Wiskunde

Reëlboek
vir
Graad 7 tot 9
 2

Wiskunde Reëls
Indeks:
1. Priemgetalle, veelvoude en faktore bl 3
2. Afronding van bl 4
3. Uitgebreide notasie bl 4
4. Plaas waarde bl 5
5. Groter as, kleiner as, gelyk aan bl 5
6. PEDMAS bl 5
7. Optelling bl 6
8. Aftrek bl 6
9. Breuke bl 7
10. Tyd bl 8
11. 2D-vorms bl 9
12. Datahantering bl 12
13. Vermenigvuldiging bl 14
14. Verdeling bl 15
15. 3D-voorwerpe bl 16
16. Meetkundige patrone bl 18
17. Simmetrie bl 18
18. Desimale bl 19
19. Kapasiteit, volume bl 20
20. Massa bl 20
21. Standpunt bl 20
22. Transformasies bl 21
23. Persentasie bl 22
24. Temperatuur bl 23
25. Wins en verlies bl 23
26. Omtrek, gebied bl 23
27. Lyne bl 25
28. Grafieke bl 25
29. Waarskynlikheid bl 26
30. Algebraïese uitdrukkings bl 26
31. Eksponente bl 27
32. Stelling van Pythagorus bl 28
33. Eenvoudige en saamgestelde rente bl 28

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 3

1. Priemgetalle, veelvoude en faktore:

Primnommer: 'n Getal wat slegs deur een kan deel en

self, soos 1; 2; 3; 5; 7; 11

Veelvoud: 'n Getal wat deur 'n ander een gedeel kan
word sekere kere sonder 'n res, soos 4; 8; 12

Faktor: 'n Getal of hoeveelheid wat vermenigvuldig

word by 'n ander 'n gegewe getal lewer of
uitdrukking. Voorbeeld: die faktore van 8 is 1;
2;4; 8.

LCM: Laagste algemene veelvoud verwys na die

laagste veelvoud waarvan 'n stel getalle
albei kan bevat gaan in. Voorbeeld: 3 en 6.
Die LCM is 6.

HCF: Hoogste algemene faktor is die hoogste

factor van 'n stel getalle. Voorbeeld: 6 en 9.
Die HCF is 3.

Heelgetal: is 'n getal wat sonder 'n geskryf kan word

breukdeel. Voorbeeld: 2; 50; 190

Rasionale getal: is 'n getal wat gemaak kan word deur te

1
deel twee heelgetalle. Voorbeeld: 1.5 en
3
(heelgetalle en desimale is rasionale
getalle)

Irrasionele getal: is 'n getal wat nie as 'n woord geskryf kan
word nie eenvoudige breuke. Voorbeeld: √9
(vierkantswortels is irrasionele getalle)

Hele getal: is 'n getal sonder breuke, soos 'n heelgetal.

Voorbeeld: 3; 9; 2; 100

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 4

2. Afronding:

Reël: As die nommer aan die regterkant 5 of meer is, eindig

dit.

Voorbeeld: 659 rond af tot 660

365 rond af tot 370

Reël: As die getal minder as 5 is, bly die getal links

dieselfde en die nommer regs word 'n 0.

Voorbeeld: 432 verander na 430

624 verander na 620

Getal: Rond af tot Rond af tot die Rond af tot die

die naaste 10 naaste 100 naaste 1 000
5 395 5 400 5 400 5 000
6 698 6 700 6 700 7 000
8 106 8 110 8 100 8 000

3. Uitgebreide notasie:

Reël: deel 'n groot getal in sy eenhede, tiene, honderde,

duisende, ens.

Voorbeeld: 4 365 word geskryf as 4 000 + 300 + 60 + 5

Getal: Dusiend Honderd Tiene Eenhede

5 395 5 3 9 5
6 698 6 6 9 8
2 321 2 3 2 1
1 472 1 4 7 2
8 106 8 1 0 6

3 100 word geskryf as 3 000 + 100

5 395 = 5000 + 300 + 90 + 5

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 5

4. Plekwaarde:

Plek is die waarde van die onderstreepte syfer in terme van

eenhede, tiene, honderde, duisende, ens.

