‫‪1‬‬

‫َولَق َْد یَ َّس ْرنَا الْ ُق ْر ٰا َن لِل ّ ِذک ِْر َف َہ ْل ِم ْ‬

‫ن ُّم َّد ِک ٍر ‪۱ ۷‬‬
‫‪۷‬‬
‫(وسرۃُارمقل‪۵۴:‬؍‪)۷۷‬‬
‫اورےبۺکشۺمہۺےنۺرقآؿۺوکۺتحیصنۺےکۺےیلۺآناؿۺ رۺیاۺ‪،‬وتۺُایکۺےہوکیئۺتحیصنۺوبقؽۺ رےنۺواالۺ!۔ ُ‬

‫وناہنالؿۺاِالسؾۺیکۺرقآینۺمیلعُےکۺےیلوہشمرووبقمؽۺاقدعہ‬
‫ِ‬
‫’رسیانۺارقلآؿ‘ُاَبۺھچکۺدجدیودیفمۺُُا ِاضےفۺےکۺناھت ُ‬

‫َ َ ْ َ ْ ُ ْٰ‬ ‫قاعدہ‬
‫‪ l‬یسرىا القران ‪l‬‬
‫جدید‬

‫رمہبت‬
‫دمحم افروزقادری چریاکوٹی‬
‫‪afrozqadri@gmail.com‬‬

‫اشعئۺ ریہ ُ‬
‫کمال بک ڈپو‪ ،‬مدرسہ شمس العلوم‪ ،‬گھوس ی‪ ،‬مئو‪ ،‬یوپی‬
 ‫‪2‬‬

‫‪l‬‬
‫ُ َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫عرض مرتب‬
‫حیم‪ ،‬نحمد ٗہ ونستعؼن ٗہ ونستہدی ِہ‬ ‫حمن َّ‬
‫الر ْ‬ ‫الر ٰ‬
‫ہلل َّ‬
‫بسم ا ِ‬
‫ْ‬
‫نصیل ونسلِّم ع ٰیل رسول ِہ الکریم وع ٰ‬
‫یل ٰال ٖہ وصحب ٖہ‪ٔ ،‬ا ّما بعد !‬ ‫و َ‬

‫اہلل ۺاحبسہن ۺواعتٰیل ۺےک ۺالکؾ ۺ’رقآؿ ۺمیکح‘ےسۺڑبی ۺہن ۺوکیئۺاتکبۺےہۺاورۺہنۺاس ۺہفیحصٔۺدقمسُۺیکۺ‬
‫ۺرفامؿۺرناتلۺامٓبۺیلصۺاہللۺہیلعۺوآہلۺوملس ےہُ‪ُ :‬‬
‫دختمۺورقاءۺتۺےسۺڑبھۺ رۺوکیئۺاعسیتۺےہ۔ ِ‬
‫ی ُک ْم َم ْن تَ َعلَّ َم الْ ُق ْر ٰا َن َوعَلَّ َم ٗہ ۔ (حصیح خباری‪ ،‬حدیث‪ُ )5027:‬‬
‫َخ ْ ُ‬
‫ینعیۺمتۺںیمۺرتہبنیۺُا ِاسنؿۺوہۺےہۺوجۺرقآؿۺےھکیسۺاورۺ(یورسوںۺوک)ۺاھکسےئ۔ ُ‬
‫البہہبشۺرقآؿۺ رمیۺےکۺاکیۺاکیۺظفلۺںیمۺونرۺےہۺاورۺاسۺیکۺالتوتُاےنپۺادنرۺےبۺانپہۺتلیضفۺ‬
‫اجؿ ۺرتمح ۺیلص ۺاہلل ۺہیلع ۺوآہل ۺوملس ۺےک ۺاس ۺاراشی ۺابمرکۺ‬
‫وربتک ۺریتھک ۺےہ۔ ۺاس ۺاک ۺھچک ۺادنازہ ۺٰےفطصم ۺ ِ‬
‫ےسۺیھبۺاگلاۺاجاتکسۺےہُُ‪ُ :‬‬
‫ہلل َفل َ ُه بِ ٖه َح َس َن ٌة‪َ ،‬وال َح َس َن ُة بِ َع ْش ِر ا َ ْمثَالِ َها‪ ،‬ال َ ا َق ُ‬
‫ُول الم‬ ‫اب ا ِ‬ ‫َم ْن َق َرٔا َح ْر ًفا ِّم ْن ِك َت ِ‬
‫ف ‪( .‬سنن ترمذی‪ ،‬حدیث‪)2910:‬‬ ‫یم َح ْر ٌ‬
‫ف َّو ِم ٌ‬ ‫ف َّوال ٌَم َح ْر ٌ‬ ‫ف‪َ ،‬ول َ ِك ْن ا َلِ ٌف َح ْر ٌ‬
‫َح ْر ٌ‬
‫ینعی ۺسج ۺےن ۺالک ِؾ ۺایہٰل ۺاک ۺاکی ۺرحػ ۺڑپاھ ۺوت ۺاےس ۺاس ۺےک ۺدبےل ۺاکی ۺیکین ۺےلم ۺیگ ۺاور ۺرہ ۺیکین ۺیس ۺیکین ۺےکۺ‬
‫ربارب ۺوہیت ۺےہ۔ ۺںیم ۺہی ۺںیہن ۺاتہک ۺہک ۺالم ۺاکی ۺرحػ ۺےہ ۺہکلب ۺافل ۺاکی ۺرحػ ۺےہ‪ ،‬ۺالؾ ۺاکی ۺرحػ ۺےہ ۺاور ۺمیم ۺاکیۺ‬
‫رحػۺےہ۔(وگاۺرصػُُالمۺالتوتۺ رےنۺےسۺ سیۺںایکیںۺ لۺاجیتۺںی) ُ‬
‫ۺوناہنالؿ ۺاالسؾ ۺےک ۺذونہں ۺںیم ۺااترےنۺ‬
‫ِ‬ ‫ایس ۺرقآؿ ۺدیجموک ۺےنھکیساھکسےن‪ ،‬ۺڑپےنھڑپاھےن ۺاور‬
‫ۺرعمضۺووجیۺںیمۺآیئ۔ۺاتکب’رسیانۺارقلاٰؿ‘اسۺےلسلسۺیکۺالبابمہغلۺبسۺےسۺ‬
‫ِ‬ ‫ےکۺقلعتۺےسۺہیۺریقحاکوش‬
‫اکایمب ۺاورایھچُوکشش ۺرقار ۺیی ۺاجیتکس ۺےہ؛ ۺرگم ۺارم ۺواہعق ۺہی ۺےہ ۺہک ۺامرٹیک ۺںیم ۺ’رسیانارقلآؿ‘ُانؾ ۺےکۺ‬
 ‫‪3‬‬

‫تہب ۺےس ۺدجدیودقمی ۺاقدعے ۺوھتڑی ۺتہب ۺرتمیم ۺوُُا ِاضےف ۺےک ۺناھت ۺاپےئ ۺاجےت ۺںی ۺاور ۺالص ۺاقدعہۺ‬
‫اؿ ۺےک ۺیرایمؿ ۺںیہک ۺڈگ ۺڈمُوہ ر ۺرہ ۺایگ ۺےہ۔زتسمای ۺہی ۺہک ۺعبط ۺیر ۺعبط ۺوہےن ۺےک ۺابثع ۺاؿ ۺںیم ۺضعبۺ‬
‫اََُالغطۺیھبۺیرۺآیئۺںیھت‪،‬ۺع زۺ یریۺوضا ںںۺےکۺباط قۺاسۺںیمۺھچکۺامہۺُا ِاضہفۺاجتۺیھبۺانزگریۺےھت۔ ُ‬
‫بجۺاِسۺاکۺذ رۺںیمۺےنۺاےنپۺضعبۺاَُرفیقیۺاابحبۺےکۺناےنمۺایکۺوتۺاوھنںۺےنۺربالمۺاہکۺُہکۺاسۺاکۺ‬
‫رتہبنیۺلحۺہیۺےہۺہکۺآپۺرسیانۺارقلآؿۺیکۺدجدیرتبیتۺیے رۺاسۺںیمۺھچک ۺدیفمۺااضےف ۺ ریےیجی؛ۺ‬
‫قۺ‬
‫اورارگنکمم ۺوہوت ۺاےس ۺارگنزیی ۺاقبل ۺںیم ۺیھب ۺھاھؽ ۺیےیجی؛اتہک ۺا شلگ ۺیاں ۺ ہقب ۺیھب ۺاس ۺےس ۺ ام ۺ ہ‬
‫ضیفۺابۺوہےکس۔ ُ‬
‫ہی ۺرفامشی ۺریمی ۺوخاشہ ۺےکُنیع ۺباط ق ۺاس ۺےیل ۺیھب ۺیھت ۺہک ۺاعمل ۺرابینُرضحت ۺالعہم ۺیتفمۺ‬
‫دمحمدبعانیبمل ۺامعنین ۺاقیریُدامت برکاتہم القدسیہ اس ۺےلسلس ۺںیم ۺیئک ۺابر ۺےھجم ۺاتدیک ۺرفامےکچ ۺےھت ۺہکۺ‬
‫اکی ۺااسی ۺاقدعہ ۺرم ب ۺ رےن ۺیک ۺتخس ۺرضورت ۺےہ ۺوج ۺاعمرص ۺبتک ۺوقادعوک ۺاجعم ۺاورھچک ۺدجدی ۺوُدیفمُ‬
‫وصخایصت ۺاک ۺاح ل ۺوہ۔ ۺانچہچنُاینپ ۺاعسیت ۺےتھجمس ۺوہےئںیم ۺاسُاکرُِ ۺریخ ۺںیم ۺٹج ۺایگ ۺُاور ۺدنچ ۺامہُ ۺیکۺ‬
‫تنحمۺےکُدعبۺ دمحب ہ ٖۺاعتٰیل ُا شلگۺاورۺاریوۺُیوونںُاڈینشیۺُایترۺوہ رُرپسیۺےلچۺےئگ۔ ُ‬
‫ۺوناہنالؿ ۺتلم ۺےک ےیل ۺاکیف ۺوُانعف ُ‬
‫ِ‬ ‫یاع وگ ۺوہں ۺہک ۺاہلل ۺاحبسہن ۺواعتٰیل ۺاس ۺ اقدع ے ُ وک‬
‫انبےئ ۔ۺ ع زۺ ریم ے ۺا س ۺ ریقح لمعۺوک ۺ ضحم ۺا ینپ ۺ اور ۺاےنپ ایپرے ۺوبحمب ۺﷺُ یک ۺر اض ۺےکےیل ۺ‬
‫وبقؽ ۺرفامےئ ۺاور ۺاےس ۺریمی ۺاور ۺریمی ۺآےن ۺوایل ۺولسنں ۺیک ۺدہاتی ۺواجنت ۺاک ۺذرہعی ۺ ووہلیسۺ‬
‫انبےئ ۔ ۺآ نیم ۺ اجب ہ ۺ ہبیبح ۺدیس ۺ االایبن ء ۺوارمل نیلس ۺ ہیلع ۺو ٰیلع ۺآ ٖہل ۺا ر ؾ ۺاٰولصل ۃ ۺوامیلستل۔ ُ‬

‫اخیؾ ۺا ملعل ۺوااملعل ء ُ‬

‫دمحمۺُاَرفوزۺاقیریُۺرچاوکیٹ ُ‬
‫ربوزرعمجات‪۲۷:‬؍رعیبۺاالٓرخ‪۷۴۴۷‬ھ؍‪،۷۹‬یربمس‪۲۰۷۹‬ءۺ۔۔۔مّھچپۺہلحم(اقیضۺوٹہل)‪،‬ۺرچاوکٹ‪،‬وئم‪،‬وییپُ‪ُ ۲۷۶۷۲۹‬‬
 ‫‪4‬‬

‫ْ َ َ‬
‫فہرست اسباق‬
‫ُ‪ُ 05‬‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫دیہمتۺقبس‪:‬ۺہطقنۺیکۺاچہپؿ‬
‫ُ‪ُ 06‬‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪ُ ُ]۷‬رفمیۺرحوػ‬
‫‪ُ 08‬‬ ‫رُمکۺرُحوػ‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪ ُ]۲‬ۺُ َّ ب‬
‫‪ُ 10‬‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ ُ]۳‬ۺُرَحاکت ف‬
‫‪ُ 11‬‬ ‫ۺواےلمریۺرُحوػ‬ ‫ف‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ُ ]۴‬ۺزَ رب‬
‫‪ُ 13‬‬ ‫ۺواےلمریۺرُحوػ‬ ‫ف‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ ُ]۵‬ۺُزری‬
‫‪ُ 15‬‬ ‫ُشیپۺواےلمریۺرُحوػ‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪]۶‬‬
‫‪ُ 20‬‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪ُ ]۷‬زجْؾۺاکۺایبؿ‬
‫‪ُ 22‬‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ُ ]۸‬اخصۺرحوػ‬
‫‪ُ 23‬‬ ‫رحوػۺّدمہ‬ ‫ُ ِ‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪]۹‬‬
‫‪ُ 26‬‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ ]۷۰‬ۺُڑھکاۺۺزرب‪،‬ۺڑھکیُزری‪،‬ۺااٹلُشیپُیکُاچہپؿ‬
‫‪ُ 29‬‬ ‫رحوػۺنیل‬ ‫ۺُ ِ‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪]۷۷‬‬
‫‪ُ 31‬‬ ‫ۺورحوػۺّدمہۺونیلۺیکۺقشم‬ ‫ِ‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪ُ ]۷۲‬رحاکت‬
‫‪32‬‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪ ]۷۳‬ۺُونتنی ُــــ ًــــ ـــــٍــــ ــــ ٌــــ‬
‫‪ّ 35‬‬ ‫ّ‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ُ ]۷۴‬دشتدی ُ ـ ـ ـ ـ ـّ ـ ـ ـ ـ‬
‫‪ُ 38‬‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ ]۷۵‬ۺُّدمرفیع‬
‫‪ُ 40‬‬ ‫رحوػۺ َُّطعَات‬ ‫مق‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ِ ُ ]۷۶‬‬
‫‪ُ 41‬‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ ]۷۷‬ۺُاِالقب‬
‫‪ُ 42‬‬ ‫ونؿۺینطق‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪ ]۷۸‬ۺُ ِ‬
‫‪ُ 43‬‬ ‫ۺُاِیاغؾ‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪]۷۹‬‬
‫‪ُ 44‬‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪َ ُُ ]۲۰‬رمسۺاطخل‬
‫‪ُ 46‬‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ ]۲۷‬ۺُالؾۺرعتفی‬
‫‪ُ 47‬‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪ ]۲۲‬ۺُاخیلۺرحػ‬
‫‪ُ 48‬‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪ ]۲۳‬ۺُاخیلۺونک‬
‫‪ُ 50‬‬ ‫قبسۺربمنۺ ُ[‪ ]۲۴‬ۺُوفق‬
‫‪ُ 52‬‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪ ]۲۵‬ۺُوفقۺوۺولص‬
‫‪ُ 54‬‬ ‫قبسۺربمن ُ[‪ ]۲۶‬ۺُرفتماقت‬
‫‪ُ 55‬‬ ‫ۺششۺہملکۺعمۺ اِامیؿۺ لمجمۺولّصفم‬
‫‪ُ 57‬‬ ‫تۺاَذاؿۺعمۺیاع‬‫ۺاملک ِ‬
‫‪ُ 58‬‬ ‫ۺ ِ‬
‫املکتۺامنزۺۺاورۺۺیرگیدیفمۺیاعںیئ‬
‫‪62‬‬ ‫رقآؿۺدیجم!ۺۺاکیۺرظنۺںیم‬
‫ِ‬
 ‫‪5‬‬

‫بِ ْس ِم ال ٰلّ ِہ َّ‬

‫الر ْح ٰم ِن َّ‬
‫الر ِح ْی ِم‬

‫ی َوع َٰیل ٰالِـ ٖہ َو َص ْح ِب ٖہ ا َ ْج َم ِع ْ َ‬

‫ی‬ ‫السـ ََل ُم َعـ ٰیل ا َ ْش َر ِف ال ُْم ْر َسلِ ْ َ‬
‫الصـلٰو ُة َو َّ‬
‫َو َّ‬

‫یَا َف َّتاحُ اِ ْف َتحْ ل َ َنا ا َبْ َو َ‬

‫اب الْ ِعل ِْم َو َم ْع ِر َف ِة الْ ُق ْر ٰا ِن بِ َ َ‬
‫َب َک ِة ’ َر ِّب ِز ْد ِنْ عِل ًْما‘‬

‫دیہمتقبس‪’ُ:‬ہطقن‘ُیکُاچہپؿ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬اسُدیہمتیۺقبسُںیمُےطقنُےکُابرےُںیمُاتباُۺاجےئُاگ۔‬
‫‪ ‬اناذتہُےطقنُےکُاپسُایلگنُرھکُ رُوچبںُوکُاتبںیئُہکُاسُاکُانؾُہطقنُےہ۔‬
‫‪ ‬ایۺرےہۺہکۺرقتًابیُۺآیےھُۺےسۺزایہ ِ‬
‫ۺرحوػۺیجہتۺےطقنۺواےلۺںی۔ۺ‬
‫‪ ‬ہطقنُیھبکُاکیُوہاتےہ‪ُ،‬یھبکُیوُاورُیھبکُنیتۺوہےتۺںی۔ُ‬
‫‪ ‬ہیُیھبکۺرحػُےکُاورپ‪،‬یھبکۺےچینُاورۺیھبکۺچیبۺںیمۺآےتُںی۔‬
‫‪ ‬ہطقنُڑبیۺاتیمہۺراتھکےہ‪،‬ۺاسۺےکُدبؽۺاجےنُےسرحػُایکۺےسُایکۺُوہاجاتُےہ۔‬
‫رغبضۺمیہفتۺرحػُیکُہگجُوطقنںُاکُاِامعتسؽُطخُینعیُریکلُےکُناھتُایکۺُایگُےہ۔‬
‫‪ ‬اہیںُ ِ‬
 ‫‪6‬‬

‫ف‬
‫قبسۺربمنۺُ[‪]۷‬ۺمریۺرُحوػ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬رفمیُرحوػُوہُوہےتُںیُوجُابلکلُاےلیکُوہں‪،‬ۺاکیُیورسےُےسُےلمُوہےئُہنُوہں۔ۺ‬
‫‪ ‬رفمیۺرحوػُوکرحوػُُِیجہتُیھبُاہکُاجاتُےہ‪ُ،‬اؿُیکُلکۺدعتایُاسیتنُ(‪ُ)۲۹‬ےہ۔‬
‫‪ ‬اؿُیکُاَیایگیئُںیمُرعیبُاکُۺرطہقیُٔرعموػُےسیجُبا‪ ،‬تا‪ ،‬ثا‪ ،‬طا‪ ،‬ظا اِامعتسؽُ رانۺُاچےیہ‪،‬ۺاورُاریوۺ‬
‫ظفلتُےسیجےب‪،‬ےت‪،‬ےث‪،‬وط‪،‬وظُےسرپزیہُ رانُاچےیہ۔‬
‫‪ ‬وچبںۺوکۺرحوػۺےکۺحیحصۺظفلتۺاورۺاؿۺیکۺیرتسۺایایگیئۺاکۺآناؿۺرطہقیۺاتبںیئۺاورقشمۺیھبۺ رواںیئ۔‬

‫ث‬ ‫ت‬ ‫ب‬ ‫ا‬

‫ثَـا‬ ‫تَـا‬ ‫بَـا‬ ‫ا َلِ ْف‬

‫د‬ ‫خ‬ ‫ح‬ ‫ج‬

‫ٓال‬
‫َد ْ‬ ‫َخـا‬ ‫َحـا‬ ‫ِج ْی ْم‬

‫س‬ ‫ز‬ ‫ر‬ ‫ذ‬

‫ی‬
‫ِس ْ ْ‬ ‫َزا‬ ‫َرا‬ ‫ٓال‬
‫ذَ ْ‬

‫ط‬ ‫ض‬ ‫ص‬ ‫ش‬ ‫ی‬

‫َطا‬ ‫َضٓا ْد‬ ‫َصٓادْ‬ ‫ِش ْ‬
 ‫‪7‬‬

‫ف‬ ‫غ‬ ‫ع‬ ‫ظ‬

‫َفا‬ ‫َی‬
‫غ ْ‬ ‫ی‬
‫عَ ْ‬ ‫َظا‬

‫م‬ ‫ل‬ ‫ك‬ ‫ق‬

‫ِم ْی ْم‬ ‫َاَل ْم‬ ‫ٓاف‬
‫کَ ْ‬ ‫َٓاف‬
‫ق ْ‬

‫ء‬ ‫ہ‬ ‫و‬ ‫ن‬

‫َھ ْم َز ْہ‬ ‫َھـا‬ ‫ٓاو‬
‫َو ْ‬ ‫ن ُْو ْن‬

‫ي‬
‫یَـا‬
 ‫‪8‬‬

‫قبسۺربمن [‪ َّ ُُ]۲‬ب‬
‫رُمکۺرُحوػ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬یوُاُاسُےسُزایہُرحوػُبجُآسپُںیمُ لُاجںیئُوتُاںیھنُرمبکُاہکُۺاجاتُۺےہ۔‬
‫‪ ‬رمبکُرحوػُوکُیھبُرفمیُرحوػُیکُرطحُاگلُاگلُڑپانھُاچےیہ؛ۺًُالثمۺابۺوکۺابۺُۺاَفلۺُڑپاھاجےئ۔‬
‫‪ ‬اخص ُابت ُہی ُہک ُرحوػ ُبج ُالم ر ُےھکل ُاجےت ُںی ُوت ُاؿ ُیک ُلکش ُرسکی ۺدبؽ ُاجیت ُےہ۔ارثکُ‬
‫رحوػُےکُرصػُرسۺےھکلُاجےتُںیُاورُیڑھُوھچڑُیےیُاجےتُںی۔‬
‫‪ ‬اکیُوھچیٹُیسُریکلےکُذرہعیُیوُرحوفںُوکُابمہُالمیا ۺاجاتُےہُسجُوکُ’طخُولص‘ُ(ینعیُالمےنُوایلُ‬
‫ریکل)ُُاہکُاجاتُےہ۔‬

‫خا‬ ‫حا‬ ‫جا‬ ‫ثا‬ ‫تا‬ ‫با‬

‫ظا‬ ‫طا‬ ‫ضا‬ ‫صا‬ ‫شا‬ ‫سا‬

‫ال‬ ‫کا‬ ‫قا‬ ‫فا‬ ‫غا‬ ‫عا‬

‫ثج‬ ‫تث‬ ‫بت‬ ‫اك‬ ‫ال‬ ‫ما‬

‫صض‬ ‫شص‬ ‫سش‬ ‫خس‬ ‫حخ‬ ‫جح‬

‫فق‬ ‫غف‬ ‫عغ‬ ‫ظع‬ ‫طظ‬ ‫ضط‬

‫یب‬ ‫نه‬ ‫من‬ ‫لم‬ ‫بة‬ ‫قك‬

 ‫‪9‬‬

‫قل‬ ‫صل‬ ‫شل‬ ‫طب‬ ‫کث‬ ‫لب‬

‫خذ‬ ‫غد‬ ‫خد‬ ‫جد‬ ‫ظن‬ ‫کن‬
‫یس‬ ‫ھو‬ ‫صم‬ ‫ثم‬ ‫بر‬ ‫شر‬
‫ھلك‬ ‫حمد‬ ‫عبد‬ ‫بعد‬ ‫بہم‬ ‫رزق‬
‫سخط‬ ‫فئة‬ ‫حسن‬ ‫ثمن‬ ‫خطف‬ ‫یہب‬
‫یلج‬ ‫قتل‬ ‫نصر‬ ‫علق‬ ‫فلق‬ ‫خلق‬
‫خَل‬ ‫فَل‬ ‫نفس‬ ‫بلغ‬ ‫طبع‬ ‫تجد‬
‫شکر‬ ‫ظلل‬ ‫مطر‬ ‫غی‬ ‫قسط شمس‬
‫خیش‬ ‫فقل‬ ‫ضغط صحب تحت‬ ‫بسم‬
‫حکغ‬ ‫جلب‬ ‫لـلـہ‬ ‫لک ل‬ ‫سئل‬ ‫عشر‬
‫بس‬ ‫صف‬ ‫قخ‬ ‫طہ‬ ‫لة‬ ‫لك‬
‫تمت‬ ‫ئکة‬ ‫بطش‬ ‫فخذ‬ ‫حفت‬ ‫ستع‬
 ‫‪10‬‬

