क ांदळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन

र बजवण्य ब बत..

र्मह र ष्ट्र श सन
र्महसूल व वन जवभ ग
श सन जनणणय क्रर्म क
ां :- एस-10/2017/प्र.क्र.63/फ-3
र्म द र्म क र्म रोड, हु त त्र्म र िगुरु चौक,
र्मांत्र लय, र्मुांबई 400 032,
जदन क
ां : 20 सप्टें बर, 2017.
प्रस्त वन :-
र्मह र ष्ट्र र ज्य स ७२० जक.र्मी. ल ब
ां ीच सर्मुद्र जकन र ल भल असून सदर जकन ऱ्य िवळ अांद िे
30,000 हेक्टर क्षेत्र वर क द
ां ळवने अस्स्तत्व त आहेत. सर्मुद्र प सून जकन ऱ्य च
ां े सांरक्षण तसेच स यक्लॉन
व फ य न स रख्य नैसर्गगक आपद प
ां सून क द
ां ळवन र्म
ां ुळे सांरक्षण प्र प्त होते. क द
ां ळवन च
ां पयावरणीय
र्महत्व जवच र त घेत , त्य न
ां पुरेसे वैध जनक सांरक्षण प्रद न कर वे, य स्वरुप च
ां े आदे श र्म .उच्च न्य य लय,
र्मुांबई य न
ां ी वेळोवेळी जदलेले आहेत, त्य स अनुसरुन आत पयंत सुर्म रे 15,088 हेक्टर श सकीय
िजर्मनीवरील व 1,775 हेक्टर ख िगी क्षेत्र वरील क द
ां ळवन अनुक्रर्मे “र खीव वने” व “वने” म्हणून
अजधसूजचत करण्य त आलेले आहे. क द
ां ळवन र्म
ां ुळे जकन री प्रदे श च
ां े व दळ प
ां सून सांरक्षण होते, र्म से व
खेकडे य न
ां अल्प वय त सांरक्षण जर्मळू न उपयोगी उत्प दन व ढते, पयणटन ची स धने उपलब्ध होत त व
जकन री िैवजवजवधत जटकून र हण्य स र्मदत होते .
श सकीय क द
ां ळवन च
ां े सांरक्षण होणे व त्य वर अवलांबून असलेल्य लोक च
ां ी उपजिजवक य च
ां र्मेळ
घ लणे, तसेच ख िगी र्म लकीच्य क द
ां ळवन प सून सुद्ध उपजिजवकेची स धने उपलब्ध करुन दे णे,
कद
ां ळवन च दिा उां च वणे य स ठी सांयुक्त वन व्यवस्थ पन च्य धतीवर क द
ां ळवन च
ां े वैजशष्ट्ठये लक्ष त
घेऊन “क ांदळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन ” र बजवण्य चे श सन च्य जवच र धीन होते.
त्य स अनुसरुन ख लीलप्रर्म णे जनणणय घेण्य त येत आहे : -
श सन जनणणय :-
र ज्य चे स गरी व ख डी क्षेत्र लगत असलेल्य ग व त
ां ील / न गरी सर्मूह तील ग व र्म
ां ध्ये िर
कद
ां ळवन क्षेत्र वर अवलांबून असलेल्य व्यक्ती / र्मस्च्िर्म री सर्म ि / अन्य सर्म ि असतील तर अश
जठक णी क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मती गठीत करुन सदस्य च
ां े वैयस्क्तक व स र्मूजहक उत्पन्न
व ढवण्य स ठी आजण क द
ां ळवन च
ां े प्रभ वी सांरक्षण त्य च
ां े र्म ध्यर्म तून करण्य स ठी सन २०१७-१८ ते
२०१९-२० य क ल वधीत “क द
ां ळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन ” प्रकल्प स्वरुप त (Project
Mode) र बजवण्य त येईल.
१.०० योिनेची उजदष्ट्टे :
१. ख िगी, श सकीय व स र्मूजहक क द
ां ळवन क्षेत्र स उत्प दनक्षर्म स धन बनवणे व क द
ां ळवन च
ां
दिा उां च वणे.
2. श सकीय क द
ां ळवन च
ां े जनयोिनबद्ध सांरक्षण व सांवधणन र्मध्ये त्य वर अवलांबून असलेल्य
ग्र र्मस्थ च
ां े योगद न घेणे व त्य च्ां य उपजिजवक स धन च
ां जवक स करणे.
३. वन जवभ ग व स्थ जनक िनत य च्ां य तील सहिीवन व ढवून परस्पर सहक यण वृध्दींगत करणे.
४. त्य स ठी अवलांजबतत्व असलेल्य व्यक्तींचे सर्मूह तय र करुन अश सांस्थ श
ां ी कर रन र्मे करणे,
सदर क्षेत्र ब बत सूक्ष्र्म व्यवस्थ पन आर खड (Micro plan) तय र करणे, सदर सर्मूह न
ां
आवश्यक प्रजशक्षण दे णे.
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

5. योिनेच्य र्म ध्यर्म तून प्र प्त होण रे उत्पन्न वन सांवधणन व सदर सर्मूह च्य जवक स स ठी व परणे.
6. श सन च्य जवजवध जवभ ग च्ां य योिनेतील तरतूदींची स ग
ां ड (Convergence) घ लणे.

२.०० योिनेची अांर्मलबि वणी :-

२.०१ क यान्वयीन यांत्रण - सदर योिन अपर प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (क द
ां ळवन कक्ष), र्मुांबई य च
ां े
जनयांत्रण ख ली र हील. योिनेच व र्गिक आर खड तय र करणे, आवश्यक जनधीची र्म गणी करणे व
जवतरीत करणे, क र्म च
ां े र्मूल्यर्म पन करणे, योिनेत बदल आवश्यक असल्य स र ज्य स्तरीय सजर्मतीच्य
पूवण र्म न्यतेने बदल करणे व त्य ब बत श सन स आवश्यक तो अहव ल स दर करणे, योिनेचे सवणस ध रण
जनयांत्रण करणे इत्य दी ब बी त्य च्ां य अजधनस्त र हतील.

ज्य ग वचे / वस्तीचे क्षेत्र त क द

ां ळवन आहे, तेथे स र्मूजहक स्वरुप चे फ यदे दे ण्य स ठी सांस्थ त्र्मक
उभ रणी करुन “क द
ां ळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन ”र बवण्य त येईल. य स ठी
कद
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मती स्थ पन करण्य त येईल. सदर सजर्मतीची एक क यणक जरणी अस्स्तत्व त
र हील.
वैयस्क्तक ल भ थींस ठी ४० आर पेक्ष ि स्त क्षेत्र असल्य स, सांस्थेचे सदस्य असणे अथव
सांस्थेर्म फणत योिन र बजवणे बांधनक रक र हण र न ही. अशी व्यक्ती सांबांजधत जवभ गीय वन अजधक री /
उप वनसांरक्षक य च
ां ेर्म फणत आवश्यक ती ि ननी पूणण झ ल्य वर अपर प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (क द
ां ळवन
कक्ष), र्मुांबई य च
ां ेकडे ल भ थी म्हणून नोंदणीकृत होऊ शकेल व योिनेचे ल भ घेऊ शकेल.

