UNIVERSIDAD DE DAGUPAN

SCHOOL OF PROFESSIONAL STUDIES

ARELLANO ST., DAGUPAN CITY, PANGASINAN

GABAY NG KURSO: MED04F- PONOLOHIYA, MORPOLOHIYA AT SEMANTIKA

PROFESSOR: JOMAR E. MANGONON,LPT.,M.ED-FILIPINO

I. ANG PONOLOHIYA
SUPAN, JENNIFER S.

Ang ponolohiya ay ang pagsusuri at pag-aaral sa mga tunog ng wika, o mga ponema, sa loob
ng isang partikular na wika o wika. Ito ay naglalayong unawain kung paano nagaganap ang
produksyon, pagkilos, at pagkakaiba-iba ng mga tunog sa iba't ibang sitwasyon at posisyon
sa loob ng mga salita. Sa pamamagitan ng ponolohiya, natutukoy kung aling mga tunog ang
may kaugnayan sa pagkakaiba ng kahulugan ng mga salita.

Mga Konsepto at Aspeto ng Ponolohiya:

1. Ponema: Ito ang pinakamaliit na yunit ng tunog na maaaring magdulot ng pagkakaiba ng

kahulugan sa isang wika. Halimbawa, ang "b" at "p" sa "bituwin" at "pitong" ay magkaibang
ponema.

2. Pantig: Ito ay binubuo ng isa o higit pang ponema na nagkakaroon ng pagkasunod-sunod

sa pagbigkas. May mga pantig na binubuo ng isang ponema (halimbawa: "ulap"), at may mga
pantig na binubuo ng dalawang o higit pang ponema (halimbawa: "kwarto").

3. Alofon: Ito ay mga variant ng isang ponema na maaaring mag-iba-iba ang tunog depende
sa konteksto o posisyon nito sa loob ng salita.

4. Asimilasyon: Ito ay ang proseso ng pagbabago ng tunog ng isang ponema upang maging
mas pareho o mas magaan ang pagkakabigkas nito kapag sinusundan ito ng ibang ponema.

5. Pag-aayos ng Tunog: Ito ay tumutukoy sa mga regulasyon o tuntunin sa pagsasama-sama

ng mga tunog upang bumuo ng mga salita.
 UNIVERSIDAD DE DAGUPAN
SCHOOL OF PROFESSIONAL STUDIES
ARELLANO ST., DAGUPAN CITY, PANGASINAN

GABAY NG KURSO: MED04F- PONOLOHIYA, MORPOLOHIYA AT SEMANTIKA

PROFESSOR: JOMAR E. MANGONON,LPT.,M.ED-FILIPINO

II. Ang Ponema

SUBIDO, MINROD B.

Ang ponema ay ang pinakamaliit na yunit ng tunog sa wika na may kakayahang magdulot ng
pagkakaiba sa kahulugan ng mga salita. Ito ang mga batayang yunit ng ponolohiya, isang
sangay ng linguistika na nag-aaral sa mga tunog ng wika.

Sa bawat wika, may mga ponema na may kanya-kanyang papel sa pagbuo ng mga salita at
pagkakaiba ng mga kahulugan. Ang mga halimbawa ng mga ponema ay ang mga indibidwal
na tunog ng mga titik (katinig o patinig) na maaaring magbago ang kahulugan ng salita kapag
ito'y binago.

Halimbawa:

Sa Filipino, ang ponemang /b/ at /p/ ay magkaiba ang kahulugan, tulad ng "basa" at "pasa."

Sa Ingles, ang ponemang /b/ at /v/ ay nagdudulot ng pagkakaiba sa kahulugan, tulad ng

"bat" at "vat."

May dalawang pangunahing uri ng ponema: katinig (consonant) at patinig (vowel). Ang mga
uri ng ponema ay mahalaga sa pag-aaral ng ponolohiya dahil ito ang mga batayang yunit ng
tunog sa wika. Narito ang pagsusuri sa bawat isa:

1. Katinig (Consonant): Ang mga katinig ay mga tunog na may pagkakaroon ng hadlang sa
pagdaloy ng hangin mula sa mga panga, labi, o iba pang bahagi ng bibig. Ito ay may iba't
ibang uri at porma depende sa paraan ng pagkakabuo ng hangin.