‫قبسۺربمنُ[‪ُ]۳‬رَحاکت‬
‫ہدایت‪ُ :‬‬
‫‪ ‬رفمیُورمبکُرحوػُیکۺانشتخۺےکُدعبُاَبُوچبںُوکۺرحاکتُیکُاچہپؿُ رایئۺاجےئ۔‬
‫‪ ‬زربُــََـــ‪،‬ۺُزریُُــَِـــ‪،‬ۺُشیپُُــَـــُۺوکُرحَاکتُےتہکُںی۔ۺہیُرحتکُیکُعمجُےہ۔‬
‫‪ ‬سجۺرحػۺرپۺرحتکۺوہیتۺےہ‪،‬ۺاسۺرحػۺوکۺُ’ ُم َت َح ِّر ْک‘ ۺاہکُۺاجاتُےہ۔‬
‫‪ ‬زربُاورُشیپُرحػُےکُاورپُآےتُںی‪ُ،‬بجُہکُزریُرحػُےکُےچینُآاتُۺےہ۔‬
‫‪ ‬رحاکتُوکریغب ۺےچنیھکاورریغبُاکٹھجُیےیُدلجیُےسُڑپاھ ۺاجےئ‪ُ،‬زایہُےنچنیھکُیکُوکششُہنُیک ۺاجےئ؛ُ‬
‫ورہنُاسُںیمُ’ َمد‘ُُیکُوبُآیتکسُےہ۔‬
‫‪’ ‬زرب‘ُہنمُاورُآوازُوکُوھکؽُ ر۔ ۺ’زری‘ُآوازُوک ۺےچینُرگا ۺ رُاورُ’شیپ‘ُوہوٹنںُوکُوگؽُ رےکُاَیاُایکُاجاتُ‬
‫ےہ۔ۺاۺویںۺےیھجمسۺہکۺزربۺیکۺآوازۺاورپۺوک‪،‬ۺزریۺیکۺآوازۺےچینۺوکۺاورۺشیپۺیکۺُآوازۺآےگۺوکۺُاجیتُۺےہ۔‬
‫‪( ‬افل ُہشیمہ ُرحاکت ُاور ُزجؾ ُےس ُاخیل ُوہاتےہ‪ُ ،‬وج ُافل ُاخیل ُہن ُوہ ُںیھجمس ُوہ ُافل ۺںیہن ۺہکلبۺ‬
‫زمہہُےہ‪،‬ۺےسیج َماْ ُک ْول)‬

‫وچبںُوکُزری‪ُ،‬زرب‪ُ،‬شیپُیکُاچہپؿُ رایئُاجےئ۔ ُ‬
‫ــــِــ‬ ‫ـــَـــ‬ ‫ــ ُــــ‬ ‫ــ ُــــ‬ ‫ـــِـــ‬ ‫ـــَـــ‬
‫ـــ ُـــ‬ ‫ـــِـــ‬ ‫ــ ُــــ‬ ‫ـــَـــ‬ ‫ـــَـــ‬ ‫ـــِـــ‬
‫ـــِـــّ ّ‬ ‫ــ ُــــ‬ ‫ـــَـــ‬ ‫ــ ُــــ‬ ‫ــــِــ‬ ‫ــ ُــــ‬
‫ّ‬‫ـــَـــ‬ ‫ــ ُــــ‬ ‫ـــِـــ‬ ‫ــ ُــــ‬ ‫ــــِــ‬ ‫ـــَـــ‬
‫ـــ ُـــ‬ ‫ـــَـــ‬ ‫ـــِـــ‬ ‫ــ ُــــ‬ ‫ــــَــ‬ ‫ـــِـــ‬
 ‫‪11‬‬

‫ف‬
‫قبسۺربمنۺُ[‪َ ُُ]۴‬زربۺواےلمریۺرُحوػ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬ےچین ۺیےی ۺےئگرحوػُیکُزایہُےسُزایہُقشمُ راںیئ ۺاوراھجمسےنُےکُفلتخمُرطےقیُاانپںیئُاتہکُ‬
‫وچبںُےکُیؽۺوۺیامغۺۺںیمُرحوػۺوخبۺایھچۺرطحۺۺھٹیبُ رُزابؿُرپُرواںُوہاجںیئ۔‬
‫ال اہنتیۺیہۺآناؿُوہںُےگ۔ ُ‬
‫ہلل تَ َع ٰ‬
‫‪ ‬ارگُاسُںیمُیگتخپُآیئگُوتُاےلگرمےلحُاِ ْن َشٓا َء ا ُ‬

‫حَ‬ ‫جَ‬ ‫َث‬ ‫َت‬ ‫َب‬ ‫اَ‬

‫َس‬ ‫َز‬ ‫َر‬ ‫ذَ‬ ‫َد‬ ‫َخ‬

‫َع‬ ‫َظ‬ ‫َط‬ ‫ض‬

‫ص َ‬
‫َ‬ ‫َش‬

‫َم‬ ‫َل‬ ‫كَ‬ ‫َق‬ ‫ف‬

‫َ‬ ‫َغ‬

‫ی‬
‫َ‬ ‫َء‬ ‫َہ‬ ‫َو‬ ‫َن‬
‫ُ‬
 ‫‪12‬‬

‫زربواےلرمبکُرحوػُیکُدنچُاثمںیل‪:‬‬

‫َعــ َمــ َل‬ ‫َع َم َل‬ ‫َســلَــ َم‬ ‫(‪)۱١‬‬

‫َس َل َم‬

‫َضــ َر َب‬ ‫ض َر َب‬

‫َ‬ ‫َســ َجــ َد‬ ‫َس جَ دَ‬
‫فَـــ َز َع‬ ‫ف َز َع‬
‫َ‬ ‫ا َ َمـــ َر‬ ‫ا َ َم َر‬

‫َو َجـــ َد‬ ‫َو جَ دَ‬ ‫دَ َخــ َل‬ ‫َد َخ َل‬

‫َصــ َبــ َر‬ ‫ص َب َر‬

‫َ‬ ‫َخـــ َذ َل‬ ‫َخ َذ َل‬

‫فَــ َر َ‬
‫ض‬ ‫ض‬
‫ف َر َ‬
‫َ‬ ‫َقــ َتــ َل‬ ‫َق َت َل‬

‫َو َز َر‬ ‫َر َز َق‬ ‫َو َز َن‬ ‫دَ َر َس‬

‫ُ‬

‫(‪ُُ)۷‬ےجہویں ۺ راںیئ‪ُُ:‬نیسُزربُ’ َس‘‪ ،‬ۺالؾُزربُ’ َل‘‪ ،‬ۺ َس َل ‪ُ،‬میمُزربُ’ َم‘ُ=ُ َسـل َـ َم۔ ۺیرگیاافلظُیھبُایسُرطح ۺےجہُ رےکۺ‬
‫ڑپںیھۺُاورۺۺُڑپاھںیئ۔‬
‫اِجرا‪َ ُُ:‬سُےکُاورپُزربُےہُ‪ُ،‬زربُوکُدلجیُڑپںیھ‪ ،‬ۺوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک ۺ۔ ۺ َلُےکُاورپُزربُےہ‪ُ،‬زربُوکُدلجیُ‬
‫ڑپںیھُوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک۔ َمُےکُاورپُزربُےہ‪ُ،‬زربُوکدلجیُڑپںیھُوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک۔ُ َسـلَـ َم۔‬
 ‫‪13‬‬

‫ف‬
‫قبسۺربمنُ[‪ُُ]۵‬زریۺواےلمریۺرُحوػ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬اؿ ُرحوػ ُیک ُزایہ ُےس ُزایہ ُقشم ُ راںیئ ۺاوروچبں ُوک ُرعموػ ُووہجمؽ ُرطہقیٔ ُاَیا ُےک ُیرایمؿُ‬
‫رفؼُوکُاھجمسںیئ؛ُاتہکُےچبُرعموػُڑپےنھُےکُاعییُںینب ۺ۔‬
‫‪ ‬اریوُںیمُزریےکُظفلتُوکُاسُرطحُیھبُاھجمسُےتکسُںیُہکُزریرعموػُاکُظفلتُ’ ِیی‘ُیکُرطحُوہاتُ‬
‫ےہُاورُوہجمؽُاکُظفلت’یے‘ُیکُامدنن۔‬
‫‪ ‬زریُیکُآوازُدیسےھےچینُوکُاجیتُےہ؛ُےسیج ِف‪ِ ،‬یب‪ُ،‬رگمُوچہکنُرحتکُآیےھُرحػُےکُرباربُوہیتُ‬
‫ےہ؛ ُاس ُےیل ُزری ُیک ُاَیایگیئ ُںیم ُسب ُآییھ ُی ُاِامعتسؽ ُ رںی؛ ُورہن ُرھپلمکم ُی ُوہیگ ُا ُزمدیُ‬
‫ےنچنیھکُرپُ’ َ دم‘یکُوبُآاجےئُیگ۔‬

‫ِح‬ ‫ِج‬ ‫ِث‬ ‫ِت‬ ‫ِب‬ ‫اِ‬

‫ِس‬ ‫ِز‬ ‫ِر‬ ‫ِذ‬ ‫ِد‬ ‫ِخ‬
‫ِع‬ ‫ِظ‬ ‫ِط‬ ‫ِش ِص ِض‬
‫ِم‬ ‫ِل‬ ‫ِك‬ ‫ِق‬ ‫ِف‬ ‫ِغ‬
‫ی‬
‫ِ‬ ‫ِء‬ ‫ِہ‬ ‫ِو‬ ‫ِن‬
 ‫‪14‬‬

‫زریُواےلرمبکُرحوػُیکُدنچُاثمںیل‪:‬‬

‫ِســ ِر ِف‬ ‫ِس ِر ِف‬ ‫ِفــ ِعــ ِل‬ ‫(‪)۱١‬‬

‫ِف ِع ِل‬

‫اِ بِــ ِل‬ ‫اِ ِب ِل‬ ‫ِجــ ِر ِف‬ ‫ِج ِر ِف‬

‫ث‬
‫بِــ ِتــ ِ‬ ‫ِب ِت ِث‬ ‫ِفــلِــ ِم‬ ‫ِف ِل ِم‬

‫ِطــ ِفــ ِل‬ ‫ِط ِف ِل‬ ‫ِشــ ِبــ ِہ‬ ‫ِش ِب ِہ‬

‫ِحــلِــ ِم‬ ‫ِح ِل ِم‬ ‫ِخــ ِضــ ِر‬ ‫ِخ ِض ِر‬

‫ِســ ِتــ ِر‬ ‫ِس ِت ِر‬ ‫ِشــ ِخــ ِر‬ ‫ِش ِخ ِر‬

‫ِر ِز ِق‬ ‫اِ ِر ِم‬ ‫ِو ِز ِر‬ ‫ِم ِر ِد‬

‫(‪ُُُ)۷‬ےجہُویںُ راںیئ‪ُُ:‬افُزریُ’ ِف‘‪،‬نیعُزریُ’ ِع‘ُفِـ ِع‪ ،‬الؾُزریُ’ ِل‘ُ=ُُفِـ ِعـ ِل۔ ۺیرگی ۺاَُافلظُیھبُایسُرطحُےجہ ۺ رےکُ‬
‫ڑپںیھُاورۺۺُڑپاھںیئ۔‬
‫ِاجرا‪ِ ُ ُُ :‬ف ُےک ُےچین ُزری ُےہ ُ‪ُ ،‬زری ُوک ُدلجی ُڑپںیھ ۺوھتڑا ُیھب ُہن ُںیچنیھک ۺ۔ ۺ ُ ِع ُےک ُےچین ُزری ُےہ ُزری ُوک ُدلجیُ‬
‫ڑپںیھُوھتڑاُُیھبُہنُںیچنیھک۔ُُ ِلُےکُےچینُزریُےہ‪ُ،‬زریُوکدلجیُڑپںیھُوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک۔ فِـ ِعـ ِل ۔‬
 ‫‪15‬‬

‫ف‬
‫قبسۺربمنۺ[‪ُُ]۶‬شیپۺواےلمریۺرُحوػ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬اریوُںیمُشیپُےکُظفلتُوکُاسُرطحُیھبُاھجمسُےتکسُںیُہکُِشیپُرعموػُاکُظفلتُظفل’ ب ہوب‘ُیکُرطحُ‬
‫وہاتےہُاوروہجمؽُاکُیتنگۺےکۺدعی’یُو‘ُیکُامدنن۔ۺ‬
‫‪ ‬شیپ ُیک ُآواز ُآےگ ُوک ُاجیت ُےہ ُاور ُوہوٹنں ُےک ُانکرے ُ ل ُ ر ُوگؽ ُوہاجےت ُںی؛ ُےسیجق ُْو؛ ُرگمُ‬
‫وچںُہکُرحتکُآیےھُرحػُےکُرباربُوہیتُےہ؛ُاسُےیلُشیپُیکُاَیایگیئُںیمُسبُآیاھُاقػُ‬
‫اِامعتسؽُ رںی؛ُورہنُرھپُلمکمۺاقػُوہاجےئاگُاُزمدیُےنچنیھکُرپُ’دم‘یکُوبۺآاجےئُیگ۔ُ‬
‫‪ ‬ونٹ‪ُُ:‬ای ۺرےہُہکُیوُزربُاکُا‪ُ،‬یو ۺزریُیکُی ۺاورُیوُشیپُاکُوُوہاتُےہ۔وگاُزرب ۺافلُاکُآیاھ‪ُ،‬زریُ‬
‫اُاکُآیاھُاورُشیپُوأوُاکُآیاھُوہاتےہ۔‬

‫حُ‬ ‫جُ‬ ‫ُث‬ ‫ُت‬ ‫ُب‬ ‫اُ‬

‫ُس‬ ‫ُز‬ ‫ُر‬ ‫ذُ‬ ‫ُد‬ ‫ُخ‬

‫ُع‬ ‫ُظ‬ ‫ُط‬ ‫ض‬ ‫ص ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُش‬
‫ُم‬ ‫ُل‬ ‫كُ‬ ‫ُق‬ ‫ف‬
‫ُ‬ ‫ُغ‬
‫ی‬
‫ُ‬ ‫ُء‬ ‫ُہ‬ ‫ُو‬ ‫ُن‬
 ‫‪16‬‬

‫شیپۺُواےلرمبکُرحوػُیکُدنچُاثمںیل‪:‬‬

‫ُصــ ُحــ ُف‬ ‫ص حُ ُ‬

‫ف‬ ‫ُ‬ ‫ُر ُســ ُل‬ ‫(‪)۱١‬‬
‫ُر ُس ُل‬
‫ُجــ ُر ُز‬ ‫جُ ُر ُز‬ ‫ُســ ُد ُس‬ ‫ُس دُ ُس‬

‫ث ُــل ُــ ُ‬
‫ث‬ ‫ُث ُل ُث‬ ‫ُخــ ُمــ ُس‬ ‫ُخ ُم ُس‬
‫ُمــ ُثــ ُل‬ ‫ُم ُث ُل‬ ‫ُربُــ ُع‬ ‫ُر ُب ُع‬
‫ُشــ ُبــ ُع‬ ‫ُش ُب ُع‬ ‫ا ُفُــ ُق‬ ‫اُ ُ‬
‫ف ُق‬
‫ا ُبُــ ُل‬ ‫ا ُ ُب ُل‬ ‫ُزلُــ ُل‬ ‫ُز ُل ُل‬

‫ا ُ ُر دُ‬ ‫دُ ُر ُز‬ ‫ا ُذُ ُن‬ ‫ُو ُر دُ‬

‫(‪ ُُُ)۷‬ہجبّےُویںُ راںیئ‪ُُ:‬راُشیپُ’ ُر‘‪،‬نیسُشیپُ’ ُس‘ُ ُر ُس‪ ،‬الؾُشیپُ’ ُل‘ُ=ُُ ُر ُسـ ُل۔ ۺیرگی ۺاَافلظُیھبُایسُرطحُےجہۺ‬
‫ رےکُڑپںیھُۺاورُۺڑپاھںیئ۔‬
‫ِاجرا‪ُ ُُ:‬رُےکُاورپُشیپُےہُ‪ُ،‬شیپُوکُدلجیُڑپںیھ ۺوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک ۺ۔ ۺ ُسُےکُاورپُشیپُےہُشیپُوکُدلجیُڑپںیھُ‬
‫وھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک۔ُ ُلُےکُاورپشیپُےہ‪ُ،‬شیپُوکدلجیُڑپںیھُوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک‪،‬ورہن ُر ُسـ ُل‪ُ ،‬ر ْو ُس ْول ُْووہاجےئاگ۔‬
 ‫‪17‬‬

‫زرب‪ُ،‬ۺزری‪ُ،‬ۺشیپۺُواےلرمبکُرحوػُیکُدنچُاثمںیل‪ُ :‬‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ُ ‬ا ِؿۺرحوػۺوکۺوچبںۺوکۺوغرۺےسۺڑپاھںیئۺاورۺاؿۺےکۺحیحصۺظفلتۺرپۺزورۺھاںیل۔ۺ‬
‫‪ ‬اسۺوکۺارگۺیسکۺےجہلۺںیمۺڑپھۺ رۺوچبں ۺوکۺاتبںیئۺاۺاُؿۺوکۺیھبۺناھت ۺالم رُکیبۺآوازۺڑپںیھۺوتۺامستعۺےکۺوظحمظۺ‬
‫وہےنۺےکۺناھتۺناھتۺہیۺوچبںۺےکۺذنہۺویامغۺںیمۺیھبۺدلجۺوفحمظۺوہاجںیئۺےگ۔‬

‫ُب‬ ‫ِب‬ ‫َب‬ ‫اُ‬ ‫اِ‬ ‫اَ‬

‫ُث‬ ‫ِث‬ ‫َث‬ ‫ُت‬ ‫ِت‬ ‫َت‬

‫حُ‬ ‫ِح‬ ‫حَ‬ ‫جُ‬ ‫ِج‬ ‫جَ‬

‫ُد‬ ‫ِد‬ ‫َد‬ ‫ُخ‬ ‫ِخ‬ ‫َخ‬

‫ُر‬ ‫ِر‬ ‫َر‬ ‫ُذ‬ ‫ِذ‬ ‫َذ‬

‫ُس‬ ‫ِس‬ ‫َس‬ ‫ُز‬ ‫ِز‬ ‫َز‬

 ‫‪18‬‬

‫ص‬
‫ص ِص ُ‬
‫َ‬ ‫ُش‬ ‫ِش‬ ‫َش‬
‫ُط‬ ‫ِط‬ ‫َط‬ ‫ض‬
‫ض ِض ُ‬
‫َ‬
‫ُع‬ ‫ِع‬ ‫َع‬ ‫ُظ‬ ‫ِظ‬ ‫َظ‬
‫ف‬
‫ُ‬ ‫ِف‬ ‫ف‬
‫َ‬ ‫ُغ‬ ‫ِغ‬ ‫َغ‬
‫كُ ّ‬ ‫ِك ّ‬ ‫كَ‬ ‫ُق‬ ‫ِق‬ ‫َق‬
‫ُم‬ ‫ِم‬ ‫َم‬ ‫ُل‬ ‫ِل‬ ‫َل‬
‫ُو‬ ‫ِو‬ ‫َو‬ ‫ُن‬ ‫ِن‬ ‫َن‬
‫ُٕا‬ ‫ی‬
‫َ‬ ‫َء‬ ‫ُہ‬ ‫ِہ‬ ‫َہ‬
‫ی‬
‫ُ‬ ‫ی‬
‫ِ‬ ‫ی‬
‫َ‬
 ‫‪19‬‬

‫ولخمطۺقشم ُ‬
‫زرب‪ُ،‬زری‪،‬ۺُشیپُواےلرمبکُرحوػُیکُدنچُاثمںیل‪ُ :‬‬

‫بَــ ِر َق‬ ‫َب ِر َق‬ ‫َحــ ِمــ َد‬ ‫(‪)۱١‬‬

‫حَ ِم دَ‬
‫َشــ ِهــ َد‬ ‫َش ِھ دَ‬ ‫لَــ ِبــ َ‬
‫ث‬ ‫َل ِب َث‬
‫َغــ ِشــ َی‬ ‫َغ ِش َ‬
‫ی‬ ‫َر ِحــ َم‬ ‫َر ِح َم‬
‫ی‬
‫ُھــ ِد َ‬ ‫ی‬
‫ُہ ِد َ‬ ‫ُعــلِــ َم‬ ‫ُع ِل َم‬
‫َکــ ُر َم‬ ‫كَ ُر َم‬ ‫تَ ِجــ ُد‬ ‫َت ِج دُ‬
‫ُقــ ِد َر‬ ‫ُق ِد َر‬ ‫نُــ ِکــ َس‬ ‫ُن ِك َس‬
‫ا ُ ِســ َر‬ ‫ا ُ ِس َر‬ ‫َمــ َعــ َك ّ‬ ‫َم َع كَ ّ‬
‫اِ َر َم‬ ‫ُر ِز َق‬ ‫ِخــ َد َع‬ ‫ِخ دَ َع‬
‫(‪ ُُُ )۷‬ہجبّے ُویں ُ راںیئ‪ُُ:‬اح ُزرب ُ'حَ '‪ُ ،‬میم ُزری ُ' ِم'ُ َح ِم‪ ،‬یاؽ ُزرب ُ' َد'ُ=ُ َح ِم َد۔ ُیرگیاافلظ ُیھب ُایس ُرطح ُےجہ ۺ رےکُ‬
‫ڑپںیھُاورۺۺُڑپاھںیئ۔‬
‫اِجرا‪ُُ:‬حَ ُےکاورپُزربُےہ‪ُ،‬زربُوکُدلجیُڑپںیھ ۺوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک۔ ۺ ِمُےکُےچینُزریُےہ‪ُ،‬زریُوکُدلجیُڑپںیھُوھتڑاُ‬
‫یھبُہنُںیچنیھک۔ۺ َدُےکُاورپۺزربُےہ‪ُ،‬زربُوکُدلجیُڑپںیھُوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک؛ۺورہنُحَـمَـدَ‪َ ،‬حا ِم ْیدا وہاجےئاگ۔‬
 ‫‪20‬‬

‫قبسۺربمنُ[‪ُُ]۷‬زجْؾۺاکۺایبؿ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬ےلھچپ ُاَابسؼ ُںیم ُرحتک ُواےل ُرحوفں ُاک ُظفلت ُاتبا ُایگ۔ ۺاَب ُوچبں ُوک ُزجْؾ ُیک ُاچہپؿ ُ راںیئ ُاورُ‬
‫ـــْــُُوکُ ُس ُک ْونُاورُزجؾُواےلُرحػُوکُ َسا ِک ْنُےتہکُںی۔‬
‫اتبںیئُہکُزجؾُُ َ‬
‫‪ ‬وکسؿ ُاک ُاکؾ ُہی ُوہات ُےہ ُہک ُہی ُیو ُرحوفں ُوک ُالم ُیاتی ۺےہ؛ ُذٰہلا ُسج ُرحػ ُرپ ُوکسؿ ُوہ ُاس ُوکُ‬
‫ےھچیپُواےلُرحػُےسُالم رۺڑپانھُاچےیہ۔‬
‫‪ ‬ایُرےہُہکُزمہ ُٔہُناہنکُےکُڑپےنھُںیمُہشیمہۺاکٹھجۺُوہاتۺےہ۔‬

