježu elektrolitičkoj disocijaciji i provode
struju, takođe se rastvaraju u polarnim rastvaračima

9. Šta je polarni rastvarač i nabrojati primjere.

- polarni rastvarač je rastvarač kod kojeg elektroni u hemijskoj vezi nisu raspoređeni
simetrično tako da svaki molekul ima pozitivan i negativan pol i gradi dipol
molekule (voda, alkohol, amonijak)
10. Napisati Nernstovu jednačinu i napisati sve oznake.
- Nerstova jednačina pokazuje ovisnost potencijala od koncentracije

E= E0 + 𝑹𝑻
𝒛𝑭
𝒂𝑶𝒙
ln 𝒂𝑹𝒆𝒅

E = elektrodni potencijal redoks-sustava

E° = standardni elektrodni potencijal redoks-sustava
R = univerzalna gasna konstanta (R=8,31434 J K-1 mol-1)
T = termodinamička temperatura (K)
F = Faradayeva konstanta (F=96484,56 C mol-1)
z = broj elektrona koji se izmjenjuju u redoks-reakciji
aOx = aktivitet oksidiranog oblika
aRed = aktivitet reduciranog oblika

11.Šta je količinska koncentracija?

- količinska koncentracija predstavlja količinu rastvorene supstance u jediničnoj
zapremini rastvora
CB= 𝒏𝑩
𝑽
(mol/ dm3)

12. Konstanta ravnoteže? npr.:

nA + mB ↔ pC + dD 2A + 3B ↔ C + 3D
(𝑪)𝒑 +(𝑫)𝒅 (𝑪)+(𝑫)3
KC =(𝑨) 𝒏 +(𝑩)𝒎 KC =(𝑨) 2 +(𝑩)3

13. Elektrodni potencijal i standardni elektrodni potencijal?

- mjerilo jačine oksidansa, odnosno reduktora jednog redoks-para uzima se kao
elektrodni potencijal redoks para
- kada oksidans i reduktor i sve druge supstance koje učestvuju u polureakciji imaju
aktivitet 1 (tj. kada su u njihovim standarnim stanjima), elektrodni potencijal naziva
se naziva se standardnim elektrodnim potencijalom E0
- oksidacija-proces davanja elektrona; oksidans-supstance koje primaju elektrone.
- redukcija-proces primanja elektrona; reduktori-supstance koje daju elektrone.

14. Proizvod rastvorljivosti KSP?

- predstavlja umnožak ravnotežnih koncentracija, slobodnih jona u zasićenoj otopini
iznad topivog taloga
- opisuje potpunost jedne reakcije rastvaranja i što je njegova rastvorljivost veća i
rastvorljivost taloga je veća
- proizvod rastvorljivosti (KSP) omogućuje izračunavanje rastvorljivosti supstanci ili
koncentracije jona u talogu u zasićenom rastvoru u različitim uslovima
- pri rastvaranju neke malo rastvorene soli MA u void, u zasićenom rastvoru se
uspostavlja ravnoteža između između čvrste baze i hidratiziranih jona
MA(s) ↔ M+ + A-
- primjenom zakona o djelovanju masa na ovu ravnotežu dobija se konstanta
+ ⋅𝜶𝑨−
ravnoteže KC = 𝜶𝑴𝜶𝑴𝑨
u kojoj je aktivitet čvrste faze jednak jedinici, tako se može
(𝒔)

dobiti nova konstanta K0 = αM+ + αA-

- kada se u konstantu ravnoteže uvrsti aktivitet dobije se termodinamička ravnoteža
15.Šta je aktivitet, a šta koncentracija?
- aktivitet je mjerilo međusobne interakcije različitih molekula u jednom ne-idealnom
sistemu
- pod koncentracijom se podrazumjeva količina rastvorene supstance u jediničnoj
zapremini rastvora CB= 𝒏𝒗𝑩
- eksperimentalnim mjerenjem pokazalo se da su za izuzetan vrlo razblažen rastvor,
efektivne ili dejstvujuće koncentracije jona u rastvoru obično manjie od njihovih stvrnih
koncentracija, i tako da bi se napravila razlika između njih, efektivne konc. jona se
definišu kao aktivitet - aβ = yβ * cβ (mol/dm3)
aβ – aktivitet jona β
yβ – koeficijent aktiviteta jona β
cβ – koncentracija jonaβ

16. Šta je jonska sila?

- jonska sila rastvora karakteriše jonsku atmosferu u kojoj se posmatrani jon nalazi i
jednaka je polovini zbira umnoška koncentracije svakog jona sa kvadratom njegovog
naboja I= 12 (c1z12 + c2z22...cnzn2)
I – jonska sila rastvora
c1, c2, … cn – konc, jona u rastvoru
z1, z2, … zn – nboj jona u rastvoru

17. Šta je rastvorljivost?