Ilan sa mga uri ng katinig:

A. Plosiba: Ito ay mga tunog na nabubuo sa pamamagitan ng pagsara at pagbukas bigla ng

mga labi o panga, tulad ng /p/, /t/, at /k/.

B. Frikatiba: Ang mga tunog na ito ay nabubuo sa pamamagitan ng bahagyang pagsara o pag-
urong ng mga labi o panga, tulad ng /f/, /s/, at /h/.

C. Apirasyon: Ito ay tunog na may kasamang pag-urong o pag-angat ng hangin, tulad ng /h/
sa "halo."

D. Panlabi: Ito ay mga tunog na nabubuo sa pag-angat ng dila tungo sa mga labi, tulad ng /b/
at /m/.

E. Pangilagid: Ang mga tunog na ito ay nabubuo sa pamamagitan ng pag-angat ng dila

patungo sa mga gilid ng bibig, tulad ng /l/ at /r/.
2. Patinig (Vowel): Ang mga patinig ay mga tunog na hindi nagkakaroon ng hadlang sa
pagdaloy ng hangin mula sa bibig. Ito ay ang mga tunog na nagbibigay-takda sa
pagkakaantala ng katinig sa mga salita.

Ilan sa mga uri ng patinig:

A. Mahaba: Ang mga patinig na ito ay tumatagal nang mas mahaba kaysa sa iba, tulad ng /a/,
/i/, at /u/.

B. Maikli: Ang mga patinig na ito ay tumatagal nang mas maikli, tulad ng /e/, /o/, at /u/.

Patinig na Nasal: Ito ay mga patinig na nagiging nasal ang tunog kapag nauugnay sa mga
katinig na nasal, tulad ng /ã/ sa "kanta."
 UNIVERSIDAD DE DAGUPAN
SCHOOL OF PROFESSIONAL STUDIES
ARELLANO ST., DAGUPAN CITY, PANGASINAN

GABAY NG KURSO: MED04F- PONOLOHIYA, MORPOLOHIYA AT SEMANTIKA

PROFESSOR: JOMAR E. MANGONON,LPT.,M.ED-FILIPINO

III. Ponemang Segmental

SIA, JOHN PAUL M.

Ang mga segmental na ponema ay mga ponemang nagreresulta sa pagkakaiba ng kahulugan

ng mga salita sa pamamagitan ng pagbabago ng mga segmental na yunit ng tunog, tulad ng
mga katinig at patinig. Ang mga segmental na ponema ay masusuri at maipakita sa anyo ng
mga katinig at patinig sa pag-aalala sa kanilang posisyon at pagsasama-sama.

Narito ang ilang halimbawa ng segmental na ponema:

1. Patinig na Mahaba at Maikli: Sa mga wika tulad ng Filipino at Ingles, may mga patinig na
mahaba at maikli. Ang pagkakaiba sa haba ng patinig ay maaaring magdulot ng pagkakaiba
sa kahulugan. Halimbawa: "bituwin" (star) at "bituin" (constellation).

2. Pagkakaiba ng Katinig: Ang pagkakaiba sa mga katinig, tulad ng /p/ at /b/, o /t/ at /d/, ay
nagreresulta sa pagkakaiba ng kahulugan ng mga salita. Halimbawa: "pana" (arrow) at
"bana" (husband).

3. Patinig na Nasal: Sa mga wika tulad ng Filipino, ang mga patinig na nasal ay nagbibigay ng
pagkakaiba sa kahulugan ng mga salita. Halimbawa: "nasa" (inside) at "nasa" (is).

4. Pagkakaiba sa Tonasyon: Ang pagkakaiba sa tono o intonasyon ng mga ponema ay

maaaring magdulot ng pagkakaiba sa kahulugan. Ito ay makikita sa mga wika tulad ng
Mandarin Chinese. Halimbawa: "mā" (mother) at "má" (hemp).

5. Pagsasama-sama ng mga Tunog: Ang mga ponema ay maaari ring magsama-sama upang
makabuo ng iba't ibang mga salita. Halimbawa: Sa Ingles, ang mga ponema /s/, /t/, at /r/ sa
mga salitang "star," "start," at "stir."

