Điều trị nha chu giai đoạn I-III

Hướng dẫn điều trị lâm sảng EFP cấp độ S3

Nhu cầu cho hướng dẫn điều trị này từ đâu?

 Sự ra đời của bảng phân loại viêm nha chu mới sẽ tạo ra cơ hội để sử dụng các can thiệp
phòng ngừa và điều trị phù hợp tùy thuộc vào giai đoạn và loại hình của bệnh. Việc vận
dụng hướng dẫn lâm sàng cấp độ S3 này sẽ giúp đạt được một cách tiếp cận đồng nhất
và theo chứng cứ với việc kiểm soát viêm nha chu giai đoạn I-III.
Bệnh nhân cần biết những gì?
- Một điều kiện tiên quyết cho quá trình điều trị là thông báo cho bệnh nhân về chẩn
đoán của họ, bao gồm bệnh căn, yếu tố nguy cơ, phương án điều trị khác và các rủi ro
cũng như là lợi ích có thể kèm theo
- Nên kèm theo thảo luận tìm kiếm sự đồng thuận về một phác đồ điều trị cá nhân hóa
- Phác đồ có thể cần được chỉnh sửa trong quá trình điều trị tùy theo sở thích bệnh nhân,
chứng cứ lâm sàng và tình trạng sức khỏe chung của bệnh nhân
Đọc hiểu hướng dẫn này như thế nào?

 Chữ xanh: Khuyến nghị sử dụng một liệu pháp

 Chữ cam:
o Khuyến nghị mở về một liệu pháp với người bác sĩ sẽ chịu trách nhiệm đưa ra
quyết định cuối cùng dựa vào các đặc điểm riêng của bệnh nhân.
o Khuyến nghị cần được nghiên cứu thêm.
 Chữ đỏ: Khuyến nghị không sử dụng liệu pháp hoặc thủ thuật.

Mức độ khuyến nghị Tiêu đề khuyến nghị Hàm ý

A Khuyến nghị mạnh mẽ Chúng tôi khuyến nghị nên…
Chúng tôi khuyến nghị không
nên…
B Khuyến nghị Chúng tôi đề xuất nên…
Chúng tôi đề xuất không
nên…
O Khuyến nghị mở Cần được đánh giá thêm
Bảng mức độ khuyến nghị
(Hiệp hội AWMF, 2012)
 Bước 1
Mục đích: hướng dẫn bệnh nhân thay đổi hành vi nhằm:
- Loại bỏ màng sinh học trên nướu
- Kiểm soát yếu tố nguy cơ
Bước này nên được thực hiện ở mọi bệnh nhân viêm nha chu, bất kể giai đoạn bệnh của họ. Nó
nên được thường xuyên tái đánh giá nhằm:
- Giúp động viên bệnh nhân tuân thủ theo liệu trình hoặc tìm kiếm giải pháp khác
- Xây dựng kỹ năng loại bỏ màng sinh học của bệnh nhân và chỉnh sửa nếu cần thiết
- Giúp bệnh nhân phản ứng phù hợp với các bước điều trị tiếp theo
Kiểm soát màng sinh học trên nướu do bệnh nhân thực hiện
Liệu pháp được khuyến nghị:

 Vệ sinh răng miệng luôn là một phần tối quan trọng trong mọi bước điều trị và có thể
đạt được thông qua quá trình thay đổi hành vi bệnh nhân. (Xem thêm các khuyến nghị
cụ thể trong phần ”chăm sóc nha chu hỗ trợ”)
Liệu pháp cần được đánh giá thêm:

 Liệu pháp tư vấn tâm lý và điều trị thay đổi hành vi chưa được chứng minh là có nhiều
tác động.
Kiểm soát màng sinh học trên nướu do chuyên gia y tế thực hiện
Liệu pháp được khuyến nghị:

 Loại bỏ mảng bám cơ học và kiểm soát yếu tố lưu giữ mảng bám là nền tảng cho bước
điều trị đầu tiên
Kiểm soát yếu tố nguy cơ
Liệu pháp được khuyến nghị:
- Kiểm soát yếu tố nguy cơ
- Cai thói quen hút thuốc
- Kiểm soát đái tháo đường.
Liệu pháp cần được đánh giá thêm:
- Tăng cường hoạt động thể chất
- Giảm cân nặng thông qua thay đổi lối sống và thói quen ăn uống
 Bước 2
Mục tiêu:
- Kiểm soát (giảm thiểu/loại bỏ) mảng bám dưới nướu và vôi răng với khả năng loại bỏ bề
mặt chân răng (xê măng).
- Điều trị dưới nướu có thể được bổ sung bởi các liệu pháp can thiệp như: can thiệp vật
lý, can thiệp hóa học, thuốc điều hòa vật chủ (tại chỗ hoặc toàn thân), thuốc kháng
khuẩn tại chỗ hoặc toàn thân
- Nên được ứng dụng ở mọi bệnh nhân viêm nha chu, bất kể giai đoạn bệnh và nên được
đánh giá lại sau một quãng thời gian hồi phục.
Điều trị dưới nướu
Liệu pháp được khuyến nghị:
- Dụng cụ dưới nướu dung để điều trị giảm độ sâu túi, viêm nướu và một số vùng nhiễm
trùng khác
- Dụng cụ dưới nướu cầm tay hoặc chạy bằng sóng âm/siêu âm. Có thể sử dụng đơn lẻ
hoặc kết hợp
Liệu pháp được đề xuất
- Có thể kết hợp điều trị dưới nướu với điều trị toàn hàm hoặc phần hàm trong vòng 24
giờ
Can thiệp vật lý bổ sung cho điều trị dưới nướu
Liệu pháp được đề xuất không:
- Sử dụng laser
- Liệu pháp quang học ở bước 660-670nm, 800-900nm
Sử dụng thuốc kháng khuẩn/kháng sinh bổ trợ cho điều trị dướu nướu
Liệu pháp khuyến nghị không:
- Sử dụng kháng sinh toàn thân cho điều trị dưới nướu
Liệu pháp được đề xuất mở:
- Sử dụng nước súc miệng Chlorhexidine trong thời gian ngắn
- Tiêm Chlorhexidine có tác dụng kéo dài tại chỗ
- Tiêm kháng sinh tác dụng kéo dài tại chỗ
- Sử dụng thuốc kháng sinh toàn thân đối với một số trường hợp đặc biệt (Viêm nha chu
giai đoạn 3 ở người vị thành niên)
 Sử dụng chất điều hòa vật chủ (tại chỗ hoặc toàn thân) bổ trợ cho điều trị dưới nướu
Liệu pháp không được khuyến nghị:
- Tiêm statin gel/bisphosphonates tại chỗ hoặc toàn thân/thuốc chống viêm tại chỗ hoặc
toàn thân/acid béo không bão hòa omega-3 và metformin gel
Liệu pháp không được đề xuất:
- Sử dụng doxycycline liều thấp ảnh hưởng toàn thân
- Sử dụng probiotics
Đánh giá lại sau bước 2
- Không có túi nha chu sâu hơn 5mm chảy máu khi thăm dò
- Không có túi sâu (lớn hơn 6mm)
Nếu thỏa mãn các yếu tố trên, bệnh nhân nên được chuyển qua phác đồ điều trị hỗ trợ nha chu
Bước 3
Mục tiêu:
- Điều trị những vùng tổn thương không phản ứng với điều trị bước 2 với mục tiêu tiếp
cận các túi sâu, tái tạo hoặc cắt bỏ vùng mô tổn thương, tạo ra những phức tạp mới
trong kiểm soát viêm nha chu
- Nếu có hiện diện túi nha chu >=4mm, có chảy máu khi thăm dò hoặc có túi sâu (>=
6mm) khi đánh giá lại bước 2, một số giải pháp khác cho bước 3 có thể được cân nhắc
o Điều trị dưới nướu lại, có hoặc không có điều trị bổ trợ.
o Phẫu thuật lật vạt nha chu
o Phẫu thuật cắt bỏ mô nha chu
o Phẫu thuật tái tạo mô nha chu

Các điểm chính của bước 3

Liệu pháp được khuyến nghị:
- Phẫu thuật được thực hiện bởi bác sĩ được đào tạo chuyên sâu
- Điều trị lại dưới nướu, kèm theo bước 1 và bước 2 và một kế hoạch chăm sóc hỗ trợ nha
chu
Liệu pháp được đề xuất:
- Đối với túi sâu (4-5mm), bác sĩ nên điều trị không phẫu thuật lại dưới nướu.
Liệu pháp không được khuyến nghị:
- Phẫu thuật trên bệnh nhân không đạt được tình trạng tự vệ sinh răng miệng hiệu quả.
 Phẫu thuật lật vạt và cắt bỏ
Liệu pháp được đề xuất:
- Thực hiện phẫu thuật lật vạt đối với túi sâu (>= 6mm)
- Sử dụng thiết kế vạt khác nhau
- Phẫu thuật cắt bỏ mô nha chu, tuy nhiên, có thể xảy ra tình trạng tụt nướu sau đó
Kiểm soát khuyết hổng trong xương
Liệu pháp được khuyến nghị:
- Thực hiện phẫu thuật phục hồi nha chu với răng có túi sâu và có khuyết hổng xương lớn
hơn hoặc bằng 3mm
- Sử dụng màn chắn hoặc chất dẫn xuất từ men (EMD) có hoặc không có vật liệu ghép
xương khi điều trị tái tạo.
- Sử dụng vạt bảo tồn nhú nha chu. Hạn chế nâng vạt trong một số trường hợp để tăng
tính ổn định và giảm độ trầm trọng của vết thương.
Kiểm soát tổn thương vùng chẽ
Liệu pháp được khuyến nghị:
- Điều trị nha chu ở răng cối lớn bị tổn thương vùng chẽ loại II và III và có túi. Nhổ răng là
không cần thiết.
- Điều trị phục hồi nha chu đối với tổn thương vùng chẽ loại II ở răng hàm dưới và tổn
thương vùng chẽ loại II mặt ngoài của răng hàm trên
- Sử dụng chất dẫn xuất từ men (EMD) hoặc vật liệu tái tạo xương có hoặc không có màng
chắn hấp thụ để phục hồi vùng chẽ.
Liệu pháp được đề xuất mở:
- Điều trị không phẫu thuật, phẫu thuật mở vạt, tạo xoang mặt bên, tách chân răng hoặc
loại bỏ chân răng đối với tổn thương vùng chẽ loại III, tổn thương loại II giữa hai răng
hàm trên hoặc nhiều tổn thương vùng chẽ loại II.
Đánh giá lại sau bước 3
Mục tiêu sau cùng:
- Không có túi nha chu sâu (>=5 mm) với hiện tượng chảy máu khi thăm dò
- Không có túi sâu (>=6 mm)
Khi các mục tiêu này đã đạt được, bệnh nhân nên được chuyển qua phác đồ điều trị hỗ trợ nha
chu.
 Bước 4
Điều trị hỗ trợ nha chu
Mục đích:
- Ngăn chặn tình trạng tái phát/tiến triển của viêm nha chu sau khi hoàn thành điều trị.
Bước này cần được thực hiện trên mọi bệnh nhân, bất kể tình trạng của họ. Đây là bước
điều trị hỗ trợ, sử dụng một số liệu pháp can thiệp mang tính ngăn ngừa và chữa trị tại
những khoảng thời gian khác nhau khi:
o Không có sự hiện diện của túi > 4mm với tình trạng chảy máu khi thăm dò
o Không có sự hiện diện của túi sâu ( >= 6mm)