Voorbeeld: 13 455 die onderstreepte plekwaarde is 3 000 (Th-

plekwaarde)
9 422 die onderstreepte plekwaarde is 400 (H-
plekwaarde)
7 91 die onderstreepte plekwaarde is 90 (T-
plekwaarde)

5. Groter as, Kleiner as of gelyk aan:

> beteken groter as.

< beteken kleiner as.
= beteken gelyk aan.

Voorbeeld: 500 > 400

300 < 900
50 x 2 = 100

6. PEMDAS

P E M D A S
() Eksponentse x ÷ + -

Dit is in die volgorde van bedrywighede wanneer ons somme

bereken.

Reël: werk eers die getalle tussen hakies uit, werk dan
eksponente of wortels of vierkante, verdeling,
vermenigvuldiging, optelling en aftrekking uit.

Voorbeeld: (5 x 3) + 20 – 4 = a
15 + 20 – 4 = a
35 – 4 = 31
a = 31

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 6

7. Optelling:

Kolommetode: Stap 1: Sit die getalle onder mekaar.

Beramingsmetode:
Stap 2: Tel hulle op van regs na links.
Stap 3: Ons antwoord is 919.
6 2 5
+ 2 9 4
9 1 9
Stap 1: Rond af tot die naaste 10 / 100 / 1 000
(maak seker wat die vraag vra).625 rond af
tot 600 en 294 rond af tot 300.
Stap 2: Sit die getalle onder mekaar.
Stap 3: Tel hulle op van regs na links. 0 + 0 =
0; 0 + 0 = 0; 600 + 300 = 900.
Stap 4: Ons antwoord is 900.

6 0 0
+ 3 0 0
9 0 0
8. Aftrekking:

Kolommetode: Stap 1: Sit die getalle onder mekaar.

Stap 2: Trek hulle af van regs na links.
Stap 3: Our answer is 331.
6 2 5
+ 2 9 4
3 3 1

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 7

Beramingsmetode: Stap 1: Rond af tot die naaste 10 / 100 / 1 000

(maak seker wat die vraag vra), 625 rond af
tot 600 en 294 rond af tot 300.
Stap 2: Sit die getalle onder mekaar.
Stap 3: Trek hulle af van regs na links.
Stap 4: Ons antwoord is 300.

6 0 0
+ 3 0 0
3 0 0

9. Breuke:

1 Teller – hoeveel dele ons gebruik.

2 Noemer – in hoeveel gelyke dele ‘n geheel

verdeel is.

1
Algemene breuke:
2

4
6

5
Onegte breuke:
4

1
Gemengde getal: 3
4

1 3
Ekwivalente breuke: is gelyk aan
2 6

Operasies met breuke:

1
van 200 = a
2
(200 ÷ 2) x 1 = 100

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 8

Optelling en aftrekking reël: Die noemer moet dieselfe wees

voordat jy mag aftrek of optel.

2 3 3 2
Voorbeeld: + =a - =a
4 8 4 8
2 4 3 3 6 2
( x2= )+ =a ( x2= )- =a
4 8 8 4 8 8
4 3 7 6 2 4
+ = - =
8 8 8 8 8 8

10. Tyd:

Digitale tyd: Analoog tyd:

'n Eeu = 100 jaar.

'n Dekade = 10 jaar.
Daar is 365 dae in een jaar.
Daar is 366 dae in 'n skrikkeljaar.
Daar is 52 weke in een jaar.
Daar is 30/31 dae in 'n maand.
Daar is 7 dae in 'n week.
Daar is 24 uur in een dag.
Daar is 60 minute in een uur.
Daar is 60 sekondes binne 1 minuut.