6. Paghahalintulad: Ang paggamit ng mga ponemang may kahalintulad na tunog sa mga wika
ay maaaring magdulot ng pagkakaiba sa kahulugan. Halimbawa: Sa Filipino, ang /l/ at /r/ ay
maaaring magdulot ng pagkakaiba sa kahulugan sa ilang mga salita.
 UNIVERSIDAD DE DAGUPAN
SCHOOL OF PROFESSIONAL STUDIES
ARELLANO ST., DAGUPAN CITY, PANGASINAN

GABAY NG KURSO: MED04F- PONOLOHIYA, MORPOLOHIYA AT SEMANTIKA

PROFESSOR: JOMAR E. MANGONON,LPT.,M.ED-FILIPINO

IV. Ponemang Suprasegmental

SANTIANO, ROYCE CHRISTIAN M.

Ang ponemang suprasegmental ay tumutukoy sa mga tunog na mayroong kaugnayan sa mas

malawak na saklaw ng salita, pangungusap, o teksto kaysa sa mga segmental na aspeto ng
wika tulad ng mga katinig at patinig. Ang mga suprasegmental na ponema ay nag-aambag sa
intonasyon, stress, tono, bilis, at iba pang aspeto ng pagbigkas na nagbibigay-kahulugan sa
mas malalawak na yunit ng wika.

Narito ang ilang mga halimbawa ng mga ponemang suprasegmental:

1. Intonasyon: Ito ay tumutukoy sa pagtaas at pagbaba ng tinig habang nagpapakita ng diin

sa iba't ibang bahagi ng pangungusap. Ang intonasyon ay nagbibigay ng kahulugan sa tono
ng pagsasalita. Halimbawa, ang intonasyon ay nagiging iba sa tanong na pangungusap
("Nasaan ka?") at sa pangungusap na pahayag ("Nasaan ka.").

2. Stress: Ang stress ay tumutukoy sa pagbibigay-diin sa isang bahagi ng salita o

pangungusap. Ang pagbabago ng stress ay maaaring magdulot ng pagkakaiba sa kahulugan.
Halimbawa, sa Ingles, ang "reCORD" (talaan) at "reCORD" (pag-record) ay may magkaibang
stress.

3. Tono: Sa ilang mga wika, tulad ng Mandarin Chinese, ang tono ng bawat ponema ay may
malaking impluwensya sa kahulugan ng salita. Ito ay tumutukoy sa pagtaas o pagbaba ng
tono sa pagbigkas ng isang ponema. Halimbawa, ang "mā" (inay) at "má" (hemp) ay may
magkaibang tono.

4. Bilis: Ang bilis ng pagsasalita ay maaaring magdulot ng pagkakaiba sa kahulugan. May mga
wika na nagbabago ang kahulugan ng mga salita base sa bilis ng pagsasalita. Halimbawa, sa
Filipino, ang "gusto" (want) at "gustó" (like) ay may magkaibang kahulugan depende sa bilis
ng pagsasalita.

5. Antala: Ang mga pagkaputol o pause sa pagitan ng mga bahagi ng pangungusap ay

maaaring magdulot ng epekto sa komunikasyon. Ito ay nagbibigay ng espasyo para sa
pagsasaalang-alang ng kahulugan at pagbigkas.
 UNIVERSIDAD DE DAGUPAN
SCHOOL OF PROFESSIONAL STUDIES
ARELLANO ST., DAGUPAN CITY, PANGASINAN

GABAY NG KURSO: MED04F- PONOLOHIYA, MORPOLOHIYA AT SEMANTIKA

PROFESSOR: JOMAR E. MANGONON,LPT.,M.ED-FILIPINO

V. Ang Morpolohiya
PANGILINAN, RODEL R

Ang morpolohiya ay isang sangay ng lingguwistika na nag-aaral sa mga yunit ng kahulugan sa

wika, na tinatawag na "mga morpema." Ang mga morpema ay ang mga pinakamaliit na yunit
ng wika na may kahulugan. Ang morpolohiya ay nag-aaral kung paano binubuo, inuugma, at
nagkakaroon ng kahulugan ang mga salita mula sa mga morpema.

