POZİTİF

PSİKOTERAPİLER
Psikoterapi Kuramları-II
Tarihsel Süreçte Psikoterapiler
Terapi kuramlarının tarihsel yolculuğu;

• Freud ve Psikoanalitik (Freud 1921)

• Davranışçı (Skinner 1953, Wolpe 1990),
• Birey Merkezli (Rogers 1957),
• Gestalt (Perls 1969),
• Varoluşçu (May 1981),
• Bilişsel (Beck 1991),
• Akılcı Duygusal (Ellis 1999),
.
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 2
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 3
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 4
Pozitif Psikoloji
• Seligman ve arkadaşlarına (2006) göre, bu psikoterapi
yöntemleri, bireylerde ortaya çıkan olumsuzlukların tamir
edilmesi ve belirtilerin ortadan kaldırılması gibi patolojik
noktalara odaklanmakta.
• Bu yaklaşımlarda bireylerin pozitif özelliklerine olan vurgu çok
az.
• Bireylerin pozitif yanlarını vurgulayan araştırmacılar olsa da
(Rogers 1957; Maslov 1987) sistematik bir şekilde
yapılandırılmış pozitif psikoterapi yaklaşımları olmamıştır

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 5

Pozitif Psikoloji
• Pozitif Psikoloji yirminci yüzyılın sonlarına doğru gelişmeye
başlayan bir yaklaşımdır.
• Nossrat Peseschkian (1968)- Almanya
• Pozitif Psikoloji yaklaşımı da insanların olumlu özelliklerinin
geliştirilmesi ve olumlu yaşam deneyimlerinin arttırılması
yönündeki araştırmalara ve uygulamalara yer vermektedir.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 6

Pozitif Psikoloji
• Seligman:
• Psikoloji biliminin 3 işlevi:
• Ruh sağlığı sorunlarını tedavi etmek.
• Normal yaşamları geliştirmek.
• Bireylerin sahip olduğu yeteneklerin gelişmesine ve zorlu
yaşam olaylarında işlevsel kılmaya destek olmak.

• Hastalık Modeli
Yalnızca ruh sağlığı sorunlarını ve hastalıklarını odak alan.
Psikopatolojiyi öğrenme ve çözümleme çabaları
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 7
• Dünya Sağlık Örgütüne göre sağlık; bireylerde sadece
hastalıkların olmayışı değil aynı zamanda bedensel, sosyal ve
psikolojik açıdan tam bir iyilik halidir.

• Ruh sağlığının; bireyde ruhsal bozuklukların

olmaması boyutunun yanı sıra bireylerin kendilerini psikolojik ve
duygusal açıdan iyi hissetmeleri boyutları da vardır.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 8

 Pozitif Psikolojinin Temeli

İyi olma
İyi oluş

Ödonomik Hedonik

Psikolojik iyi
Öznel iyi oluş
Şekil. İyi olmanın boyutları
oluş
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 9
 İyi oluş, bireylerin
kendilerini iyi, mutlu ve sağlıklı
hissetmeleridir.
Psikolojik iyi oluş, psikolojik
açıdan büyümedir.
Kendini kabul etme, insanlarla Öznel iyi oluş, bireylerin
olumlu ilişkiler kurma, yaşamlarından aldıkları
özerkliklerini geliştirme, yaşam doyumlar ve hazlar
amaçlarına sahip olma, kendi
potansiyellerini geliştirme

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 10

Pozitif Psikoloji
• İnsan zihni negatife odaklanma eğilimi gösterir ve bu durum
patolojilerde daha da ortaya çıkar.

• Doğrudan müdahalelerle oluşturulan pozitif duygu durumları

hem negatif semptomları yok etmeye yardımcı olur hem de
gelecekte koruyucu bir işlev görür.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 11

Pozitif Psikoloji
• Pozitif psikoterapi, bireyin yaşamına olumlu duygu durumu,
güçlülüğü ve anlam inşa ederken psikopatolojiyi ortadan
kaldırırarak mutluluğu destekler.

• Sürekli hastalığı konuşmak regresyon getirir.

• Kapasite ve yetenekleri konuşmak progresyon (ilerleme) getirir.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 12

Pozitif psikoterapinin 3 temel varsayımı:

Psikopatoloji, danışanların büyüme ve iyi oluş kapasiteleri

psikolojik ve sosyokültürel faktörler tarafından
engellendiğinde ortaya çıkar.

Olumlu duygular ve güçlü yanlar, semptomlar ve

bozukluklar kadar gerçektir ve değerlidir.

