Professional Documents
Culture Documents
C4.Ngo I Tác
C4.Ngo I Tác
Ø Làm tăng lợi ích (giảm Ø Làm giảm lợi ích (tăng
chi phí) của một (số) bên chi phí) của một (số) bên
khác. khác.
Ø Ví dụ: đặt câu hỏi hay Ø Ví dụ: nói chuyện riêng
trong lớp,... trong lớp,...
Tài chính công TN
Phân loại ngoại tác theo tính chất
Ø Cách phân loại ngoại tác
tích cực hay tiêu cực chỉ
mang tính chất tương đối.
Ø Hàng hoá công cũng là một
dạng ngoại tác đặc biệt:
§ Tích cực.
§ Người thụ hưởng không
phải trả tiền.
Ø Ngoại tác dẫn đến kém hiệu quả (phúc lợi xã hội không tối
đa), cụ thể:
§ Sản xuất/tiêu dùng quá nhiều hàng hoá gây ra ngoại tác tiêu cực
(Q>Q hiệu quả)
§ Sản xuất/tiêu dùng quá ít hàng hoá gây ra ngoại tác tích cực
(Q<Q hiệu quả)
Ø Nguyên nhân: lợi ích/chi phí cá nhân khác lợi ích/chi phí xã
hội => phân bổ nguồn lực không đạt hiệu quả (Pareto).
Tài chính công TN
Thị trường khi không có ngoại tác
P
SMB D (SMB = PMB)
SMC
S (SMC = PMC)
CS
P* - Tại SL thực tế (Q*): SMB = SMC
E
- Phúc lợi xã hội (tổng thặng dư) là
PS lớn nhất: (CS + PS) max
0 Q* Sản lượng
Tài chính công TN
Thị trường khi có ngoại tác
0 Q0 Q* Sản lượng
Tài chính công TN
2016: thảm hoạ Formosa xả thải ra biển
0 Q* Q0 Sản lượng
Tài chính công TN
Giải pháp đối với ngoại tác
Ø Giải pháp của chính phủ
§ Thuế, trợ cấp (Pigouvian)
§ Các quy định
Ø Giải pháp tư nhân
§ Định lý Coase
E1 E3
P1
P2 E2
0 Q1 Q2 Sản lượng
Tài chính công TN
Ngoại tác tiêu cực và tính phi hiệu quả
P SMC = PMC + EMC
SMB D (SMB = PMB)
SMC
EMC
A PMC
E0
P0
- Tại SL thực tế (Q*): SMC > SMB
P* E* DWL
- Q* > Q0: sản xuất quá nhiều.
Þ Tổn thất xã hội: tam giác E0E*A
0 Q0 Q* Sản lượng
Tài chính công TN
Sửa chữa ngoại tác tiêu cực: Thuế Pigouvian
SMB PMC + EMC
SMC D (SMB = PMB) PMC + Tax
Tax PMC
E0
P0
P* E*
A
0 Q0 Q* Sản lượng
Tài chính công TN
Sửa chữa ngoại tác tiêu cực: Thuế Pigouvian
Ø Sản lượng tối ưu của xã hội: SMC = SMB
Ø Ngoại tác tiêu cực:
§ SMC = PMC + EMC và SMB = PMB
§ Sản xuất của công ty tại mức: PMB = PMC
Ø Khi đánh thuế Pigouvian:
§ Sản xuất của công ty tại mức: PMB = PMC + Tax
§ Nếu Tax = EMC (tại Q hiệu quả)
=> PMB = PMC + EMC = SMC (= SMB)
=> Đạt mức sản lượng hiệu quả của xã hội.
Tài chính công TN
Sửa chữa ngoại tác tiêu cực: Thuế Pigouvian
Ø Nguyên tắc đánh thuế
Pigouvian:
Mức thuế đánh lên mỗi đơn vị
đầu ra của hàng hoá (tạo ra
ngoại tác tiêu cực) đúng bằng
với chi phí biên của ngoại tác
tại mức sản lượng hiệu quả. Arthur C. Pigouvian
0 Q* Q0 Sản lượng
Tài chính công TN
Sửa chữa ngoại tác tích cực: trợ cấp người mua
SMB
SMC PMB + Subsidy
S
PMB
P0 E0
P* E*
0 Q* Q0 Sản lượng
Tài chính công TN
Sửa chữa ngoại tác tích cực: trợ cấp người mua
Ø Sản lượng tối ưu của xã hội: SMC = SMB
Ø Ngoại tác tích cực:
§ SMB = PMB + EMB và SMC = PMC
§ Sản xuất của công ty tại mức: PMB = PMC
Ø Khi trợ cấp người mua:
§ Sản xuất của công ty tại mức: PMB + Subsidy = PMC
§ Nếu Subsidy = EMB (tại Q hiệu quả)
=>PMB + EMB = PMC
=> SMB = SMC: Đạt mức Q hiệu quả.
Tài chính công TN
Sửa chữa ngoại tác tích cực: trợ cấp người bán
SMB
SMC
S
PMB
S - Subsidy
P0
P* E*
PMB + EMB
0 Q* Q0 Sản lượng
Tài chính công TN
Sửa chữa ngoại tác tích cực: trợ cấp người bán
Ø Sản lượng tối ưu của xã hội: SMC = SMB
Ø Ngoại tác tích cực:
§ SMB = PMB + EMB và SMC = PMC
§ Sản xuất của công ty tại mức: PMB = PMC
Ø Khi trợ cấp:
§ Sản xuất của công ty tại mức: PMB = PMC – Subsidy
=> PMB + Subsidy = PMC
§ Nếu Subsidy = EMB (tại Q hiệu quả)
=>PMB + EMB = PMC=> SMB = SMC: Đạt mức Q hiệu quả
Tài chính công TN
Sửa chữa ngoại tác tích cực: trợ cấp
Ø Nguyên tắc trợ cấp:
Mức trợ cấp trên mỗi đơn vị
đầu ra của hàng hoá (tạo ra
ngoại tác tích cực) đúng bằng
với lợi ích biên của ngoại tác
tại mức sản lượng hiệu quả.