Narito ang ilang mga konsepto at halimbawa kaugnay ng morpolohiya:

1. Morpema: Ito ay ang pinakamaliit na yunit ng kahulugan sa wika. May dalawang

pangunahing uri ang morpema: ang "libreng morpema" na maaaring magsilbing isang salita
nang nag-iisa (halimbawa: "takbo") at ang "ligadong morpema" na kailangang magkasama sa
iba pang mga morpema upang magkaroon ng kahulugan (halimbawa: "nagtakbo").

2. Pares ng Morpema: Ito ay ang dalawang uri ng morpema na maaring makita sa isang salita.
Mayroong "unlapi" (prefix) na inilalagay sa unahan ng isang salita (halimbawa: "nag-" sa
"nagtakbo") at "hulapi" (suffix) na inilalagay sa hulihan ng isang salita (halimbawa: "-in" sa
"tumakbo").

3. Salitang-ugat: Ito ay ang pinakamay-ari o pangunahing anyo ng isang salita bago idagdag
ang mga morpemang ligado. Halimbawa, ang "takbo" ay ang salitang-ugat sa "nagtakbo."

4. Uri ng Salita: Ang morpolohiya ay nag-aaral din ng mga iba't ibang uri ng salita batay sa
kanilang morpolohikal na estruktura. Mayroong pandiwa, pangngalan, pang-uri, panghalip,
at iba pa.

5. Infleksiyon: Ito ay ang pagbabago ng anyo ng isang salita upang magpahayag ng mga
gramatikal na katangian tulad ng kaso, kasarian, numero, at iba pa. Halimbawa, ang
pagbabago ng "takbo" sa "tumakbo" ay isang halimbawa ng infleksiyon.

6. Derivasyon: Ito ay ang proseso ng pagbuo ng mga bagong salita mula sa mga kasalukuyang
salita sa pamamagitan ng pagdagdag, pag-alis, o pagpalit ng mga morpema. Halimbawa, ang
"maganda" ay maaaring maging "kagandahan" sa pamamagitan ng pagdagdag ng "kabuoang
morpema" na "-an."

Ang Morpema

Ang morpema ay ang pinakamaliit na yunit ng kahulugan sa wika. Ito ay ang batayan ng
pagbuo ng mga salita. Ang mga morpema ay maaaring magsilbing salitang-ugat o mga
morpemang ligado na nagbibigay ng karagdagang kahulugan sa mga salitang-ugat. Narito
ang mga uri ng morpema:
1. Salitang-ugat (Root Morpheme): Ito ang pangunahing anyo ng isang salita na nagdadala ng
kahulugan. Halimbawa: "takbo" sa "tumakbo," "kain" sa "kumain." Ang salitang-ugat ay
maaaring magsilbing pangunahing salita nang nag-iisa o maging bahagi ng mas malalim na
mga salita.

2. Libreng Morpema (Free Morpheme): Ito ay isang uri ng morpema na maaaring magsilbing
salitang-ugat at makatayo nang nag-iisa bilang malalim na kahulugan. Halimbawa: "takbo,"
"kain," "lakad."

3. Ligadong Morpema (Bound Morpheme): Ito ay mga morpemang kailangang isama sa iba
pang mga morpema upang magkaroon ng kahulugan. Ang mga unlapi (prefix), gitlapi (infix),
at hulapi (suffix) ay mga halimbawa ng mga ligadong morpema.

Unlapi (Prefix): Ito ay isinisingit sa unahan ng salitang-ugat. Halimbawa: "nag-" sa

"nagtakbo," "mag-" sa "magluto."

Gitlapi (Infix): Ito ay isinisingit sa gitna ng salitang-ugat. Ang mga ito ay hindi gaanong
karaniwan sa mga wika. Halimbawa: "um-" sa "umawit."

Hulapi (Suffix): Ito ay inilalagay sa hulihan ng salitang-ugat. Halimbawa: "-an" sa "tumakbo,"

"-in" sa "kainin."

Panlapi (Affix): Ito ay isang pangkalahatang tawag para sa mga unlapi, gitlapi, at hulapi.

4. Kabuoang Morpema (Clitic): Ito ay isang uri ng morpema na maaaring magsilbing ligadong
morpema o pang-ugma, subalit hindi ito nagsasanib nang mas malapit sa salitang-ugat.
Halimbawa: "ng" sa "bahay namin."

