Mga Batayang Teorya

at Pamantayan
sa Mahusay na Salin
Aralin 2
Filipino: Panimulang Pagsasalin
A. Mga Teorya batay sa Ugnayan
ng mga Wika at Teksto
B. Mga Teorya batay sa Layunin ng Salin
C. Mga Katangian ng Mahusay
na Tagasalin at Etikal na Pagsasalin
D. Mga Uri ng Ebalwasyon
A. Mga Teorya batay sa Ugnayan
ng mga Wika at Teksto
B. Mga Teorya batay sa Layunin ng Salin
C. Mga Katangian ng Mahusay
na Tagasalin at Etikal na Pagsasalin
D. Mga Uri ng Ebalwasyon
ANG TEORYA SA PAGSASALIN

teorya praktika
 ANG TEORYA SA PAGSASALIN

teorya praktika

kaalamang pinagbatayan aktuwal na pagtutumbas

sa ginawang pagtutumbas ng SL at TL
 ANG TEORYA SA PAGSASALIN

Ang teorya ang nagbibigay ng framework na

makapagpapaliwanag sa mga desisyong
ginawa sa pagsasalin.

Dahil dito, lalong tumitibay ang kredibilidad

ng ginawang salin at mas naipagtatanggol ito
sa mga maaaring kumuwestiyon dito.
Mga Teorya batay sa Ugnayan
ng mga Wika at Teksto
 TEORYA BLG. 1:
FORMAL VS. DYNAMIC
EQUIVALENCE

Eugene A. Nida (1914 – 2011)

 Formal Equivalence
▪ Pinananatili ang anyo at nilalaman (form and
content) ng SL.
▪ Hindi lang mensahe ng orihinal ang pinananatili
sa TL kundi maging ang mga pisikal na sangkap
nito gaya ng bokabularyo, gramatika, sintaks, at
estruktura.
▪ Hindi ito literal na pagsasalin kundi matapat na
salin.
 Formal Equivalence
• Adheres closely to ST form – “quality of translation
in which features of the form of the ST have been
mechanically reproduced in the receptor
language”.
• “involves the purely formal replacement of one
word or phrase in the SL by another TL.”
• Layunin: “allow ST to speak ‘in its own terms’
rather that attempting to adjust it to the
circumstances of the target culture.”
 Formal Equivalence
Features:
a. original wording
b. not joining or splitting sentences
c. preserve formal indicators like punctuation marks
or paragraph breaks
d. Explanatory note (kapag hiniram ang salita)
• Fidelity to lexical details and grammatical
structures; accuracy
Formal Equivalence

https://covid19factcheck.com/tl/
 Dynamic Equivalence
▪ Tinatawag ding functional equivalence.
▪ Nakatuon sa paghahatid ng kahulugan, hindi ng
estruktura ng orihinal.
▪ “quality of a translation in which the message of
the original text has been so transported into
the receptor language that the response of the
receptor is essentially like that of the original
receptors.”
 Dynamic Equivalence
▪ Hindi ito malayang salin (free translation) na
puwedeng tumiwalag ang tagasalin sa SL.
▪ Sa halip, hinahamon nito ang tagasalin na
balansehin ang pagiging tapat sa kahulugan at
diwa ng orihinal habang ginagawa ding natural
at katanggap-tanggap (hindi tunog-salin) ang
salin para sa target audience.
 Dynamic Equivalence
Original Agni’s mother works a lot.
Formal Ang nanay ni Agni ay gumagawa
Equivalence ng maraming trabaho.
Dynamic Kayod nang kayod ang nanay ni
Equivalence Agni.

Magkapareho ng kahulugan ang salin ngunit hindi

nakatali ang pangalawang salin sa mga salitang ginamit
sa orihinal sa halip, naghanap ng panumbas na maaaring
mas madamá ng target audience.
 Dynamic Equivalence
Ginagamit ito kapag:
• Ang ST ay hindi malinaw o hindi maintindihan kapag
ginamitan ng formal equivalence (may suliranin sa
comprehensibility)
a. dressed to kill – “nakapamburol”, sa halip na
“dinamitan para pumatay”
b. hand to mouth existence – “isang kahig, isang tuka”,
hindi “kamay sa bibig na pamumuhay”

Ang ST ay hindi gaanong form-bound - ang form ay hindi

gaanong sangkot sa pagpapahayag ng kahulugan.
 Dynamic Equivalence
Mga Paraan
• Pag-uulit (redundancy)
• Pagpapaliwanag
• Pagpapaikli (gisting)
• Pagdaragdag
• Alterasyon
• Paglalagay ng footnote
• Modipikasyon ng wika para umangkop sa karanasan ng
target audience
• Pagbabago ng ayos ng pangungusap
 Formal o Dynamic?