२.०२ सर्मूह जनवडीचे जनकि -

अ) ख िगी क्षेत्र ल भ थी -
ख िगी क्षेत्र त ल भ थी जनवड करत न ४० आर पेक्ष ि द क द
ां ळवनक्षेत्र
असलेल्य व्यक्तींन स्वतांत्र ल भ थी म्हणून सहभ गी होत येईल. त्य च
ां ेस ठी
खेकड प लन, र्मधुर्मजक्षक प लन इत्य दी स रखे पयावरण पूरक लघु व्यवस य तसेच
पयणटन जवक स, गृह पयणटण इत्य दी स रखे कौशल्य जवक स आजण क्षर्मत ब ध
ां णी य स ठी
स्वतांत्र त जां त्रक व आर्गथक र्मदत दे ण्य त येईल.
ख िगी क्षेत्र तील क द
ां ळवन ध रक न
ां ४० आर पेक्ष कर्मी क्षेत्र असल्य स
स र्मूजहकजरत्य कद
ां ळवन सह-व्यवस्थ पन सजर्मतीर्म फणत (MCMC) खेकड व
क लवेप लन, र्मधुर्मजक्षक प लन व पयणटन जवक स य स रखे ल भ दे ण्य त येतील. पयणटन
जवक स स ठी व र्मस्च्िर्म रीस ठी होडय व ि ळी खरेदीस र्मदत, पक्षीजनजरक्षण, खेकडे व
र्म से य ची जवक्रीव्यवस्थ , र्मधुर्मजक्षक प लन, पपिऱ्य तील र्मत्स्यप लन, शोभेचे र्म से जनर्गर्मती
इ. ब बींस ठी क्षर्मत ब ध
ां णी उपक्रर्म र बवण्य त येतील. क द
ां ळवन वरील अवलांजबत्व कर्मी
करण्य स ठी स्वयांप क गॅसच पुरवठ , सौर उपकरणे ही स धने सुध्द वैयस्क्तक ल भ च्य
योिनेत दे ण्य त येतील.
ख िगी व्यक्तीं स ठी वैयस्क्तक ल भ च्य योिनेत श सन व व्यक्ती य च्ां य
सहभ ग चे प्रर्म ण (टक्केव री) ७५:२५ तर स र्मूजहक स्वरुप च्य क र्म स
ां ठी श सन व सजर्मती
य च्ां य सहभ ग चे प्रर्म ण (टक्केव री) 90:10 असे र हील.

पृष्ट्ठ 13 पैकी 2
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

ल भ थी जनवडीचे जनकि -
1. अश व्यक्तींचे वय जकर्म न १८ विे अस वे व सदर व्यक्ती अश क द
ां ळवनक्षेत्र ची क यदे शीर
र्म लक अस वी.
2. वैयस्क्तकजरत्य योिनेच ल भ घ्य वय च असल्य स जकर्म न ४० आर क द
ां ळवन क्षेत्र असणे
आवश्यक आहे .
3. उप वनसांरक्षक / जवभ गीय वन अजधक री वरील जनकि च्ां य आध रे व्यक्तींची जनवड करुन
त्य च
ां ी य दी अपर प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (क द
ां ळवन कक्ष), र्मुांबई य न
ां स दर करतील. अपर
प्रध न र्मुख्य वन सांरक्षक (क द
ां ळवन कक्ष), र्मुांबई य च्ां य र्म न्यतेनांतर सदर य दी अांजतर्म होईल.
ब) स र्मूजहक क्षेत्रे / श सकीय वने -
वन (सांवधणन) अजधजनयर्म, 1980 तसेच इतर अनुि जां गक पयावरणीय क यद्य च भांग न
करत , स र्मूजहक / श सकीय क द
ां ळवन वर अवलांबून असलेल्य व्यक्तीस ठी श स्वत र्म सेर्म रीस
प्रोत्स हन, पयावरणपुरक उपजिवीकेच जवक स, जनसगण-पयणटन, कौशल्य जवक स व इतर ब बींन
सांयुक्त वन व्यवस्थ पन ची तत्वे स भ
ां ळू न, स र्मूजहक स्वरुप त च लन दे ण्य ची श सन ची योिन
आहे. य र्मध्ये क द
ां ळवनक्षेत्र त पुनणल गवड, क द
ां ळवन च
ां े सांरक्षण, सांवद
े नशील क्षेत्र भोवती सांरक्षक
पभती ब ध
ां णे, क लवे प लन, खेकडे प लन, र्मधुजक्षक प लन, र्म सेर्म रीपुरक योिन र बवणे,
पपिऱ्य तून र्मत्स्यप लन, शोजभवांत र्मत्स्यशेती, खेकड उबवणी केंद्रे जवकजसत करणे, स्कूब
ड यव्व्हग, स्नॉरकपलग (Snorkelling), पयणटन र्म गणदशणक इत्य दी कौशल्य जवक स आजण क्षर्मत
बध
ां णी क र्म न
ां प्र ध न्य दे ण्य त येईल.
3.०० क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीचे गठण व नोंदणी :-
कद
ां ळवन च
ां े सांरक्षण करणे व त्य वर अवलांबून असलेल्य लोक च
ां ी उपजिजवक य च
ां र्मेळ घ लणे,
कद
ां ळवन च दिा उां च वणे य स ठी स गरी व ख डी क्षेत्र लगत असलेल्य ग व त क द
ां ळवन सह
व्यवस्थ पन सजर्मती गठीत करण्य त येईल. अश सजर्मत्य न
ां क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मती, . . . . .
(ग व / व डी / वस्तीचे न व) (MCMC - Mangrove Co Management Committee, . . . . . . ) असे
सांबोधले ि ईल. तथ जप, अश सवण सजर्मतींवर सजचव म्हणून सांबांजधत क द
ां ळवन क्षेत्र चे वनप ल / वनरक्षक
यच
ां ी जनयुक्ती करण्य त येईल. िर सांबांजधत क्षेत्र स ठी जनयतक्षेत्र वनरक्षक उपलब्ध नसेल, तर त्य
जठक णी सजचव म्हणून क द
ां ळवन कक्ष / क द
ां ळवन प्र जधकरण तील इतर कर्मणच ऱ्य ची जनयुक्ती करत
येईल.
सजर्मतींची नोंदणी सोस यटी रजिस्टे शन ॲक्ट, 1860 ख ली सांबांजधत जिल्हय च्य रजिस्र र ऑफ
सोस यटीिकडे करणे बांधनक रक र हील. श सन जनणणय व्यजतजरक्तचे जनयर्म / उप जनयर्म, सदर सांस्थेच्य
सभ सद च्ां य सवणस ध रण सभेर्मध्ये स्थ जनक पजरस्स्थतीनुस र र्मांिूर करण्य त आलेले अस वेत.
3.०1 क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीचे क यणक्षत्र
े -
प्रत्येक पांच यतीस ठी एक क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीचे गठन करण्य त येईल. र्म त्र
सजर्मतीचे क यणक्षत्र
े सांबजधत पांच यतीर्मधील जकन री प्रभ ग पूती (Coastal Wards) र्मयाजदत र हील.