Etkili terapötik ilişkiler olumlu karakter özellikleri ve

deneyimler ile şekillenir.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 13

Böylece,
• Ruhsal bozukluklar;
• sadece belirtilerin ortadan kaldırılması ile değil;
• aynı zamanda bireylerde olumlu duyguların yükseltilmesi,
bireylerin güçlendirilmesi ve yaşamlarına anlam yüklemeleri ile
de etkili bir şekilde düzenlenebilir.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 14

Pozitif Psikoterapiler
• Seligman ve arkadaşlarının pozitif psikoterapisi
• İyi oluş psikoterapisi
• Yaşam kalitesi psikoterapisi
• Pesesschkian’ın pozitif psikoterapisi

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 15

Pozitif Psikoterapi – Seligman
ve ark., 2006

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 16

Tedavi Süreci
• Danışanın olumlu duygu durumu
• Kişiliğin güçlü yanları
• Yaşama yüklenen anlam
• Geçmişte yaşanan pozitif duygular ve anılar
• Mevcut durumda mutlu ve keyifli olunan anlar
• Gelecek için umudun oluşturulmasına çalışılır.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 17

Tedavi Süreci
• Olumsuz yaşam olayları, pozitif kaynaklar çerçevesinde ele
alınır. Üstesinden gelinmiş zorlu yaşam deneyimleri konuşulur.
• Psikoeğitim formatında geçebilir.
• Gündelik aktiviteler, düşünce biçimi ortaya çıkartılıp
değiştirilmeye çalışılır.
• Psikososyal kaynakları besleyen ilişkiler gözden geçirilir ve
desteklenir.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 18

Tedavi Süreci
• Negatif duygu durumların yerine pozitif duygu durumların
getirileceği egzersizler yapılır.
• Düşünce hataları üzerinde düzeltmeler yapılır, güçlü kişilik
özellikleri işlevsel hale getirilmeye çalışılır.
• Umut, mizah, anlam gibi konularda ev ödevleri, sözlü-yazılı
anlatımlar yapılır.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 19

Pozitif Psikoterapi (Seligman ve ark.,
2006)
Keyifli
yaşam
Terapide Katılımlı Mutluluk
3 odak yaşam
Anlamlı
yaşam
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 20
Keyifli yaşam:
• Bireylerin olumlu duyguları yaşayacakları etkinliklere
yönlendirilmeleri

Katılımlı Yaşam:
• Bireylerin kendilerini gerçekleştirecekleri ve akış
yaşayacakları deneyimlere yönlendirilmeleri

Anlamlı Yaşam:
• Bireyin benliğinden büyük bir şeylere inanması

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 21

PERMA Modeli
• Seligman (2011), bu üç boyutu daha sonra geliştirmiştir;

• Olumlu duygular (Positive emotions)

• Katılım (Engagement)
• İlişki (Relationships)
• Anlam (Meaning)
• Başarı (Achievement)

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 22

Terapi Süreci
Danışanların pozitif kaynakları neler?

Danışanların karakterlerini güçlendirecek ve olumlu duygular

hissetmelerine yardımcı olacak çalışmalar

Danışanların kötü anılarına karşı iyi anılar deneyimlemeleri:

affetme, minnettarlık gibi uygulamalar

Bireylerin doyum içeren bir yaşam sürmeleri: umut ve

iyimserlik çalışmaları
Danışanların zaman yapılandırmaları ve sağlıklı ilişki
geliştirmeleri

Terapi sürecinin değerlendirilmesi

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 23
Terapi Seansları
• Normal populasyon ve Klinik popülasyon
• Bireysel seans oturumları 90-120 dk.
• Grup psikoterapi oturumları 120 dk.
• Maksimum 14 hafta- 12 seans.
• Seans bitiminde terapi sonuçlarını değerlendirmeye yönelik
olarak geliştirilen «Pozitif Psikoterapi Envanteri» verilerek
işlevsellik araştırılıyor.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 24

Terapi Süreci
• Pozitif psikoloji müdahaleleri, nazik davranışlar sergilemek,
minnet mektubu yazmak ya da kişisel güçlü tarafları kullanmak
gibi sistematik egzersizler yoluyla pozitif psikolojik durumları
(örn., iyimserlik, minnet, pozitif duygulanım) geliştirmeyi
hedefler.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 25

Pozitif psikoterapinin oturumları ve
oturum içerikleri
Yönelim: Pozitif kaynakların olmayışı, ruhsal bozukluk
belirtilerini devam ettirmektedir
• Danışanların ve terapistlerin rolleri açıklanmıştır.
Danışanlardan karakterlerinin güçlülüğüne dair bir sayfa yazı
yazmaları

Katılım: Güçlü olunan yönlerin keşfedilmesi

• daha önce yaşadıkları problemlerde ortaya koydukları üç

önemli güçlü yan
• Keyifli, anlamlı ve katılımlı yaşamın tartışılması
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 26
Katılım ve haz: Karakter güçlendirme ve olumlu duygular
• Danışanlar, güçlendirecekleri karakterlerin neler olduğunu ve
bunun için somut amaçlar belirlemeleri yönünde
cesaretlendirilir.
• Danışanlardan gün içerisinde kendilerini mutlu eden üç olayı
yazmaları istenir.

Haz: İyi anılara karşı kötü anılar

• Depresyon semptomlarının devam etmesinde iyi ve kötü
anıların etkileri tartışılır. Danışanların öfke ve acı duygularını
ifade etmeleri danışanlardan istenir.
• Depresyonlarını devam ettiren üç olumsuz anıyı yazmaları
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 27
Katılım ve haz: Affetme
• Danışanlara, affetmenin acı ve öfke duygularını nötralize
ettiği ve olumlu duyguları ortaya çıkarttığı belirtilir.
• Affetme mektubu
Katılım ve haz: Minnettarlık
• Danışanlarla minnettarlık ve olumlu duygular tartışılır.
• Minnettarlık mektubu

Katılım ve haz: Terapinin orta aşamasının değerlendirilmesi

• Karakter güçlendirme ve minnettarlık etkinliklerin etkileri neler
oldu?
• Danışanların süreçteki kazanımları?