5. Inuulit na Morpema (Reduplication): Ito ay proseso ng pagsasalaysay ng morpemang-ugat

sa pamamagitan ng pag-uulit ng buong morpema o bahagi nito. Halimbawa: "salamat" sa
"salasalamaat," "ganda" sa "gaganda."
 UNIVERSIDAD DE DAGUPAN
SCHOOL OF PROFESSIONAL STUDIES
ARELLANO ST., DAGUPAN CITY, PANGASINAN

GABAY NG KURSO: MED04F- PONOLOHIYA, MORPOLOHIYA AT SEMANTIKA

PROFESSOR: JOMAR E. MANGONON,LPT.,M.ED-FILIPINO

VI. Bahagi ng Pananalita

NACES, JOYCE ANN D.

Ang "bahagi ng pananalita" ay tumutukoy sa mga pangunahing kategorya o uri ng mga salita
na nagbibigay-kahulugan at gumagampan ng iba't ibang mga papel sa pangungusap. Ang
mga bahagi ng pananalita ay nagtutukoy sa mga tungkulin o papeles ng mga salita sa isang
pangungusap.

Narito ang mga pangunahing bahagi ng pananalita:

1. Pandiwa (Verb): Ito ay nagpapakita ng kilos o aksyon sa isang pangungusap. Halimbawa:

tumakbo, kumain, sumayaw.

2. Pangngalan (Noun): Ito ay nagtutukoy sa mga bagay, pook, tao, o konsepto. Halimbawa:
libro, bayan, guro, pag-ibig.

3. Pang-uri (Adjective): Ito ay naglalarawan o nagbibigay-karagdagan na impormasyon sa

mga pangngalan. Halimbawa: maganda, malaki, masarap.

4. Pang-abay (Adverb): Ito ay nagbibigay ng karagdagang impormasyon tungkol sa pandiwa,

pang-uri, o iba pang pang-abay. Halimbawa: mabilis, maingat, ngayon.

5. Panghalip (Pronoun): Ito ay pumapalit sa mga pangngalan upang hindi maulit ang
pangalan ng isang tao o bagay sa pangungusap. Halimbawa: ako, ikaw, siya, sila.

6. Pang-ukol (Preposition): Ito ay nagpapakita ng relasyon ng isa pang bahagi ng pananalita

sa iba pang bahagi ng pananalita sa pangungusap. Halimbawa: sa, para sa, kay, nang.

7. Pangatnig (Conjunction): Ito ay nag-uugnay ng mga salita, parirala, o pangungusap.

Halimbawa: at, o, pero, dahil.

8. Pang-uri (Interjection): Ito ay mga salitang nagpapakita ng damdamin o emosyon at

karaniwang hindi bahagi ng pangungusap. Halimbawa: wow, hayan, ouch.
 UNIVERSIDAD DE DAGUPAN
SCHOOL OF PROFESSIONAL STUDIES
ARELLANO ST., DAGUPAN CITY, PANGASINAN

GABAY NG KURSO: MED04F- PONOLOHIYA, MORPOLOHIYA AT SEMANTIKA

PROFESSOR: JOMAR E. MANGONON,LPT.,M.ED-FILIPINO

VII. Sintaksis at mga bahagi nito

MANIA, ARCHERIES M.

Ang sintaksis ay isang sangay ng linggwistika na tumutukoy sa pag-aaral ng pagkakabuo ng

mga pangungusap o mga sintaksal na yunit sa wika. Ito ay nagtutuon sa mga patakaran,
struktura, at kaayusan ng mga salita sa pangungusap, pati na rin ang kanilang relasyon sa
isa't isa. Binibigyang-diin ng sintaksis kung paano ang mga bahagi ng pananalita ay
nagkakarugtong upang makabuo ng mas malalim at mas malawak na kahulugan.

Narito ang mga pangunahing bahagi ng sintaksis at ang kanilang mga kahulugan:

1. Pangungusap (Sentence): Ito ang pinakamalawak na yunit sa sintaksis. Ito ay binubuo ng

isa o higit pang mga salita na nagkakarugtong upang magpahayag ng kahulugan. Ang
pangungusap ay may malinaw na simuno (subjekto) at tuon (predicate).

2. Simuno (Subject): Ito ay bahagi ng pangungusap na nagsasaad kung sino o ano ang
gumagawa ng kilos o aksyon sa pangungusap. Ito ang pangunahing aktor o tagaganap ng
kilos.