Chăm sóc y tế
Liệu pháp được khuyến nghị:
- Hẹn lịch điều trị hỗ trợ nha chu theo khoảng cách từ 3 đến 12 tháng tùy theo tình trạng
bệnh nhân và tình trạng nha chu sau khi chữa trị.
- Tuân thủ theo điều trị hỗ trợ nha chu giúp độ ổn định mô nha chu và sự cải thiện trong
tương lai của mô nha chu.
- Vệ sinh răng miệng cơ học cá nhân hóa lặp lại, bao gồm vệ sinh kẽ răng nhằm kiểm soát
tình trạng viêm và tránh tổn hại cho bệnh nhân đang được điều trị hỗ trợ.
Liệu pháp được đề xuất:
- Thực hiện loại bỏ mảng bám cơ học định kỳ nhằm làm chậm tiến độ mất răng và cung
cấp sự ổn định cho mô nha chu
Liệu pháp không được đề xuất:
- Sử dụng điều trị bổ trợ (doxycycline liều thấp, liệu pháp quang học) đối với loại bỏ mảng
bám cơ học.
- Thay thế loại bỏ mảng bám cơ học thường quy bằng liệu pháp khác (Ví dụ: điều trị bằng
laser YAG)
Hành vi kiểm soát màng sinh học của bệnh nhân
Liệu pháp được khuyến nghị:
- Lựa chọn bàn chải đánh răng và bàn chải kẽ răng phù hợp với nhu cầu và đặc điểm của
bệnh nhân
- Đánh răng thường quy cần được bổ trợ bởi vệ sinh kẽ răng.
Liệu pháp được đề xuất:
- Sử dụng dụng cụ làm sạch khác để vệ sinh vùng kẽ răng không thể tiếp cận được bởi bàn
chải thường quy
Liệu pháp được đề xuất mở:
- Sử dụng bàn chải tự động để thay thế bàn chải truyền thống.
Liệu pháp không được khuyến nghị:
- Sử dụng chỉ nha khoa để làm dụng cụ làm sạch kẽ răng chính yếu.
Bổ trợ cho tình trạng viêm nướu
Liệu pháp được đề xuất:
- Sử dụng kem đánh răng có tính năng kháng khuẩn có các thành phần: chlorhexidine,
triclosan – copolymer, stannous fluoride – sodium hexametaphosphate.
- Sử dụng nước súc miệng có tính năng kháng khuẩn có các thành phần: chlorhexidine,
tinh dầu và cytylpyridnium chloride.
Liệu pháp được đề xuất mở:
- Sử dụng sản phẩm kháng khuẩn bổ trợ để kiểm soát tình trạng viêm nướu ở bệnh nhân
được chăm sóc hỗ trợ.
Liệu pháp cần được đánh giá thêm:
- Sử dụng các sản phẩm bổ trợ khác (prebiotic, probiotic, thuốc chống viêm, chất dinh
dưỡng vi lượng chống oxy hóa) nhằm kiểm soát tình trạng viêm nướu ở bệnh nhân đang
được chăm sóc hỗ trợ.
Kiểm soát yếu tố nguy cơ
Liệu pháp được khuyến nghị:
- Cai thuốc lá cho bệnh nhân
Liệu pháp được đề xuất:
- Kiểm soát tình trạng đái tháo đường của bệnh nhân
Liệu pháp cần được đánh giá thêm:
- Tăng cường hoạt động thể chất và giảm cân nặng nhằm giúp quá trình điều trị hỗ trợ
diễn tiến suôn sẻ.