3.०2 क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीचे सदस्य जनवडीचे जनकि -
कद
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीच्य सवण स ध रण सजर्मती र्मध्ये ख लील सदस्य जनवडण्य त
येतील :-
१. जकन री प्रभ ग त (Wards) र्मतद र असलेल्य व्यक्ती.

पृष्ट्ठ 13 पैकी 3
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

२. सजर्मतीच्य क यणक्षत्र
े त ख िगी र्म लकीचे क द
ां ळवन असलेल्य व्यक्ती.
३. क यणक्षत्र
े तील र्मस्च्िर्म र सर्म ि / सोस यटीचे सदस्य असलेल्य व्यक्ती.
सजर्मतीच्य सवण सदस्य न
ां सजर्मती क यार्मध्ये सजक्रय सहभ ग नोंदजवणे आवश्यक र हील.

क यणक री सजर्मती - क यणक री सजर्मतीत ७ सदस्य च

ां सर्म वेश असेल. सजर्मतीर्मध्ये ३ र्मजहल व
३ पुरुि सदस्य असतील. त्य पैकी एक सदस्य अध्यक्ष असेल तर क द
ां ळवन कक्ष चे वनप ल / वनरक्षक हे
सजर्मतीचे सजचव असतील. सजर्मतीचे सदस्य हे शक्यतो क द
ां ळवन क्षेत्र लगत र हण रे अस वेत. सजर्मतीचे
सदस्य एक च कुटु ां ब तील नस वेत.
3.०3 क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीची कतणव्ये :-
१ ग व तील क द
ां ळवन क्षेत्र स ठी सूक्ष्र्म आर खड तय र करणे.
२ कद
ां ळवन च
ां े सांरक्षण व सांवधणन करणे.
३ कद
ां ळवन क्षेत्र चे सीर्म क
ां न करणे.
४ कद
ां ळवन स
ां ठी आवश्यकत असल्य स कांु पण उभ रणे.
५ कद
ां ळवन रोपवने व नैसर्गगक पुनण:जनर्गर्मती ब बत क र्मे करणे.
६ कद
ां ळवन व
ां र उिेस ठी अवलांबून असलेल्य कुटु ां ब न
ां स्वांयप क
ां च गॅस (L.P.G) व सौर
उत्प दने य च
ां पुरवठ करणे.

3.04. सहव्यवस्थ पन सजर्मतीतील सदस्य न

ां स र्मुजहकजरत्य उपजिजवक स धने उपलब्ध करुन घेण्य स
प त्र असलेल्य व्यक्तीचे प्र ध न्यक्रर्म -
१. एक एकरपेक्ष कर्मी क द
ां ळवन क्षेत्र ध रण करण ऱ्य व्यक्ती.
२. एक एकरपेक्ष ि द क द
ां ळवन क्षेत्र ध रण करण ऱ्य अश व्यक्ती की ज्य इतर योिन च्ां य
सदस्य न हीत.
३. र्मस्च्िर्म री सर्म ि तील र्मजहल .
4. र्मस्च्िर्म री सर्म ि तील पुरुि
5. स्वयांसह य्यत गट.
6. इतर भूजर्महीन व्यक्ती.
7. कद
ां ळवन क्षेत्र तील सीर्म जां कत (Marginal) शेतकरी.

3.05. सह-व्यवस्थ पन सजर्मतीतील सदस्य न

ां उपजिजवकेस ठी सूक्ष्र्म आर खडय प्रर्म णे ख लील
उपजिजवक स धने उपलब्ध करुन दे ण्य त येतील.
१. खेकड प लन
2. बहु आय र्मी र्मत्स्य शेती (र्मत्स्य व्यवस य जवभ ग च्य सहभ ग ांने Square Mesh Net व Turtle excluder
devices र्मत्स्य व्यवस य ांक न पुरजवणे)
3. क लवेप लन
4. र्मधुर्मजक्षक प लन
5. पशपले प लन
६. गृहपयणटन
७. शोजभवांत र्मत्स्य शेती
८. SRI भ तशेती.

पृष्ट्ठ 13 पैकी 4
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

३.०6. क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीचे ख ते :
श सन कडू न प्र प्त होण ऱ्य जनधीच्य व्यवस्थ पनेस ठी र ष्ट्रीयीकृत बँक पकव पोस्ट ऑफीसर्मध्ये
सांयुक्त बचत ख ते उघडण्य त येईल. सदर ख त्य स सरक री ख ते असे सांबोधण्य त येईल. सदर ख त्य चे
सांच लन क यणक री सजर्मतीचे अध्यक्ष व सदस्य सजचव य दोघ द्व
ां रे सांयुक्तपणे करण्य त येईल. य
ख त्य त
ां गणत होण ऱ्य जनधीच्य जवजनयोग स सांबांजधत उप वनसांरक्षक / जवभ गीय वन अजधक री य च
ां े स्तर वर
र्मांिूरी घेतली ि ईल.
सजर्मतीच्य स्वत:च्य उत्पन्न तून तसेच इतर स्त्रोत क
ां डू न (वरील स्त्रोत जां शव य) प्र प्त होण ऱ्य
जनधीच्य व्यवस्थ पनेस ठी र ष्ट्रीयकृत बँक पकव पोस्ट ऑफीसर्मध्ये स्वतांत्रजरत्य बचत ख ते उघडण्य त
येईल. सदर बचत ख त्य स क द
ां ळवन जवक स सजर्मती ख ते असे सांबोधण्य त येईल. सदर ख त्य चे
सांच लन अध्यक्ष व कोि ध्यक्ष पकव क यणक रणीतील एक सदस्य सांयुक्तपणे करतील. सदरहू ख त्य तील
जनधीच्य जवजनयोग स सांस्थेच्य सवणस ध रण बैठकीत र्मांिूरी घेतली ि ईल.
३.०7. व र्गिक लेख पजरक्षण :
कद
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीच्य सरक री ख त्य चे लेख पजरक्षण र ज्य वन जवक स यांत्रण
(SFDA) कजरत श सन ने प्रचजलत केलेल्य लेख पजरक्षण पध्दतीनुस र करण्य त येईल.