Nangangahulugan ba itong mas maganda

ang dynamic kaysa formal? Ang huli ba ang
dapat laging pairalin kaysa una?
Depende sa kahingian ng teksto, ng
nagpapasalin, at/o ng target audience.
 Formal o Dynamic?
▪ Batas o ordinansa
▪ Salita ng Diyos
▪ Subtitle ng pelikula o serye
▪ Tagline ng isang brand (hal., “I’m lovin’ it ng
McDo”)
▪ Recipe
▪ Talumpati ng isang mahalagang tao
▪ Bisyon-misyon ng isang institusyon
▪ Haiku
 TEORYA BLG. 2:
SEMANTIC VS.
COMMUNICATIVE
TRANSLATION

Peter Newmark (1916 – 2011)

 Semantic vs. Communicative
Translation
Nahahawig ang konsepto kay Nida.
Katumbas ng semantic translation ang
formal equivalence at ng communicative
translation ang dynamic equivalence.
 Semantic Translation
▪ “attempts to render, as closely as the
semantic and syntactic structures of the
second language allow, the exact
contextual meaning of the original” (1981,
p. 39)
▪ may pagkiling sa SL
▪ literal
▪ tapat sa may-akda ng simulaang teksto
▪ nananatili sa orihinal na kultura
Semantic Translation

https://covid19factcheck.com/tl/
Semantic Translation

https://covid19factcheck.com/tl/
 Communicative Translation
▪ “attempts to produce on its readers an
effect as close as possible to that obtained
on the readers of the original” (1981, p. 39)
▪ may pagkiling sa TL
▪ malaya at idyomatiko
▪ nakatuon sa magiging puwersa kaysa sa
nilalaman ng mensahe
▪ iniaangkop sa kultura ng mambabása
 Semantikong Salin Komunikatibong Salin
• Focuses on the meaning • Concentrates on effect
• Looks back at the ST and • Looks towards the new
tries to retain its addressee; trying to
characteristics as much satisfy them as much as
possible
as possible
• Smoother, simpler,
• More complex, awkward, clearer, more direct,
detailed, concentrated more conventional
• Tendency to • Tends to undertranslate,
overtranslate to be smoother, more
direct and easier to read
 TEORYA BLG. 3:
MEANING-BASED
TRANSLATION

Mildred L. Larson (1925–2014)

Meaning-Based Translation

Dalawang uri ng salin:

▪ form-based

▪ meaning-based
 Meaning-Based Translation
form-based
- literal na salin
- nagbibigay ng priyoridad sa anyo (mga
salita, sugnay, o pangungusap)
- nagtutunog na hindi natural at walang
halagang pangkomunikatibo
- nagreresulta sa maling salin
 Meaning-Based Translation
form-based

Halimbawa:
SL: Is she living with her relatives?
TL: Ay siya nabubuhay kasama siya mga
kamag-anak?
 Meaning-Based Translation
meaning-based
- idyomatikong salin
- kailangang malaman ng tagasalin ang
kahulugan ng SL bago niya isalin ang kahulugang
ito sa TL
- gumagamit ng mga natural na anyo ng TL, sa
gramatikal na konstruksiyon at pagpili ng mga
leksikal na termino
- hindi tunog-salin, kundi mukhang orihinal na
teksto
 Meaning-Based Translation
meaning-based

Halimbawa:
SL: Is she living with her relatives?
TL: Nakatira ba siya sa mga kamag-anak niya?
Mga Teorya batay sa Layunin
ng Salin
 TEORYA BLG. 4:
DOMESTICATION VS.
FOREIGNIZATION

Lawrence Venuti (1953 – )