3. Tuon (Predicate): Ito ay bahagi ng pangungusap na naglalaman ng pandiwa (verb) at iba

pang mga salitang nagbibigay-kahulugan sa simuno. Ito ang nagpapakita kung ano ang
ginagawa ng simuno o ang mga katangian nito.

4. Panaguri (Verb Phrase): Ito ay binubuo ng pandiwa at mga kaugnay nitong salita tulad ng
mga pang-abay o pang-uri. Ito ang nagpapakita ng kilos o aksyon sa pangungusap.

5. Paksang Pamanahon (Tense): Ito ay nagpapakita ng panahon kung kailan naganap ang
kilos o pangyayari sa pangungusap. Ito ay maaaring past, present, o future tense.

6. Pamamaraan ng Pandiwa (Voice): Ito ay nagpapakita kung sino ang tagaganap ng kilos o
sino ang tinatamaan ng kilos sa pangungusap. May mga voice na aktibo at pasibo.

7. Paggamit ng mga Pang-ukol (Prepositional Phrases): Ito ay mga salitang naglalahad ng

relasyon sa pagitan ng mga salita sa pangungusap at iba pang mga elemento. Halimbawa: sa
bahay, para kay Maria.

8. Pang-uring Pamanahon (Aspect): Ito ay nagpapakita kung paano ang kilos ay naganap o
nangyari. Ito ay maaaring simple, progressive, o perfect aspect.
9. Pang-abay (Adverbial Phrase): Ito ay mga salitang nagbibigay-kahulugan sa pandiwa, pang-
uri, o pang-abay. Ito ay nagbibigay ng karagdagang impormasyon sa pangungusap tulad ng
panahon, lugar, o paraan.

10. Pamuno (Conjunction): Ito ay mga salitang nag-uugnay sa mga salita, parirala, o
pangungusap. Ito ay nagbubukas ng mga relasyon at koneksyon sa pagitan ng mga bahagi ng
pangungusap.
 UNIVERSIDAD DE DAGUPAN
SCHOOL OF PROFESSIONAL STUDIES
ARELLANO ST., DAGUPAN CITY, PANGASINAN

GABAY NG KURSO: MED04F- PONOLOHIYA, MORPOLOHIYA AT SEMANTIKA

PROFESSOR: JOMAR E. MANGONON,LPT.,M.ED-FILIPINO

VIII. Semantika
Mamorno, Erwin G.

Ang semantika ay isang sangay ng linggwistika na nag-aaral ng kahulugan sa wika. Ito ay

tumutukoy sa pagsusuri ng iba't ibang mga paraan kung paano nagkakaroon ng kahulugan
ang mga salita, parirala, at mga pangungusap. Sa pamamagitan ng semantika, nasusuri ang
mga proseso ng pagpapahayag ng kahulugan, mga relasyon ng mga salita sa isa't isa, at ang
pagkakaugnay ng wika sa tunay na mundo.

Narito ang ilang mga konsepto sa semantika:

1. Pagpapakahulugan: Ang pag-aaral kung paano nabubuo at nagbabago ang kahulugan ng

mga salita. Ito ay nagtutukoy sa mga mekanismo na nagbibigay-kahulugan sa wika tulad ng
mga diksiyonaryo, konteksto, at mga kultural na implikasyon.

2. Sinaunang Semantika: Ito ay pagsusuri sa mga sinaunang wika at kung paano ang mga
konsepto ay nauugnay sa kanilang pagsasalita at kultura. Ipinakikita nito kung paano ang
mga wika ay nagbabago at nangyayari ang kahulugan sa pamamagitan ng mga henerasyon.

3. Semantikong Relasyon: Ang mga relasyon ng kahulugan sa pagitan ng mga salita tulad ng
sinonimiya (parehong kahulugan), antonimiya (magkasalungat na kahulugan), hiperonimiya
(kasamang konsepto), at iba pa.

4. Kontekstwal na Semantika: Ito ay pagsusuri kung paano ang konteksto ng pangungusap at

sitwasyon ay nakakaapekto sa pag-unawa sa kahulugan ng mga salita. Nagbibigay-diin ito sa
kung paano ang mga salita ay maaaring magbago ang kahulugan base sa kanilang gamit sa
pangungusap.