४.०० सर्मझौत - सर्मयलेख

कद
ां ळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन र बजवण्य त येण ऱ्य व्यक्तींच्य सर्मूह न
ां ी /
र्मस्च्िर्म र सांस्थ न
ां ी सवणप्रथर्म सदर क यणक्रर्म र बजवण्य स तय र असल्य च ठर व घेणे आवश्यक र हील.
सदर ठर व र्मध्ये क द
ां ळवन सांवधणन क यणक्रर्म अांतगणत जर्मळण रे फ यदे घेण्य कजरत कुऱ्ह ड बांदी, चर ई
बांदी, क द
ां ळवन सांरक्षण क र्मी वन जवभ ग स र्मदत, डे जिस ट कण्य स र्मन ई, वनवणव जनयांत्रण व सांरक्षण
क र्म त सहक यण करणे, गौण वनोपि च
ां ऱ्ह स थ ब
ां जवणे, य ब बींच स्पष्ट्ट उल्लेख असणे आवश्यक र हील.
वैयस्क्तक ल भ च्य योिन च
ां फ यद घेण रे सवण ल भध रकही क द
ां ळवन सांरक्षण क र्मी सहभ ग घेण्य स
बध
ां ील र हतील. य ब बत सोबत िोडलेल्य प्र रुप नुस र सर्मझोत -सर्मयलेख अध्यक्ष, क द
ां ळवन सह
व्यवस्थ पन सजर्मती / वैयस्क्तक ल भ थी व सांबांजधत जवभ गीय वन अजधक री / उप वनसांरक्षक य च्ां य र्मध्ये
करण्य त येईल.
4.01 सदर योिनेत ख िगी व्यक्ती / सर्म जवष्ट्ट सांस्थेतील व्यक्तींन ख लील ब बींची परव नगी
र हील : -
कद
ां ळवन च
ां े कोणत्य ही तऱ्हेचे नुकस न होण र न ही तसेच वन (सांवधणन) अजधजनयर्म, 1980 व
इतर अनुि ग
ां ीक पयावरण सांबांजधत क यद्य त
ां ील तरतूदींच भांग होण र न ही, अश पध्दतीने अभ्य सपूवक
ण
सूक्ष्र्म आर खड तय र करुन सदर सजर्मतींन क द
ां ळवन क्षेत्र त ख लील क र्मे करत येतील : -
१. र्मत्स्य प लन, क लवे प लन, खेकडे प लन.
२. वरील प्रक रचे र्मत्स्य प लन, क लवे प लन, खेकडे प लन व इतर उपजिजवक स धने य च
ां े
जवक स स ठी आवश्यक ते प्रजशक्षण आयोजित करणे.
3. पयणटन स ठी त त्पुरत जनव र जनर्माण करणे.
4. सजर्मती सदस्य न
ां ी आरोपी व व हने पकडू न वन / पोलीस जवभ ग स हस्त त
ां रीत करणे व वनगुन्हे
रोखण्य स ठी वन जवभ ग स र्मदत करणे.
5. सजर्मती सदस्य च्य र्म गणदशणन ख ली पयणटक न
ां र खीव वन त प्रवेश व र्मस्च्िर्म रीच आनांद घेणे.

पृष्ट्ठ 13 पैकी 5
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

५.०० ग वजनह य क द
ां ळवन जनह य सूक्ष्र्म आर खडे तय र करणेेः-

५.०१ आध रभूत र्म जहती सांकजलत करणे व सूक्ष्र्म आर खडे तय र करणेेः -

कद
ां ळवन च
ां े कोणत्य ही तऱ्हेचे नुकस न होण र न ही व न्य य लयीन आदे श च
ां े सवणत: प लन होईल
अश पध्दतीने अभ्य सपुवक
ण सूक्ष्र्म आर खड तय र करणे आवश्यक र हील. क द
ां ळवन च्ां य जवक स च्य
सूक्ष्र्म कृती आर खड अांतगणत केलेल्य क र्म च
ां े र्मूल्यर्म पन करणे व फलजनष्ट्पत्तीब बत जनष्ट्किण क ढणे
य स ठी सुरुव तील “बेंच र्म कींग” करणे आवश्यक आहे. त्य र्मुळे सुरुव तील च सांस्थ प तळीवर उपलब्ध
िन-िल-िांगल-िर्मीन य क द
ां ळवन श
ां ी सांबांजधत सांस धन च
ां ी सद्यस्स्थती व स स्ां ख्यकी र्म जहती (आध रभूत
र्म जहती) सांकजलत करण्य त य वी व त्य च आध रे व्यस्क्तसर्मूह जवक स स ठी आवश्यक उपच र /
उप ययोिन च
ां सूक्ष्र्म आर खडय र्मध्ये सर्म वेश कर व . य स ठी सहभ गीय ग्र र्मीण सर्मीक्षण
(Participatory Rural Appraisal) पध्दतीच व पर करु शकत त. त्य स ठी स र्म जिक व स धन सांपत्ती
नक श , जशव र फेरी, हांग र्म चे जवश्लेिण, इजतह सक लीन घटन क्रर्म, र्मॅरीक्स रँकींग, चप ती आकृती,
स्थ जनक तांत्रज्ञ नची स धने इत्य दी पध्दतींच व पर करत येईल. जनवड केलेल्य ग व
ां चे सभोवत ल ३
जक.र्मी पजरघ तील क द
ां ळवन आच्ि दन ची सन २००५ रोिीची स्स्थती द खजवण रे सुरुव तीचे उपग्रह
ि य जचत्र प्र प्त करुन ठे वण्य त य वे, िेणेकरुन वेळोवेळी वन च्ि दन त होत असलेले बदल पजरगणीत
करत येतील.
सदर योिने अांतगणत ग व च
ां े सूक्ष्र्म कृती आर खडे सजर्मतीशी सल्ल र्मसलत करुन, सदस्य च्ां य
सहभ ग ने, जनवडलेल्य तज्ञ च
ां सल्ल व र्म गणदशणन ख ली अजतशय श स्त्रोक्त पध्दतीने तय र करणे व
क ळिीपूवक
ण अांर्मलबि वणी करणे अपेजक्षत आहे . सूक्ष्र्म आर खड १० विाचे क ल वधीकजरत तय र
करण्य त य व . तथ जप, सूक्ष्र्म आर खडय त सन २०१७-१८ ते २०१९-२० य क ल वधीकजरत जनयोजित
करण्य त आलेली क र्मे य योिन त
ां गणत कर वी.
सदर आर खड प्रजत सजर्मती प्रजत विण रु. १00.00 ल ख च्य कर्म ल र्मयाद पयंत ठे वण्य त य व .
य पेक्ष ि स्त जनधीची र्म गणी असेल तर त्य ब बत सजवस्तर तपशील स दर करुन, र ज्य स्तरीय सजर्मतीची
पूवण र्मांिूरी घेऊन र बवण्य त य व . क्लस्टर (सर्मूह) स्वरुप तील क ही क र्म स
ां ठी िर प्रस्त व असेल (उद .
हॅचरी, शीतगृह इ.) व त्य कजरत सर्मूह तील सजर्मत्य च
ां ी एक स्त्र्मक र्म गणी असेल तर ज्य द तरतूद
करण्य चे अजधक र र ज्यस्तरीय सजर्मतील ही र हतील. य ब बत अांजतर्म अजधक र अपर प्रध न र्मुख्य
वनसांरक्षक (क द
ां ळवन कक्ष), र्मुांबई य च
ां े र हतील. त्य न
ां ी योिन अांतगणत व र्गिक तरतूद जवच र त घेऊन
य ब बत आवश्यक ती र्मांिूरी द्य वी.
ग व च सूक्ष्र्म कृती आर खड सांबांजधत क्षेत्र स ल गू असलेल्य क यणआयोिन / व्यवस्थ पन
आर खड य च्ां य शी सुसांगत र हील. त्य र्मध्ये भ रतीय वन अजधजनयर्म, १९२७, वन्यिीव (सांरक्षण)
अजधजनयर्म, १९७२, वन (सांवधणन) अजधजनयर्म, १९८०, पयावरण (सांरक्षण), अजधजनयर्म, 1986, अनुसूजचत
ि ती व इतर प रांप जरक वन जनव सी (वनहक्क च
ां ी र्म न्यत ) अजधजनयर्म, 2006 व त्य तील जनयर्म वली,
न्य य लयीन आदे श इत्य दीच उल्लघांन होण र न ही, य ची दक्षत घेण्य त य वी.
सर्मझौत सर्मयलेख झ ल्य नांतर पुढील 2 र्मजहन्य त सूक्ष्र्म आर खड तय र करुन र्मांिूरी प्र प्त
करुन घेण्य ची िब बद री सांबांजधत क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीची र हील. सुक्ष्र्म आर खड र्मांिूर
करण्य चे अजधक र सांबांजधत उप वनसांरक्षक / जवभ गीय वन आजधक री य न
ां र हील.

