Bài 22: XÃ HỘI VIỆT NAM TRONG CUỘC KHAI THÁC LẦN NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP

1. Những chuyển biến về kinh tế:

- Năm 1897, chính phủ Pháp tiến hành khai thác thuộc địa lần nhất.
+ Nông nghiệp: chiếm đất làm đồn điền, khiến cho phần lớn nông dân không còn tư liệu sản xuất.
+ Công nghiệp: đẩy mạnh khai thác tài nguyên thiên nhiên nhất là khai mỏ. Một số ngành công nghiệp dịch
vụ, chế biến và sx vật liệu ra đời.
+ Thương nghiệp: độc chiếm thị trường, nguyên liệu và thuế.
+ Giao thông vận tải: xây dựng hệ thống giao thông để phục vụ chuyên chở hàng hóa, nguyên liệu phục vụ
mục đích quân sự.
→ Cuộc khai thác thuộc địa lần nhất, phương thức sx TBCN từng bước du nhập vào Việt Nam. Tuy vậy,
khi tiến hành khai thác thực dân Pháp vẫn duy trì hình thức bóc lột phong kiến trong mọi lĩnh vực kinh tế và
đời sống xã hội.
2. Những chuyển biến về xã hội:
* Những biến động của các giai cấp cũ:
- Giai cấp địa chủ: trở nên giàu có. Dựa vào Pháp ra sức chiếm đoạt ruộng đất của làng xã, của nông dân.
Tuy vậy, một bộ phận địa chủ vừa và nhỏ bị Pháp chèn ép, ít nhiều có tinh thần chống Pháp.
- Nông dân Việt Nam: bị áp bức, bóc lột nặng nề căm thù đế quốc và phong kiến.
→ Cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Pháp không chỉ làm phân hóa những giai cấp cũ mà còn nảy sinh
những giai cấp mới.
* Các giai cấp, tầng lớp xã hội mới:
- Giai cấp công nhân xuất hiện TK XIX, ngày càng đông đảo, xuất thân từ nông dân, làm trong các hầm mỏ,
đồn điền, xí nghiệp… bị bóc lột thậm tệ, lương thấp nên đời sống khổ cực. Họ có tinh thần yêu nước, tích
cực tham gia phong trào chống đế quốc cải thiện đời sống.
- Tư sản: xuất thân từ các nhà thầu khoán, chủ xí nghiệp, xưởng thủ công…bị thực dân kìm hảm, tư bản
Pháp chèn ép.
- Tiểu tư sản thành thị: tiểu thương, tiểu chủ sản xuất và buôn bán hàng thủ công….
→ Như vậy, cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Pháp không chỉ làm nảy sinh những lực lượng xã hội
mới. Sự biến đổi này đã tạo ra những điều kiện bên trong cho cuộc vận động giải phóng dân tộc theo xu
hướng mới đầu thế kỉ XX.