12-uur: 24 –uur:
01:00 NM 13:00
02:00 NM 14:00
03:00 NM 15:00
04:00 NM 16:00
05:00 NM 17:00
06:00 NM 18:00
07:00 NM 19:00
08:00 NM 20:00
09:00 NM 21:00
10:00 NM 22:00
11:00 NM 23:00
12:00 NM 24:00

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 9

11. 2D vorms:

Veelhoeke: is 2D-vorms wat deur drie of meer reguit sye.

Vierhoeke: is 2D-vorms met vier reguit omlynde lyne.

Eienskappe van 2D vorms:

Vorm: Getal gelyk Getal gelyk Getal parallele
sye: hoeke: lyne:
Vierkant 4 4 2
Reghoek 2 4 2
Sirkel 0 0 0
Driehoek 3 3 0
Parallelogram 2 2 2
Ruit 2 2 2
Pentagoon 5 5 0
Heksagoon 6 6 3
Oktagoon 8 8 4

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 10

Types of triangles:

Gelyksydige driehoek - alle sye is gelyk en alle hoeke is gelyk.

Skaal driehoek - al drie sye is verskillend in lengte en al drie

hoeke verskil in grootte.

Gelykbenige driehoek - twee sye is gelyk en twee hoeke is gelyk.

Reghoekige driehoek - het een hoek van 90 grade.

Driehoeke kan kongruent of soortgelyk wees:

Kongruent: Driehoeke is kongruent as dit ooreenstem

sye of hoeke is gelyk.

SSS: all drie sye is gelyk.

SHS: sy, hoek sy. Twee sye en een hoek is gelyk.

HSH: hoek, sy, hoek. Twee hoeke en een sy is gelyk.

Soortgelyk: Driehoeke is dieselfde as hulle dieselfde vorm het,

maar nie noodwendig dieselfde grootte nie (nie
almal gelyk nie sye of gelyke hoeke).

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 11

Hoeke binne 2D vorms:

Reghoek: ‘n hoek met 90 grade.

Akuuthoek: ‘n hoek tussen 0 en 90 grade.

Reguithoek: ‘n hoek wat presies 180 grade is.

Stomphoek: ‘n hoek wat tussen 90 en 180 grade is.

Reflekshoek: ‘n hoek wat tussen 180 en 270 grade is.

Revolusie: ‘n hoek van 36a grade.

Hoe om ‘n hoek te teken:

Ons gebruik ‘n gradeboog om ‘n hoek te teken. Ons beging op

die 0 lyn en merk ‘n punt van ons hoek, dan skyf die gradeboog
we gen gebruik ‘n liniaal om die hoek te teken.

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 12

Reëls van hoeke:

Die ooreenstemmende hoeke is gelyk.

Vertikaal teenoorgestelde hoeke is gelyk.

Alternatiewe binnehoeke is gelyk.

Alternatiewe buitehoeke is gelyk.

Die paar binnehoeke op 'n dwarslyn is aanvullend.

Komplementêre hoeke is wanneer die som van twee hoeke tot 90

grade optel.

Aangrensende hoeke het 'n gemeenskaplike arm en hoekpunt en

is aanvullend.Corresponding angles are equal.

12. Datahantering:

Data: Data is inligting wat u versamel en u kan hierdie data in

die vorm van 'n tabel of grafiek of grafiek voorstel.

Voorbeeld:
Hier is ‘n paar Wiskunde toets resultate uit 20 vir 11 leerders:
5; 6; 7; 5; 8; 9; 5; 8; 4; 5; 9

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 13

Mode: Is die nommer wat die meeste in 'n datastel herhaal

word. Die modus vir hierdie datastel is 5.