पृष्ट्ठ 13 पैकी 6
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

५.०२ व र्गिक कृती आर खड तय र करणे :

सूक्ष्र्म आर खड तय र केल्य नांतर व र्गिक कृती आर खड तय र करण्य त य व व त्य त
विणजनह य प्रस्त जवत क र्मे व ल गण रे अनुद न इत्य दी सर्म जवष्ट्ट कर वे, िेणे करुन प्रकल्प स्वरुप त
(Project Mode) क र्म ांची अांर्मलबि वणी व सांजनयांत्रण करणे शक्य होईल.

६.०० तज्ञ ांची जनयुक्ती :

सदर योिने अांतगणत ग व च
ां े सूक्ष्र्म कृती आर खडे श स्त्रोक्त पध्दतीने तय र करणे अपेजक्षत आहे .
य कजरत क ांदळवने व स गरी िैवजवजवधत सांवधणन प्रजतष्ट्ठ नकडील कृिी तज्ञ, व जनकी तज्ञ, जनसगण
तज्ञ, उपजिजवक जविय वरील तज्ञ य ांची सेव कांत्र टी पध्दतीने प्रजतष्ट्ठ नर्म फणत जनयुक्ती करण्य त
येईल. तसेच जनयुक्त कर वय चे तज्ञ ांचे र्म नधन त्य ांच्य शैक्षजणक अहण तेनुस र जनजित करत येईल.
तज्ञ ांच्य जनयुक्तीवर होण र खचण प्रश सकीय खचातून भ गजवण्य त येईल.
७.०० योिन सर्मन्वयक ची जनवड :
“क ांदळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मती” च्य र्म फणत सदर योिनेअांतगणत र बजवण्य त येण ऱ्य
योिन ांच्य ब बतीत वन, इतर जवभ ग व ग व सजर्मतीशी योग्य सर्मन्वय स धने आवश्यक आहे .
योिनेतील त ांजत्रक सुसत्र
ू त व अांर्मलबि वणी य स ठी प्रजत दोन ग व र्म
ां गे एक सर्मन्वयक ची
क ांदळवन प्रजतष्ट्ठ नर्म फणत कांत्र टीपध्दतीने जनयुक्ती योिन क ल वधीत करत येईल. सदर
सर्मन्वयक र्मत्स्य व्यवस य पदवीध रक अस व . य र्मध्ये स्थ जनक व्यक्तील गुणवत्तेच्य आध रे प्र ध न्य
देण्य त येईल.

८.०० योिने अांतगणत कर वय ची क र्मे :-

८.०१ क द
ां ळवन सांध रण : वन जवभ ग च्य त ब्य त असलेल्य क द
ां ळवन क्षेत्र वर नैसर्गगक / कृत्रीर्म
पुन:उत्प दन ची क र्मे घेणे, प ण्य चे चॅनेल्स अब जधत व नव्य ने तय र करणे, वन जवभ ग त
ां गणत र्मांिूर नर्मून
आर खडय च व पर करुन य योिनेअांतगणत र्मांिूर जनधी खचण करण्य त येईल.

८.०२ पयायी रोिग र च

ां ी सांधी व ढजवणे :
अ) ग व तील र्मजहल व युवक न
ां स्वयांरोिग रजवियी प्रजशक्षण दे णे, क्षर्मत ब ध
ां णी करणे व
रोिग र ची सांधी उपलब्ध करुन दे णे, य कजरत औदयोजगक तज्ञ च
ां व पयणटन सांस्थ च सहभ ग
घेणे, गौण वनउपि सांकलन, र्मूल्यवृध्दी व जवक्रीस सह य्य करणे.
ब) जनसगण पयणटन व गृह पयणटन च (Home stay) जवक स करणे तसेच अनुि जां गक क्षर्मत
बध
ां णी करणे, प्रजशक्षण दे णे.
क) सर्मझोत सर्मय लेख तील सर्म जवष्ट्ट ब बी.