5. Kahulugan at Denotasyon: Ipinapakita nito ang pagkakaiba ng denotasyon (literal na

kahulugan) at kahulugan (kontekstuwal na kahulugan) ng mga salita. Maaring may mga salita
na pareho ang denotasyon pero magkaiba ang kahulugan base sa konteksto.

6. Pragmatika: Bagaman hindi eksaktong bahagi ng semantika, ang pragmatika ay tumutukoy

sa kung paano ang konteksto at layunin ng komunikasyon ay nakakaapekto sa pag-unawa sa
kahulugan. Ito ay nagtutuon sa mga hindi direkta na kahulugan ng mga salita.

7. Komposisyonalidad: Ipinapakita nito kung paano ang mga salita ay maaaring pagsamahin
upang makabuo ng mas malalim na kahulugan. Maaring ang kahulugan ng buong
pangungusap ay iba sa kahulugan ng mga salita kapag ito ay tiningnan nang hiwalay.
 UNIVERSIDAD DE DAGUPAN
SCHOOL OF PROFESSIONAL STUDIES
ARELLANO ST., DAGUPAN CITY, PANGASINAN

GABAY NG KURSO: MED04F- PONOLOHIYA, MORPOLOHIYA AT SEMANTIKA

PROFESSOR: JOMAR E. MANGONON,LPT.,M.ED-FILIPINO

IX. Ang Teknolohiya sa pagtuturo ng ponema at morpema

MAGSANOC, MARILON B.

Ang paggamit ng teknolohiya sa pagtuturo ng ponema o morpema ay maaaring magdulot ng

mas mabisang pagkatuto para sa mga mag-aaral. Ang teknolohiya ay nagbibigay ng mga
pagkakataon para sa interaktibong pag-aaral at pagpapahayag ng mga konsepto ng
ponolohiya at morpolohiya. Narito ang ilang paraan kung paano ito maaaring magamit:

1. Interaktibong App o Online Exercises: Maaaring magkaroon ng mga mobile app o online
exercises na nagbibigay ng mga aktibidad para sa pagkilala sa mga ponema o morpema. Ito
ay maaaring magtaglay ng mga pagsasanay tulad ng pagsusunod-sunod ng mga tunog o
morpema sa mga salita.

2. Multimedia Presentations: Gumamit ng multimedia presentations para maipakita ang mga

halimbawa ng iba't ibang ponema o morpema. Maaaring gamitin ang audio, video, at
larawan para mas pinaikli at naging engaging ang pag-aaral.

3. Ponema o Morpema Games: Gumawa ng mga digital na laro o quizzes kung saan ang mga
mag-aaral ay dapat tukuyin ang tamang pagkakaugnay ng mga ponema o morpema sa mga
salita. Ito ay maaaring magdulot ng kompetisyon at motibasyon para sa pag-aaral.

4. Virtual Labs: Gumamit ng virtual labs kung saan ang mga mag-aaral ay maaaring mag-
eksperimento sa pagsusunod-sunod ng mga tunog at morpema sa mga salita. Ito ay
magbibigay ng kanilang sariling karanasan sa mga konsepto.

5. Online Discussions: Magkaroon ng mga online discussion boards kung saan ang mga mag-
aaral ay maaaring magbahagi ng kanilang natutunan, magtanong, at magbigay ng mga
halimbawa ng mga ponema o morpema na kanilang natuklasan.

6. Language Learning Apps: Gamitin ang mga language learning apps na may mga modules
para sa pag-aaral ng ponolohiya at morpolohiya. Ito ay nagbibigay ng mas personalisadong
pag-aaral sa bawat mag-aaral.

7. Augmented Reality (AR) o Virtual Reality (VR): Ang AR o VR ay maaaring gamitin para
magkaroon ng immersive na karanasan sa pag-aaral ng mga ponema o morpema. Ito ay
maaaring magdulot ng mas mataas na kahusayan sa pag-unawa.

8. Online Tutorials: Gumawa ng mga video tutorials kung saan ang mga konsepto ng
ponolohiya at morpolohiya ay masusing ipinaliliwanag. Ito ay maaaring magamit ng mga
mag-aaral sa kanilang sariling oras.