0 Q0 Q* Sản lượng
Tài chính công TN
Sửa chữa ngoại tác: các quy định của chính phủ
Ø Hạn chế:
§ Mỗi công ty có một mức
sản xuất hiệu quả khác
nhau
=> Việc đặt ra quy định mức
sản xuất cho từng công ty là
không khả thi.
Tài chính công TN
Giải pháp tư nhân: thương lượng và hiệu quả
Ø Ronald Coase (1960): “Tại sao
thị trường không bồi thường
cho các cá nhân bị ảnh hưởng
bởi ngoại tác?”
Ronald Coase
Tài chính công TN
Định lý Coase
Ø Định lý Coase:
§ Quyền sở hữu được xác lập
§ Chi phí giao dịch bằng 0
=> Các bên sẽ thương lượng và đạt
mức hiệu quả xã hội.
Ø Vai trò của nhà nước: chỉ là xác
lập quyền sở hữu.
Ronald Coase
Tài chính công TN
Trường hợp ngư dân có quyền sở hữu dòng sông
SMC = PMC + EMC
P Cuộc thương lượng này sẽ tiếp S = PMC
diễn
Phầncho nàyđến khi đạt
là phúc lợi đến
xã hộimức đốisản
với đơn vị
sảnPhần
lượngnàyhiệu
lượng là phúc
đầu quả lợi
tiên,củabằngxãxãhộihội.đối
hiệu củavới(PMB
đơn -vị
sản và
PMC) lượngMD thứ
với 2,
đơn bằng
vị hiệulượng
sản PMBtiên
của (đầu -
p2 PMC) và MD với đơn vị sản lượng thứ 2.
Lý do là với bất kỳ lượng thép
nào
Nếuđược
ngư sản
dân xuất
có thì ngư
quyền sở dân
hữu
p1 cũng bị thiệt
dòng sông, họ sẽ không cho phép
Tại
Nhưng
sản xuất đơn
sẽ có
thép: vịkhông
Q=0. SL thứgian 2, vẫn còn bên
để hai không gian lượng
thương để thương
Như vậy, việc nhà máy thép “hối lộ” ngư EMC
với lượng,
nhaungư
Nhưng vìvìnếu
nhà
dânsản máy
bị thép
xuất
thiệt đơn
vẫn sẽítvịnhận được
SL thứ
hơn so thặng
nhất, lợi dư sản
dân để
xuất sản xuất đơn vị đầu tiên là hoàn
ích nhận
với
TrongNhưkhituy
lợi được
ích
vậy,
ngư ít việc
mà
toàn
hơn
của
nhà
dân một
nhà
cónhà
bịmáy
thể
chút
máy
máy
thiệt
xảy nhậnso
thép với
ra. được.
thép làđơn
“hốirất vị SL thứ nhất,
lộ”lớn
ngư dân rấtđể ít sản xuất đơn vị thứ 2 là
hoàn toàn có thể xảy ra. D = PMB = SMB
0 1 2 Q2 Q1 Q
Tài chính công TN
Trường hợp nhà máy thép có quyền sở hữu dòng sông
SMC = PMC + EMC
P
Phần này là phúc lợi xã hội S = PMC
tăng thêm,
Cuộcbằng Phần
thươnghiệu
nàycủa
lượng là MD
nàyvà
phúc sẽ (PMB
lợi xã hội
tiếp -PMC ) với
tăng việc
thêm,
diễncắt giảm
bằng
cho thêm
đếnhiệu đơn
của
khi đạt MD
đếnvịmức
sản(PMB
và lượng tiếp) theo.
-PMC với
sản Trong
Nếu nhà khi
việc
lượng máynhà
cắt
hiệu giảm
quả máy
thép thép
có
một
của quyền
xãđơn chịu
hội. sởthiệt
vị hại
sản lượng.
p2 Trong
một nhà
phần khi nhà
nhỏsẽhơn máy thép
so sản
với lợi chịu
íchở của
hữu, máy chọn xuất
thiệt
ngưQdân.
mức . hại rất ít.
1
p1
EMC
Như vậy,
Như việc
vậy, ngư
việc dân
ngư “hối
dân lộ”
“hốinhà
lộ” máy
nhà thép
máy
đểVới
cắt giảm
đơnđể
thép thêm
vị SL 1
cắt tiếp đơn
giảmtheo, vị
sản ngưsản lượng
xuất dân
1 đơn là
nhận hoàn
vị SL là
toàn Ngư
có
được dân
thể xảyđược
ra. hưởng thêm lợi ích rất lớn
hoàncùng
toànmức
có thểlợi xảy
ích giống
ra. như khi
nếu
cắt nhàđơn
giảm máyvịcắt sảngiảm 1 đơn
D=PMB=SMB
lượng đầuvịtiên.
sản
lượng.
0 Q2 Q1 Q
0 Q0 Q* Sản lượng
Tài chính công TN
P SMC
2000đ -
SMB = PMB
1750đ -
PMC
1500đ -
1250đ -
1000đ -
750đ -
500đ -
250đ -
+ + + + +
0 Q
50 100 150 200 250
Tài chính công TN