८.०३ स्वच्ित अजभय न र बजवणे :

जनसगण पयणटन / गृह पयणटन स च लन दे ण्य स ठी त्य वस्तीत / ग व त स्वच्ित र खणे अत्यांत
आवश्यक आहे. त्य करीत शौच लय चे ब ध
ां क र्म करणे, र्मैल प्रजक्रय व व्यवस्थ पन (Sewage
Management), स ड
ां प णी शुध्दीकरण / प्रजक्रय (Treatment of Waste Water), घन कचर व्यवस्थ पन
(Solid Waste Management), स्वच्ि जपण्य च्य प ण्य चे जनयोिन करणे, इत्य दी क यणक्रर्म श सन चे
सांबांजधत योिनेअांतगणत घेण्य त य वे.

पृष्ट्ठ 13 पैकी 7
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

८.०४ कृिी सांस धन च

ां जवक स :-
कद
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीतील सदस्य च
ां ी कृिी उत्प दकत व ढजवणे, उत्प दन खचण कर्मी
करण्य कजरत ग ड
ां ू ळ खत / सेंद्रीय खत / िैजवक कीटकन शक ग्र र्म स्तर वर तय र करणे व व परण्य स
प्रोत्स हन दे णे, र स यजनक शेतीचे “सेंजद्रय शेतीत”रुप त
ां र करणे, SRI/SRT भ त उत्प दन, कृिी
उत्प दन प्रजक्रय / र्मूल्यवधणन (Agro Processing / Value Addition) सुरु करणे, ब ब
ां ू ल गवड,
फलोत्प दन जवक स, ख िगी पडीक शेत त तसेच शेत तील ब ध
ां े , वनशेतीस रखे क यणक्रर्म इत्य दी
र बजवणेकरीत श सन च्य जवजवध योिन र्म फणत आवश्यक ती क र्मे करण्य त येतील.

८.०5 क द
ां ळवन ची ल गवड :-
सन 2017-18 ते 2019-20 य 3 विात जकर्म न १० ल ख क द
ां ळ वृक्ष ची ल गवड करण्य त येईल.
तसेच क द
ां ळवन च्ां य सांरक्षण ब बत भरीव उप ययोिन ग्र र्मस्थ च
ां े / सजर्मत्य च
ां े र्म ध्यर्म तून करण्य त
येईल.

९.०० जनधी जवतरण

श सन कडू न जनधी प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (वनबल प्रर्मुख), र्मह र ष्ट्र र ज्य, न गपूर य च्ां य र्म फणत
अपर प्रध न र्मुख्य वन सांरक्षक (क द
ां ळवन कक्ष), र्मुांबई य न
ां जवतरीत होईल, तेथून तो र्म गणीप्रर्म णे सांबांजधत
उप वनसांरक्षक न
ां / जवभ गीय वन अजधक री य ांन तसेच क द
ां ळवन प्रजतष्ट्ठ नल जवतरीत होईल, सांबांजधत
उप वनसांरक्षक न
ां / जवभ गीय वन अजधक री य ांनी र्म गणी करत न
ां सुक्ष्र्म आर खडय स र्मांिूरी प्र प्त
झ ल्य ची ख त्री कर वी तसेच र्मांिूर क र्म चे प्र ध न्यक्रर्म ठरवून, विणजनह य आर खड तय र करुन अपेजक्षत
क र्म स
ां ठीच्य रक्कर्मेची र्म गणी कर वी.
एकूणच उपलब्ध होण र जनधी ह वन जवभ ग र्म फणत पकव सजर्मती र्म फणत पकव क द
ां ळवन
प्रजतष्ट्ठ न र्म फणत अश जत्रजवध पध्दतीने परांतु अपर प्रध न र्मुख्य वन सांरक्षक (क द
ां ळवन कक्ष), र्मुांबई य च
ां े
एक स्त्र्मक जनयांत्रण ख ली जवजनयोग त आणण्य त येईल.

9.01 योिनेच खचण ज्य लेख जशिा ख ली भ गजवण्य त येईल, त्य ब बतच श सन जनणणय वेगळय ने
जनगणजर्मत करण्य त येईल.

१०.०० प्रश सकीय खचण

सदर योिने अांतगणत र्मांिूर अनुद न च्य 5% रक्कर्म प्रश सकीय खचास ठी दे य र हील. य र्मध्ये
तज्ञ व्यक्तींचे व ग व योिन सर्मन्वयक चे र्म नधन, र्मत्स्य व्यवस य पदवी ध रक च
ां े र्म नधन तसेच र्म जहती
भरण्य कजरत प्रकल्प स्तर वरील Data Entry Operators चे र्म नधन, सजवस्तर अांद िपत्रके तय र करणे
व इतर प्रश सजकय खचण य च
ां सर्म वेश र हील.

११.०० र्मूल्यर्म पन :
प्रकल्पस्तरीय सजर्मतीने य योिनेतांगणत केलेल्य क र्म चे वेळोवेळी अांतणगत र्मूल्यर्म पन करुन
घेण्य त य वे व आवश्यकतेनुस र त्रयस्थ यांत्रणेर्म फणत जवजशष्ट्ट क र्म च
ां े र्मूल्यर्म पन करुन घेण्य त येईल.

१२.०० स र्म जिक अांकेक्षण :

स र्म जिक अांकेक्षण स ठी आवश्यक असलेली सवण क गदपत्रे उद . र्मस्टर रोल, कॅशबुक, जबल,
र्मोिर्म प पुस्तके, त जां त्रक र्मांिूरी, प्रश सकीय र्मांिूरी, क र्म ची तप सणी, क र्म ची गुणवत्त , क गदपत्र च
ां ी
तप सणी करणे, स र्म जिक अांकेक्षण सांपल्य नांतर अहव ल व चून द खजवणे इत्य दी स र्म जिक अांकेक्षण ची

पृष्ट्ठ 13 पैकी 8
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

िब बद री सांबांजधत क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीची र हील. स र्म जिक अांकेक्षण ची पूवण सूचन कर्मीत
कर्मी 15 जदवस अगोदर देणे आवश्यक आहे.

१३.०० र्म जहती व्यवस्थ पन क यणप्रण ली :

सदर योिनेकजरत क द
ां ळवन कक्ष च्य सांकेत स्थळ वर एक स्वतांत्र ि ग (Page) दे ण्य त येईल,
ज्य र्मध्ये ख लील र्म जहतीच सर्म वेश असेल : -
१) सदर योिने अांतगणत प्रकल्प जनह य जनवडलेल्य ग व च
ां ी य दी, ग व जनह य र्मांिूर सुक्ष्र्म आर खड
व ग व जनह य / विणव र कर वय च्य क र्म ची य दी.
२) उपलब्ध अनुद न, झ लेल खचण, क र्म ची सदयस्स्थती, क र्म चे ि य जचत्र, व र्गिक लेख पजरक्षण
अहव ल, ग्र र्म पजरस्स्थतीकी जवक स सजर्मतीचे र्म जसक सभेचे क यणवृत्त त
ां व प्रकल्प स्तरीय
सजर्मतीचे / र ज्यस्तरीय सजर्मती सभेचे क यणवृत्त त
ां .