- rastvorljovost se uvijeko dnosti na jednu datu temperaturu i na zasićen rastvor, a zasićen
rastvor je onaj u kome je postignuta dinamička ravnoteža između čvrste supstance i njenih
jona u rastvoru
- u analitičkoj hemiji se rastvorljivost najčešće izražava količina supstance koja se nalazi u
rastvoru 1dm3 zasićenog rastvora tj. koncentracijom njenog zasoićenog rastvora i obično
se označava slovom S

18. Šta je hidroliza?

- hidroliza reakcija između jona soli i jona voda uz stvaranje slabe kiseline, slabe baze ili
obje.

19. Šta je koordinacijski broj?

- to je ukupan broj jona ili molekula izravno vezanih na središnji metalni jon

20. Šta su amfiprotonski rastvarači?

- to su rastvarači koji posjeduju i bazne i kisele osobine i podliježu autopirolizi
21. Autoprotoliza – kiselinsko - bazna reakcija u kojoj jedna molekula rastvora djeluje
kao kiselina, a druga kao baza.

22. Povratna hemijska reakcija - je hemijska reakcija u kojoj supstance nastale tokom
hemijske reakcije reaguju međusobno tako da ponovo grade polazne supstance.
23. Šta je taloženje?
- pod taloženjem podrazumijeva se izdvajanje neke komponente iz rastvora u obliku malo
rastvornog jedinjenja (rastavranje je proces suprotan taloženju)

24. Proizvod rastvorljivosti - proizvod količinskih koncentracija jona u zasićenom

rastvoru i teško rastvorljivog elektorolita iznad taloga na konst temperaturi

25. DA/NE
- uslovna konstanta stabilnosti je manja od obične konstantne stabilnosti – DA
- u hemijskoj ravnoteži koncentracije svih učesnika su jednake – NE
- aktivitet je sinonim za koncentraciju – NE

26.Šta su elektrolitičke ćelije?

- elektorlitičke ćelije su ćelije u kojima se hemijske reakcije ostvuraju primjenom
elektormotorne sile spoljašnjeg izvora, čime se elektroni prisiljavaju da kroz ćeliju
teku u pravcu suprotnog od onog kod galvanskih ćelija za što se potroši električna
energija ili rad
- galvanske ćelije – hem. energija → el. energija (akumulatori, baterije)
- elektrolitičke ćelije – el. energija → hem. energija

27.Ligandi - su molekuli ili joni koji se vežu sa metalnim jonom u kompleksu; molekuli
ili joni koji na nekom svom atomu imaju slobodan elektronski par (Lewisova baza)
- može biti: monodentatni, bidentatni, tridentatni…

28. Zasićena otpoina - otopina u kojoj se javlja termodinamička ravnoteža između čvrste
faze i jona u otopini koji čine tu čvrstu fazu.

29.Kakvo može biti taloženje?

- taloženje može biti: potpuno c< 10-6M
nepotpuno c≫ 10-6M - koncentracije pripadajućih jona
kvantitativno c≤ 10-6M

30.Značaj proizvoda rastvorljivosti:

• kada dolazi do taloženja?
- [𝑀+ ] ⋅ [𝐴− ] < 𝐾𝑠𝑝𝑀𝐴 – ne taloži se
- [𝑀+ ] ⋅ [𝐴− ] = 𝐾𝑠𝑝𝑀𝐴 – zasićen rastvor
- [𝑀+ ] ⋅ [𝐴− ] > 𝐾𝑠𝑝𝑀𝐴 – ne taloži se
• kada je taloženje kvantitativno ?
- kada je koncentracija pripadajućih jona c≤ 10-6M
• pH potrebna za taloženje i razdavajanje jona
- ne znam vala, ako nađete, recite mi
• da li je moguće razdvajanje jona (frakciono taloženje) – ni ovo ne znam
31. Šta je pufer, objasinti mehanizam djelovanja pufera na nekom primjeru i
napisati Henderson-Hasselbacovu jednačinu za taj puffer
- puferi su smjese slabih kiselina i njenih konjugovanih baza (soli) ili slabih baza i
njenih konjugovanih kiselina (soli)
- puferske otopine ne mjenjaju svoju vrijednost dodavanjem izvjesne male količine
jake baze ili jake kiseline
- mehanizam puferskog djelovanja može se objasniti na primjeru sirćetne kiseline i
[𝑪𝑯3 𝑪𝑶𝑶− ]
rastvora Na-acetata istih koncentracija pH = pka + log [𝑪𝑯 pH=pka
3 𝑪𝑶𝑶𝑯]

- doda li se rastvoru jaka kiselina (HCl npr.) sa H+ jonima jake kiseline reagovaće
acetatni jon kao slaba baza pufera CH3COO- + H+ ↔ CH3COOH
[𝑪𝑯3 𝑪𝑶𝑶− ]+[𝑯+ ]
pa je pH = pka + log [𝑪𝑯 + tako da će u rastvoru na mjesto jake kiseline nastati
3 𝑪𝑶𝑶𝑯]+[𝑯 ]

ekvivalentna količina slabe sirćetne kiseline

- doda li se rastvoru jaka baza (NaOH npr.) sa OH - jonima jake baze reagovaće
sirćetna kiselina kao slaba kiselina pufera CH3COO- + OH- ↔ CH3COO- + H2O
[𝑪𝑯3 𝑪𝑶𝑶− ]+[𝑶𝑯− ]
pa je pH = pka + log [𝑪𝑯 − tako da će u rastvoru na mjesto jake baze nastati
3 𝑪𝑶𝑶𝑯]+[𝑶𝑯 ]

ekvivalentna količina Na-acetata

- suština pufera je da on sadrži i kiselinu i bazu, dodaš li mu kiselinu ili bazu njegov
zadatak je da održava pH vrijednost

32. Šta su amfiprotonski rastvarači?