Domestication vs. Foreignization

▪ Kinikilala ang matalik na ugnayan ng wika

at kultura sa pagsasalin.
▪ Itinatanong nito sa tagasalin: ipararanas
ba ang kultura ng simulaang teksto o
iaayon ang teksto sa kultura ng
mambabása?
Kung ikaw ang tagasalin, paano mo ito
tutumbasan? Bakit?
 Domestication
Inilalápit at inilalapat ang teksto sa
konteksto ng mga mambabása sa paggamit
ng mga salitang lokal o higit na pamilyar sa
kanila kaysa sa mga terminong banyaga.
Domestication
▪ “Wangseja/Seja” ang sadyang
tawag sa wikang Koreano sa
“crown prince”. “Seja-jeoha”
(Your Royal Highness) ang
magalang na pantawag na
espesipiko sa kaniya.
▪ Sa Filipino, isinasalin lang ito
na “Mahal na Prinsipe” at
“Kamahalan”. Hindi ginagamit
ang espesipikong mga
terminong Koreano.
 Foreignization
Pinananatili ang mga terminong kultural ng SL gaya ng
mga pangalan ng tao (hal., “Fernando de Magallanes”
sa halip na “Ferdinand Magellan”); konsepto (hal., “yin
at yang”, “hara-kiri”, “karma”); mga katawagan sa
pagkain, pananamit, at iba pang sining (hal., “kimchi”
sa halip na “buro”, “hanbok” sa halip na “tradisyonal
na kasuotang Koreano”); pangalan ng mga kalye, lugar,
institusyon, atbp. (hal., “Harvard University” sa halip
na “Unibersidad ng Harvard”, “East Coast/West Coast”
sa halip na “Silangan/Kanlurang Baybayin”); at iba pa.
Foreignization
• SL: …Ma put on her
special sari (p. 16)
• TL: …napasuot si Nanay
ng espesyal niyang sari
(p.16)
 Pag-usapan Natin

Samakatuwid, alin ang mas mainam sa

dalawa: panatilihin ang pagiging
“foreignized” ng isang ST o gawin itong
“domesticated” ayon sa konteksto ng target
audience?
 TEORYA BLG. 5:
TEORYANG SKOPOS

Hans Vermeer (1930 – 2010)

 Suriin ang sumusunod na salin:

Ano ang masasabi ninyo sa pagtutumbas?

 Teoryang Skopos
• Skopos – salitang Griyego na
nangangahulugang “purpose”.
• Naiimpluwensiyahan ang salin ng layunin
kung bakit ba ito ginagawa; paano
pinakaepektibong makakamit ang
intensiyon sa pagsasalin?
 Teoryang Skopos
Hal., kung ang skopos ay “maipaintindi ang
panganib ng pagtawid at mapasunod talaga
ang mga pedestrian”, maaaring hindi sapat
ang matamlay na “Bawal tumawid” para sa
“No jaywalking” kundi dagdagan ng babala
na “May namatay na rito” sa tekstong kulay
pula (simbolo ng mariing babala o puwede
ring ng dugo ng táong magpapasaway at
maaaksidente).
 Teoryang Skopos
Sa simula pa lang ng pagsasalin, kailangang tanungin ng
tagasalin:
a) Bakit isinasalin ang ST?
b) Ano ang magiging function ng TT?

Dalawang batayang tuntunin ng skopos:

Rule 1: “an interaction is determined by (or is a
function of) its purpose”
Rule 2: “the skopos can be said to vary according to
the recipient”
Dapat piliin ang paraan ng pagsasalin sa pinakaangkop na
makatutugon sa layunin.
 Teoryang Skopos
Implikasyon ng Teoryang Skopos

• Kinikilala ang iba’t ibang posibilidad ng pagsasalin

ng teksto.
• Nagiging target-oriented ang pagsasalin.
• Ang pagsasalin ay paglikha ng bago at orihinal sa
halip na magbigay lámang ng parehong
impormasyon gamit ang ibang wika.
Luke 22: 58-59
A little later someone else saw him and
said, “You also are one of them.” “Man, I
am not!” Peter replied. About an hour
later another asserted, “Certainly this
fellow was with him, for he is a Galilean.”
After ilang minutes, may nakapansin ulit
kay Peter at sinabi sa kanya, 'Isa ka sa mga
kasamahan nila.' Pero sumagot si Peter,
"Hindi po ako 'yun, sir!" After one hour,
may lalaking nag-insist, "Sure ako, kasama
ni Jesus ang taong ito, kasi taga-Galilea din
sya."
https://www.facebook.com/PHBibleSociety/posts/647275164093439
https://www.facebook.com/watch/?v=1944393445935687
 Teoryang Skopos
Ayon sa konsultant ng Philippine Bible Society (PBS)
na si Dr. Anicia del Corro na nanguna sa pagsasalin
ng Pinoy New Testament, Teoryang Skopos daw ang
ginamit nila. Ang layunin nila ay “mailapít ang Salita
ng Diyos sa bagong henerasyon” kaya ang wika rin
ng nasabing henerasyon ang ginamit nila. Kung
pagbabatayan ang sales, masasabing naabót nila
ang kanilang Skopos dahil ubós ang kopya ng
Bibliya nang ibenta ito.
 Pag-usapan Natin

Ano-ano ang kagandahan

at di-kagandahan ng paggamit
ng Teoryang Skopos
sa pagsasalin?
 BILANG PAGLALAGOM…

Alin sa mga nabanggit na teorya ang sa inyong

palagay ay mayroon kayong natural affinity/