‫بُ ْت‬ ‫بِ ْت‬ ‫بَ ْت‬ ‫ا ُ ْب‬ ‫اِ ْب‬ ‫ا َ ْب‬

‫ُر ْس‬ ‫ِر ْس‬ ‫َر ْس‬ ‫ُج ْد‬ ‫ِج ْد‬ ‫َج ْد‬

‫ُد ْع‬ ‫ِد ْع‬ ‫َد ْع‬ ‫لُ ْخ‬ ‫لِ ْخ‬ ‫لَ ْخ‬

‫َش ْق‬ ‫َر ْب‬ ‫َص ْف‬ ‫َش ْك‬ ‫اِ ْھ‬ ‫بَ ْل‬

‫ِق ْف‬ ‫ِف ْر‬ ‫ِف ْ‬

‫ض‬ ‫ِط ْب‬ ‫بِ ْت‬ ‫ِم ْن‬

‫ُخ ْذ‬ ‫ُک ْم‬ ‫ُھ ْم‬ ‫ب ُْش‬ ‫ُق ْل‬ ‫ُق ْم‬

‫ُملْ ُك‬ ‫ِر ْز ُق‬ ‫ا ُ ْد ُع‬ ‫نَ ْح ُن‬ ‫بَ ْع ُ‬

‫ض‬ ‫بَ ْع ُد‬
 ‫‪21‬‬

‫ُی ْف ِس‬ ‫َح ْر َث‬ ‫ِش َی َة‬ ‫تَ َخ ْف‬ ‫َی ْک ِذ‬ ‫َیلِ ْد‬

‫لَق َْد‬ ‫ا َ ْر ِض‬ ‫َق َس ْت‬ ‫ِح َججْ‬ ‫عِلْ َم‬ ‫اِث ْ ِم‬

‫ا ُ ن ِْز َل‬ ‫ا ُ ْس ُک ْن‬ ‫ا َن ُت ْم‬ ‫ا َ نْ ُف َس‬ ‫ا َ ن َْذ َر‬ ‫ا َ ْخ َرجَ‬

‫عَلِ َم ْت ِم ْر َف ْق َم ْس ِج ْد ُم ْدخ َ‬
‫َل ُم ْخ َرجَ‬ ‫ن َْر َف ُع‬

‫ب‬
‫َج َعل َْت َی ْح َس ُ‬ ‫َف َع ْ َ‬
‫ل‬ ‫ن َْش َرحْ َم َعک ُْم‬ ‫ا َ ْظل ََم‬

‫ی َظل َْم ُت ْم‬

‫ْت َ‬ ‫ا َ ن َْع ْم َ‬
‫ت َس ْم ِع ِہ ْم عَلِ ْم ُت ْم لِ َتف َ ِ‬ ‫اَل َْح ْم ُد‬

‫ت َفاَلْ َہ َم َها ُی َو ْس ِو ُس َف َد ْم َد َم َی ْن َقلِ ُ‬

‫ب‬ ‫َس ُن ْق ِرئُ َك ا َ ْخ َر ْق َ‬

‫َب ت َِش ْی َع ت ْ ِ‬
‫َْن ْی َل لِ ُؾ ْن ِذ َر َم ِر ْض ُت‬ ‫اِنْف ََط َر ْت اِ ْس َت ْک َ َ‬

‫ِو ْز َركَ‬ ‫َص ْد َركَ َو َو َض ْع َنا َع ْن َك‬ ‫لَـ َك‬ ‫ا َل َْم ن َْش َرحْ‬
 ‫‪22‬‬

‫قبسۺربمنۺ [‪ُُ]۸‬اخصۺرحوػ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬ضعب ۺرحوػ ۺآواز ۺواَُیا ۺںیم ۺاغتی ۺیرےج ۺاک ۺرقب ۺرےتھک ۺںی‪ ،‬ۺ ن ۺیک ۺایایگیئ ۺںیمُ ۺارثک ۺاشمتہب ۺُگل ۺُاجاُۺ‬
‫ ریتۺُےہ؛ۺُاسۺےیلۺاؿۺےکۺظفلتۺُوُاَیاۺُںیمۺاخصۺایخؽۺُرانھکُۺاچےیہ۔‬
‫‪ ‬ےچین ۺاےسی ۺدنچ ۺاخص ۺرحوػ ۺیک ۺاکی ۺرہفتس ۺیےیی ۺیئگ ۺےہ؛ ۺاتہک ۺاُؿ ۺیک ۺایایگیئ ۺںیم ۺاکی ۺیورسے ۺیکۺ‬
‫اشمتہبۺاورۺوصیتۺزغلشۺےسۺاچبۺُاجےکس۔ۺ‬

‫ق‬ ‫ذ‬ ‫د‬ ‫خ‬ ‫ح‬ ‫ث‬ ‫اء ت‬

‫ك‬ ‫زظ‬ ‫ض‬ ‫غ‬ ‫ط سص ھ‬ ‫ع‬
‫ُُُُُُونٹ‪ُُ:‬ےچینیےیۺےئگۺناتۺرحوػۺمستعلیہۺرہۺاحؽۺںیمۺرُپۺ(ینعیۺہنمۺرھبےک)ۺڑپےھۺاجےتۺںی۔‬

‫ق ظ‬ ‫ط‬ ‫ص ض غ‬ ‫خ‬
‫ُُُُُ’را‘ُاک ۺاقدعہُ‪ُُ:‬را ۺُارثک ۺاحوتلں ۺںیم ۺرُپ ۺاور ۺضعب ۺاحتل ۺںیم ۺابرکی ۺڑپیھ ۺاجیت ۺےہ۔ ۺمیخفت ۺ(رُپڑپےنھ) ۺاور ۺرَتقیقۺ‬
‫رغبض ۺوہستل ۺاہیں ۺھکل ۺیےی ۺاجےت ۺںی‪ُ،‬اس ۺیک ۺہیقب ۺالیصفتت ۺبتک ۺوجتدیۺ‬ ‫(ابرکی ۺڑپےنھ) ۺےک ۺیو ۺاکی ۺاقدعے ۺ ِ‬
‫ش‬
‫ںیمۺالمہظحۺ رںی۔ۺراۺےکۺاورپۺزربۺاۺیۺوہ‪،‬ۺاۺراےۺناہنکۺےسۺےلہپۺاعریضۺزریۺاکیۺےملکۺںیمۺوہۺاۺیورسےۺےملکۺںیمۺوتۺ‬
‫ِع‪ ،‬ا ِ ْر َح ْم ُه َما‪ ،‬ا َ ِم ْارتَابُ ْوا‪ ،‬لِ َم ِن ْارتَ ٰض۔ ۺبج ۺہک ۺرا ۺا ۺراےۺ‬
‫وہ ۺرُپ ۺڑپیھ ۺاجےئ ۺیگ۔ےسیج ۺ َر ٌّب‪ُ ،‬ر ُس ٌل‪ ،‬ا ِ ْر ِج ِ ْ‬
‫‪،‬ش ْر َع ٌةُوریغہ۔ ُ‬
‫وان ‪ِ ،‬ر ْزقٌ ‪ُ ،‬م ْق َت ِد ْر ِ‬
‫ناہنکۺرپۺزریۺوہےنۺیکۺوصرتۺںیمۺابرکیۺڑپیھۺاجےئۺیگ؛ۺےسیجُُ ِر ْض ٌ‬
‫ُُُُُُونٹ‪ :‬ۺدنمرہج ۺذلی ۺرحوػ ۺںیم ۺیسک ۺےس ۺبج ۺوکیئ ۺظفل ۺُےنھکل ۺاک ۺُآاغز ۺُایک ۺُاجےئ ۺوت ۺُ ۺہیُیھبک ۺیسک ۺُیورسے ۺرحػۺ‬
‫ےسۺںیہنۺےتلم‪،‬ۺہکلبۺاگلۺیہۺرےتہۺںی۔ۺ‬

‫و‬ ‫ز‬ ‫ر‬ ‫ذ‬ ‫د‬ ‫ء ا‬

‫ےسیج وجد ‪ ،‬دیر ‪ ،‬امر ‪ ،‬ذیل ‪ ،‬رایت ‪ ،‬وزر‬
 ‫‪23‬‬

‫قبسۺربمنۺُ[‪ِ ُُ]۹‬‬
‫رحوػۺّدمہ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫اَبُکتُےکُاَابسؼُںیمُحیحصُرحوػُےکُےنلمُیکُالیصفتتُایبؿُیکُںیئگ۔ ۺاَبُرحوػُُِتلعُاُ‬ ‫‪‬‬
‫رحوػُُِدمہُےکُناھتُےنلمُاکُظفلتُوچبںُوکُاھجمسںیئ۔‬
‫رحوػُُِدمہُنیتُ(‪ُ)۳‬ںی‪ُ:‬افل‪ُ،‬واو‪ُ،‬ا۔‬ ‫‪‬‬
‫افلُےسُےلہپُزربُوہوتۺافلۺدمہۺُوہاگ‪ُ،‬ےسیجُبَا‪َ ،‬ال‪َ ،‬ما۔‬ ‫‪‬‬
‫واوُنانکُےسُےلہپُشیپُوہُوتۺواوۺدمہۺُوہاگ‪ُ،‬ےسیجُبُ ْو‪،‬ن ُْو‪،‬ل ُْو۔‬ ‫‪‬‬
‫اُنانکُےسُےلہپُزریُوہوتۺاۺدمہۺُوہیگ‪ُ،‬ےسیجُ ِیبْ‪ِ ،‬فْ‪ِ ،‬لْ۔‬ ‫‪‬‬
‫ایُرےہُہکُرحوػُُِدمہُوکُاکیُافلُاُیورحاکتُےکُرباربُچنیھکُ رُڑپاھ ۺاجات ۺےہ۔رحوػُیکُوچںُ‬ ‫‪‬‬
‫رغبضۺوہستلۺونیتںُوکُاجکیۺُایبؿُایکُۺاجاتُےہ۔‬ ‫ہکُانشتخُوہیکچُےہ؛ُاسُےیلُذلیُںیمُ ِ‬

‫ِت ْ‬ ‫ت ُْو‬ ‫تَا‬ ‫ِیب ْ‬ ‫بُ ْو‬ ‫بَا‬

‫ِ ْ‬
‫ػ‬ ‫ُج ْو‬ ‫َجا‬ ‫ثِ ْی‬ ‫ث ُ ْو‬ ‫ثَا‬
‫ؽ‬‫ِ ْ‬ ‫ُخ ْو‬ ‫َخا‬ ‫ؼ‬‫ِ ْ‬ ‫ُح ْو‬ ‫َحا‬
‫ی‬
‫ِذ ْ‬ ‫ُذ ْو‬ ‫َذا‬ ‫ی‬
‫ِد ْ‬ ‫ُد ْو‬ ‫َدا‬
‫ی‬
‫ِز ْ‬ ‫ُز ْو‬ ‫َزا‬ ‫ی‬
‫ِر ْ‬ ‫ُر ْو‬ ‫َرا‬
‫ش‬‫ِ ْ‬ ‫ُش ْو‬ ‫َشا‬ ‫س‬‫ِ ْ‬ ‫ُس ْو‬ ‫َسا‬
‫غ‬
‫ِ ْ‬ ‫ُض ْو‬ ‫َضا‬ ‫ع‬
‫ِ ْ‬ ‫ُص ْو‬ ‫َصا‬
 ‫‪24‬‬

‫ِظْ‬ ‫ُظ ْو‬ ‫َظا‬ ‫ِطْ‬ ‫ُط ْو‬ ‫َطا‬

‫ِغْ‬ ‫غ ُْو‬ ‫غَا‬ ‫ِعْ‬ ‫ُع ْو‬ ‫عَا‬
‫ِق ْ‬ ‫ُق ْو‬ ‫َقا‬ ‫ِف ْ‬ ‫ُف ْو‬ ‫َفا‬
‫ِلْ‬ ‫لُ ْو‬ ‫َال‬ ‫ِؽْ‬ ‫ُک ْو‬ ‫ک َا‬
‫ِنْ‬ ‫ن ُْو‬ ‫نَا‬ ‫ِؼْ‬ ‫ُم ْو‬ ‫َما‬
‫ػ‬
‫ِ ْ‬ ‫ُھ ْو‬ ‫َھا‬ ‫ی‬‫ِو ْ‬ ‫ُو ْو‬ ‫َوا‬

‫ِی ْ‬ ‫ُی ْو‬ ‫َیا‬ ‫ی‬

‫ِء ْ‬ ‫ُء ْو‬ ‫َءا‬

‫ولخمطۺقشم‬

‫َان‬
‫ک َ‬ ‫ال‬
‫َط َ‬ ‫َاب‬
‫ت َ‬ ‫اف‬
‫َخ َ‬ ‫ال‬
‫بَ َ‬ ‫(‪)۱‬‬
‫َزا َد‬
‫َفر َ‬
‫اغ‬ ‫َجا َھ َد‬ ‫ا َبَا‬ ‫ا َ َال‬ ‫اِ َذا‬ ‫َف َما‬
‫َ‬
‫ال‬
‫ت ََع َ‬ ‫َقاتَ َل َصابَ َر‬ ‫َخا َد َع‬ ‫ب‬
‫اس َ‬
‫َح َ‬ ‫ُج َناحَ‬
‫ُی ْو ُس َف‬ ‫ا ُ ْو َت‬ ‫ُد ْو َن‬ ‫ن ُْو ُر‬ ‫ُط ْو ُر‬ ‫(‪)۲‬‬
‫ن ُْوحُ‬
‫تَ ُک ْو ُن‬ ‫یُ ْو ِ ْ‬
‫ؼ یَق ُْو ُم‬ ‫َقالُ ْوا‬ ‫تَف ُْو ُر‬ ‫ت ُْوبُ ْوا‬
 ‫‪25‬‬

‫ِر ْیحُ‬ ‫ِد ْی ْ‬

‫ن‬ ‫(‪)۳‬‬
‫َھ ُار ْو َن َدا ِخ ُر ْو َن ن ُْو ِح ْی َہا ِف ْی ِہ‬
‫ی‬
‫ُی َو ِار ْ‬ ‫ی َی ِم ْی ُل‬
‫تَ ْہ ِو ْ‬ ‫ا َ ِر ِنْ‬ ‫ِق ْی َل‬ ‫ِخ ْی ُف‬
‫ی‬
‫از ِق ْ َ‬
‫َر ِ‬ ‫َمقَا ِد ْی ُر‬ ‫ی‬‫ِع َبا ِد ْ‬ ‫َمفَا تِ ْیحُ‬

‫لِ ُی ِض ْی َع‬ ‫ت َْؽت ِ ْ‬

‫َغ‬ ‫ا َ ِخ ْی ِہ‬ ‫َوا ْت ُْو ِنْ‬
‫یَ ْہ َج ُع ْو َن‬ ‫َی ْس َت ْو ُف ْو َن‬ ‫َیل ُْو ْو َن‬ ‫ت َِب ْع َن‬

‫ض ْو َن ا َثْ َخ ْن ُت ُم ْو ُھ ْم َی ْس َت ْع ِجل ُْونَ َك‬

‫َف َس ُؼ ْن ِغ ُ‬ ‫ض ْو ِب‬
‫َم ْغ ُ‬

‫(‪ ُُُ)۷‬ہ ُج ب ّےۺویںۺ راںیئ‪ُُ:‬ۺزاُۺاَفلۺزربۺ’ َزا‘‪ُ،‬یاؽۺزربۺ’ َد‘ُ=ُُ َزادَ ۔ُیرگیُۺاَافلظُیھبُایسُرطحُےجہۺ رےکُڑپںیھۺُاورُۺڑپاھںیئ۔‬

‫ُُُُُُُُُ ِاجرا‪ :‬ۺ افلۺےسۺےلہپۺزربۺےہ؛ۺاسۺےیلۺافلۺدمہۺوہاگ‪،‬ۺافلۺدمہۺوکۺاکیۺافلۺےکۺرباربۺچنیھکۺ رۺڑپانھۺےہ۔ۺیاؽۺےکۺاورپۺزربۺ‬

‫ےہ‪،‬ۺزربۺوکۺدلجیۺڑپانھۺےہ‪،‬ۺوھتڑاۺیھبۺںیہنۺانچنیھک۔ۺ َزا َد ۔‬

‫(‪ ُُ)۲‬ہ ُج ب ّے ۺویں ۺ راںیئ‪ ُ:‬ۺ ۺونؿ ۺواو ۺشیپ ۺ ۺ’ن ُْو‘‪،‬اح ۺُشیپ ۺ’حُ ‘ُ=ُ ن ُْوحُ ۺ۔ُیرگیُ ۺاَافلظُیھبُایسُرطحُےجہ ۺ رےکُڑپںیھُ ۺاورُۺ‬
‫ڑپاھںیئ۔‬

‫ُُُُُُُُُ ِاجرا‪ُُ:‬واونانک ۺےسۺےلہپ ۺشیپ ۺےہ؛ ۺاس ۺےیل ۺواودمہ ۺوہاگ‪ ،‬ۺواو ۺدمہۺوک ۺاکیۺافلۺےکۺرباربۺچنیھکۺ رۺڑپانھۺےہ۔ۺاحۺےکۺاُورپۺشیپۺ‬
‫ےہ‪،‬ۺشیپۺوکۺدلجیۺڑپانھۺےہۺوھتڑاۺیھبۺںیہنۺانچنیھک۔رعموػۺڑپںیھ‪،‬ۺوہجمؽۺےسۺںیچب۔ۺ ن ُْوحُ ۔‬

‫(‪ ُُ)۳‬ہ ُج ب ّےۺویںۺ راںیئ‪ُ:‬ۺافاۺزریۺ’ َِْ‬

‫ف‘‪،‬اھُزریۺ’ہِ‘ُ=ُ فِ ْی ِہ ۔ُیرگیُۺاَافلظُیھبُایسُرطحُےجہۺ رےکُڑپںیھۺُاورُۺڑپاھںیئ۔‬

‫ِاجرا‪ُُ:‬اُ نانکۺےسۺےلہپۺزریۺےہ؛ۺاسۺےیلۺادمہۺوہیگ‪،‬ۺاۺدمہۺوکۺاکیۺافلۺےکۺرباربۺچنیھکۺ رۺڑپانھۺےہ۔ۺاہۺےکۺےچینۺزریۺےہ‪،‬ۺزریۺ‬

‫وکۺدلجیۺڑپانھۺےہۺوھتڑاۺیھبۺںیہنۺانچنیھک۔رعموػۺڑپںیھ‪،‬ۺوہجمؽۺآوازےسۺںیچب۔ۺ فِ ْی ِہ ۔‬
 ‫‪26‬‬

‫قبسۺربمنُ[‪ُُ]۷۰‬ڑھکاُۺزرب‪ُ،‬ڑھکاُزری‪ُ،‬ااٹلُشیپُیکُاچہپؿ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬ۺڑھکےُزرب‪ُ،‬ڑھکےُزریُاورُاےٹلُشیپُوکُ’ڑھکیُرحاکت‘ُاہک ۺاجات ۺےہ۔ڑھکیُرحاکتُرحوػُُِّدمہُ‬
‫ےک ُاقمئ ُاقمؾ ُںی؛ ُاس ُےیل ُڑھکی ُرحاکت ُوک ُیھب ُرحوػُِ ُدمہ ُیک ُرطػ ُاکی ُافل ُینعی ُیوُ‬
‫رحتکُےکُرباربُچنیھکُ رُڑپانھُاچےیہ۔ۺ‬
‫‪ ‬ڑھکاُزربُافلُےکُرباربُوہاتُےہُےسیجُ ٰبُرباربُےہُبَا ےک۔ ۺڑھکاُزری ۺیدمہُےکُرباربُوہاتُےہُ‬
‫ےسیج ُ ٖب ُربارب ُےہ ُ ِیب ْ ۺےک۔ ۺااٹل ُشیپ ُوأو ُدمہ ُےک ُربارب ُوہات ُےہ ُےسیج ُ ٗب ُربارب ُےہ ُبُ ْوےک۔ۺ‬
‫رحوػُیکُوچہکنُانشتخُوہیکچُےہ؛ُایسُےیلۺاہیںُونیتںُوکُاجکیُولخمطُادنازُںیمُاھکلُاجراہۺےہ۔‬

‫ٗط‬ ‫ٖط‬ ‫ٰط‬ ‫ٗت‬ ‫ٖت‬ ‫ٰت‬

‫ذٗ‬ ‫ٖذ‬ ‫ٰذ‬ ‫ٗز‬ ‫ٖز‬ ‫ٰز‬
‫ٗث‬ ‫ٖث‬ ‫ٰث‬ ‫ٗظ‬ ‫ٖظ‬ ‫ٰظ‬
‫ص‬
‫ٗ‬ ‫ٖص‬ ‫ٰص‬ ‫ٗس‬ ‫ٖس‬ ‫ٰس‬
‫ض‬ ‫ٗ‬ ‫ٖض‬ ‫ٰض‬ ‫ٗد‬ ‫ٖد‬ ‫ٰد‬
‫ٗق‬ ‫ٖق‬ ‫ٰق‬ ‫كٗ ّ‬ ‫ٖك‬ ‫ٰك‬
‫حٗ‬ ‫ٖح‬ ‫حٰ‬ ‫ٗھ‬ ‫ٖھ‬ ‫ٰھ‬
 ‫‪27‬‬

‫ٗع‬ ‫ٖع‬ ‫ٰع‬ ‫ا ٗــ ٗء‬ ‫ٖا ــ ٖء‬ ‫ٰا ــ ٰء‬

‫ٗغ‬ ‫ٖغ‬ ‫ٰغ‬ ‫ٗخ‬ ‫ٖخ‬ ‫ٰخ‬
‫ٗم‬ ‫ٖم‬ ‫ٰم‬ ‫ٗب‬ ‫ٖب‬ ‫ٰب‬
‫ف‬
‫ٗ‬ ‫ٖف‬ ‫ٰف‬ ‫ٗو‬ ‫ٖو‬ ‫ٰو‬
‫ٗن‬ ‫ٖن‬ ‫ٰن‬ ‫ٗل‬ ‫ٖل‬ ‫ٰل‬
‫جٗ‬ ‫ٖج‬ ‫ٰج‬ ‫ٗر‬ ‫ٖر‬ ‫ٰر‬
‫ی‬
‫ٗ‬ ‫ی‬
‫ٖ‬ ‫ی‬
‫ٰ‬ ‫ٗش‬ ‫ٖش‬ ‫ٰش‬

‫ولخمطۺقشم‬

‫ٰق ِن ٰت ُت ُ‬ ‫َس ٰم ٰو ِت ُ‬ ‫بُ‬

‫ِک ٰت ُ‬ ‫ك‬
‫ٰملِ ِ‬ ‫ٰا َد َم (‪ُ )۷‬‬

‫اِل ٰ ُہ َنا‬ ‫یٰ ٰصلِحُ‬ ‫غ ِٰو ْی َن‬ ‫ا َبَ ٰو ُہ‬ ‫ٰایٰ ِؾ َنا‬

‫ا َ َذ ْق ٰن ُہ‬ ‫ُس ْب ٰح َن َك‬ ‫ا َلْ ٰئ َن‬ ‫َماٰ ِر ُب‬ ‫ٰا َم َن‬

 ‫‪28‬‬

‫بِکَلِ ٰم ِت ٖہ‬ ‫َو ِق ْیلِ ٖہ‬ ‫ُر ُسلِ ٖہ‬ ‫ٖال ٰ ِ‬

‫ف‬ ‫(‪)۲‬‬
‫بِـ ٖہ‬
‫بَ ْع ِد ٖہ‬ ‫اِبْ َرا ٖھ ُم‬ ‫َی ْس َت ْ ٖ‬
‫ح‬ ‫ٰھ ِذ ٖہ‬ ‫ن ُْو ِر ٖہ‬

‫َع ْر ِش ٖہ‬ ‫ن ُْو ِر ٖہ‬ ‫ِف ْی ٖہ‬ ‫بِ ُم َز ْح ِز ِح ٖہ بِ َی ِم ْؼ ِن ٖہ‬

‫ُس ْب ٰح َن ٗہ‬ ‫ا َ نْ َزلَ ٗہ‬ ‫ا َلْ َوانُ ٗہ‬ ‫تَل ْٗو َن‬ ‫(‪)۳‬‬
‫لَـ ٗہ‬
‫ُج ُن ْو َد ٗہ‬ ‫َد ٗاو ُد‬ ‫َم ْو ٗء َد ُة‬ ‫َی ْس َت ٗو َن‬ ‫ی‬
‫او ِر َ‬
‫َم ٗ‬
‫َو ُق ْر ٰانَ ٗہ‬ ‫کَلِ َم ُت ٗہ‬ ‫َق ِر ْی ُن ٗہ‬ ‫َاو َن‬
‫غ ٗ‬ ‫از ْی ُن ٗہ‬
‫َم َو ِ‬