Mediaan: Is die middelste nommer van 'n datastel. U moet eers

die datastel in stygende volgorde rangskik.
Die mediaan vir hierdie datastel is: 5
4; 5; 5; 5; 5; 5; 6; 7; 8; 9; 9 (rangskik in stygende orde)

Reeks: Dit is wanneer u die laagste getal van die hoogste

getal in die datastel aftrek.
Die reeks vir hierdie datastelsel is: 9 – 4 = 5

Gemiddeld: As u al die getalle in die datastel bymekaar voeg en

dit verdeel deur die totale getal in die datastel.
Die gemiddelde vir hierdie datastel is:
4 + 4 + 5 + 5 + 5 + 5 + 6 + 7 + 9 + 9 = 59
59 ÷ 11 = 5,3 wat rond af tot 5

13. Numeriese patrone:

Vir numeriese patrone moet u eers die reël identifiseer en dan die
patroon voltooi.

Voorbeeld 1: 5; 10; 15; _______; ________

Ons tel in 5. Ons reël is: + 5

Voorbeeld 2:
Y 1 2 3 4
X 2 4 6 8
Ons tel in 2. Ons reël is + 2

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 14

14. Vermenigvuldiging:

Kolommetode: Stap 1: Skryf die getalle onder mekaar.

Stap 2: Vermenigvuldig die onderste getal
met al die boonste getalle van regs na links.
Stap 3: Vermengivuldig die volgende
onderste getal met al die boonste getalle
van regs na links.
Stap 4: Onthou om die getalle oor te dra na
die links.
Stap 5: Tel op al ide getalle om die finale
antwoord te kry.

2 5
Voorbeeld:
x 1 4
1 0 0
+ 2 5 0
3 5 0

Beramingsmetode: Stap 1: Rond af die getalle tot die naaste 10 /

100 / 1 000 (maak seker wat die vraag vra)
Stap 2: Gebruik die kolommetode om die
antwoord te bereken.

3 0
Voorbeeld: 25 rond af tot 30 en 14
x 1 0
rond af tot 10.
0 0
+ 3 0 0
3 0 0

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 15

Faktometode: Gebruik faktore om die vermenigvuldig. Faktore is

getalle wat presies in ‘n ander getal kan verdeel.
(faktore van 8: 1; 8; 2; 4)
Stap 1: Vind die faktore van die 2de getal eerste.
Stap 2: Dan sit hakkies om die getalle wat jy gaan
eerste vermenigvuldig.
Stap 3: Jy kan die eerste getal in eenhede, tiene
en honderde deel.

Voorbeeld: 342 x 42 = (Vind faktore van 42: 6 x 7 or 2 x 3 x 7)

(342 x 2) x 3 x 7 = (Sit hakkies om die getalle jy gaan
eerste vermenigvuldig.)
(684 x 3) x 7 = (Werk uit die volgende deel in hakkies.)
(2052 x 7) = (breek die eerste getal op.)
(2000 x 7) + (50 x 7) + (2 x 7) = 14364

15. Verdeling:

Priemgetalle: ‘n getal wat net twee faktore het;

homself en 1.
Voorbeeld: 2; 3; 5; 7; 11; 13; 17; 19 …

Saamgesteldegetal: ‘n getal met meer as twee faktore.

Voorbeeld: 4; 6; 8; 10; 12 …

Beramingsmetode: Step 1: Rond af tot die naaste 10 / 100 / 1 000

(maak seker wat die vraag vra).
Step 2: Doen die omgekeerde berekening.

Voorbeeld: 497÷19 = (497 rond af tot 500 en 19 rond af tot 20)

500 ÷ 20 = (doen die omgekeerde berekening.) = 50

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 16

Langverdeling metode:

kosient
deler
dividend

res

16. 3D vorms:

hoekpunt

rant

gesig

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 17

Vorm: Getal rande: Getal Getal gesigte:

hoekpunte:

12 8 6

2 0 3

1 1 2

9 6 5

8 5 5

Netto van 3D voorwerpe:

Nette is plat patrone wat u kan uitsny, vou en met mekaar plak om
'n 3D-voorwerp te vorm.

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 18

17. Geometriese patrone:

Ons gebruik tekeninge om uit te vind wat die patroon is, sodat ons
kan skat hoe die volgende tekening sal lyk en die hoeveelheid
wat dit sou bevat.

Ons gebruik hierdie inligting om 'n tabel te voltooi en 'n reël vir die
spesifieke patroon te vind.

