Panitikang Panlipunan /

Sosyedad at Literatura
Ang Panitikang Panlipunan/Sosyedad at Literatura
ay isang kurso sa pag-aaral at paglikha ng
panitikang Filipino na nakatuon sa kabuluhang
panlipunan ng mga tekstong literari sa iba’t ibang
bahagi ng kasaysayan ng bansang Pilipinas.

Sinasaklaw nito ang mga isyung panlipunan na

tinalakay ng mga akdang Filipino tulad ng
kahirapan, malawak na agwat ng mayayaman at
mahirap, reporma sa lupa, globalisasyon,
pagsasamantala sa mga manggagawa, karapatang
pantao, isyung pangkasarian, sitwasyon ng mga
pangkat minorya at/o marinalisado, at iba pa.
 Panitikan: Panimulang
Pagtalakay
Ang salitang ito ay tinatawag ding literatura
(literature). Ito ay nagmula sa salitang Latin
na “litera” na nangangahulugang “titik“. Ang
salitang Tagalog naman na “panitikan” ayon
kay Dr. Jose Villa Panganiban, ay
nanggaling sa salitang ugat na “TITIK”, na
dinagdagan ng panlaping “pang- at -an”.
Samakatuwid, ito ay pinaikling salita na
PANG+TITIK+AN.
 PANITIKAN
Ayon kay Arrogante (2013), ang panitikan ay
isang talaan ng buhay sapagkat dito
nasisiwalat ng tao sa malikhaing paraan ang
kulay ng kanyang buhay, ang buhay ng
kanyang daigdig, ang daigdig na kanyang
kinabibilangan at pinapangarap.
Ayon naman kay Salazar (1995:2), ang
panitikan ay syang lakas na nagpapakilos sa
alinmang uri ng lipunan.
 Dalawang Uri ng Panitikan

Piksyon - Kathang isip

Di piksyon - Batay sa
totoong kaganapan
Pasalin Dila
Ang panitikang naisalin/ naisasalin sa
ibang henerasyon sa pamamagitan
ng bibig ng tao

Mga Halimbawa:
-Epiko -Kasabihan
-Awiting bayan -Salawikain
-Alamat -Bugtong
 Pasulat
Ang paraan ng pag sasalin ng
panitikan magmula nang matutunan
ng mga tao ang sistema ng pagsulat.
Prosa o Tuluyan -Patalata o nasa
karaniwang takbo ng pangungusap.
(patalata)
PATUL A - Pataludtod, may sukat at tugma
o maaring may malayang taludturan
(pataludtod)
 Mga Akdang
Tuluyan o Prosa
 Nobela
Isang mahabang salaysayin ng mga
kawing- kawing na pangyayari na
naganap sa mahabang saklaw ng
panahon, kinasasangkutan ng
maraming tauhan at nahahati sa
mga kabanata. Nauuri batay sa mga
sangkap na binibigayang-diin nito.
 Maikling kwento
Ay isang salaysay ng isang
mahalagang pangyayaring
kinasasangutan ng isa o ilang
tauhan at may isang kakintalan o
impresyon.

Nauuri batay sa sangkap na

binibigyang-diin.
 Dula
Isang uri ng panitikan na
isinusulat upang itanghal sa
entablado o tanghalan.
Tatlo o higit pang yugto.
Nauuri batay sa paksa.
 Alamat
Mga salaysaying nauukol sa pinagmula
ng mga bagay-bagay.
Karaniwang hubad sa katotohanan ang
mga kwentong ito dahil ito’y mga
likhang isip lamang ng ating mga
ninuno sa pagtatangka nilang
ipaliwanag ang pinangggalingan ng
mga bagay-bagay.
 Pabula
Mga salaysaying kinasasang kutan ng
mga hayop, halaman at maging ng
mga bagay na walang buhay na
kumkilos at nagsasalita na wari ba’y
tunay na mga tao.
Hubad din sa katotohanan ang mga
kwentong ito.
 Parabula
Kwentong hinango sa Banal na
Kasulatan
May layunin itong mag-iwan ng aral na
kapaki-pakinabang sa buhay
Ang Parabula ng Alibughang Anak
 Anekdota
May layuning umaliw o magbigay aral
sa mga mambabasa.
Maaari ring ito’y kasangkutan ng mga
hayop o ng mga bata.
Ang Gamugamo at ang Munting
Ilawan.
 Sanaysay
Pagpapahayag ng kuru-kuro o opinion
ng isang may-akda hinggil sa isang
suliranin o paksa.
Maaaring pormal o impormal
 Pormal na sanaysay
Ang paksa nito’y hindi karaniwan at
kung gayo’y nagangailagan ng
matiyagang pag-aaral o pananaliksik.