‫(‪ ُُ)۷‬ہجبّےُویںُ راںیئ‪ُ:‬زمہہُڑھکاُزربُ’ ٰا‘‪،‬ۺیاؽُزربُ’ َد‘ُ ٰا َد‪ُ،‬میمُزربُ’ َم‘ُ=ُ ٰا َد َمۺ۔ۺزربوکُوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک۔‬

‫ُُُُُُُُ ِاجرا‪ُ:‬زمہہُےکُاورپڑھکاُزربُےہ‪ُ،‬ڑھکاُزرب ۺافلُدمہُےکُرباربُوہاتُےہ؛ُاسُےیلُڑھکاُزربوکُاکیُافلُےکرباربُ‬

‫چنیھکُ رُڑپانھُےہ۔ۺیاؽُےکُاورپُزربُےہ‪ُ،‬زربُوکُدلجیُڑپانھُےہُوھتڑاُیھبُںیہنُانچنیھک‪ُ،‬میمُےکُاورپُزربُےہ۔ۺ ٰا َد َم۔‬

‫(‪ ُُ)۲‬ہجبّےُویںُ راںیئ‪ُُ:‬ابۺزریُ’ ِب‘‪،‬ۺاہُڑھکاُزریُ’ ٖہ‘ُ=ُُبِـ ٖہۺ۔‬

‫ُُُُُُُُُُاِجرا‪ُ:‬ابُےکُےچینُزریُےہ‪ُ،‬زریُوکُدلجیُڑپںیھُوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک۔ُرعموػُڑپںیھ‪ُ،‬وہجمؽُآوازُےسُںیچب۔ۺ‬
‫اہُُےکُےچینُڑھکاُزریُےہ‪ ُ،‬ۺڑھکاُزریُاُدمہُےکُرباربُوہاتُےہ؛ُاسُےیلُڑھکاُُزریُوکُاکیُافلُےکُرباربُچنیھکُُ رُڑپںیھ‪:‬‬
‫بِـ ٖہ ۔‬

‫(‪ ُُ)۳‬ہجبّےُویںُ راںیئ‪ُُ:‬الؾُزربُ’ َل‘‪،‬ۺاہُااٹلُشیپُ’ ٗہ‘ُ=ُ لَـ ٗہ۔‬

‫اِجرا‪ُ:‬الؾُےکُاورپُزربُےہ‪ُ،‬زربُوکُدلجیُڑپںیھُوھتڑاُیھبُہنُںیچنیھک۔ ۺاہُےکُاورپُااٹلُشیپُےہ‪ُ،‬ااٹلُشیپُواوُ‬
‫دمہُےکُرباربُوہاتُےہ؛ُاسُےیلُااٹلُشیپُوکُاکیُافلُےکُرباربُچنیھکُ رُڑپںیھ‪ ُ:‬لَـ ٗہ ۔‬
 ‫‪29‬‬

‫قبسۺربمنُُ[‪ُ]۷۷‬ۺ ِ‬
‫رحوػۺنیل‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬رحوػُُِدمہ ُےکُدعبُوچبںُوکُرحوػُُِنیلُےکُابرےُںیمُاتبںیئ ُہکُرحوػُُِنیلُیوُ(‪ُ)۲‬وہےتُ‬
‫ںی‪ُُ:‬واوۺ‪ُ،‬ۺا۔‬
‫‪ ‬بجُواوُنانکۺےسۺےلہپۺزربۺآےئۺوتۺۺواوۺںیمۺنیلۺوہاگ؛ُۺےسیجُُبَ ْو ‪ ،‬ل َوْۺ۔‬
‫ش۔‬ ‫‪ ‬بجۺاۺنانکُےسُےلہپُزربُآےئۺوتۺاۺںیمۺنیلۺوہاگ؛ۺُےسیجُ َیب ْ ‪ْ َ ،‬‬
‫‪ُ ‬اِؿُیوونںُ ِ‬
‫رحوػ ۺنیلُوکُریغبُےچنیھکُاور ۺریغباکٹھجُیےیُرنؾُآوازُےکُناھتُدلجیُےسُاَیاُ رںی۔ۺ‬
‫ع زۺرعموػُڑپںیھ‪ُ،‬وہجمؽُآوازُےسُںیچب۔‬

‫ث َ ْی‬ ‫ث َ ْو‬ ‫َت ْ‬ ‫تَ ْو‬ ‫َیب ْ‬ ‫بَ ْو‬

‫َْ‬
‫ؽ‬ ‫َخ ْو‬ ‫ؼ‬
‫َْ‬ ‫َح ْو‬ ‫ػ‬
‫َْ‬ ‫َج ْو‬
‫ی‬
‫َر ْ‬ ‫َر ْو‬ ‫ی‬
‫َذ ْ‬ ‫َذ ْو‬ ‫ی‬
‫َد ْ‬ ‫َد ْو‬

‫َ ْ‬
‫ش‬ ‫َش ْو‬ ‫س‬
‫َ ْ‬ ‫َس ْو‬ ‫ی‬
‫َز ْ‬ ‫َز ْو‬

‫َطْ‬ ‫َط ْو‬ ‫غ‬

‫َ ْ‬ ‫َض ْو‬ ‫ع‬
‫َ ْ‬ ‫َص ْو‬
‫َ‬
‫غْ‬ ‫َغ ْو‬ ‫َعْ‬ ‫َع ْو‬ ‫َظْ‬ ‫َظ ْو‬

‫َؽْ‬ ‫َک ْو‬ ‫َق ْ‬ ‫َق ْو‬ ‫َف ْ‬ ‫َف ْو‬

 ‫‪30‬‬

‫َنْ‬ ‫نَ ْو‬ ‫َؼْ‬ ‫َم ْو‬ ‫َلْ‬ ‫لَ ْو‬

‫ی‬
‫َء ْ‬ ‫َء ْو‬ ‫َْ‬
‫ػ‬ ‫َھ ْو‬ ‫ی‬
‫َو ْ‬ ‫َو ْو‬

‫َی ْ‬ ‫یَ ْو‬

‫ُ َک ْوث َ َر ُ‬ ‫ف‬
‫َص ْو َم ُ َس ْو َ‬ ‫َح ْو َل ّ‬ ‫ا َ ْو ِف ُ‬
‫(‪)۷‬‬

‫َی ْو َم َیق ُْو ُم َق ْد بَ َغ ْوا‬ ‫یٰق َْو ِم‬ ‫َم ْو ٗء َد ُة ّ‬ ‫َش َر ْو ُہ‬

‫ا َ ْو َح ْی ُت‬ ‫ا َ بَ َویْ ِہ ّ‬ ‫َص ْی َف‬ ‫َف َت َعالَ ْ َ‬

‫ی‬ ‫(‪)۲‬‬
‫ا َ ْی َن‬

‫ُر َو ْی ًدا‬ ‫یٰ َو ْیلَ ٰت‬ ‫یٰل َْی َؾ ِ ْ‬

‫ن‬ ‫ی‬
‫َی ْ‬
‫غِْ‬ ‫ی‬
‫عَ ْی َن ْ ِ‬

‫(‪ ُُ)۷‬ہجبّےُویںُ راںیئ‪ُُ:‬زمہہُواوُزربُ’ا َ ْو‘‪ُ،‬ۺافُزری’ ِف‘ُ=ُا َ ْو ِف ۔‬

‫ِاجرا‪ ُ:‬ۺواوُنانکُےسُےلہپُزربُےہ؛ُاسُےیلُواوُنیلُوہاگ۔ ۺواوُنیلُوکُرنؾُآوازُےکُناھتُدلجیُاَیاُ رانُےہ۔ۺ‬

‫افُےکُےچینُزریُےہ‪،‬ۺزریُوکُیھبُدلجیُڑپانھُےہ‪،‬وھتڑاُیھبُںیہنۺانچنیھک‪ :‬ا َ ْو ِف۔‬

‫ی‘‪،‬ۺونؿُزربُ’ َن‘ُ=ُاَی َْن ۔‬

‫(‪ُُُ)۲‬ےجہُویںُ راںیئ‪ُُ:‬زمہہُاُزربُ’ا َ ْ‬
‫ِاجرا‪ُ:‬اُنانکُےسُےلہپُزربُےہ؛ُاسُےیلُاُنیلُوہیگ۔ۺاُنیلُوکُرنؾُآوازُےکُناھتُدلجیُاَیاُ رانُےہ۔ونؿُ‬
‫ےکُاورپُزربُےہ۔ۺزربُوکُدلجیُڑپانھُےہ‪،‬وھتڑاُیھبۺںیہنُانچنیھک‪ُ:‬ا َی َْن۔‬
 ‫‪31‬‬

‫ِ‬
‫ۺورحوػۺّدمہۺونیلۺیکۺقشم‬ ‫قبسۺربمنۺ[‪ُ]۷۲‬رحاکت‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬اسۺےسۺےلہپۺہکۺےچبۺاالگۺقبسۺڑپںیھ‪،‬ۺاکیۺابرۺےلھچپۺامہۺاَابسؼۺیکۺایھچۺرطحۺقشمۺ راےکۺاںیھنۺوچبںۺےکۺ‬
‫یؽۺویامغۺںیمۺاھٹبیںی‪،‬ۺاتہکۺاںیھنۺآےگۺیسکۺمسقۺیکُانھجلۺاُاشمتہبۺاکۺُناانمۺُہنۺ رانۺُڑپے۔‬
‫‪ ‬ۺمیہفتۺےکۺفلتخمۺرطےقیۺاانپںیئ‪،‬ۺمو تۺورم ّوتۺاکۺرھبم رۺہرہرہہۺ رںی۔ۺوچبںۺوکۺاہللۺاعتٰیلۺیکۺوا تۺاورۺوقؾۺ‬
‫یکۺاامتنۺںیھجمسۺاورۺایۺرںیھکۺہکۺربو ِزۺرشحمۺرہۺانیمۺےسۺاسۺیکۺاامتنۺیکۺابتبۺابزۺرُپسۺوہیگ!۔‬

‫َب ٰب بَا ‪ِ o‬ب ٖب ِیب ْ َیب ْ‬

‫ػ‬
‫ػ ٖج َ ْ‬ ‫ُب ٗب بُ ْو بَ ْو ‪ُ o‬ج ْو َج ْو ِ ْ‬
‫َو اِ َذا ُق ِر َ‬
‫ی‬ ‫ب‬ ‫اِ َذا َو َق َ‬ ‫َخلَ َق‬
‫یَق ُْو ُل‬ ‫ِف ْ ِج ْی ِد َھا‬ ‫ب‬
‫َو َک َوا ِع َ‬
‫َماٰ ِر ُب ا ُ ْخ ٰری‬ ‫َال َی ُم ْو ُت ِف ْی َہا‬ ‫َف َع َق ُر ْو َھا‬
‫َفق َ‬
‫َال‬ ‫َو َصا ِح َؽ ِت ٖہ‬ ‫َی ْو َم َی َر ْونَ َہا‬
‫َو ا ُ ْو ِت َ ِک ٰؾ َب ٗہ‬ ‫ی‬
‫ٰح ِف ِظ ْ َ‬ ‫ٰذلِ َك‬
‫ا َ ْو ٰؼ لَ َہا‬ ‫َو ِلَ ِد ْی ِن‬ ‫َک ْی َف َف َع َل‬
‫ی‬‫َف َت َعالَ ْ َ‬ ‫ی‬
‫َو ُط ْو ِر ِس ْی ِن ْ َ‬ ‫بِ َما یُ ْو ُع ْو َن‬
‫اِ َل الْ َک ْع َب ْ ِ‬
‫ی‬ ‫یٰل َْی َؾ ِ ْ‬
‫ن‬ ‫ی یَ َد ْی ِہ‬
‫بَ ْ َ‬
 ‫‪32‬‬

‫قبسۺربمنۺُ[‪ ]۷۳‬ۺونتنی ُــــ ًــــ ـــــٍــــ ــــ ٌــــ‬

‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫ــــــُیوُشیپۺـَـــــُُوکُونتنیُےتہکُںی۔ۺاورونتنیُواالۺرحػُ ُم َن َّو ْنُالہکاتُۺےہ۔‬
‫ـــــُیوُزریۺ َ‬
‫‪ ‬یوۺزربُ َ‬
‫ف‬
‫‪ ‬سجُونؿُرپُزجؾُوہُاسُوک ۺ وبؿ َۺَنک ۺےتہکُںی۔ ۺای ۺرےہ ۺہک ۺیوزرب‪ُ،‬یوزری‪ُ،‬یوُشیپُونؿُنانکُ‬
‫ےکاقمئُاقمؾُوہےتںی۔‬
‫‪ ‬ونتنیُاورُونؿُنانکُےنھکل ۺںیم ۺ ۺاگل ۺ ۺاگل ۺ ۺوہےت ۺںی؛ ۺنکیل ۺ ۺاؿ ۺیکُآوازُاسکیںُوہیتُےہ۔ ۺےسیجُبًا ‪ً ،‬ال ‪،‬‬
‫ٍم ‪،‬ۺُجٌ ُرباربُےہُب َْن ‪ ،‬لَ ْن ‪ِ ،‬م ْنُ‪ُ ُ،‬ج ْنُےک۔‬
‫‪ ‬ارگۺاےسۺیسکۺےجہلۺںیمۺرتمنۺےکۺناھتۺڑپھۺ رۺوچبںۺوکۺانسںیئۺاۺۺایۺ راںیئ‪،‬ۺوتۺادیمۺےہۺہکۺتہبۺدلجۺذنہۺںیشنۺ‬
‫وہاجےئۺاگ‪،‬ۺناھتۺیہۺےچبۺاسۺےسۺاخےصۺوظحمظۺیھبۺوہںۺےگۺ۔‬

‫ٌب‬ ‫ٍب‬ ‫بًا‬ ‫اٌ‬ ‫اٍ‬ ‫اً‬

‫ٌث‬ ‫ٍث‬ ‫ث ًا‬ ‫ٌت‬ ‫ٍت‬ ‫تًا‬

‫حٌ‬ ‫ٍح‬ ‫ًحا‬ ‫جٌ‬ ‫ٍج‬ ‫ًجا‬

‫ٌد‬ ‫ٍد‬ ‫ًدا‬ ‫ٌخ‬ ‫ٍخ‬ ‫ًخا‬

‫ٌر‬ ‫ٍر‬ ‫ًرا‬ ‫ٌذ‬ ‫ٍذ‬ ‫ًذا‬

 ‫‪33‬‬

‫ٌس‬ ‫ٍس‬ ‫ًسا‬ ‫ٌز‬ ‫ٍز‬ ‫ًزا‬

‫ص‬
‫ٌ‬ ‫ٍص‬ ‫ًصا‬ ‫ٌش‬ ‫ٍش‬ ‫ًشا‬

‫ٌط‬ ‫ٍط‬ ‫ًطا‬ ‫ض‬

‫ٌ‬ ‫ٍض‬ ‫ًضا‬

‫ٌع‬ ‫ٍع‬ ‫ع ًا‬ ‫ٌظ‬ ‫ٍظ‬ ‫ًظا‬

‫ف‬
‫ٌ‬ ‫ٍف‬ ‫ًفا‬ ‫ٌغ‬ ‫ٍغ‬ ‫غًا‬

‫كٌ‬ ‫ٍك‬ ‫ک ًا‬ ‫قٌ‬ ‫ٍق‬ ‫ًقا‬

‫ٌم‬ ‫ٍم‬ ‫ًما‬ ‫ٌل‬ ‫ٍل‬ ‫ًال‬

‫ٌو‬ ‫ٍو‬ ‫ًوا‬ ‫ٌن‬ ‫ٍن‬ ‫نًا‬

‫ٌة‬ ‫ٍة‬ ‫ًة‬ ‫ٌہ‬ ‫ٍہ‬ ‫ًھا‬

‫ی‬
‫ٌ‬ ‫ی‬
‫ٍ‬ ‫یًا‬ ‫ٌء‬ ‫ٍء‬ ‫ًءا‬
 ‫‪34‬‬

‫ولخمطۺقشم‬
‫َف َم ْن ُ‬ ‫َق ِر ْی ٍ‬
‫بُ‬ ‫ُس ْو ٍئ ّ‬ ‫عَا ًدا ُ‬

‫َشاْ ٍن‬ ‫ُھ ًدی‬ ‫غَا ِس ٍق‬ ‫َم َر ٌ‬

‫ض‬
‫ُق ًری‬ ‫بِ َتابِ ٍع‬ ‫ك‬
‫ن ُُس ٍ‬ ‫َع ِظ ْی ٌم‬
‫ُذلُ ًـَل‬ ‫ُھ َم َز ٍة‬ ‫ُر َو ْی ًدا‬ ‫بَ َق َر ٍة‬
‫َفا ِک َہ ٍة‬ ‫لَ ْم یَ ُک ْن‬ ‫َف ْ‬
‫ض ٍل‬ ‫َاق‬
‫ِشق ٍ‬
‫ُط ًوی‬ ‫َع َم ًَل‬ ‫ا ُ ُذ ٌن‬ ‫ِف َئ ٍة‬
‫َس َف َر ٍة‬ ‫ِق َر َد ًة‬ ‫عَلَ َق ٍة‬ ‫ُظلَ ٍل‬
‫ِم ْن ا َ ِخ ْی ِہ‬ ‫َف َم ْن ع ِ َ‬
‫ُف‬ ‫ن ٌَار َحا ِم َی ٌة‬ ‫ِم ْن غ ْ ِ‬
‫َی ٖہ‬
‫یا ا َ بَابِ ْی َل ُ‬
‫َط ْ ً‬ ‫اس ٍد اِ َذا َح َس َد ُ‬
‫َح ِ‬ ‫عَ َذ ٌ‬
‫اب غَلِ ْی ٌظ ُ‬
‫ُھ َم َز ٍة لُّ َم َز ٍة‬ ‫َی ْو َم ِئ ٍذ عَل َْی َہا‬ ‫ِم ْن ُہ ِخ َطابًا‬
‫ُق ْر ٰا ٌن َّم ِج ْی ٌد‬ ‫ِر ْج ٍز ا َلِ ْی ٍم‬ ‫ِق ْی ًَل َس ََل ًما‬
‫ت ٌة‬
‫ت َْر َھ ُق َہا َق َ َ‬ ‫ُم َح ّم ٌَد َّر ُس ْو ٌل‬ ‫َق ْو ًال ث َ ِق ْی ًَل‬
 ‫‪35‬‬

‫قبسۺربمنۺ [‪ ُ]۷۴‬دشتدی ُ ـ ـ ـ ـ ـّ ـ ـ ـ ـ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬نیتُیدناؿُــــّـــُوایلُلکشُوکُدشتدیُےتہکُںی‪ُ،‬اورُدشتدیُواےلُرحػُوکُ ُم َش َّد ْدُاہکۺاجاتُےہ۔ۺ‬
‫‪ ‬ےلہپ ُوچبں ُوک ُدشتدی ُیک ُلکش ُاھجمسںیئ ُرھپ ُالتبںیئ ُہک ُّدشمی ُرحػ ُہشیمہ ُےلہپ ُرحػ ُےس ُالم ُ رُ‬
‫ڑپاھ ۺاجات ۺےہ‪ُ،‬وگاُاےسُیوُرمہبتُڑپےتھُںی‪ُ:‬اکیُابرُاےنپ ُےسُےلہپُواےل ُرحػُےسُالم ُ رُ‬
‫اور ُیورسی ُیہعف ُوخی ُاینپ ُرحتک ُےک ُباط ق ُذرا ُرک ُ ر۔ ۺا ُویں ُاھجمسںیئ ُہک ُا َ ْب ُُاور ُ َب ُاکیُ‬
‫یہ ُناسن ُںیم ُریغب ُوہفق ُےک ُڑپاھ ُاجاتےہ‪ُ ،‬اورےلہپ ُ ْب ُوک ُعم ُزجؾ ُیور ُ رےک ُیورسے ُ ّب ُرپُ‬
‫دشتدیُیکُالعتمُیھکلُاجیتُےہ۔ۺدشتدیُیکُآوازُںیمُاکیُمسقُیکُیتخسُوہیتُےہ۔‬
‫‪ ‬ونؿُّدشمیُاورُمیمُّدشمیُںیمُہشیمہُہّنغُوہاتۺےہ۔ۺ‬
‫‪ ‬انکُںیمُوھتڑیُیریُآوازُوکُروانکُ' ُغ َّنہ'ُالہکاتےہ‪ُ،‬اورُہنغُیکُدقمارُاکیُافلُےکُرباربُےہۺ۔‬
‫ےسیجُا َ ْن َنُ=ُا َ َّنُ‪َ ُُ،‬م ْن َنُ=ُ َم َّنُ‪ُ ُ،‬ر ْب َبُ=ُ ُر َّبُ‪ُ،‬ا ِ ْم َمُ=ُا ِ َّم ‪َ ،‬و ْل ٰلُ=ُ َو ٰ ّل ۔‬
‫‪ ‬ۺ ویںۺیہۺارگۺیسکۺرحػۺرپۺزجؾۺوہۺاورۺاسۺےکۺدعبۺواےلۺرحػۺرپۺدشتدیۺوہۺوتۺزجؾۺواالۺرحػۺںیہنۺڑپاھۺاجےئۺ‬
‫ک‬‫َت‪ ،‬ک ََّم اور ل ُ ُّ‬‫ک وک ق َّ‬ ‫اگ‪ ،‬ۺرصػ ۺدشتدی ۺواال ۺرحػۺڑپاھ ۺاجےئ ۺاگ۔ ۺًالثم‪َ :‬ق ْد َّت ۺ‪ ،‬ک ْ‬
‫َب َّم ۺاور ل ُ ْق ُّ‬
‫ڑپاھُاجےئۺاگ۔‬

‫ا ُ ِّب‬ ‫اِ ِّب‬ ‫ا َ ِّب‬ ‫ا ُ َّب‬ ‫اِ َّب‬ ‫ا َ َّب‬

‫ا ُ ِ ّج‬ ‫اِ ِ ّج‬ ‫ا َ ِ ّج‬ ‫ا ُ َّج‬ ‫اِ َّج‬ ‫ا َ َّج‬

‫ا ُ ِّل‬ ‫اِ ِّل‬ ‫ا َ ِّل‬ ‫ا ُ َّل‬ ‫اِ َّل‬ ‫ا َ َّل‬

‫ا ُ ِّد‬ ‫اِ ِدّ‬ ‫ا َ ِّد‬ ‫ا ُ َّن‬ ‫اِ َّن‬ ‫ا َ َّن‬

 ‫‪36‬‬

‫ا ُ ِقّ‬ ‫اِ ِقّ‬ ‫ا َ ِقّ‬ ‫ا ُ َّ‬

‫ف‬ ‫ا ِ َّ‬
‫ف‬ ‫ا َ َّ‬
‫ف‬

‫ُم ّ ٍد‬ ‫ِم ّ ٍد‬ ‫َم ّ ٍد‬ ‫ُم ًّدا‬ ‫ِم ًّدا‬ ‫َم ًّدا‬

‫ا ُ ٍّب‬ ‫اِ ٍّب‬ ‫ا ُ بًّا‬ ‫ا ُ ًّما‬ ‫اِ ًّما‬ ‫ا َ ًّما‬

‫ت ٌُّب‬ ‫ت ٍُّب‬ ‫تَ ّبًا‬ ‫بُ ٌّ‬

‫ث‬ ‫بِ ٌ ّ‬
‫ث‬ ‫بَ ٌّ‬
‫ث‬

‫ُر ّ ِو‬ ‫ُج ِّن‬ ‫َج َّن‬ ‫ی‬

‫ُز َّ‬ ‫ث ُ َّم‬ ‫ث َ َّم‬

‫ُح ُّ‬
‫ض‬ ‫ُزیِ َّن‬ ‫ُس ِ ّج‬ ‫َق َّل‬ ‫ُک ِّو‬ ‫َف َّع‬

‫ُح َّق ْت‬ ‫ُی َو َّ‬

‫ف‬ ‫نَ ُق ُّص‬ ‫ن ُِّز َل‬ ‫یَ ُظ ُّن‬ ‫اِ َیّاكَ‬

‫لَ َع َّل‬ ‫لِک ُ ِّل‬ ‫َھل َُّم‬ ‫َس َّبحَ‬ ‫َف َص ِّل ُی ِح ُّ‬
‫ب‬

‫اِ ْذ َّظلَ ُم ْوا‬ ‫ُم َّت ِک ِئ ْ َ‬

‫ی‬ ‫ُس ِّع َر ْت یَ َت َخ َّب ُط لِ ُی َم ّ ِح َص تَ ُک ْونَ َّن‬

‫ُی َز ُّک ْو َن عِلِ ّّـی ُْو َن َم َّدال ّ ِظ َّل یَ َّس ّم َُع ْو َن ُم َس َّخ ٰـر ٍت نَ ْخلُ ْق ُّک ْم‬
 ‫‪37‬‬