Voorbeeld: Die reël vir die bogenoemde tekening is + 3

Tekening: 1 2 3 4
Getal 1 4 7 10
blokke:

18. Simmetrie:

Lyn simmitrie: 'n vorm het 'n simmetrie-lyn as dit met 'n stippellyn
in twee identiese helftes verdeel kan word.
Voorbeeld:

Rotasiesimmetrie: 'n vorm het rotasiesimmetrie as u kan

draai dit sodat dit op homself pas voordat dit
'n volle beurt voltooi het.

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 19

19. Desimale:

5
Ons omskep breuke in desimale, byvoorbeeld: = 0,5
10

Metode 1: Skryf die desimale getal as 'n onegte breuk

met die noemer 10 of 100.

2 4
Voorbeeld: = = 0,4
5 10

Metode 2: Gebruik 'n sakrekenaar om die teller te deel deur

die noemer om u desimale getal te kry.

16
Voorbeeld: = 16 ÷ 22 = 0,72
22

Vermenigvuldiging met desimale: die syfers beweeg een spasie

na bo die regte wanneer vermenigvuldig met 10 en twee
ruimtes regs vermenigvuldig met 100.

Voorbeeld: 0,005 x 10 = 0,05

0,005 x 100 = 0,5

Deel met desimale: die syfers beweeg in een spasie na

links, gedeel deur 10 en tweeruimtes wanneer dit deur 100 gedeel
word.

Voorbeeld: 0,06 ÷ 10 = 0,006

0,06 ÷ 100 = 0,0006

Optel en aftrek desimale:

Ons gebruik die kolommetode om:

0, 5
+ 1, 3
1, 8

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 20

20. Kapasiteit en volume:

Kapasiteit: Die hoeveelheid ‘n houer kan hou.

Volume: Die hoeveelheid ruimte iets bevat.

1 cup = 250 ml
2 cups = 500 ml
1000 ml = 1 litre
1000 litres = 1 kl

21. Massa:

Massa: Die hoeveelheid massa ‘n voorwerp bevat.

Hoeveel weeg iets? “n mens weeg 80 kg, botter weeg 500 g en

suiker weeg 1 kg.

1000 mg = 1 g
1000 g = 1 kg

22. Standpunt van voorwerpe:

Bo voor regs

netto

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 21

23. Transformasies:

Rotasie: Om 'n vorm om 'n vaste punt te draai.

Voorbeeld:

Refleksie: Om 'n vorm om te draai om 'n spieëlbeeld te vorm.

Voorbeeld:

Translasie: Om 'n vorm in 'n nuwe posisie te skuif sonder om te

draai dit.

Voorbeeld:

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 22

24. Persentasie:

Persentasie: 'persent' beteken uit 100.% is die simbool van

persentasie.

Skakel breuke in persentasie om:

Probeer om die breuk bo 10 of 100 te kry om die breuk in 'n

persentasie om te skakel.

Breuk: Persentasie:
1 50%
2
1 25%
4
3 75%
4

Skakel desimale in persentasie om:

Vermenigvuldig die desimale of verdeel die desimale getal om dit

meer as 100 te kry, wat u die persentasie sal gee.

Voorbeeld: 0,5 x 100 = 50, dus is u persentasie 50. (50%)

Berekeninge met persentasies:

Metode 1: 25% van R150

(25 ÷ 100) x 150 = R37,50

19
Metode 2: Sarah het vie haar Wiskunde toets gekry.
20
Haar persentasie word bereken soos volg:
(19÷ 20) x 100 = 95%

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 23

25. Temperatuur:

Ons meet temperatuur in grade celcius in Suid-Afrika.

Die simbool is: ˚C

Temperatuur vertel hoe warm of koud dit is. 'n Termometer word
gebruik om temperatuur te meet.

26. Wins en verlies:

Wins: toename in welvaart; maak geld.

Verlies: afname in rykdom; geld verloor.