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 28

Anlam ve katılım: Maksimize etme yerine doyum yaşamak:

• Hazzı en üst düzeye çıkarmak yerine katılım ile yaşam

doyumunu artırmak.
• Danışanlardan doyum yaşayacakları bir yaşam planı
Haz: İyimserlik ve umut
• Önemli bir şeyleri kaybettikleri, birileri tarafından
reddedildikleri zamanları düşünmeleri istenir.
• Danışanlardan bir kapı kapanırsa bir başka kapının
açılacağını düşünmeleri istenir.
• Danışanlardan üç kapının kapandığı ve üç kapının ise
açıldığı olayları yazmaları.
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 29
Katılım ve anlam: Sevgi ve bağlanma
• Aktif bir yaşama sahip olma konusunda tartışma.
• Danışanların kendilerini güçlü hissettiren bireyleri
düşünmeleri
• Danışanlara olumlu yaşam olayları konusunda nasıl aktif
olabilecekleri ve danışanlardan güçlendirdikleri karakterleri
kutlayacakları birileri ile kutlama yapmaları
Anlam: Aileden gelen güç
• Ailelerden aldıkları üç önemli güçlü özellik
• Danışanlardan aileleriyle geliştirdikleri üç güçlü yanı
paylaşmaları
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 30
Haz: Beslemek

• Danışanlarla haz ve hazzı sürdürme konusu tartışılır.

• Danışanlardan hazzı artıran aktiviteleri planlamaları

Anlam: Zamanın hediyesi

• Danışanlardan, zamanlarını daha güçlü yapılar için harcama

planları yapmaları istenir.

Bütünleştirme: Dolu hayat

• Dolu hayat katılımı, hazzı ve anlamı içermektedir.

Danışanlarla en son geldikleri nokta değerlendirilir.
3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 31
Pozitif Psikoloji Müdahaleleri
• 1 Plasebo kontrol egzersizi: Erken anılar hakkında 1 hafta
boyunca her gece yazma.
• 2 Güçlü Taraflarını Yakalamak: Karakter güçleri anketini
doldurma. 5 en yüksek güçlü tarafı not etme.
• 3 Gücünü Kullan: Programın başında karakter güçleri
envanterini doldurduktan ve en iyi 5 güçlü yönü belirledikten
sonra hafta boyunca 5’inden her birini haftanın her günü yeni bir
şekilde kullanma.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 32

Pozitif Psikoloji Müdahaleleri
• 4 Minnet ziyareti: Minnet duyduğun ama bir türlü hakkıyla
teşekkür edemediğin bir kişiyi düşün. Duygularını anlatan bir
mektup yaz ve yüz yüze ya da telefonla o kişiye oku.
• 5 Üç iyi şey/ «iyi ki» Her akşam, yaşadığın 3 iyi şeyi yaz ve
neden olmuş olabileceğini düşün.
• 6 Aktif/Yapıcı Tepkiler: Aktif-yapıcı tepki, birinin verdiği bir
habere fark edilir bir pozitiflik ve coşkuyla bir karşılık vermek.
En azından günde bir kez, tanıdığın birine aktif ve yapıcı bir
karşılık ver.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 33

Pozitif Psikoloji Müdahaleleri
• 7 En iyiniz: En iyi oldukları bir zaman hakkında yazma ve sonra
hikayede açığa çıkan kişisel güçlü taraflarını yansıtma. Bir hafta
boyunca her gün bir kere hikayeyi gözden geçirme
• 8 Tadını çıkar: Günde bir kez, genelde aceleye getirdiğin bir
şeyden keyif almak için zaman ayır. (Yemek yemek, duş almak,
yürümek.) Bittiğinde, ne yaptığını, neyi farklı yaptığını ve telaşla,
acele ile yaptığın ile kıyasladığında ne hissettiğini yaz.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 34

Etkililik Çalışmaları
• Pozitif psikoloji müdahaleleri çalışmalarının çoğu klinik olmayan
örneklemlerle yürütülmüştür. Son yıllarda hastalarla yapılan
uygulamalara yönelik araştırmalar da artmış.

• Bu müdahalelerin tutarlı olarak büyük ölçüde öznel iyi oluşu ve

mutluluğu arttırdığı ve depresyonu azalttığı bulunmuştur.

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 35

Etkililik Çalışmaları
• Depresyon
• İntihar
• Travma
• Beyin hasarları
• Şizofreni
• Borderline kişilik bozukluğu
• Alkol ve madde kötüye kullanımı
• Sigara bıraktırma

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 36

Pozitif Psikoloji-Video
• https://www.youtube.com/watch?v=1qJvS8v0TTI

3/12/2018 Prof.Dr. Gülsen Erden 37