‫َفلَ ُن ْح ِی َؼ َّن ٗہ‬ ‫َف َس ُن َؼ ِّس ُر ٗہ‬ ‫َفلَ ُن َولِّ َؼ َّن َك‬ ‫َق ْد َّد َخلُ ْوا‬

‫َق ْد تَّ َب َّ َ‬
‫ی‬ ‫الس َّی َار ِة لَ ُی َولُّ َّن ْاال َ ْدبَ َار بِال َّن ْف ِس اللَّ َّوا َم ِة‬
‫ض َّ‬‫بَ ْع ُ‬

‫ا َ ْم ٍر َّم ِر ْی ٍج‬ ‫َسا ِق ًطا َیّق ُْولُ ْوا‬ ‫َطلْ ٌع نَّ ِض ْی ٌد‬ ‫َو َس ًطا لِّ َت ُک ْون ُْوا‬

‫ا َ ًذی لَّ ُه ْم‬ ‫َساقٌ‬ ‫َج ٰ ّن ٍ‬

‫ت َّو ُع ُی ْو ٍن ُم َنا ِد ًیا ُیّ َنا ِد ْ‬
‫ي َح ِم ْی ٌم َّوغ َّ‬

‫ن ُْو ًرا نَّ ْہ ِد ْ‬

‫ی‬ ‫ام نَّ ِح َس ٍ‬
‫ات‬ ‫ا َ َیّ ٍ‬ ‫بَ َّنٓا ٍء َّوغ ََّو ٍ‬
‫اص‬ ‫ی ُیّ َو َّ‬
‫ف‬ ‫َخ ْ ٍ‬

‫ا َ ْخ َذ ًة َّرابِ َی ًة َم ْج ُن ْو ٌن َّوا ْز ُد ِج ْر لَق َْد تَّق ََّط َع‬ ‫ِذک ٌْر لِّلْ ٰعلَ ِم ْ َ‬
‫ی‬

‫َ‬
‫ن ُیّ ْم ٰن‬
‫ن ُْط َف ًة ِّم ْن َّم ِ ٍ ّ‬ ‫َب َّم َع َنا‬ ‫یٰ ُؽ َ َّ‬
‫ن ْارک ْ‬ ‫ک َاَیِ ّْن ِّم ْن نّ ِ ٍ ّ‬
‫ب‬

‫الر ْش ُد‬
‫ی ُّ‬‫َق ْد تَّ َب َّ َ‬ ‫ِم ْن َّم ْغ َر ٍم ُّم ْث َقل ُْو َن‬ ‫ا ُ َم ٌم ِّم َّم ْن َّم َع َك‬

‫اِ ْن َّم َّك ٰ ّن ُك ْم ِف ْی ِه‬ ‫ِف ْی َها ُھ ًدى َّو ن ُْو ٌر‬ ‫ی َّو نَ ِذ ْی ٌر‪١‬‬
‫بَ ِش ْ ٌ‬
‫َف َت ْع ًسا لَّ ُه ْم‬ ‫َسا َع ًة ِّم ْن نَّ َه ٍ‬
‫ار‬ ‫َال ت َْس َت ْع ِج ْل لَّ ُه ْم‬

‫َطا َع ٌة َّو َق ْو ٌل َّم ْع ُر ْو ٌ‬

‫ف‪١‬‬ ‫ی‪١‬‬ ‫َخ ْم ٍر لَّ َّذ ٍة لِّ ٰ ّ‬
‫لش ِربِ ْ َ‬ ‫َو اَنْ ٰه ٌر ِّم ْن لَّ َ ٍ‬
‫ب‬
 ‫‪38‬‬

‫قبسۺربمنۺ[‪ ]۷۵‬ۺّدمرفیع‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫ــــــُ‬ ‫‪ ‬مدُےکُینعمُانچنیھکُاورُیرازُ رانُےہ۔ُدمُیو‘ُ َوہجُےسُایکُاجاتُےہ‪ُُ:‬زمہہُ ْ‬
‫ـــــ ‪،‬وکسؿُ َْ‬
‫‪ ‬دمُیکُیئکُںیمسقُںی‪ُ:‬دملصتم‪ُ،‬دملصفنمُاورُدمُالزؾُوریغہ۔ۺ‬
‫صل ُاس ُوتق ُوہات ۺےہ ُبج ُرحوػُِ ُدمہ ُےک ُدعب ُزمہہ ُایس ُےملک ُںیم ُآاجےئ‪ُ ،‬ےسیجُ‬
‫‪ ‬مد مت ِ‬
‫جــٓا َء ‪ُ ،‬قــ ُر ْو ٍء ‪ِ ،‬سـ ْیـ َئـ ْت۔‬
‫صلُاسُوتقُایک ۺاجات ۺےہُبجُرحوػُُِدمہُےکُدعبُزمہہُیورسےُےملکُںیمُآےئ۔ۺ‬ ‫ْ‬
‫‪ ‬مد منف ِ‬
‫ےسیجُال ا اِل ٰـ َہ ‪ ،‬قَال ُــ اْوا ا ِ َنّا ‪ِ ،‬ف ا اَنْف ُِسک ُْم۔ُ‬
‫‪ ‬مد َل ِزمُُاسُوتقُ رےتُںیُبجُرحوػُُِدمہُےکُدعب ۺواےلُرحػُرپُ ُِ‬
‫وکسؿُایلصُاُدشتدیُ‬
‫الص ٰ ّف ِ‬
‫ت۔‬ ‫ک ‪َ ،‬و ٰ ّ‬ ‫وہ۔ُےسیج ٰالـ ٰئ َن ‪َ ،‬ح ّ‬
‫ٓاج ُْو َ‬

‫َی َؾ َسٓا َءلُ ْو َن‬ ‫( )‬

‫*‬ ‫ِج َ‬
‫ٓای‬ ‫ُس ْو َء‬ ‫َشٓا َء‬
‫بَٓا ُء ْو‬ ‫َت‬
‫ِس ْؼئ ْ‬ ‫یُ ِض ْ ُ‬
‫ی‬ ‫ا َ ْن تَ ُب ْو َء‬
‫ٰاھـ ُؤال ِء‬ ‫ِف اْ ا َ ْم ِرنَا‬ ‫ت ُْوبُ اْوا اِ ٰل‬ ‫اِنَّاا ا َنْ َزلْ َنا‬

‫اِ ِ ّناْ ا َنَا ا ُ‬

‫ہلل‬ ‫َقالُ اْوا اِنَّا‬ ‫بِ َر ِ ّیب اْ ا َ َح ًدا‬ ‫َجٓا ُء اْو ا َبَا ُھ ْم‬

‫َدٓابَّـ ٌة‬ ‫َضـٓالِّ ْ َ‬

‫ی‬ ‫ٓاج ُْو ِ ّنْ‬
‫َحـ ّ‬ ‫َجـ َّ‬
‫ٓان‬

‫تَاْ ُم ُر ْو ِ ّنْ‬ ‫ٓار ْی َن‬

‫َض ّ ِ‬ ‫ُق ْل ٰء َّ‬
‫الذک ََر ْی ِن ُم ْدھٓا َّم ِٰ‬
‫ت‬
 ‫‪39‬‬

‫ا َ ْن َیّ َت َم َّ‬
‫ٓاسا‬ ‫تَ ٰح ُّ‬
‫ض ْو َن‬ ‫َم ْن ُیّ َشٓا ِّق‬ ‫ُق ْل ٓال ٰلّ ُہ‬

‫ولخمطۺقشم ُ‬

‫ّی‬ ‫ٰت َّ‬

‫الظٓانِ ْ َ‬ ‫َوال ُْم ْش ِرک ِ‬ ‫ٓاج ُْو ِ ّنْ‬
‫ال ا َ تُ َح ّ‬
‫َق َ‬

‫الطٓا َّم ُة الْ ُک ْ ٰ‬

‫َبی‬ ‫َفاِذَا َجٓا َء ِت َّ‬ ‫َو َو َج َدكَ َضٓا ًّال َف َہ ٰدی‬

‫ضٓالُّ ْو َن‬
‫ی َقالُ اْوا اِ َّن ٰاھؤ َُاَل ِء لَ َ‬ ‫ض ْو َن ع َٰیل َط َع ِ‬
‫ام الْ ِم ْس ِک ْ ِ‬ ‫َوال َ تَ ٰح ُّ‬

‫َو ا َ َّما َّ‬

‫السٓائِ َل َف ََل تَ ْن َہ ْر‬ ‫الصٓا َّخ ُة‬
‫َفاِ َذا َجٓا َء ِت َّ‬

‫ا َ ِف ْی ُ‬
‫ض ْوا عَلَ ْؼ َنا ِم َن ال َْمٓا ِء‬ ‫َو َما ِلَ َال ا ا َ ْع ُب ُد الَّ ِذ ْ‬
‫ی َف َط َر ِنْ‬
‫َو ِق ْی َل یٰاَ ْر ُ‬
‫ض ا ب ْل َ ِ ْ‬
‫ِع َمٓا َء ِك‬ ‫َو ا َ ْو َح ْؼ َناا اِ ٰل ُم ْو ٰ ا‬
‫س ا َ ْن ا َلْ ِق‬

‫ی اِ َّال ا ا َ ْن ُیّ ْه ٰدی‬

‫َال َی ِه ّ ِد ْ‬ ‫َجٓا َء ْت ُر ُسلُ َناا اِبْ َرا ٖھ َم بِالْ ُب ْش ٰری‬

‫ن اِ ٰال ا َ َج ٍل‬
‫َر ِّب لَ ْو َال ا ا َ َّخ ْرتَ ِ اْ‬ ‫ىك َما ال َْحٓا َّق ُة‬
‫َو َماا ا َ ْد ٰر َ‬

‫ئُ=ُ ِج َ‬
‫ٓای ۔ ُ‬ ‫ػ‪،‬ۺُزمہہۺزربۺ َ‬ ‫ىوٹ‪ :‬دماتۺےکۺےجہۺاسۺرطحۺ رںی‪،‬ۺًالثم ِج َ‬
‫ٓای۔ُۺمیجۺاۺزریۺُ ِ ْ‬
‫ال‪،‬ۺالؾۺیوزرب ًال =ُ َضٓاال ًّ ۔‬
‫ُ َضٓاال ًّ اضیۺافلۺالؾۺزرب َض ّ‬
 ‫‪40‬‬

‫رحوػۺمق َُّطعَات‬
‫قبسۺربمنُ[‪ ]۷۶‬ۺ ِ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬رقآؿ ُیک ُضعب ُوسروتں ُےک ُرشوع ُںیم ُرحوػُِ ُاعطقمت ُآےت ُںی۔ ۺاؿ ُوک ُرفمی ُرحوػ ُیکُ‬
‫رطحُاگلُاگلُاسُرطحُڑپانھُاچےیہُہکُدماتُیکُدقمارُم ریُاَیاُوہ۔‬
‫‪ ‬ع زُاِافخۺُوۺاِیاغؾُیکُوصرتُںیمُہّنغُیھبُ رانُاچےیہ۔ُ‬
‫‪ ‬دشتدی ُواےل ُرحػ ُےک ُناھت ُاس ُےک ُےلہپ ُرحػ ُوک ُابمل ُ رےک ُالم ۺیںی‪ًُ ،‬الثم ُ ٰطـسـ ّم ُاک ُظفلتُ‬
‫طا‪،‬سین‪ ،‬میمُںیہنُہکلبُطا‪ ،‬سیم‪ ،‬میمُوہاگ۔ ۺنیبُاوطسلرُںیمُاسُیکُواضتحُیتحۺاالاکمؿۺ‬
‫ رییُیئگُےہ۔‬

‫ٰیس‬ ‫ص‬ ‫ق‬ ‫ن‬

‫اسی‬
‫یَ ْ‬ ‫َصٓا ْد‬ ‫َق ْ‬
‫ٓاف‬ ‫نُو ْن‬

‫ٰطس‬ ‫عـسق‬ ‫ٰحـم‬ ‫ٰطـ ٰہ‬

‫ی‬
‫َطا ِس ْ ْ‬ ‫ی َق ْ‬
‫ٓاف‬ ‫ی ِس ْ ْ‬
‫عَ ْ ْ‬ ‫َحا ِم ْی ْم‬ ‫َطا َھا‬

‫الـ ٰر‬ ‫الـ ّمص‬ ‫الـ ّم‬ ‫ٰطس ّم‬

‫ا َلِ ْف َاَل ْم َرا‬ ‫ا َلِ ْ‬
‫ف َاَل ْم ِم ْی ْم ا َلِ ْف َال ْ ْم ِم ْی ْم َصٓادْ‬ ‫َطا ِس ْی ْم ِم ْی ْم‬

‫ٰکـ ٰہـ ٰیـعـص‬ ‫الـ ّم ٰر‬

‫ی َصٓا ْد‬ ‫ا َلِ ْف َاَل ْم ِم ْی ْم َرا کَٓا ْ‬
‫ف َھا َیا عَ ْ ْ‬
 ‫‪41‬‬

‫قبسۺربمنۺُ[‪ُ ]۷۷‬اِالقب‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ِ ‬اقالبُدبےنلُوکُےتہکُںی۔ُاِالقبُاکُبلطمُتفصُہّنغُوکُابیقُرھکُ رُاکیُرحػُوکُیورسےُ‬
‫رحػُیکُہگجُرھکُیانیُینعیُاسُےسُدبؽُیانیُےہ۔‬
‫‪ ‬اِالقبُاسُوتقُایک ۺاجاتےہُبجُونتنیُا ۺونؿُنانکُےکُدعبُ’ب‘ُآاجےئ۔ ۺاسُوصرتُںیمُ‬
‫ونتنیُاُونؿُنانکُوکُمیمُےسُدبؽُ رُہّنغُاورُاِافخُےکُناھتۺڑپاھُاجاتُےہ۔‬
‫‪ ‬وچبں ۺوک ۺویں ۺیھب ۺاھجمس ۺےتکس ۺںی ۺہک ۺ’ب‘ےس ۺےلہپ ۺارگ ۺونؿ ۺا ۺونتنی ۺوہ ۺوت ۺونؿ ۺیک ۺآواز ۺیک ۺاجبے ۺمیم ۺیک ۺآوازۺ‬
‫اکنںیل۔ۺاورۺاےسیۺومعقۺرپۺاکیۺوھچیٹۺیسۺمیمۺم ھکلۺییۺاجیتۺےہ۔ۺدنچُاثمںیلُ‪:‬‬

‫َر ْج ٌع م بَ ِع ْی ٌد‬ ‫نَ ْف ٌسم بِ َما‬ ‫بِ َذن ْ ِب ِہ ْم‬ ‫َینْ ُب ْوعًا‬
‫نَف ُْس ْم ِب َما ُ َر ْج ُع ْم َب ِع ْی ٌد ُ‬ ‫بِ َذ ْم ِب ِہ ْم ُ‬ ‫َی ْم ُب ْوعًا ُ‬
‫امم بَ َر َر ٍة‬
‫َر ُس ْو ٌل م بِ َما ِک َر ٍ‬ ‫ِم ْنم بَ ْقلِ َہا‬ ‫(‪)۷‬‬
‫َم ْنم بَ ِخ َل‬
‫َر ُس ْولُ ْم بِ َما ِک َرا ِم ْم بَ َر َر ٍة‬ ‫ِم ْم َب ْقلِ َہا‬ ‫َم ْم َب ِخ َل‬
‫َق ْو ًالم بَلِ ْی ًغا‬ ‫یا ک َََّل لَ ُینْ َب َذ َّن‬
‫یام بَ ِص ًْ‬ ‫َس ِم ْی ٌعم بَ ِص ٌْ‬
‫ی َخ ِب ًْ‬
‫لَ َن ْسف ًَعا م بِال َّن ِ‬
‫اص َی ِة‬ ‫الص ُد ْو ِر‬ ‫عَلِ ْی ٌمم بِ َذ ِ‬
‫ات ُّ‬
‫ی َس َف َر ٍة‬
‫ْ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ی‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ا‬ ‫ِ‬ ‫ب‬ ‫ٌم‬
‫ُم َط َّہ َرة‬ ‫الصل ِْب‬
‫ی ُّ‬‫ِم ْن م بَ ِْ‬

‫ِل۔ۺمیمۺمیمۺُزرب َم ْم‪،‬ۺابۺُزربُُ َب‪،‬ۺُاخُۺزریُُ ِخ‪،‬ۺُالؾُُزربُُ َل‪َ ُ،‬م ْم َب ِخ َل=ُُ َم ْنم بَخ َ‬

‫ِل ۔‬ ‫(‪ُُُ)۷‬ےجہۺویںۺ راںیئُ‪َ ُُ:‬م ْنم بَخ َ‬
 ‫‪42‬‬

‫ونؿۺینطق‬
‫قبسۺربمنۺ[‪ِ ُ ]۷۸‬‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫ف‬
‫ونؿ ُینطق ُاک ُاِامعتسؽ ُاس ُوتق ُوہات ُےہ ُبج ُونتنی ُےک ُدعبُ‬ ‫ن ُےنکھج ُاور ُےنکٹل ُوک ُےتہک ُںی۔ ۺ ُِ‬ ‫‪ ‬قط ُ‬
‫زمہ ُٔہُویلصُآاجےئُاورُاسُےکُدعبُآےنُواالُرحػُنانکُوہُوت ۺایسیُوصرتُںیمُونتنیُےکُونؿُ‬
‫نانکُوکُزریُیےُ ر ۺاکیُوھچاٹُناُونؿُھکلُیاُاجاتُےہ؛ُویکںُہکُزمہ ُٔہُویلصُیرایمؿُےسُرگ ۺاجاتۺ‬
‫یا ِن ال َْو ِص َّی ُة۔ُ‬
‫ےہ‪ُ،‬ےسیجُ َخ ْ َ‬
‫ونؿ ُینطق ُےس ُاِدتبا ُںیہن ُوہیتکس ُہکلب ُآےگ ُزمہ ُٔہ ُویلص ُےس ُاِدتبا ُوہیگ ُےسیج ُن ُْوحُ ِن ابْ َن ٗہ ُںیمُ‬ ‫‪ُِ ‬‬
‫نُ ْوحُرپُوفقُ رںیُوتُاِبْ َن ٗہُےسُادتباُ رںیُےگ‪ِ ُ،‬نابْ َن ٗہُڑپانھُطلغُوہاگ۔ۺ‬
‫‪ ‬ع ز ُوھچےٹ ُےس ُونؿ ُےس ُےلہپ ُوج ُافل ُےہ ُوہ ُڑپےنھ ُںیم ُںیہن ُآات؛ ُاس ُےیل ُزرب ُواےلُ‬
‫رحػُوکُیرازُ رےنُیکُوکششُہنُیکۺاجےئ۔ۺدنچُاثمںیلُ‪:‬‬

‫یا ِن الْ َو ِص َّی ُة‬

‫َخـ ْ َ‬ ‫ِش ْؼ َبا ِن ْ ‪۱ ۷‬‬
‫‪۷‬ال َّس َمٓا ُء‬ ‫ی ِن ْ‪۸۸‬ا ْق ُتـل ُْوا‬
‫ُم ِب ْ ِ‬
‫ینِلْـ َو ِص َّی ُة‬
‫َخ ْ َ‬ ‫ِش ْی َب ِن َّس َمـٓا ُء‬ ‫ی نِ ْق ُتل ُْوا‬
‫ُم ِب ْ ِ‬
‫َج َزٓا َء ِن ال ُْح ْس ٰن‬ ‫ی‬
‫ْ‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ـ‬‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ل‬‫ا‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۸‬‬ ‫ْ‬ ‫ِن‬
‫لُ َم َز ِة‬ ‫ی‬
‫ْ‬ ‫ذ‬
‫ِ‬ ‫ـ‬‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ل‬‫ا‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۸‬‬ ‫ْ‬ ‫ِن‬
‫َق ِد ْی ُر‬
‫َج َزٓائَن ِْل ُح ْس َنا‬ ‫ی‬ ‫لُ َم َزتِ ِنلَّ ِذ ْ‬ ‫َق ِدی ُرنِـلَّـ ِذ ْ‬
‫ی‬

‫یا ِ الَّ ِذ ْ‬
‫ی‬ ‫َخ ِب ْ َ‬ ‫یَ ْو َم ِئ ِذ ِن الْ َم َس ُ‬
‫اق‬ ‫بِ ِز ْی َن ِة ِ الْ َک َواک ِ‬
‫ِب‬
‫ن‬ ‫ن‬

‫ی نِلَّ ِذ ْ‬
‫ی‬ ‫َخ ِب ْ َ‬ ‫اق‬
‫یَ ْو َم ِئ ِذنِل َْم َس ُ‬ ‫بِ ِز ْی َن ِؾن ِْل َک َواک ِ‬
‫ِب‬

‫ىوٹ‪ :‬ےجہ ۺویں ۺ راںیئ‪ُُ:‬ن ُْوحُ ِن ابْ َن ٗہ۔ ۺونؿ ۺُوأوُ ۺشیپُُن ُْو‪ُ،‬احُشیپُحُ =ُن ُْوحُ ‪،‬ونؿ ۺُابُ ۺزریُُن ِ ْ‬
‫ب‪ ،‬ۺونؿ ۺزرب ۺ َن‪ُ،‬اھُ ۺااٹلُ ۺشیپۺ‬
‫ٗہُ=ُ ن ُْوحُ ِن ابْ َن ٗہ ۔‬
 ‫‪43‬‬

‫قبسۺربمنۺُ[‪ُُ]۷۹‬اِیاغؾ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫اکی ۺزیچ ۺوک ۺیورسی ۺزیچ ۺںیم ۺالمُیےنی ۺوک ۺُ ِادغام ۺےتہک ۺںی۔ ۺاالطصاح ۺونؿ ۺنانک ۺا ۺونتنی ۺےک ۺدعب ۺیرملون‬ ‫‪‬‬
‫(ی ‪ ،‬ر ‪ ،‬م ‪ ،‬ل ‪ ،‬و ‪ ،‬ن) ۺےک ۺھچ ۺرحوفں ۺںیم ۺےس ۺوکیئ ۺرحػ ۺآاجےئ ۺوت ۺاِیاغؾ ۺایکُاجےئ ۺاگ؛ۺ‬
‫ےسیجۺ َم َث ًَل َّما ‪َ ،‬م ْن یَّق ُْو ُل ۔‬
‫ایۺرےہۺہکُل‪،‬ۺاورۺُرۺںیمۺُا ِیاغؾۺہّنغۺےکۺریغبۺاورۺہیقبۺاچرۺرحوػۺںیمۺہّنغۺےکۺناھتۺوہاگ۔‬ ‫‪‬‬

‫راطا ُّم ْس َت ِق ْی ًما ُ َر ِح ْی ٍق َّم ْخ ُت ْو ٍم ُ َر ُس ْو ٌل ِّم َن ال ٰل ّ ِہ ُ‬