Voorbeeld: 10% wins van R200

(10 x 200) ÷ 100 = R20 wins
R200 + R20 = R220

20% verlies op R350

(20x 350) ÷ 100 = R70 verlies
R350 – R70 = R280

27. Omtrek en oppervlakte:

Omtrek: Die totale afstand langs die buitekante van a

vorm.

Voorbeeld:

2 x (2 cm + 2 cm) = 8 cm
2 cm

2 cm

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 24

Oppervlakte: Die hoeveelheid ruimte wat 'n vorm dek.

Voorbeeld: 2 cm x 4 cm = 8 𝑐𝑚2

2 cm
4 cm

1
(4) x 2 = 4 𝑐𝑚2
2

4 cm

Volume: Is die hoeveelheid ruimte wat 'n voorwerp

inneem?

Example: Lengte x breedte x hoogte hoogte

lengte

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 25

28. Lyne:

Lynstuk: 'n deel van 'n lyn wat deur twee punte begrens word.

Reguit lyn: 'n reguit lyn is 'n lyn van presies 180 grade.

Parallelle lyne: twee lyne is ewewydig as hulle presies dieselfde is

afstand van mekaar af.

Loodregte lyne: is lyne wat mekaar 90 grade kruis.

29. Grafieke:

Ons gebruik 'n kartesiese vlak vir funksies en grafieke:

Y - axis
1 2 3 4

- 5-4-3–2- 1 1 2 3 4 5 X- axis
4 -3 -2 -1
-

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 26

Dit is voorbeelde van lineêre (lyn) funksies:

Dit is voorbeelde van nie-lineêre funksies (nie 'n lyn nie):

30. Waaskynlikheid:

Waarskynlikheid is die waarskynlikheid of die kans dat iets

gebeur.

Voorbeelde: Die kans is 50% dat die muntstuk op koppe sal

beland.

Daar is 2 blou sirkels en 2 rooi sirkels. Wat is die waarskynlikheid

dat ek 'n rooi sirkel sou kry? Die waarskynlikheid is 50% (2 ons van
4).

31. Algebraïse uitdrukkings:

Veranderlik: is die waarde wat gevind moet word (x of y)

Koëffisiënt: is die getal voor die veranderlike (5x of 5y)

Konstant: is die getal wat 'n definitiewe waarde het (- 3 of + 3)

Terme: Monomiaal is een term (3x). Binomiaal is 2 terme (3x

+ 3). Trinomiaal het 3 terme (3x + 3 -2y). polinoom
het meer as 3 terme (3x + 3 - 2y + 60).

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 27

32. Eksponente:

2 x 2 x 2 = 23 or a x a x a = 𝑎3

23 = 8

Eksponentiële wette:

a n ⋅ a m = a n+m

an / am = an -m

(bn) = bn⋅m
m

bnm =b (n )
m

b = n√b
1/n

b-n = 1 / bn

b =1
0

0n = 0 , for n>0

b =b
1

1n = 1

Faktorisering:
Gebruik faktore om 'n vergelyking te vereenvoudig:

Voorbeeld: 2x - 6𝑥 2 = 2x (1 – 3x)

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls

 28

33. Stelling van Pythagorus:

𝑎2 = 𝑏 2 + 𝑐 2
a 𝑎 2 = 32 + 42
3
𝑎2 = 9 + 16
a = √25
a=5
4

34. Enkelvoudige en saamgestelde rente:

Enkelvoudige rente: I = Prt (I is die rente, P is die

bedrag, r is die koers en t is die
tyd.)

Voorbeeld: Ek belê R200 teen 15% vir 2 jare.

I = R200 x 15% x 2
I = R60

Saamgestelde rente: M = P(1 + 𝑖)𝑛 (M is die final bedrag, P

is die bedrag, i is die rente koers en n is
die getal jare)

Voorbeeld: Ek belê R200 teen 10% vir 3 jare.

M = R200 (1+ 10%)3
M = R439,10

Graad 7 tot 9: Wiskunde Reëls