Impormal na sanaysay
Karaniwang hugot sa sariling
karanasan ng may-akda.
 Talambuhay
Kasaysayan ng buhay ng isang tao.
Maaaring talambuhay na pansarili o
tamlambuhay na paiba.
 Balita
Paglalahad ng mga pang-araw-
araw na pangyayri sa lipunan,
pamahalaan, sa mga lalawigan, sa
ibayong dagat, maging industriya,
kalakalan, agham, edukayon,
palakasan at pinilakang tabing.
Talumpati
Isang pagpapahayag na
binibigkas sa harap ng mga
tagapakinig.
Nauuri batay sa iba’t ibang
layunin.
Mga Akdang
Patula
 Tulang Pasalaysay
1. Ito ay kwento ng mga pangyayari
at nasususulat sa patula, may
sukat at tugma.
2. Ito ay naglalarawan ng mga tagpo
o pangyayaring mahahalaga sa
buhay.
Tulang Pandamdamin o
Lirikoit at Korido
Ito ay tulang tumatalakay sa marubdob
na damdamin na maaaring ng may akda o
di kaya’y ibang tao.
Nasa kategoryang ito ang mga tulang
awiting- bayan, soneto, elehiya, dalit,
pastoral, at oda.
Tulang Padula o Dramatiko
Ang tulang ito ay sinasadula sa entablado o
iba pang tanghalan.
Halimbawa nito ay;
La India Elegante y El Negrito Amante ni
Francsco Baltazar
Florante at Laura
Ibong Adarna
Himala na sinulat ni Ricky Lee
 Tulang Patnigan

Ito ay isang uri ng pagtatalong patula na

ginagamitan ng pangangatwiran at madalas
na pag- iisip
 Ang
Impluwensya ng
Panitikan
Banal na Kasulatan o
Bibliya
Ang naging
pinakabatayan ng
pananampalatayang
Kristiyano sa buong
daigdig.
Koran mula sa
Arabia

Ang pinakabibliya ng
mga Muslim.
Mahabharata
Tumatalakay sa
kasaysayan ng pananam
-palataya sa Indiya.
Ipinapalagay itong
pinakamahabang epiko
sa buong daigdig.
 Aklat ng mga
Patay
Naglalarawan ng mga kulto
ni Osiris at tumatalakay sa
mitolohiya at teolohiya ng
Ehipto.
Divina Comedia
ni Dante
Nagpapahayag ng
moralidad, pananam
-palataya at pag - uugali
ng mga italyano noong
panahaon.
El Cid Campeador

Naglalarawan sa
katangian panlapi ng
mga Kastila at
kasaysayan ng Espanya.
Awit ni Rolando

Kinapapalooban ito ng Doce

Pares at Roncesvalles ng
Pransya. Isinalaysay dito
ang gintong panahon ng
Kristianismo sa Pransya
Canterbury Tales
ni Chaucer
Naglalarawan sa
pananampalataya at
pag-uugali ng mga
Ingles noong unang
panahon.
 Isang Libo at
Isang Gabi
Akdang nagmumula sa
Arabya at Persya. Naglalarawan
ito ng pamahalaan, kabuhayan
at lipunan ng mga Arabya at
Persyano.
 Uncle Tom’s Cabin ni
Harriet Beecher Stowe
Nagbukas sa mga mata ng
mga Amerikano sa kaapihan
ng mga lahing itim at naging
simula ng paglaganap ng
demokrasya sa buong
daigdig.
Aklat ng mga Araw
ni Confucius

Naging batayan ng
pananampalataya
ng mga intsik.
 Kahalagahan ng
pag aaral ng
Sariling Panitikan
 KAHULUGAN NG
PANUNURING PAMPANITIKAN

Ito ay isang malalim na paghihimay sa

mga akdang pampanitikan sa
pamamagitan ng paglalapat ng iba’t
ibang dulog ng kritisismo para sa
mabisang pag-unawa sa malikhaing
manunulat at katha.
 ano ang
pagkakaiba ng
panunuri at
kritisismo?
 Panunuri
Naghahanap ng estruktura
Naghahanap ng kung ano ang
pwede
Nagtatanong upang maliwanagan
Nakalahad sa mabuti, matapat, at
obhetibong tinig.
Positibo
Kongkreto at tiyak
Nagpapatawa rin
Tumitingin lamang sa kung ano
ang nasa pahina
Kritisismo
Naghahanap ng mali
Naghahanap ng kulang
Nagbibigay agad ng hatol sa hindi niya
maunawaan
Nakalahad sa malupit, matapat, at
mapanuyang tinig
Negatibo
Kongkreto at tiyak Malabo at malawak
Seryoso at hindi marunong
magpatawa
Naghahanap ng pagkukulang sa
manunulat at sa akda.
Pagbasa bilang paglikha –
Soledad Reyes
 Mga Paraan sa Pagsusuri ng
mga Akdang Pampanitikan

Ang pagpapaliwanag o panunuligsa sa isang

akda upang ihatid ang kahalagahan nito ay
pamumuna.
Dalawa ang layunin ng panitikan magbigay aliw
at magbigay aral kaya mahalaga din sa mga
akda ang
magkaroon ng bisa sa kaasalan.
Maraming
Salamat
Sa pakikinig!