‫َی ْو َم ِئ ٍذ نَّا ِظ َر ٌة‬
‫َر ِح ْی ٌم َّو ُد ْو ٌد‬
‫ا َ ْن َیّ َشٓا َء‬
‫ِر ْز ًقا لَّ ُک ْم‬
‫اض َی ٍة‬
‫عِ ْی َش ٍة َّر ِ‬
‫ب‬‫ِم ْن لَّ َ ٍ‬
‫لِ َم ْن نُّ ِر ْی ُد‬
‫اِل ٰ ًها َّوا ِح ًدا‬
‫(م) ُ ِص ً‬
‫ی‬‫ن ُْو ًرا نَّ ْہ ِد ْ‬ ‫اص َب ٌة‬‫(ن) عَا ِملَ ٌة نَّ ِ‬
‫ِم ْن َّو َرٓائِ ِہ ْم‬ ‫ت َّو ُع ُی ْو ٍن‬ ‫(و) َج ٰ ّن ٍ‬
‫ـیا َیّـ َر ٗہ‬
‫َخ ْ ً‬ ‫(ي) ُو ُج ْو ٌہ َیّ ْو َم ِئ ٍذ‬
‫ِم ْن لَّ ُدنْ ُہ‬ ‫ف لَّ ُک ْم‬ ‫ا ُ ٍّ‬ ‫(ل)‬
‫َغف ُْو ًرا َّر ِح ْی ًما‬ ‫ِم ْن َّربِّ َك‬ ‫(ر)‬
‫ک ُ ُّل لَّـ ٗہ‬ ‫ہلل‬
‫ُم َح ّم ٌَد َّر ُس ْو ُل ا ِ‬
‫َف َم ْن نَّ َک َ‬
‫ث‬ ‫ِم ْن ِّم ْثلِ ٖہ‬
‫َم ْن َیّق ُْو ُل‬ ‫لِق َْو ٍم ُیّ ْو ِق ُن ْو َن‬
 ‫‪44‬‬

‫قبسۺربمنۺُ[‪َ ُ ]۲۰‬رمسۺاطخل‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬سجۺرطحۺرقآؿۺمیظعۺااشلؿۺاکیۺزجعمہۺےہ‪،‬ۺایسۺرطحۺُاسۺاکۺُرمسۺاطخلۺیھبۺیسکۺزجعمےۺےسۺمکۺںیہن۔ۺ‬
‫‪ ‬رقآؿ ۺںیم ۺتہب ۺےس ۺاقمامت ۺرپ ۺ ا‪،‬و‪،‬ی ۺاھکلُ ۺوہا ۺوت ۺےہ؛ ۺرگم ۺڑپےنھ ۺںیم ۺںیہن ۺآات۔ُاؿ ۺرپ ۺا ۺوتُ ۺاس ۺرطحۺ‬
‫ےٹک ۺ(‪)X‬ۺاکۺاشنؿۺوہاتےہ‪،‬ۺا ۺ اکی ۺوھچاٹ ۺناۺۺوگہلۺ(‪)o‬ۺاورپ انب ۺ وہات ۺےہ‪،‬ۺاورۺاسبۺ ُاَواقتۺاںیھنۺویںۺیہۺوھچڑۺ‬
‫یاُاجاتُےہ‪،‬ۺوجۺاَُناذت ُٔہۺ راؾۺیکۺرامنہیئۺےسۺولعمؾۺےیکۺاجےتکسۺںی۔ُ‬
‫‪ ‬ظفل ۺ اَنَا (ریمض ۺوادح ۺملکتم) ۺںیم ۺونؿ ۺےکُدعباکُافل ۺںیہکُںیہن ۺڑپاھ ۺاجات‪ ،‬ۺاےس ۺُا َ َنُُیک ۺرطح ۺڑپاھۺ‬
‫اجےئ ۺاگ؛ ۺُاہں ۺارگظفل ۺاَنا ۺرپ ۺناسن ۺوٹٹ ۺاجےئ ۺوت ۺافل ۺڑپاھ ۺاجےئ ۺاگ؛ ۺنکیل ۺولاٹ ۺ ر ۺڑپےنھ ۺرپ ۺویہ ۺا َ َن ۺیکۺ‬
‫ہقیۺاِالمۺےکناھتۺڑپےنھۺاکۺرطہقیۺیھبۺیرجۺےہۺُ‪ُ:‬‬ ‫رطحۺڑپںیھۺےگ۔ذلیۺںیمۺرط ٔ‬

‫َ ْ‬ ‫ْ‬
‫ا َ ْن تَ ُب ْو َءا‬ ‫َالْ اِ َل الل ّ ِہٰ‬ ‫ْ‬
‫ِم ْن نّ َبا ِ‬
‫ی‬ ‫ا َ َفائِ ْن َّم َ‬
‫ات‬
‫َ‬ ‫ا َ ْن تَ ُب ْو َء‬ ‫َال ِ َل اللّٰ ِہ‬ ‫ا َ َف ِئ ْن َّم َ‬
‫ات ُ‬
‫ِم ْن نّ َ‬
‫ب ِء ُ‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬

‫لِ َؾ ْتل َُوا‬ ‫اِ َّن ث َ ُم ْو َدا‬ ‫َ‬
‫َو َالا ْو َض ُع ْوا‬ ‫َم ََلئِ ٖہ‬
‫لِ َؾ ْتل َُو‬ ‫اِ َّن ث َ ُم ْو َد‬ ‫َو َال َ ْو َض ُع ْوا‬ ‫َملَ ِئ ٖہ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َالا َ ْذبَ َح َّن ٗہ‬
‫ْ‬
‫ل ٰ ِک َّنا ُھ َو‬ ‫ی‬
‫لِ َشا ٍ‬ ‫لَ ْن نَّ ْد ُع َوا‬
‫ْ‬

‫َال َ ْذبَ َح َّن ٗہ‬ ‫ل ٰ ِک َّن ُھ َو‬ ‫لِ َش ْي ٍء‬ ‫لَ ْن نَّ ْد ُع َو‬
 ‫‪45‬‬

‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬

‫َونَ ْبل َُوا‬ ‫لِ َؼ ْبل َُوا‬ ‫َالاِ َلال َْج ِح ْی ِم‬ ‫یبُ َوا ِف ْ‬
‫لِ َ ْ‬
‫َونَ ْبل َُو‬ ‫لِ َؼ ْبل َُو‬ ‫َال ِ لَلْ َج ِح ْی ِم‬ ‫یبُ َو ِف ْ‬
‫لِ َ ْ‬

‫بِ ْػ َس ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َق َو ِار ْی َرا‬ ‫َسل ٰ ِس ََل‬ ‫االْ ْس ُم َالْا َنْ ُت ْم ا َ َش ّدُ‬

‫َق َو ِار ْی َر‬ ‫َس ََل ِس َل‬ ‫َال َنْ ُت ْم ا َ َش ُّد‬ ‫بِ ْػ َسلِ ْس ُم‬

‫ْ‬
‫ا ُول ٰ ِئ َك‬ ‫َو ا َنَا َربُّک ُْم َو َاَل ا َنَا عَابِ ٌد َق َ‬
‫ال الْ َم ََل ُء‬

‫ا ُ َاَلئِ َك‬ ‫ال ال َْم َل ُء‬

‫َق َ‬ ‫َو َاَل ا َ َن عَابِ ٌد‬ ‫َوا َ َن َربُّک ُْم‬

‫عِ ْؼ ٰس‬ ‫ُم ْو ٰس‬ ‫ام َساُو ِر ْیک ُْم‬

‫ا ُولُوا ْاال َ ْر َح ِ‬

‫عِ ْؼ َسا‬ ‫ُم ْو َسا‬ ‫َساُ ِر ْیک ُْم‬ ‫ا ُلُ ْل ا َ ْر َح ِ‬

‫ام‬

‫ِم ْشکٰو ٍة‬ ‫َح ٰیو ٍة‬ ‫َصلٰو َة‬ ‫َزکٰو َة‬

‫ِم ْشک ٍ‬
‫َات‬ ‫ات‬
‫َح َی ٍ‬ ‫َص ََل َت‬ ‫َات‬
‫َزک َ‬
 ‫‪46‬‬

‫قبسۺربمنُ[‪ ]۲۷‬ۺالؾۺرعتفی‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬اسۺاببۺںیمۺزمہ ٔہۺولص‪،‬ۺالؾۺرعتفیۺاور ِ‬
‫ۺالؾۺاہللۺےسقلعتمۺدنچۺامہۺابںیتۺشیپۺیکۺاجںیئۺیگ۔‬
‫‪ ‬الؾۺرعتفیۺےکۺدعبۺافل‪،‬ۺاب‪،‬ۺمیج‪،‬ۺاح‪،‬ۺاخ‪،‬ۺنیع‪،‬ۺ‪،‬نی‪،‬ۺاف‪،‬ۺاقػ‪،‬ۺاکػ‪،‬ۺمیم‪،‬ۺواو‪،‬ۺاہۺاورۺاۺںیمۺےسۺوکیئۺرحػۺآاجےئۺوتۺاےسۺ‬
‫اظرہۺ رےکۺڑپاھۺاجےئۺاگ‪،‬ۺہکبجۺاؿۺےکۺالعوہۺہیقبۺرحوػۺںیمۺاسۺاکۺُا ِیاغؾۺوہاگ۔ُ‬
‫‪ ‬ال ِؾۺاہللۺہشیمہۺرُپڑپاھۺُاجاتۺےہ؛نکیلۺبجۺاسۺےسےلہپۺزریۺآاجےئۺوتۺرھپۺُابرکیۺڑپاھۺُاجےئۺاگ۔‬

‫ی‬ ‫َو َال َّ‬

‫الضٓالِّ ْ َ‬ ‫َی الْ َم ْغ ُ‬
‫ض ْو ِب‬ ‫غِْ‬ ‫یٰااَ ُیّ َها ال َّن ُ‬
‫اس‬

‫ٰا َم َن ُّ‬
‫السف ََهٓا ُء‬ ‫لَقُوا الَّ ِذ ْی َن‬ ‫َفاتَّقُوا ال َّن َار‬
‫َفاَ َزلَّ ُه َما ا َّ‬
‫لش ْی ٰط ُن‬ ‫الضلٰلَ َة‬
‫ت ُوا َّ‬
‫اِ ْش َ َ‬ ‫ت‬
‫لصلِ ٰح ِ‬
‫َو َع ِملُوا ا ٰ ّ‬
‫َو ٰاتُوا ال َّزكٰو َة‬ ‫َو ا َ ِق ْی ُموا َّ‬
‫الصلٰو َة‬ ‫ُقلْ َنا ا ْھ ِب ُط ْوا‬
‫ہلل‬
‫َی ا ِ‬
‫غُْ‬ ‫ہلل‬
‫تَا ِ‬ ‫اِ َّن ا َ‬
‫ہلل‬

‫بَ ِل ا ُ‬
‫ہلل‬ ‫َفلِ ٰل ّ ِہ‬ ‫ہلل‬
‫بِ ْس ِم ا ِ‬

‫ٰذلِ ُک ُم ا ُ‬
‫ہلل‬ ‫َس ِم َع ا ُ‬
‫ہلل‬ ‫ہلل‬
‫ُح ُد ْو ُد ا ِ‬

‫لَ ْن ُیّ َؤ ِّخ َر ا ُ‬

‫ہلل‬ ‫َر َف َع ُہ ا ُ‬
‫ہلل‬ ‫ا َ ُع ْو ُذ بِا ِ‬
‫ہلل‬
 ‫‪47‬‬

‫قبسۺربمنُ[‪ُ ]۲۲‬اخیلۺرحػ‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫اہیںۺوچبںۺوک ۺسبۺاانتۺاھجمسیانیاکیفۺےہ ۺہک ۺاخیل ۺرحػ ۺیک ۺآ واز ۺںیہن ۺوہیت‪،‬ارگہچ ۺےنھکل ۺںیم ۺآ ات ۺ‬ ‫‪‬‬

‫ےہ۔ ۺویں ۺیہ ۺوہ ۺ ی ۺ سج ۺےک ۺےچین ۺےطقن ۺ اور ۺاورپوکیئ ۺرحتک ۺںیہن ۺوہیت ۺ وہ ۺیھب ۺںیہن ۺڑپ یھ ۺ‬
‫اجیت۔ذ لی ۺ ںیم ۺ ھچک ۺاثمںیلۺابرکیۺملقۺےسۺاسۺےکۺظفلتۺےکۺناھتۺیرجۺیکۺاجریہۺںیُ‪:‬‬

‫بِ ْاالٰ ِخ َر ِة‬ ‫َفانْ َف َج َر ْت‬ ‫َفالْ ٰئ َن‬ ‫َفا ْد ُع لَ َنا‬

‫بِ ْل ٰا ِخ َر ِة‬ ‫َف ْن َف َج َر ْت‬ ‫َف ْل ٰا َن‬ ‫َف ْد ُع لَ َنا‬

‫ِمائَ َة‬ ‫ٰا ٰوی‬ ‫ُھ ٰدی‬ ‫بَ ٰیل‬

‫ِم َئ َة‬ ‫ٰا َوا‬ ‫ُھ َدا‬ ‫بَ ََل‬

‫تُ ْؤ ِم ُن ْو َن‬ ‫ال‬

‫بِ ُس َؤ ِ‬ ‫یَ ْذ َر ُٕا ُک ْم‬ ‫َوالْ ُف َؤادَ‬
‫تُـ ْئ ِم ُن ْو َن‬ ‫َال‬
‫بِ ُسئ ِ‬ ‫َی ْذ َرئُک ُْم‬ ‫َولْ ُف َؤا َد‬

‫ِذی انْ ِت َق ٍ‬
‫ام‬ ‫اُول ٰ ِئ َك‬ ‫ذُوالْ َف ْ‬
‫ض ِل‬ ‫بُ َر ٰء ُٕاا‬
‫َام‬
‫ِذنْ ِتق ٍ‬ ‫ا ُ َالئِ َك‬ ‫ُذلْف ْ‬
‫َض ِل‬ ‫بُ َر ٰء ُء‬

‫یَا ْی َػ ُس‬ ‫اِ ْی َتٓا ِئ‬ ‫ک َانُ ْوا‬ ‫ِف ْاال َ ْر ِض‬
‫یَ ْی َػ ُس‬ ‫اِ ْی َتٓا ِء‬ ‫ک َان ُْو‬ ‫ف ِْل ا َ ْر ِض‬
 ‫‪48‬‬

‫قبسۺربمنُ[‪ ]۲۳‬ۺاخیلۺونک‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫زگ ہتش ۺ قبس ۺ یک ۺام دنن ۺوچب ں ۺ وک ۺ اھجمسا ۺ اج ےئ ۺ ہک ۺ سج ۺرط ح ۺاخ یل ۺرحو ػ ۺڑپ ےنھ ۺ ںیم ۺ ںیہن ۺ آےت ‪ ،‬ۺا یس ۺ‬ ‫‪‬‬

‫رطحۺاخیلۺون ک ۺ ا ۺ ۺاخ یل ۺوشہش ۺ یھبۺ ںیہن ۺڑپاھۺاجات ۔ ۺۺ ذلیۺںیمۺ ھچک ۺاثم ںیل ۺابر کی ۺ ملق ۺےسۺا س ۺ‬
‫ےک ۺ یقیقح ۺ ظفلت ۺ ےک ۺنا ھت ۺ شیپ ۺ یک ۺاجر یہ ۺ ںی ۺ‪:‬‬

‫نَ ْج ٰوی ُہ ْم‬ ‫ِم ْیکٰی َل‬ ‫ا َ ٰری ِ ْ‬

‫ن‬ ‫ن َٰری َك‬
‫نَ ْج َوا ُھ ْم‬ ‫ِم ْیک َ‬
‫َال‬ ‫ا َ َر ِانْ‬ ‫ن ََراكَ‬

‫َھ ٰدی ِ ْ‬
‫ن‬ ‫ا َ ْر ٰدیک ُْم‬ ‫َمث ْٰوی ُہ‬ ‫ب ِا َ ْ‬
‫یی ٍد‬
‫َھ َد ِانْ‬ ‫ا َ ْر َداک ُْم‬ ‫َمث َْوا ُہ‬ ‫بِاَ ْی ٍد‬

‫ا َتٰ َ‬
‫یها‬ ‫َھ ٰوی ُہ‬ ‫ا َتْ ٰقیک ُْم‬ ‫َم ْولٰؼ َنا‬
‫ا َتَا َھا‬ ‫َھ َوا ُہ‬ ‫ا َتْقَاک ُْم‬ ‫َم ْو َالنَا‬

‫ا ُ ْولٰی ُہ ْم‬ ‫ا ُ ْخ ٰریـ ُہ ْم‬ ‫تی ُہ‬

‫اِ ْش َ ٰ‬ ‫َماْ ٰوی ُہ ْم ّ‬
‫ا ُ ْو َال ُھ ْم‬ ‫ا ُ ْخ َرا ُھ ْم‬ ‫اِ ْش َت َ‬
‫ـرا ُہ‬ ‫َماْ َوا ُھ ْم‬
 ‫‪49‬‬

‫ولخمطۺقشم ُ‬
‫اال ِخ َر ِة ِم ْن َخ ََل ٍق‬
‫َما لَ ٗہ ِف ْ ٰ‬ ‫تی ُہ‬ ‫َولَق َْد عَلِ ُم ْوا لَ َم ِن ْ‬
‫اش َ ٰ‬
‫َولَ ِب ْػ َس َما َش َر ْوا بِ ٖہ ا َنْ ُف َس ُہ ْم َو َقالَ ْت ا ُ ْول ٰی ُہ ْم ِال ُ ْخ ٰریـ ُہ ْم‬

‫ا ُول ٰ ِئ َك ُھ ُم الْفَٓائِ ُز ْو َن‬ ‫ب ال َْج َّن ِة‬

‫ا ُول ٰ ِئ َك ا َ ْص ٰح ُ‬
‫َو ِق ْی َل یٰاَ ْر ُ‬
‫ض ابْل َ ِ ْ‬
‫ِع َمٓا َء ِك‬ ‫ُخ ِذ الْ َع ْف َو َوا ْ ُم ْر بِالْ ُع ْر ِف‬

‫َال تُ َؤا ِخ ْذ ِنْ بِ َما نَ ِس ْی ُ‬

‫ت‬ ‫َوا ْتُ ْو ِنْ بِاَ ْھلِ ُک ْم ا َ ْج َم ِع ْ َ‬
‫ی‬

‫َق ْد عَلِ ْم َنا الْ ُم ْس َت ْق ِد ِم ْ َ‬

‫ی‬ ‫ی‬ ‫َوا َ ْع ِر ْ‬
‫ض َع ِن الْ ٰج ِهلِ ْ َ‬
‫ن‬‫ض ِزلْ َزال َ َہا یٰق َْو ِم لِ َم تُ ْؤذُ ْونَ ِ ْ‬ ‫اِذَا ُزلْ ِزل َ ِ‬
‫ت ْاال َ ْر ُ‬
‫اب‬
‫ی ِح َس ٍ‬ ‫ك بِ َغ ْ ِ‬ ‫ا َ ْو ا َ ْم ِس ْ‬ ‫ٰھـ َذا َع َطا ُٕانَا َفـا ْم ُن ْن‬
‫َفاَ ْصلِ ُح ْوا بَ ْؼ َن ُہ َما‬ ‫ِم َن الْ ُمؤ ِم ِن ْ َ‬
‫ی ا ْق َؾ َتل ُْوا‬

‫اِ ْذ َھ ُب ْوا بِ َق ِم ْی ِ ْ‬
‫ص ٰھ َذا‬ ‫ان َما لَ َہا‬ ‫َو َق َ‬
‫ال ْاال ِن َْس ُ‬
‫ا َن َْت َم ْولٰؼ َنا َفان ُْص ْرنَا‬ ‫اِنَّا ن َٰری َك ِم َن الْ ُم ْح ِس ِن ْ َ‬
‫ی‬
 ‫‪50‬‬

‫قبسۺربمنۺُ[‪ ]۲۴‬ۺوفق‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬و فق ۺ ےک ۺینعم ۺر ےن ۺ ا ۺنرہھ ےن ۺ ےک ۺںی۔‬
‫‪ ‬اہیںۺوفقۺےسۺرمایۺہیۺےہۺہکۺےملکۺےکۺآرخیۺرحػۺرپۺآوازۺاورۺُناسنۺُیوونںۺوکۺُروکۺیاُۺاجےئ۔ۺ‬
‫‪ ‬ےملک ۺےک ۺآرخی ۺرحػ ۺرپ ۺزرب‪ ُ ،‬زری‪ ،‬ۺشیپ‪ ،‬ۺیوزری‪ ،‬ۺیوشیپ‪ ،‬ۺڑھکی ۺزری ۺ ا ۺا اٹل ۺشیپۺوہۺوت ۺاس ۺ وک ۺ‬
‫و فق ۺ ںیم ۺنا نک ۺ ریا ُ اجات ُ ےہ۔‬
‫‪ ‬ا رگ ۺےملک ےک ۺآرخ ی ۺرح ػ ۺ رپ ۺیو ۺزرب ۺ وہ ۺ وت ۺو ہ ۺو فق ۺ ںیم ۺا فل ۺ ےس ۺدب ؽ ۺاج ےئ ۺاگ۔‬
‫ۺرحوػ ۺدم ہ ۺاو ر ۺرحػِ ۺنا نک ۺو فق ۺ ںیم ۺدبوتس ر ۺاق مئ ۺر ںی ۺےگ۔‬ ‫ِ‬ ‫‪ ‬ڑھک ا ۺزرب ‪،‬‬
‫‪ ‬ویںۺیہۺدشمیۺرحػۺرپۺوفقۺیکۺوصرتۺںیمۺرحتکۺوکۺاظرہۺےیکۺریغبۺدشتدیۺیکۺوبۺُابیقُۺرےہۺیگ۔ۺ‬
‫‪ ‬ےملک ۺےک ۺآرخۺںیم ۺوگؽ ۺات ۺ’ة‘ُرپ ۺوخاہۺوکیئ ۺیھب ۺرحتک ۺاۺونتنی ۺوہ ۺاحتلِ ۺوفقۺںیم ۺاےس ۺاہےناہنک’ ْہ‘ُُُُُُ‬
‫ےسۺدبؽۺیااجےئاگ؛ُۺنکیلۺیبملۺاتۺ’ت‘ُںیہنۺدبےلۺیگ‪،‬ۺوہۺدبوتسرۺابیقۺریتہُۺےہ۔‬
‫‪ ‬وہشمرۺورعموػ ِ‬
‫ۺالعامتۺوفقۺہیۺںیُُ‪:‬‬
‫‪o‬‬ ‫ط‬ ‫ج‬ ‫م‬
‫ٓ‬
‫عالمت ایت‬ ‫وقف مطلق‬ ‫وقف جائز‬ ‫وقف الزم‬

‫ط‬ ‫ُش َہدا ُء‬ ‫‪O‬‬ ‫ی‬

‫نَ ْس َت ِع ْ ُ‬ ‫‪O‬‬ ‫ی‬ ‫َر ِّب الْ ٰعلَ ِم ْ َ‬
‫ی ‪َ O‬ش َف َت ْ ِ‬
‫ءط‬
‫ُش َہدا ْ‬ ‫‪O‬‬ ‫ی‬
‫ن َْس َت ِع ْ‬ ‫‪O‬‬ ‫ی‬
‫َش َف َت ْ ْ‬ ‫‪O‬‬ ‫َر ِّب الْ ٰعلَ ِم ْ ْ‬
‫ی‬

‫‪O‬‬ ‫ی ٖہ‬
‫َخ ْ ِ‬ ‫‪O‬‬ ‫َز ْو ٰج ِن‬ ‫‪O‬‬ ‫َع ِظ ْی ٌم‬ ‫‪O‬‬
‫لَ َہ ٍ‬
‫ب‬

‫‪O‬‬ ‫ی ْہ‬
‫َخ ْ ِ‬ ‫‪O‬‬ ‫ان‬
‫َز ْو َج ْ‬ ‫‪O‬‬ ‫َع ِظ ْی ْم‬ ‫‪O‬‬ ‫لَ َہ ْ‬
‫ب‬
 ‫‪51‬‬

