A.

2 MGA KAUGNAY NG PAG - AARAL BG LINGWISTIKA

1. Antropolohiya - nagsasaliksik ang mga antropolohista ng wika at kultura ng mga tao upang
maunawaan ang pagkilos ng lipunan at mga pangkat ng tao sa pamamagitan ng wika.

2. Sikolohiya - ito ay nag-aaral din ng pag-unawa at paggamit ng wika ng mga indibidwal. Kasama rin
dito ang pagsusuri sa pag-unawa ng tao sa mga salita, mga sentimyento at kaisipang ibinabahagi gamit
ang wika.

3. Edukasyon - ang pag-aaral sa wika, gramatika at diskurso ay mahalaga sa pagtuturo at pagkatuto ng

iba't ibang asignatura. Ito ay maaaring makatulong sa pagpapaunlad ng mga pagtuturo ng wika at pag-
unawa ng mga mag-aaral.

4. Panlipunang lingguwistika - ito ay nag-aaral ng interaksyon at ugnayan ng wika sa lipunan ,

tumutukoy sa pag-aaral ng mga sosyo-kultural na aspeto ng wika tulad ng wika at sosyal na antas, wika
at grupo, at iba pa.

5. Pragmatics - nag-aaral ng paggamit ng wika sa iba't ibang konteksto. Ang pragmatics ay tumutukoy sa
pag-aaral ng implikasyon, interaksiyon, at pagkaunawa ng mga pahayag at diskurso sa isang partikular na
sitwasyon.

6. Pagkuha ng wika (Language acquisition )- tumatalakay sa proseso ng pagkatuto ng wika ng mga

indibidwal, partikular na sa mga bata. Ang pag-aaral ng pag-unlad ng wika ay tumutulong sa pag-unawa
sa kung paano natututo ang mga tao ng mga wika mula sa kanilang kapaligiran.

7. Computational linguistics - gumagamit ng mga pamamaraan ng kompyuter upang masuri at

maunawaan ang mga struktura ng wika. Naglalaro ito ng importanteng papel sa pagsasakatuparan ng
mga makabagong teknolohiya tulad ng mga makina na nakakaintindi at nakapagsasalita ng mga wika.

Noong panahong dumating ang Espanya sa Pilipinas, nagsimula silang mag-aral at mag-aral ng mga
wikang ginagamit doon. Gusto nilang palaganapin ang kanilang relihiyon sa pamamagitan ng pagsasalin
ng Bibliya sa mga lokal na wika. Ito ay noong nagsimula silang gumawa ng
mga libro kung paano magsalita ng Espanyol at Filipino nang magkasama.
Noong 1800s, ilang matatalinong Pilipino ang gustong matuto pa tungkol sa mga wikang sinasalita sa
Pilipinas. Ang isa sa mga taong ito, si Carlos Quirino, ay nag-aral kung paano natututo ang mga tao ng
mga wika at ang iba't ibang paraan ng pagsasalita ng mga tao sa iba't ibang bahagi ng bansa.
Noong 1900s, maraming natutunan ang mga tao sa Pilipinas tungkol sa kung paano gumagana ang mga
wika. Noong 1950s, ang isang taong nagngangalang Noam Chomsky ay nagkaroon ng
malaking epekto sa pag-aaral na ito. Ang mga Pilipinong nag-aaral ng mga wika, tulad nina Cesar Adib
Majul at Andrew Gonzalez, ay nakaisip ng mga bagong ideya at paraan upang pag-aralan ang mga
wikang sinasalita sa Pilipinas. Sa ngayon, pinag-aaralan at pinag-uusapan ng mga tao ang wika ng
Pilipinas na tinatawag na Filipino. Pinag-aaralan nila kung paano nagbabago ang mga salita at gramatika
ng Filipino at kung paano ginagamit ng mga tao ang wika
sa lipunan. Ang pananaliksik na ito ay nangyayari pa rin. Sa nakalipas na ilang taon, higit na nag-
aaral at natututo ang mga tao tungkol sa wika at kulturang Filipino.Nais nilang maunawaan ito nang mas
mabuti at makahanap ng mas mahusay na mga paraan upang turuan ang iba tungkol dito.

C. Ang Alpabeto at Ortograpiyang Filipino ay ang sistema ng mga titik o simbolong ginagamit sa pagsulat
ng wika ng Filipino. Ito ay batay sa Alpabetong Romano, na ginagamit din sa iba't ibang wika sa Europa.
Ang Alpabeto at Ortograpiyang Filipino ay may kasalukuyang sistematika, na ipinapatupad ng Komisyon
sa Wikang Filipino (KWF). Narito ang kasalukuyang mga titik o simbolo ng Alpabeto at Ortograpiyang
Filipino:

1. Titik Aa

2. Titik Bb

3. Titik Cc

4. Titik Dd

5. Titik Ee

6. Titik Ff (may panggamit lamang sa mga salitang hiram)

7. Titik Gg

8. Titik Hh

9. Titik Ii

10. Titik Jj

11. Titik Kk

12. Titik Ll

13. Titik Mm

14. Titik Nn

15. Titik Ññ

16. Titik Ngng

17. Titik Oo

18. Titik Pp

19. Titik Qq (may panggamit lamang sa mga salitang hiram)

20. Titik Rr

21. Titik Ss

22. Titik Tt

23. Titik Uu

24. Titik Vv (may panggamit lamang sa mga salitang hiram)

25. Titik Ww (may panggamit lamang sa mga salitang hiram)

26. Titik Xx (may panggamit lamang sa mga salitang hiram)

27. Titik Yy

28. Titik Zz (may panggamit lamang sa mga salitang hiram)

May paggamit lang ng mga salitang hiram

F, Q, V, W, X, Z

Bilang kasama sa Alpabeto at Ortograpiyang Filipino, may mga tuntunin rin sa pagbaybay ng mga salita.
Narito ang ilang mga patakaran:

1. Binibigkas ang mga tunog na katinig tulad ng "k" at "t" bilang "c" at "d" kung kasunod ng patinig "e" at
"i," halimbawa: "celular," "direktor."

2. Binibigkas ang katinig na "ng" bilang "ngng."

3. Ginagamit ang simbolong "ñ" para sa tunog na "ny."

4. Ang mga pang-ugnay na "at," "o," at "ng" ay inaabrevyan bilang "&," "o'," at "ng'" sa mga pambansang
publikasyon.

. Ang Alpabeto at Ortograpiyang Filipino ay patuloy na nagbabago at nag-uusap sa pamamagitan ng

Komisyon sa Wikang Filipino, upang mapadali ang pagsulat at pagbabaybay ng wika ng Filipino.
Pinapayuhan na sundin ang kasalukuyang sistema ng pagbaybay na ito upang mapanatili ang kahusayan
at kasalukuyang pamantayan ng wika ng Filipino.

D.Ang Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino noong 1987 ay isang opisyal na dokumento na
naglalaman ng mga patakaran at gabay sa wastong pagbaybay ng mga salita sa Filipino. Ito ay inilabas ng
Komisyon sa Wikang Filipino bilang gabay sa mga tao na nais matuto at mahusay na gamitin ang wikang
Filipino.
Ang Patnubay na ito ay sumusunod sa patakaran ng Mga Alituntunin sa Ispeling na itinatag ng KWF. May
mga pangunahing prinsipyo at bahagi na dapat sundin upang mapanatili ang kahusayan at kaayusan ng
pagbaybay:

1. Pagsunod sa tunog ng mga salita: Ito ay nagsasabing ang bawat letra ay dapat mabigkas o mabuo ng
wasto ayon sa tunog nito. Halimbawa, ang salitang "sapatos" ay dapat mabasa at mabigkas bilang "sa-
pa-tos" at hindi "sa-pa-tus".

2. Pagsunod sa wastong baybay: Ang bawat salita ay dapat isulat ng wasto at alinsunod sa mga
patakaran ng Ispeling ng Filipino. Halimbawa, ang salitang "hindi" ay dapat isulat bilang "hin-di" at hindi
"hin-de".

3. Pagsunod sa mga patakaran ng salita at bantas: Ito ay pagsunod sa mga patakaran at alituntunin ng
paggamit ng mga salita, bantas, at iba pang yunit sa oras at talaan. Halimbawa, ang salitang "mataas" ay
dapat isulat bilang "ma-ta-as" at hindi "ma-tas".

Ang Patnubay na ito ay malaki ang naitulong sa mga Filipino na maging maalam sa tamang ispeling at
lalong mapadali ang kanilang komunikasyon sa wikang Filipino.

YUNIT 2: LINGGWISTIKA

a. Linggwistika
 • sinasaklaw nito hindi lamang ang pag-aaral ng tunog, gramatika at kahulugan, kundi pati na rin ang
kasaysayan ng mga pamilya ng wika, kung paano nakukuha ang mga wika ng mga bata at matatanda, at
kung paano pinoproseso ang paggamit ng wika sa isip at kung paano ito konektado sa lahi at kasarian.

a.1 Mga Pamamaraan sa Pag-aaral ng Linggwistika

• Pinag-aaralan ng mga linguist ang istruktura ng wika sa ilang antas ng teoretikal na may sukat mula sa
maliliit na yunit ng mga tunog ng pagsasalita hanggang sa konteksto ng isang buong pag-uusap. Ang mga
mag-aaral ng linggwistika ay madalas na nagsisimula sa isang pangunahing pag-unawa sa bawat antas ng
wika, pagkatapos ay dalubhasa sa isa o higit pang mga antas o sa isang praktikal na aplikasyon ng
linggwistika.

a.2 Mga Kaugnay ng Pag-aaral ng Linggwistika

b. Pahapyaw na Kasaysayan

ng

Linggiwstikang Filipino c. Alpabeto at Ortograpiyang

Filipino

d. 1987 Patnubay sa Ispeling

ng
Wikang Filipino