- to su rastvarači koji posjeduju i bazne i kisele osobine i podliježu autopirolizi

33. Zakoni o djelovanju masa?

- brzina hemijske reakcije na određenoj temperature upravo je proporcionalna
proizvodu koncentracija reagujućih supstanci aA + bB ↔ cC + dD

34. Le-Chatelierov princip?

- promjene li se vanjski uvijeti sistema koji se nalazi u ravnoteži, ravnoteža se pomiče
u onom smjeru koji pogoduje uspostavljanju prvobitnih uslova

35. Stepen disocijacije (α)?

- predstavlja odnos ukupnog broja molova kiseline ili baze koji je disocirao i ukupan
broj molova u otopini (max=1) 𝜶 = 𝒄𝒄
0

c – ukupan broj kiseline ili baze koji disocira

c0 – ukupan broj molova u otopini

36. Koeficijent aktiviteta?

- uspostavlja vezu između aktiviteta i koncentracije i ovisi o jonskoj jakosti otopine,
veličini jona, naboja jona, jonskog potencijala
0,5⋅𝒛2 𝝁
- veza između koncentracije i aktiviteta ai = fi + ci −𝐥𝐨𝐠 = 1+ 𝒊 𝝁√ Debye-Hückel jednačina
√

37. Dinamička ravnoteža – momenat ili vrijeme kada brzina nastanka produkta bude
jednaka brzini nastanka reaktanata u povratnoj reakciji
38. Termodinamička stand. konstanta?
prava konst. ravnoteže opisuje realne rastvore te se umjesto koncentracija reagujućih sup-
𝐶 𝑑
stanci uvrštavaju aktiviteti Kc = 𝑎𝑎𝐶𝑎⋅𝑎𝐷
⋅𝑎𝑏
- na ovu vrijednost ne utiče jonska sila rastvora
𝐴 𝐵

39. Koordinacijsko jedinjenje (metalni kompleks) – nastaje reakcijom metalnog jona sa

molekulima ili jonima koji na nekim od svojih atoma sadrže slobodan elektronski par
- metalni jon se u kompleksu naziva centralnim jonom, a molekule ili joni koji se
vežu sa metalnim jonom ligandi
- koordinativna veza – veza između M i α u kojoj α donira slobodan elektronski par
- koordinacijski broj metalnih jona – maksimalan broj liganda koji se može vezati
na centralni metalni jon (najčešće 4. i 6.)

40. Konstanta stabilnosti – kvantitativno izražava stabilnost kompleksa i što je njena vri-
jednost veća, kompleks je stabilniji i obrnuto

41. Idealne otopine – konst. ravnoteže su nezavisne o prisutnosti i konc. elektrolita

Realne otopine – konts. ravnoteže variraju zavisno o konc. elektrolita i mjerilo su od-
stupanja nekog realnog sistema od idealnog
Efektivne ili dejstvujuće konc. – definiše se kao relativni aktivitet i obično su manje
od njihovih stvarnih koncentracija

42. Kompleksni spojevi – spojevi u kojima se nalaze grupe atoma koji su povezani u više
ili manje stabilne jedinice u čvrstom, tečnom, rastvorenom i gasnom stanju

43. Z – naboj jona

H3PO4 – poliprotonska kiselina koja disocira na 3 stepena
NaHCO3 – rastvor koji djeluje bazno
soli Ba – boje plamen u žutoz eleno

44. Teorije kiselina i baza

- Svante Arrhenius definirao je kiseline kao tvari koje u vodenoj otopini povećavaju
koncentraciju vodikovih jona, H+. Baze je definirao kao tvari koje u vodenoj otopini
povećavaju koncentraciju hidroksidnih jona, OH-
- Johannes Nicolaus Brønsted i Thomas Martin Lowry su neovisno jedan o
drugome definirali kiseline kao proton-donore, a baze kao proton-akceptore. Prema
toj teoriji pretpostavili su postojanje konjugiranoga para. Kiselina otpuštanjem
protona postaje konjugirana baza, a baza primanjem protona konjugirana kiselina.
- Gilbert Newton Lewis definirao je kiseline kao elektron-akceptore ili čestice koje
primaju elektronski par. Baze je definirao kao elektron-donore ili čestice koje daju
elektronski par za nastajanje kovalentne veze.