‫ط‬ ‫ی‬
‫َمث َْوا َ‬ ‫ط‬ ‫َشاْ ٍن‬ ‫‪O‬‬ ‫ث َ َمانِ َی ٌة‬ ‫ط‬ ‫ُق َّو ٍة‬

‫يط‬
‫ْ‬ ‫ث َ َمانِ َی ْہ‬ ‫ُق َّو ْہ ط‬
‫َمث َْوٓا ْ‬ ‫نط‬
‫شا ْ‬ ‫‪O‬‬

‫‪O‬‬ ‫َی ٖہ‬

‫غِْ‬ ‫ط‬ ‫ازیْ ُن ٗہ‬
‫َم َو ِ‬ ‫‪O‬‬ ‫ا َ ْخل ََد ٗہ‬ ‫‪O‬‬ ‫ِع َبا ِد ٖہ‬

‫‪O‬‬ ‫َی ْہ‬

‫غِْ‬ ‫ہط‬
‫از ْی ُن ْ‬
‫َم َو ِ‬ ‫‪O‬‬ ‫ا َ ْخل ََد ْہ‬ ‫‪O‬‬ ‫ِع َبا ِد ْہ‬

‫‪O‬‬ ‫ِذک ْٰری‬ ‫‪O‬‬ ‫ف ََح ّ ِد ْث‬ ‫‪O‬‬ ‫تَ ْن َہ ْر‬ ‫‪O‬‬ ‫ُک ِّو َر ْت‬

‫‪O‬‬ ‫ِذک َْرا‬ ‫‪O‬‬ ‫ف ََح ّ ِد ْث‬ ‫‪O‬‬ ‫تَ ْن َہ ْر‬ ‫‪O‬‬ ‫ک ُِّو َر ْت‬

‫‪O‬‬ ‫ُم َص ًّیل‬ ‫‪O‬‬ ‫َر ِق ْؼ ًبا‬ ‫‪O‬‬ ‫عِلْ ًما‬ ‫‪O‬‬ ‫ا َلْ َفا ًفا‬

‫‪O‬‬ ‫ُم َص ََّل‬ ‫‪O‬‬ ‫َر ِق ْؼ َبا‬ ‫‪O‬‬ ‫عِل َْما‬ ‫‪O‬‬ ‫ا َلْفَا َفا‬

‫ط‬ ‫تُ ٰقى ًة‬ ‫ج‬ ‫نِ َدٓا ًء‬ ‫ط‬ ‫ُج ْز ًءا‬ ‫ج‬ ‫نِ َسٓا ًء‬

‫ہط‬
‫تُقٰى ْ‬ ‫ج‬ ‫نِ َدٓا َءا‬ ‫ُج ْز َ‬
‫ءا ط‬ ‫ج‬ ‫نِ َسٓا َءا‬
 ‫‪52‬‬

‫قبسۺربمنۺُ[‪ ]۲۵‬ۺوفقۺوُولص‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬وفق ۺوولص ۺےک ۺاقدعوں ۺںیم ۺومعًام ۺتلفغ ۺربیت ۺاجیت ۺےہ‪ ،‬ۺسج ۺےک ۺےجیتن ۺںیم ۺوھچیٹ ۺڑبی ۺایطلغں ۺمنج ۺیتیلۺ‬
‫ںی۔ۺاسۺےیلۺاسۺیکۺدقرےۺلیصفتۺاہیںۺاثمؽۺےکۺناھتۺیھکلۺاجیتۺےہ؛ۺاتہکۺولعمؾۺوہےکسۺہکۺآتیۺرپۺ‬
‫وفق ۺ ریےنی ۺےس ۺایلگ ۺآتی ۺےسیک ۺڑپیھ ۺاجےئ ۺیگ ۺا ۺآتی ۺرپ ۺوفق ۺہن ۺ رےن ۺیک ۺوصرت ۺںیم ۺایلگ ۺآتی ۺےسۺ‬
‫ۺوہاگ۔ونؿۺینطقۺےکۺاقدعےۺںیمۺاسۺیکۺھچکۺلیصفتۺامقبسۺںیمۺزگرۺیکچۺےہ۔‬ ‫ِ‬ ‫اسۺاکۺولصۺےسیک‬

‫ی‪۸۱‬ال َّر ْح ٰم ِن ال َّر ِح ْی ِم۝‪۸‬‬ ‫آتی ُ اَل َْح ْم ُد ِ ٰ ّ ِ‬

‫لِل َر ِّب الْ ٰعلَ ِم ْ َ‬
‫ولص ُ اَل َْح ْم ُد ِ ٰ ّ ِ‬
‫لِل َر ِّب الْ ٰعلَ ِم ْؼ َنـــــ َّر ْح ٰم ِن ال َّر ِح ْی ِم‬
‫ی‪۸۱‬ا َل َّر ْح ٰم ِن ال َّر ِح ْی ْم۝‪۸‬‬ ‫وفق ُ اَل َْح ْم ُد ِ ٰ ّ ِ‬
‫لِل َر ِّب الْ ٰعلَ ِم ْ ْ‬
‫‪۷‬ال َْج َو ِار الْ ُك َّن ِس ‪۱ ۶‬‬
‫‪۷‬‬ ‫آتی ُ َف ََل اا ُ ْق ِس ُم بِالْ ُخ َّن ِس ‪۱ ۵‬‬
‫ولص ُ َف ََل اا ُ ْق ِس ُم بِالْ ُخ َّن ِســــلْ َج َو ِار الْ ُك َّن ِس ‪۱ ۶‬‬
‫‪۷‬‬
‫‪۷‬ا َل َْج َو ِار الْ ُك َّن ْس ‪۱ ۶‬‬
‫‪۷‬‬ ‫وفق ُ َف ََل اا ُ ْق ِس ُم بِالْ ُخ َّن ْس ‪۱ ۵‬‬
‫لس َمٓا ُء ُم ْن َف ِط ٌرم بِ ٖہ‬
‫‪۷‬ا َّ‬ ‫ان ِش ْؼ َبا ِن ْ ‪۱ ۷‬‬‫آتی ُ َی ْو ًما َیّ ْج َع ُل الْ ِولْ َد َ‬
‫ان ِش ْؼ َبـــ ِنـــ َّس َمٓا ُء ُم ْن َف ِط ٌرم بِ ٖہ‬‫ولص ُ یَ ْو ًما َیّ ْج َع ُل الْ ِولْ َد َ‬
‫لس َمٓا ُء ُم ْن َف ِط ٌرم بِ ٖہ‬‫‪ ۷‬ا َ َّ‬ ‫وفق ُ یَ ْو ًما یَّ ْج َع ُل الْ ِولْ َد َ‬
‫ان ِش ْؼ َباْ ‪۱ ۷‬‬
 ‫‪53‬‬

‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬
‫‪ ‬وفقۺوولصۺیکۺاکیۺوصرتۺہیۺوہیتۺےہۺہکۺۺآتیۺےکۺدعبۺہنۺافلۺالؾۺوہاتۺےہۺاورۺہنۺدشتدیۺواالۺوکیئۺرحػۺ‬
‫ہکلب ۺوکیئ ۺاخیل ۺرحػ ۺوہات ۺےہ ۺوت ۺایسی ۺوصرت ۺںیم ۺ ۺارگ ۺوکسؿ ۺےک ۺدعبوکیئ ۺشیپ ۺواال ۺرحػ ۺوہ ۺوت ۺ ۺافل ۺرپ ۺیھبۺ‬
‫شیپۺیاۺاجےئۺاگۺاورۺارگۺوکسؿۺےکۺدعبۺزرباۺزریۺواالۺرحػۺوہۺوتۺافلۺےکۺےچینۺزریۺڑپاھۺاجےئۺاگۺاورۺارگۺاسۺ‬
‫ۺونؿۺینطقۺوکۺاسۺےکۺزریۺےکۺناھتۺاکدعلؾۺوصترۺایکۺاجےئۺاگ۔ۺوفقۺ‬
‫ۺونؿۺینطقۺیھبۺےہۺوتۺاس ِ‬
‫افلۺےکۺناھت ِ‬
‫وولصۺیوونںۺاکۺظفلتۺذلیۺںیمۺیرجۺےہُ‪ُ :‬‬

‫اش ُد ْد بِ ٖ اه ا َ ْز ِر ْ‬
‫ی ‪۳۱‬‬
‫‪۷‬‬ ‫‪ْ ۷‬‬‫آتی ُ ٰھ ُر ْو َن ا َ ِؽ ۝ ‪۳‬‬

‫ولص ُ ٰھـ ُر ْو َن ا َ ِخــــ ْشـ ُد ْد بِ ٖ اه ا َ ْز ِر ْ‬

‫ی ‪۳۱‬‬
‫‪۷‬‬

‫‪ ۷‬ا ُ ْش ُد ْد بِ ٖ اه ا َ ْز ِر ْ‬
‫ی ‪۳۱‬‬
‫‪۷‬‬ ‫وفق ُ ٰھـ ُر ْو َن ا َ ِ ْ‬
‫ؽ ۝‪۳‬‬
‫ك‬ ‫‪ْ ۷‬ار ِج ِ اْ‬
‫ِع اِ ٰل َربِّ ِ‬ ‫آتی ُ یٰاـاَیَّ ُت َها ال َّن ْف ُس الْ ُم ْط َم ِى َّن ُ ْة ‪ ۷‬۝‬
‫َ‬
‫ك‬
‫ِع اِ ٰل َربِّ ِ‬ ‫ولص ُ یٰاـاَ َیّ ُت َها ال ّن ْف ُس الْ ُم ْط َمـ ِىــ َّنــ ُ ْ‬
‫ت ِج ِ اْ‬
‫‪۷‬اِ ْر ِج ِ ْا‬
‫ِع اِ ٰل َربِّ ْك‬ ‫وفق ُ یٰاـاَیَّ ُت َها ال َّن ْف ُس الْ ُم ْط َم ِى َّن ْہ ْ ‪ ۷‬۝‬
‫‪ ۷‬ا ْس ِت ْك َب ًارا ِف ْاال َ ْر ِض‬ ‫آتی ُ َما َزا َد ُھ ْم اِ َّال نُف ُْو َرا ِن ْ ۝ ‪۴‬‬
‫ولص ُ َما َزا َد ُھـ ْم اِ َّال نُف ُْو َرنِـــ ْس ِت ْك َبـ ًارا ِف ْاال َ ْر ِض‬
‫وفق ُ َما َزادَ ُھ ْم اِ َّال نُف ُْو َرا ۝ ‪۴‬‬
‫‪ ۷‬اِ ْس ِت ْك َب ًارا ِف ْاال َ ْر ْ‬
‫ض‬
 ‫‪54‬‬

‫قبسۺربمنُ[‪ ]۲۶‬ۺرفتماقت‬
‫ہدایت‪ُ ُ:‬‬

‫‪ ‬وہشمرورعموػ ۺوقادع ۺواوصؽ ۺوک ۺایبؿ ۺ ریےنی ۺےک ۺدعب ۺاہیں ۺدنچزمدی ۺابںیت ۺوچبں ۺےک ۺافدئے ۺےکۺ‬
‫ےیلیھکلۺاجیتۺںی۔اناذتہۺوخیۺوغرۺ رںیۺاورۺوچبںۺوکۺذنہۺںیشنۺ راںیئ۔‬
‫‪ ‬ابروہںی ۺاپرہ ۺوسرۂ ۺوہی ۺیک ۺاوسیکںی ۺآتی ۺںیم ۺظفل ۺ ۺ َم ْج ٖرٖؔ َ‬
‫ىها ۺ ۺ اک ۺ ۺظفلت ۺُ َم ْج ِر ْی َها ۺ ںیہن ۺےہ‪ ،‬ۺہکلب ُُُُۺ‬
‫ا ِام ہل ۺ ےک ۺنا ھت ۺ َم ْج ِرے َھا ےہ۔ ینعی ۺا فل ۺ وک ۺ ڑب ی ۺ ا ۺ ۺ یک ۺرطػ ۺ ۺام لئ ۺ ر ےک ۺ وہجم ؽ ۺ یک ۺرط ح ۺ ڑپاھ ۺ‬
‫اجےئ ۺاگ۔‬
‫‪ ‬ۺویں ۺُیہ ۺُاپرہ ۺرتسہ‪ ،‬ۺوسر ٔہ ۺاایبن‪ ،‬ۺروکعُھچ‪ ،‬ۺآتی ۺربمن ۺ‪ ۸۸‬ۺںیم نُن ِِْج ال ُْم ْؤ ِم ِن ْ َ‬
‫ی اک ۺرمس ۺاطخل ۺویں ۺاھکلُوہاُ‬
‫ی ۔ۺ ُ‬ ‫ْ‬
‫وہاتُےہ‪ :‬نُـ ِِج ال ُْم ْؤ ِم ِن ْ َ‬
‫‪ ‬رقآؿُاپکُےکُادنرُاچرُظفلُاےسیُںیُہکُےھکلُوتُاجےتُںیُاصیُےس؛ ۺرگم ۺاسُےکُاورپُوھچیٹُیسُ‬
‫نیس(س) ۺیھبُینبُوہیتُےہ‪ ،‬ۺاسُےکُڑپےنھُاکُاقدعہُہیُےہُوسرُٔہُرقبہُںیمُظفل یَ ْب ُص ُط‪ُ،‬وسرُٔہُاَُرعاػُ‬
‫ںیم ُظفل ُبَ ْص َط ًة ُوک ۺاجبے ُاصی ُےک ُنیس ُیہ ُڑپانھ ُاچےیہ۔ ۺرسیتا ُوسرُٔہ ُوطر ُںیم ُا َ ْم ُھ ُم‬
‫ال ُْم َص ْی ِط ُر ْو َن ُاس ُںیم ُاایتخر ُےہ ُاچےہ ُنیس ُےس ُڑپےھ ُا ۺاصیےس۔ ۺوچاھت ُوسرُٔہ ُاغہیش ُںیمُ‬
‫بِ ُم َص ْی ِط ٍرُاسُںیمُاصیُیہُڑپانھۺُاچےیہ‪ُ،‬وگہکُاسُےکُاورپُنیسُرموسؾُوہیتُےہ۔ ُ‬
‫ف ث ُ َّم َج َع َل م ِْن بَ ْع ِد ُض ْع ٍ‬
‫ف ق َُّوةً‬ ‫ہلل الَّ ِذ ْ‬
‫ی َخل َ َقک ُْم ّم ِْن ُض ْع ٍ‬ ‫‪ ‬ۺوسر ُٔہُروؾُںیمُآہیُٔ رہمی‪ :‬ا ُ‬
‫ِن بَ ْع ِد ق َُّو ٍة ُض ْعفًاُںیمُونیتںُہگجُظفلُ ُض ْعفُےکُشیپ ۺوکُزربُےکُناھتُینعیۺ‬ ‫ث ُ َّم َج َع َل م ْ‬
‫َض ْعفۺڑپانھُیھبُاجزئُےہ؛ۺنکیلۺاتخمرُوُدنسپدیہۺیہیۺےہۺہکۺشیپۺےکۺناھتۺڑپاھۺاجےئ۔‬
‫الس ِؽ ْی ََل‪ ،‬ۺاور ۺوسر ُٔہ ۺیرہۺ‬
‫الر ُس ْو َال‪َّ ،‬‬ ‫‪ ‬ای ۺرےہہک ۺوسر ٔہ ۺفہک ۺںیم ۺظفل ۺل ٰ ِک َّنا‪ ،‬ۺوسر ٔہ ۺاَزحاب ۺںیم ۺ ُّ‬
‫الظ ُن ْونَا‪َّ ،‬‬
‫ںیمُ َسل ٰ ِس ََل اور ۺایس ۺوسرت ۺےک ۺادنر ۺےلہپ ۺواےل ۺظفل ۺ َق َو ِار ْی َرا ۺےک ۺاریخ ۺاک ۺافل ۺوفق ۺیک ۺاحتل ۺںیمۺ‬
‫ڑپاھۺاجےئۺاگ‪،‬ۺاورۺولصۺںیمۺںیہنۺڑپاھۺاجےئۺاگ۔ ُ‬
 ‫‪55‬‬

‫ششۺہملکۺعمۺ ُا ِامیؿۺ لمجمۺولّصفم ُ‬

‫َ‬ ‫َ َ ْ َ ْ‬
‫ہلل ۔‬
‫ہلل ُم َح َّم ٌد َّر ُس ْو ُل ا ِ‬ ‫ا‬
‫اول کلنہ طیب‪َ :‬ال اِل ٰ َہ اِ ّال ا ُ‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ذوو کلنہ شہاذت‪ :‬ا ْش َہ ُد ا ْن ّال ا اِل ٰ َہ اِ ّال ا ُ‬
‫ہلل َو ْح َد ٗہ َال َش ِر ْی َك‬

‫لَ ٗہ‪َ ،‬وا َ ْش َہ ُد ا َ َّن ُم َح َّم ًدا َع ْب ُد ٗہ َو َر ُس ْولُ ٗہ۔‬

‫ہلل‪َ ،‬والْ َح ْم ُد لِ ٰل ّ ِہ‪َ ،‬و َال ا اِل ٰ َہ اِ ّالَ‬ ‫ح‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫َ َ ْ َْ ْ‬
‫سوو کلنہ تنحید‪َ ٰ ْ ُ :‬ن ا ِ‬

‫یلّ الْ َع ِظ ْی ِم۔‬ ‫َب‪َ ،‬و َال َح ْو َل َو َال ُق َّو َة اِ َّال بِا ِ‬
‫ہلل الْ َع ِ ِ‬ ‫ہلل ا َ ْک َ ُ‬
‫ہلل‪َ ،‬وا ُ‬
‫ا ُ‬
‫َ ْ ْ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ہلل‪َ ،‬و ْح َد ٗہ‪َ ،‬ال َش ِر ْی َك لَ ٗہ‪ ،‬لَ ُہ‬
‫ُ‬ ‫ا‬ ‫ال‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ا‬ ‫ہ‬
‫َ‬
‫ِٰ ِ‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ال‬
‫َ‬ ‫‪:‬‬‫د‬‫ی‬ ‫چہازو کلنہ توح‬

‫ؼ َّال َی ُم ْو ُت ا َبَ ًدا ا َبَ ًدا‪ ،‬ذُوا‬

‫ت‪َ ،‬و ُھ َو َ ٌّ‬ ‫الْ ُملْ ُك َولَ ُہ الْ ُح ْم ُد‪ُ ،‬ی ْح ِ ْ‬
‫ی َو ُی ِم ْی ُ‬

‫ی‪َ ،‬و ُھ َو عَ ٰیل ک ُ ِ ّل َ ْ‬

‫ش ٍء َق ِد ْی ٌر۔‬ ‫الْ َج ََل ِل َو ْاال ِ ْک َر ِ‬
‫ام‪ ،‬بِ َی ِد ِہ الْ َخ ْ ُ‬
‫َ َ ْ ْ ْ َ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫م‬ ‫َ‬
‫ہلل َر ِ ّیب ْ ِ ْن ک ُ ِ ّل ذَن ٍ‬
‫ب‪ ،‬ا ْذنَ ْؽ ُت ٗہ‬ ‫پيحه کلنہ استغفاز‪ :‬ا ْس َت ْغ ِف ُر ا َ‬
‫َع َم ًدا ا َو َخ َطاً‪ِ ،‬س ًرا ا َو عَ ََلنِ َّی ًة‪ ،‬وا َتُوب اِلَ ْی ِہ ِم َن َّ ْ‬
‫ب الَّ ِذ اْ‬
‫ی ا َ ْعلَ ُم‪،‬‬ ‫الذن ِ‬ ‫َ ْ ُ‬ ‫ّ ْ‬ ‫ْ‬
 ‫‪56‬‬

‫و ِم َن َّ ْ‬
‫ب الَّ ِذ ْ‬
‫ی َال ا ا َ ْعلَ ُم‪ ،‬اِنَّ َك عَ ََّل ُم الْ ُغ ُی ْو ِب‪َ ،‬و َس َّت ُار الْ ُع ُی ْو ِب‪،‬‬ ‫الذن ِ‬ ‫َ‬

‫ہلل ال َْع ِ ِ‬
‫یلّ ال َْع ِظ ْی ِم۔‬ ‫َو َغ َّف ُار ُّ‬
‫الذنُ ْو ِب‪َ ،‬و َال َح ْو َل َو َال ُق َّو َة اِ َّال بِا ِ‬
‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬
‫شصه کلنہ َزذ کفر‪ :‬الل ّ ُہ َّم اِ ِناْ ا ُع ْوذُ بِ َك ِ ْن ا ْن ا ْش ِركَ بِ َك‬

‫َش ْؼ ًئا‪َ ،‬وا َنَا ا َ ْعلَ ُم بِ ٖہ‪َ ،‬وا َ ْس َت ْغ ِف ُركَ لِ َما َال ا ا َ ْعلَ ُم بِ ٖہ‪َ ،‬وتُ ْب ُت َع ْن ُہ‬

‫َبٔا ْ ُت ِم َن الْ ُک ْف ِر َو ِ ّ‬
‫الش ْر ِك َوالْ ِک ْذ ِب َوالْ ِغ ْؼ َب ِة َوالْ ِب ْد َع ِة َوال َّن ِم ْی َم ِة‬ ‫َوتَ َ َّ‬
‫ت َوا َ ُق ْو ُل َال ا اِل ٰ َہ اِ َّال‬
‫اع ک ُلِّ َہا‪َ ،‬وا َ ْسلَ ْم ُ‬ ‫َوالْ َف َوا ِح ِش َوالْ ُب ْہ َت ِ‬
‫ان َوالْ َم َع ِ ْ‬
‫ہلل۔‬
‫ہلل‪ُ ،‬م َح ّم ٌَد َّر ُس ْو ُل ا ِ‬
‫ا ُ‬
‫ُ ْ َ ْ‬
‫ہلل َک َما ُھ َو بِاَ ْس َمٓائِ ٖہ َو ِص َفاتِ ٖہ‪َ ،‬و َق ِبلْ ُت‬
‫َْ‬
‫ا‬ ‫ب‬ ‫ت‬‫ن‬‫م‬ ‫ا‬
‫اینان محن ٰ َ ْ ُ ِ ِ‬
‫‪:‬‬‫ل‬

‫َج ِم ْی َع ا َ ْحک َا ِم ٖہ‪ ،‬اِ ْق َر ٌار بِاللِّ َس ِ‬

‫ان َوتَ ْص ِد ْی ٌقمبِالْ َقل ِْ‬
‫ب۔‬
‫ُ َ َ ْ‬ ‫َْ‬
‫ہلل َو َمل ٰ ِئ َک ِت ٖہ َو ُک ُؾ ِب ٖہ َو ُر ُسلِ ٖہ َوالْ َی ْو ِم‬
‫ت بِا ِ‬ ‫ن‬
‫ْ‬ ‫م‬
‫ٰ َ ُ‬‫ا‬ ‫‪:‬‬‫ل‬ ‫ص‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ان‬ ‫ن‬ ‫ای‬

‫ث بَ ْع َد الْ َم ْو ِت۔‬
‫ال‪َ ،‬والْ َب ْع ِ‬ ‫ی ٖہ َو َش ِّر ٖہ ِم َن ا ِ‬
‫ہلل تَ َع ٰ‬ ‫اال ِخ ِر َوالْ َق ْد ِر َخ ْ ِ‬
‫ْٰ‬
 ‫‪57‬‬

‫ُِ‬
‫املکتُۺاَذاؿ ُ‬

‫ہلل ا َ ْک َُ‬
‫َب‬ ‫َب ا َ ُ‬ ‫ہلل ا َ ْک َُ‬
‫َب ‪ o‬ا َ ُ‬ ‫ہلل ا َ ْک َُ‬
‫َب ا َ ُ‬ ‫ہلل ا َ ْک َ ُ‬
‫اَ ُ‬
‫ط‬ ‫ط‬ ‫ط‬

‫الْ اِل ٰ َہ اِ َّال ا ُ‬

‫ہلل‬ ‫ہلل ط ا َ ْش َہ ُد ا َ ْن َّ ا‬
‫الْ اِل ٰ َہ اِ َّال ا ُ‬
‫ا َ ْش َہ ُد ا َ ْن َّ ا‬
‫ط‬