१४.०० कद
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीची / सदस्य च
ां ी र्म न्यत रद्द करणे :
कद
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मतीने त्य च
ां े कतणव्ये व िब बद ऱ्य च
ां े प लन करत न हयगय
केल्य स तसेच वन अजधजनयर्म च
ां े भांग केल्य स जवभ गीय वन अजधक री / उप वनसांरक्षक ही सजर्मती
बरख स्त करु शकतील.
सदस्य च सदस्यत रद्द करण्य च जनणणय क द
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मती घेईल, हे करत न
नैसर्गगक न्य य च्य तत्व चे प लन करण्य त येईल.

१५.०० अपील करणे :

सजर्मती बरख स्त होणे पकव सदस्य ची सदस्यत भांग झ ल्य नांतर एक र्मजहन्य च्य आत सांबजधत
सजर्मती पकव सदर सदस्य, अपर प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक, क द
ां ळवन कक्ष, र्मुांबई य च
ां ेकडील अपील करु
शकतील. अपर प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (क द
ां ळवन कक्ष), र्मुांबई य च
ां जनणणय अांजतर्म र हील व सवण
सांबांजधत व
ां र बांधनक रक असेल.

१६.०० जिल्ह स्तरीय सजर्मती :

कद
ां ळवन सांजनयांत्रण स ठी व अांर्मलबि वणी करण्य कजरत सांबांजधत जिल्ह जधक री य च्ां य
अध्यक्षतेख ली ख लीलप्रर्म णे जिल्ह स्तरीय सजर्मती गठीत करण्य त येईल :

१) जिल्ह जधक री अध्यक्ष

२) सांबांजधत जवभ गीय वन अजधक री / सांबांजधत उप वनसांरक्षक सदस्य सजचव
3) र्मुख्य क यणक री अजधक री, जिल्ह पजरिद पकव त्य ांचे प्रजतजनधी सदस्य
4) जिल्ह कृिी अजधक्षक सदस्य
5) सह य्यक आयुक्त, र्मत्स्य व्यवस य अजधक री सदस्य
6) जिल्ह प्रजतजनधी, अग्रणी बँक सदस्य
7) पयावरण जवभ ग प्रजतजनधी सदस्य
8) दोन जवक स सजर्मतीचे अध्यक्ष सदस्य
9) प्र दे जशक व्यवस्थ पक, र्मह र ष्ट्र र ज्य पयणटन जवक स र्मह र्मांडळ सदस्य

जिल्ह स्तरीय सजर्मतीच्य क याचे स्वरुप ख लीलप्रर्म णे र हील -

1. सूक्ष्र्म आर खडय स व त्य तील क र्म न
ां र्मांिूरी दे णे.

पृष्ट्ठ 13 पैकी 9
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

2. योिनेच अहव ल तय र करणे.

3. जवजवध जवभ ग र्म फणत र बजवण्य त येण ऱ्य योिन प्र ध न्य ने जनवडलेल्य ग व ांर्मध्ये
र बजवणे व त्य कजरत जवजवध जवभ ग चे सर्मन्वय करणे.
4. सूक्ष्र्म आर खडय प्रर्म णे क र्म र बजवण्य वर जनयांत्रण ठे वणे व क र्म चे र्मूल्यर्म पन करणे.

जिल्ह स्तरीय सजर्मतीची बैठक विातून जकर्म न दोनद आयोजित करणे अजनव यण र हील.

17.०० र ज्यस्तरीय सजर्मती :

कद
ां ळवन सांरक्षण योिन क यणक्रर्म ची अांर्मलबि वणीच आढ व सांजनयांत्रण करणे, उदभवण री
प्रश्ने सोडजवणे य स ठी “र ज्यस्तरीय सजर्मती” पुढीलप्रर्म णे र हील :-

१) प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (वन्यिीव), र्मह र ष्ट्र र ज्य, न गपूर अध्यक्ष

2) अपर प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (क द
ां ळवन कक्ष), र्मुांबई सदस्य
3) आयुक्त, कोंकण जवभ ग सदस्य
4) र्मुख्य वनसांरक्षक (प्र .), ठ णे सदस्य
5) र्मुख्य वनसांरक्षक (प्र .), कोल्ह पूर सदस्य
6) व्यवस्थ पकीय सांच लक, र्मह र ष्ट्र र ज्य पयणटन जवक स र्मह र्मांडळ सदस्य
7) र्मत्स्यव्यवस य आयुक्त, र्मह र ष्ट्र र ज्य सदस्य
8) दोन जवक स सजर्मतीचे अध्यक्ष सदस्य
9) उप वनसांरक्षक (क द
ां ळवन), र्मुांबई सदस्य सजचव

र ज्यस्तरीय सजर्मतीच्य क याचे स्वरुप ख लीलप्रर्म णे र हील : -

1. योिनेच्य प्रभ वी क यणन्वयन स ठी जिल्ह स्तरीय सजर्मतील सजवस्तर र्म गणदशणन करणे,
र्म गदशणक सूचन ि री करणे.
2. योिनेच्य अांर्मलबि वणीर्मध्ये येण ऱ्य अडीअडचणी दू र करणे.
3. योिनेच्य प्रभ वी अांर्मलबि वणीस ठी श सन स धोरण त्र्मक जशफ रशी करणे.
ज
र ज्यस्तरीय सजर्मतीची बैठक विातून जकर्म न एकद आयोजित करणे अजनव यण र हील.

वरील श सन जनणणय जवत्त, जनयोिन, पयावरण जवभ ग, कृिी व पदु र्म जवभ ग य च
ां े सहर्मतीने
जनगणजर्मत करण्य त येत आहे.
सदर श सन जनणणय र्मह र ष्ट्र श सन च्य www.maharashtra.gov.in य सांकेत स्थळ वर
उपलब्ध करण्य त आल असून त्य च सांकेत क
ां 201709201735593819 अस आहे . ह श सन जनणणय
जडिीटल स्व क्षरीने स क्ष जां कत करुन क ढण्य त येत आहे.
र्मह र ष्ट्र चे र ज्यप ल य ांचे आदे श नुस र व न व ने, Digitally signed by Virendra R Tiwari

Virendra R Tiwari
DN: c=IN, o=Government Of Maharashtra, ou=Revenue And
Forest Department, postalCode=400032, st=Maharashtra,
2.5.4.20=a95e1a9759002ee190cd79464daaba7dc840ec375cd
62a646a64986631086810, cn=Virendra R Tiwari
Date: 2017.09.20 17:26:53 +05'30'

( वीरेन्द्र जतव री )
र्मुख्य वनसांरक्षक (र्मांत्र लय)
प्रत :-
1. र्म .र्मुख्य सजचव य च
ां े ख िगी सजचव.
पृष्ट्ठ 13 पैकी 10
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

२. र्म .र्मांत्री (वने) य च

ां े ख िगी सजचव.
३. र्म .र्मांत्री (र्महसूल) य च
ां े ख िगी सजचव.
४. अपर र्मुख्य सजचव (जवत्त), र्मांत्र लय, र्मुांबई.
5. अपर र्मुख्य सजचव (जनयोिन), र्मांत्र लय, र्मुांबई.
6. अपर र्मुख्य सजचव (पयावरण), र्मांत्र लय, र्मुांबई.
7. प्रध न सजचव (र्महसूल), र्महसूल व वन जवभ ग, र्मांत्र लय, र्मुांबई.
8. प्रध न सजचव, पयणटन व स स्ां कृजतक क यण जवभ ग, र्मांत्र लय, र्मुांबई.
9. सजचव (पदु र्म), र्मांत्र लय, र्मुांबई.
10. प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (वनबल प्रर्मुख), र्मह र ष्ट्र र ज्य, न गपूर.
11. प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (वन्यिीव), र्मह र ष्ट्र र ज्य, न गपूर.
12. जवभ गीय आयुक्त, कोंकण जवभ ग, कोंकण.
13. अपर प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (सांध रण), र्मह र ष्ट्र र ज्य, न गपूर.
14. अपर प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (वन्यिीव), पजिर्म र्मुांबई.
15. अपर प्रध न र्मुख्य वनसांरक्षक (क द
ां ळवन कक्ष), र्मुांबई.
16. र्मुख्य वनसांरक्षक (प्र दे जशक), ठ णे / कोल्ह पूर.
17. आयुक्त, र्मत्स्यव्यवस य, र्मह र ष्ट्र र ज्य, र्मुांबई.
18. जिल्ह जधक री, ठ णे /र यगड/प लघर/रत्न जगरी/पसधुदूगण.
19. र्मुख्य क यणक री अजधक री, जिल्ह पजरिद (ठ णे /र यगड/प लघर/रत्न जगरी/पसधुदूगण).
20. सवण सांबांजधत उप वनसांरक्षक / जवभ गीय वन अजधक री
21. सवण सांबांजधत उप जवभ गीय अजधक री.
22. प्र दे जशक व्यवस्थ पक, र्मह र ष्ट्र र ज्य पयणटन जवक स र्मह र्मांडळ.
23 जिल्ह कृिी अजधक्षक (ठ णे /र यगड/प लघर/रत्न जगरी/पसधुदूगण).
24. जिल्ह प्रजतजनधी, अग्रणी बँक (ठ णे /र यगड/प लघर/रत्न जगरी/पसधुदूगण).
25. जनवड नस्ती, र्महसूल व वन जवभ ग, फ-३.

पृष्ट्ठ 13 पैकी 11
श सन जनणणय क्रर्म ांक : एस-10/2017/ प्र.क्र.63/फ-3, जदन ांक 20 सप्टें बर, 2017

सर्मझौत सर्मयलेख चे प्र रुप

“क द
ां ळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन ” (ख िगी व्यक्ती / सांस्थ ) य र्मध्ये सुक्ष्र्म
जनयोिन आर खडय च्य अांर्मलबि वणीकजरत सर्मझौत सर्मयलेख.
सदर सर्मझौत सर्मयलेख श्री. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . उप वनसांरक्षक / जवभ गीय वन
अजधक री, . . . . . . . . वन जवभ ग (य न
ां य नांतर पक्ष क्रर्म क
ां १ असे सांबोधण्य त येईल) व श्री. / श्रीर्मती .
.. . . . . . . . . . . . . . . र . . . . . . . . . . . त लुक .. . . . . . जिल्ह . . . . . ह . . . . .. . . . अध्यक्ष,
कद
ां ळवन सह व्यवस्थ पन सजर्मती, ग व
ां . . . . . . . . . . “क द
ां ळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन ”
र बजवण्य स ठी करण्य त येत आहे .

१. “क द
ां ळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन ” र बजवण्य स तय र असल्य ब बतच ठर व
जदन क
ां . . . . . . . . . चे सभेत प रीत करण्य त आलेल आहे .

२. “क द
ां ळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन ” अांतगणत जर्मळण रे फ यदे घेण्य कजरत
कद
ां ळवन र्म
ां ध्ये जवन परव न प्रवेश, डे जिस अथव अन्य घनकचर ट कण्य स र्मन ई, कुऱ्ह ड बांदी,
वनवणव जनयांत्रण व सांरक्षण क र्म त सह क यण करणे इत्य दी ब बींर्मध्ये ग व च्य िब बद ऱ्य व कतणव्य प र
प डण्य स व्यक्ती / सांस्थ य च
ां ी सांर्मती आहे .

३. “क द
ां ळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन ” र बजवण्य स ठी श सन ने वेळोवेळी जनजित
केलेल्य िब बद ऱ्य प र प डतील व त्य अनुिांग ने जवजहत केलेले फ यदे जर्मळण्य स सजर्मती प त्र र हतील.
४. सजर्मतीस अनुज्ञय
े फ यदे व योिनेच्य र्म गणदशणक तत्वे / श सन ने वेळोवेळी जनगणर्गर्मत केलेल्य
र्म पदां ड नुस र र हील.
५. सूक्ष्र्म आर खडय र्मधील क र्मे श सन ने वेळोवेळी जवजहत केलेल्य क यणपध्दती व जवजत्तय
जनयर्म वलीच्य अधीन र हू न करण्य त येतील.
६. सदर कर रन र्म क यान्वयन करत न
ां दोन्ही पक्ष त व द जनर्माण झ ल्य स सांबांजधत अपर प्रध न
र्मुख्य वनसांरक्षक (क द
ां ळवन कक्ष), र्मुांबई य च
ां जनणणय अांजतर्म र हील व तो दोन्ही पक्ष न
ां बांधनक रक र हील.

स्व क्षरी स्व क्षरी

“क ांदळवन सांरक्षण व उपजिजवक जनर्माण योिन ”
ख िगी व्यक्तीचे न व (उप वनसांरक्षक / जवभ गीय वन अजधक री)

स क्षीद र स क्षीद र

१) न व . . . . . . . . . . . स्व क्षरी . . . . . . १) न व . . . . . . . . . . स्व क्षरी . . .. . . .

2) न व . . . . . . . . . . . स्व क्षरी . . . . . . 2) न व . . . . . . . . . . स्व क्षरी . . .. . . .

पृष्ट्ठ 13 पैकी 12