‫ط‬
‫ہلل ط ا َ ْش َہ ُد ا َ َّن ُم َح ّم ًَدا َّر ُس ْو ُل ا ِ‬
‫ہلل‬ ‫ا َ ْش َہ ُد ا َ َّن ُم َح ّم ًَدا َّر ُس ْو ُل ا ِ‬
‫ط‬
‫لو ِة‬
‫ٰ‬ ‫الص‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َیل‬ ‫ع‬ ‫ؼ‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ط‬
‫لو ِة‬ ‫ؼ ع ََیل َّ‬
‫الص ٰ‬ ‫َ َّ‬
‫ؼ ع ََیل الف َََل ِح‬
‫ط‬
‫ؼ ع ََیل الف َََل ِح ط َ َّ‬ ‫َ َّ‬
‫ہلل ۔‬
‫ُ‬ ‫ا‬ ‫ال‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ہ‬
‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ل‬‫ِ‬ ‫ا‬ ‫ال‬
‫ْ‬ ‫ا‬ ‫َ‬ ‫‪o‬‬ ‫َب‬
‫َ‬
‫ُ ُ‬‫ک‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ا‬ ‫ہلل‬‫َ‬ ‫ا‬ ‫ط‬
‫ہلل ا َ ْک َ ُ‬
‫َب‬ ‫اَ ُ‬
‫ی ِّم َن ال َّن ْو ِم۔‬
‫لو ُة َخ ْ ٌ‬ ‫ؼ ع ََیل الف َََل ِح ےکدعبیورمہبتۺہیۺںیہک‪َّ :‬‬
‫الص ٰ‬ ‫رجفیکۺُاَذاؿۺںیم َ َّ‬
‫ـلو ُة۔‬
‫الص ٰ‬ ‫ـد َقـا َم ِ‬
‫ت َّ‬ ‫ریبکتۺںیمُُ َحـ َّی َعـ َیل الف َ‬
‫َـَل ِح ےکۺدعبۺیورمہبتۺہیۺںیہک‪ :‬قَ ْ‬
‫یاعُدعبُِۺاَذاؿ ُ‬

‫لو ِة الْقَٓائِ َم ِة‪ٰ ،‬ا ِت َس ِّی َدنَا‬ ‫الص ٰ‬ ‫اَل ٰل ّ ُہ َّم َر َّب ٰھ ِذ ِہ َّ‬
‫الد ْع َو ِة ال َّتٓا َّم ِة‪َ ،‬و َّ‬
‫الر ِف ْی َع َة‪َ ،‬وابْ َع ْث ٗہ َمقَا ًما‬
‫الد َر َج َة َّ‬ ‫ُم َح ّم ََدا ِن ال َْو ِس ْیلَ َة َوالْف َِض ْیلَ َة َو َّ‬
‫ی َوعَ ْدتَّ ٗہ‪َ ،‬و ْار ُز ْق َنا َشفَا َع َت ٗہ یَ ْو َم الْ ِق َیا َم ِة‪ ،‬اِنَّ َك َال‬‫ّم َْح ُم ْو َدا ِن الَّ ِذ ْ‬
‫تُ ْخلِ ُف الْ ِم ْی َعا َد ‪.‬‬
 ‫‪58‬‬

‫ِ‬
‫املکتۺامنزۺُاورۺیرگیدیفمۺیاعںیئ ُ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ْ َ ْ َْ ْ‬
‫َْب ‪o‬‬‫ہلل اک َ ُ‬
‫تکبیر تحرینہ‪ :‬ا ُ‬
‫َ َ‬
‫ٰ‬
‫َیكَ ‪o‬‬ ‫ال َج ُّدكَ َو َال اِل ٰ َہ غ ْ ُ‬ ‫ثيا‪ُ :‬س ْب ٰح َن َك اللّ ُہ َّم َوبِ َح ْم ِدكَ َوتَ َب َاركَ ْ‬
‫اس ُم َك َوت ََع ٰ‬
‫ََ ُ ْ‬
‫الر ِج ْی ِم ‪o‬‬ ‫ط‬ ‫ی‬ ‫لش‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫م‬
‫ِ‬ ‫َ‬
‫ہلل َن ا ْ ٰ ِن َّ‬ ‫تغوذ‪ :‬ا ُع ْوذُ بِا ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ح ْی ِم ‪o‬‬ ‫الر ْح ٰم ِن َّ‬
‫الر ِ‬ ‫ہلل َّ‬
‫تسنیہ‪ :‬بِ ْس ِم ا ِ‬
‫سوزہ فاتحہ‪ :‬اَل َْح ْم ُد ِ ٰ ّ ِ‬ ‫ٔ‬
‫ك یَ ْو ِم‬‫الر ِح ْی ِم ْ۝‪ٰ ۸‬ملِ ِ‬ ‫الر ْح ٰم ِن َّ‬
‫ی ْ‪َّ ۸۱‬‬ ‫لِل َر ِّب ال ْٰعلَ ِم ْ َ‬
‫ی ْ‪ ۸۴‬اِ ْھ ِدنَا ِّ‬
‫الص َر َاط ال ُْم ْس َت ِق ْی َم ْ‪ِ ۵‬ص َر َاط‬ ‫الد ْی ِن ْ‪ ۸۳‬اِ َیّاكَ ن َْع ُب ُد َو اِ َیّاكَ ن َْس َت ِع ْ ُ‬ ‫ِّ‬
‫ی ْ‪۸۷‬‬ ‫ْی َو َال َّ‬
‫الضٓالِّ ْ َ‬ ‫ض ْو ِب عَلَ ْ ِ ْ‬ ‫َی ال َْم ْغ ُ‬
‫ْی ْ‪ ۵‬غ ْ ِ‬ ‫ت عَلَ ْ ِ ْ‬‫الَّ ِذ ْی َن اَن َْع ْم َ‬
‫ٔ‬
‫الص َم ُد ْ۝‪ ۸‬ل َْم َیلِ ْد‪َ ١‬و ل َْم ُی ْول َْد ْ‪۸۳‬‬ ‫الِل ا َ َح ٌد ْ‪ ۸۱‬ا َ ٰ ّ ُ‬
‫لِل َّ‬ ‫سوزہ اخالص‪ُ :‬ق ْل ُھ َو ٰ ّ ُ‬
‫َو ل َْم یَ ُك ْن لَّ ٗه ُكف ًُوا ا َ َح ٌد ْ‪۸۴‬‬
‫َ ْ ْ‬
‫َْب ‪o‬‬
‫ہلل اک َ ُ‬
‫تکبیر‪ :‬ا ُ‬
‫ان َر ِ ّیب َ ال َْع ِظ ْی ِم ‪o‬‬
‫زکوؼ کی تسبیح‪ُ :‬س ْب َح َ‬
‫م‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫َ ْ ْ‬
‫ن َح ِم َد ٗہ ‪o‬‬‫ہلل َ ْ‬ ‫تسنیػ‪ِ َ :‬ع ا ُ‬
‫ْ‬ ‫َ ْ‬
‫ك ال َْح ْم ُد ‪o‬‬ ‫تحنید‪َ :‬ربَّ َنا لَ َ‬
‫َ‬ ‫َ ْ ْ‬
‫َْب ‪o‬‬
‫ہلل اک َ ُ‬‫تکبیر‪ :‬ا ُ‬
 ‫‪59‬‬

‫ن َر ِ ّیب َ ْاالَع ْٰیل ‪o‬‬

‫سحدہ کی تسبیح‪ُ :‬س ْب ٰح َ‬
‫َ ْ ْ‬
‫َْب ‪o‬‬ ‫اَ ُ‬
‫ہلل اک َ ُ‬
‫تکبیر‪:‬‬
‫َ‬ ‫ٰ‬
‫لِل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ََ ُ ْ‬
‫ب َو َر ْح َمةُ‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫لس ََل ُم عَل َْی َك ایّ َہا ا ّ ِ ُّ‬ ‫َ‬
‫ات‪ ،‬ا َّ‬ ‫ات َو َّ‬
‫الط ِّؼ َب ُ‬ ‫الصل ََو ُ‬
‫َات ّ َو َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫تصہد‪ :‬ال ّت ِح ّی ُ‬
‫ی ‪ ،‬ا َ ْش َہ ُد ا َ ْن َّال ا اِل ٰ َہ اِ َّال ا ُ‬
‫ہلل‬ ‫لصلِ ِح ْ َ‬
‫ہلل ا ٰ ّ‬ ‫لس ََل ُم عَلَ ْؼ َنا َوع ٰ‬
‫َیل ِع َبا ِد ا ِ‬ ‫ہلل َوبَ َرک َاتُ ٗہ‪ ،‬ا َ َّ‬ ‫ا ِ‬
‫َوا َ ْش َہ ُد ا َ َّن ُم َح ّم ًَدا َ‬
‫ع ْب ُد ٗہ َو َر ُس ْول ُ ٗہ ‪o‬‬

‫ع‬ ‫ع‬ ‫ٰ‬ ‫َ ْ‬ ‫ُ ُْ‬

‫َیل ٰا ِل َس ِّی ِدنَا ُم َح َّم ٍد ک ََما‬ ‫و‬
‫َ‬ ‫د‬‫م‬‫َ‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫َا‬ ‫ن‬ ‫د‬‫ی‬ ‫س‬ ‫َیل‬
‫ُ َّ َ ِ ّ ٰ َ ّ ِ ِ ُ َ ّ ٍ ّ ٰ‬‫ل‬ ‫ص‬ ‫م‬ ‫ہ‬‫ّ‬ ‫ل‬ ‫ل‬‫َ‬ ‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ی‬‫اہ‬ ‫بر‬‫ا‬ ‫ذ‬ ‫و‬ ‫ذز‬
‫َیل ٰا ِل َس ِّی ِدنَا اِبْ َرا ِھ ْی َم اِنَّ َك َح ِم ْی ٌد َّم ِج ْی ٌد ‪ ،‬اَل ٰلّ ُہ َّم‬
‫َیل َس ِّی ِدنَا اِبْ َرا ِھ ْی َم َوع ٰ‬
‫تع ٰ‬‫َصلَّ ْی َ‬
‫ْت ع ٰ‬
‫َیل َس ِّی ِدنَا اِبْ َرا ِھ ْی َم‬ ‫اركْ ع َٰیل َس ِّی ِدنَا ُم َح َّم ٍد َّوع ٰ‬
‫َیل ٰا ِل َس ِّی ِدنَا ُم َح َّم ٍد ک ََما بَ َارک َ‬ ‫بَ ِ‬
‫ج ْی ٌد ‪o‬‬ ‫َیل ٰا ِل َس ِّی ِدنَا اِبْ َرا ِھ ْی َم اِنَّ َك َح ِم ْی ٌد َّم ِ‬
‫َوع ٰ‬
‫ی‬ ‫م‬ ‫ج‬ ‫ل‬ ‫ٰ‬ ‫َ‬ ‫َ ُْ‬ ‫ُ َ‬
‫ی‬ ‫ِ‬
‫ی ِو َ ْن ت ََوال ََد َو َ ِ ْ ِع ال ُْم ْو ِم ِن َْ‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ل‬ ‫َ‬
‫ذعاء ماثوزہ‪ :‬اللّ ُہ َّم ا ْغ ِف ْر ِل َولِ َوالِ َد َّ‬
‫ات‪ ،‬اِنَّ َك َح ِم ْی ٌد‬ ‫ت‪ ،‬ا َ ْال َْح َیٓا ِء م ْ ُ ْ‬
‫ِھْن َو ْاال َ ْم َو ِ‬ ‫ی َوال ُْم ْسلِ ٰم ِ‬ ‫ت‪َ ،‬وال ُْم ْسلِ ِم ْ َ‬ ‫َوال ُْمؤ ِم ٰن ِ‬
‫ی‪o‬‬ ‫ات‪ ،‬بِ َر ْح َم ِت َك یَ ااْ ا َ ْر َح َم َّ‬
‫الرا ِح ِم ْ َ‬ ‫ب َّ‬
‫الد َع َو ِ‬ ‫َق ِر ْی ٌ‬
‫ب‪ُّ ،‬م ِج ْی ُ‬
‫َ‬
‫‪o‬‬ ‫ہلل‬ ‫سالو‪ :‬ا َ َّ‬
‫لس ََل ُم عَل َْیک ُْم َو َر ْح َم ُة ا ِ‬

‫الس ََل ُم‪،‬‬ ‫فرضوں کے بغد کی ذعا‪ :‬اَل ٰلّ ُہ َّم اَن َْت َّ‬
‫الس ََل ُم‪َ ،‬و ِم ْن َك َّ‬
‫ت َربَّ َنا‬ ‫الس ََل ِم‪َ ،‬واَدْ ِخلْ َنا دَ َار َّ‬
‫الس ََل ِم‪ ،‬تَ َب َار ْک َ‬ ‫َواِل َْی َك یَ ْر ِج ُع َّ‬
‫الس ََل ُم‪َ ،‬ح ِّؼ َنا َربَّ َنا بِ َّ‬
‫ت یَا ذَا ال َْج ََل ِل َو ْاالِک َْر ِ‬
‫ام ‪o‬‬ ‫َوت ََعال َْی َ‬
 ‫‪60‬‬

‫َ‬ ‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ُ ُْ‬ ‫ُ َ‬

‫ّ‬ ‫ک‬ ‫م‬ ‫َ‬
‫ذعاء قيوت‪ :‬اللّ ُہ َّم اِنّا ن َْس َت ِع ْؼ ُن َك َون َْس َت ْغ ِف ُركَ ‪َ ،‬ون ُْو ِ ُن بِ َك َونَ َت َو ُل عَل َْی َك‪،‬‬
‫َتكُ َم ْن َیّ ْف ُج ُركَ ‪ ،‬اَل ٰلّ ُہ َّم‬
‫ی‪َ ،‬ون َْشک ُُركَ َو َال نَ ْکف ُُركَ ‪َ ،‬ونَ ْخلَ ُع َون ْ ُ‬ ‫َونُ ْؿ ِ ْ‬
‫ن عَل َْی َك الْ َخ ْ َ‬
‫ِع َونَ ْح ِف ُد‪َ ،‬ون َْر ُج ْو َر ْح َم َت َك َونَخ ْٰیش‬ ‫اِ َیّاكَ ن َْع ُب ُد‪َ ،‬ولَ َك ن َُص ِّیل َون َْس ُج ُد‪َ ،‬واِل َْی َك ن َْس ٰ‬
‫ق‪o‬‬ ‫ار ُملْ ِح ٌ‬ ‫عَ َذابَ َك‪ ،‬اِ َّن عَ َذابَ َك بِالْ ُک َّف ِ‬
‫ح الْق َّی ُْو ُم‪َ ١‬ال تَاْ ُخ ُذ ٗه ِس َن ٌة َّو َالن َْو ٌم ط ل َ ٗه‬
‫لِل َال ا اِل ٰ َه اِ َّال ُھ َو‪ ١‬ا َلْ َ ُّ‬
‫ُ‬ ‫َٓ‬
‫ایۃ الک ْرسی‪ :‬ا َ ٰ ّ ُ‬
‫ی یَ ْش َف ُع ِع ْنـ َد ا ٗه اِ َّال بِاِ ْذنِ ٖه ط یَ ْعل َُم َما‬ ‫الس ٰم ٰو ِت َو َما ِف ْاال َْر ِض َمـ ْن ذَا الَّـ ِذ ْ‬
‫ط‬
‫َما ِف َّ‬
‫یش ٍء ِّم ْن عِلْ ِم ٖ اه اِ َّال بِ َما َشٓا َء َو ِس َع‬
‫ی ا َ ْی ِد ْی ِه ْم َو َما َخلْف َُه ْم َو َال یُ ِح ْی ُط ْو َن بِ َ ْ‬
‫بَ ْ َ‬
‫‪۵‬‬ ‫ض َو َال یَـ ُ ْودُ ٗه ِحف ُْظ ُه َم ‪١‬ا َو ُھ َو ال َْع ِ ُ‬
‫یلّ ال َْع ِظ ْی ُم ۝ ۝ ‪۵‬‬ ‫ج‬ ‫ج‬
‫ُك ْر ِس ُّی ُه َّ‬
‫الس ٰم ٰو ِت َو ْاال َْر َ‬
‫َ َُْْ‬
‫ان ‪o‬‬ ‫ض َ‬ ‫ت ِ ْن َش ْہ ِر َر َم َ‬ ‫م‬ ‫ىیت زوزہ‪ :‬بِ ُص ْوم غَ ٍد ن ََو ْی ُ‬
‫َ‬ ‫ٰ‬ ‫ْ َ‬ ‫ُ َ‬
‫َیل ِر ْز ِق َك‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫ْت‬ ‫ل‬ ‫ّ‬ ‫ک‬ ‫َو‬ ‫ت‬ ‫ك‬ ‫َی‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫ت‬
‫ُ َّ ِ ِ َ ُ ْ ُ َ ِ َ ٰ َ ْ ُ َ َ ْ َ َ ُ َ ٰ‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ك‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫ك‬ ‫َ‬ ‫ل‬ ‫ّ‬
‫ن‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ہ‬‫ّ‬ ‫ل‬ ‫ل‬‫َ‬ ‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫از‬ ‫ظ‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫ء‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫ذ‬
‫ت‪o‬‬ ‫ا َ ْف َط ْر ُ‬

‫ك َوال َْملَ ُک ْو ِت‪،‬‬ ‫ك الْ ُق ُّد ْو ِس‪ُ ،‬س ْب َح َ‬

‫ان ِذی ال ُْملْ ِ‬ ‫ان ال َْملِ ِ‬
‫تسبیح تراویح‪ُ :‬س ْب َح َ‬
‫ان‬
‫َب ْو ِت‪ُ ،‬س ْب َح َ‬ ‫ان ِذی الْ ِع َّز ِة َوال َْع َظ َمةِ‪َ ،‬وال َْه ْؼ َب ِة َوالْق ُْد َر ِة‪َ ،‬والْ ِک ْ ِ‬
‫َبیَٓا ِء َوال َْج َ ُ‬ ‫ُس ْب َح َ‬

‫ام َو َالیَ ُم ْو ُت‪ُ ،‬س ُّب ْوحٌ ُق ُّد ْو ٌس‪َ ،‬ربُّ َنا َو َر ُّب ال َْمل ٰ ِئ َک ِة َو ُّ‬
‫الر ْو ِح‪،‬‬ ‫ح الَّ ِذ ْ‬
‫ی َالیَ َن ُ‬ ‫ك الْ َ ِ ّ‬
‫ال َْملِ ِ‬
‫ی‪o‬‬
‫ی‪ ،‬یَا ُم ِج ْ ُ‬
‫ی‪ ،‬یَا ُم ِج ْ ُ‬ ‫اَل ٰلّ ُہ َّم ا َ ِج ْرنَا ِم َن ال َّن ِ‬
‫ار‪ ،‬یَا ُم ِج ْ ُ‬
‫ف عَ ِّن ‪o‬‬ ‫اَل ٰلّ ُہ َّم اِنَّ َك َعف ٌُّو‪ ،‬تُ ِح ُّ‬
‫ب ال َْعف َْو‪َ ،‬فا ْع ُ‬ ‫ذعاء شب قدز‪:‬‬
 ‫‪61‬‬

‫جيازہ کی ذعائیں‬
‫لو ِة ال َْج َنا َز ِة‪ ،‬اَل َّؿنٓا ُء‬
‫ات َص ٰ‬ ‫ی ِ‬ ‫ی لِ ٰلّ ِہ ت ََع ٰ‬
‫ال‪ ،‬ا َ ْربَ َع تَک ِْب ْ َ‬ ‫ت ا َ ْن ا ُ َو ِدّ َ‬
‫ىیت جيازہ‪ :‬ن ََو ْی ُ‬
‫ام‪ُ ،‬م َت َو ِّج ًها اِ ٰل ِج َہ ِة الْ َک ْع َب ِة‬ ‫ت‪َ ،‬خل َْف ٰھ َذا ا ْال ِ َم ِ‬ ‫الدعَٓا ُء لِ ٰہ َذا ال َْم ِّی ِ‬ ‫ِ ّٰ ِ‬
‫لِل ت ََع ٰ‬
‫ال‪َ ،‬و ُّ‬
‫ہلل اَک َ ُ‬
‫َْب ‪o‬‬ ‫َّ‬
‫الش ِر ْی َفةِ‪ ،‬ا ُ‬
‫َ‬
‫ال‬ ‫َع‬ ‫ت‬‫و‬
‫َ َ َ ْ ُ َ َ ٰ‬‫‪،‬‬ ‫ك‬ ‫َ‬ ‫م‬ ‫اس‬ ‫كَ‬ ‫ار‬ ‫ب‬ ‫َ‬ ‫ت‬‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫كَ‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ح‬
‫ُ ّ َِ َ ْ ِ‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫م‬
‫َ‬ ‫ہ‬‫ّ‬ ‫ٰ‬
‫ل‬ ‫ال‬ ‫ك‬‫َ‬ ‫ن‬
‫َ‬ ‫ح‬ ‫ب‬ ‫س‬
‫تکبیر اول میں ثي ُ ْ ٰ‬
‫‪:‬‬ ‫ا‬
‫َیكَ ‪o‬‬‫َج ُّدكَ ‪َ ،‬و َج َّل ث َ َنا ُٕاكَ ‪َ ،‬و َال اِل ٰ َہ غ ْ ُ‬
‫ع‬ ‫ع‬ ‫ٰ‬ ‫َ ْ‬ ‫ُ ُْ‬
‫َیل‬
‫ٰ‬ ‫و‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫د‬‫ٍ‬ ‫م‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ح‬
‫َ‬ ‫م‬
‫ُ‬ ‫َا‬ ‫ن‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ی‬‫ّ‬
‫َ ِ‬‫س‬ ‫َیل‬
‫ٰ‬ ‫ل‬
‫ّ‬ ‫ِ‬ ‫ص‬‫َ‬ ‫م‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫ہ‬
‫ُ‬ ‫ّ‬ ‫ل‬ ‫ل‬‫َ‬ ‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫ی‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫اہ‬ ‫بر‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫و‬ ‫تکبیر ذوو میں ذز‬
‫َیل ٰا ِل َس ِّی ِدنَا اِبْ َرا ِھ ْی َم اِنَّ َك‬ ‫َیل َس ِّی ِدنَا اِبْ َرا ِھ ْی َم َوع ٰ‬ ‫تع ٰ‬ ‫ٰا ِل َس ِّی ِدنَا ُم َح َّم ٍد ک ََما َصلَّ ْی َ‬
‫ْت‬ ‫َیل ٰا ِل َس ِّی ِدنَا ُم َح َّم ٍد ک ََما بَ َارک َ‬ ‫اركْ ع َٰیل َس ِّی ِدنَا ُم َح َّم ٍد َّوع ٰ‬ ‫َح ِم ْی ٌد َّم ِج ْی ٌد ‪ ،‬اَل ٰلّ ُہ َّم بَ ِ‬
‫ج ْی ٌد ‪o‬‬‫َیل ٰا ِل َس ِّی ِدنَا اِبْ َرا ِھ ْی َم اِنَّ َك َح ِم ْی ٌد َّم ِ‬ ‫َیل َس ِّی ِدنَا اِبْ َرا ِھ ْی َم َوع ٰ‬ ‫ع ٰ‬
‫تکبیر سوو کی ذعا‪ :‬اَل ٰلّ ُہ َّم ا ْغ ِف ْر لِ َح ِّؼ َنا َو َم ِّی ِؾ َنا‪َ ،‬و َشا ِھ ِدنَا َوغَائِ ِؽ َنا‪،‬‬
‫ینَا‪َ ،‬وذَک َِرنَا َواُنْثَانَا‪ ،‬اَل ٰلّ ُہ َّم َم ْن ا َ ْح َی ْؼ َت ٗہ ِم َّنا‪ ،‬فَاَ ْح ِی ٖہ ع ََیل‬
‫ینَا َوک َِب ْ ِ‬
‫َو َص ِغ ْ ِ‬
‫ْاال ِ ْس ََل ِم‪َ ،‬و َم ْن ت ََو َفّ ْؼ َت ٗہ ِم َّنا‪َ ،‬ف َت َو َفّ ٗہ ع ََیل ْاال ِ ْی َم ِ‬
‫ان ‪o‬‬

‫رھپۺوچیھتۺریبکتۺےکۺدعباہھتۺوھکؽۺ رۺۺیاںیئۺاورۺابںیئۺرطػُا َ َّ‬

‫لس ََل ُم عَل َْیک ُْم َو َر ْح َم ُة ا ِ‬
‫ہللۺےہک۔ ُ‬
‫اج َعلْ ُہ لَ َنا ا َ ْج ًرا َّو‬ ‫ىابالغ بچے کیلیے ذعا‪ :‬اَل ٰلّ ُہ َّم ْ‬
‫اج َعلْ ُہ لَ َنا َف َر ًطا‪َ ،‬و ْ‬
‫ش َّف ًعا ‪o‬‬
‫اج َعلْ ُہ لَ َنا َشافِ ًعا َّو ُم َ‬
‫ذُ ْخ ًرا‪َ ،‬و ْ‬
‫اج َعلْ َہا لَ َنا ا َ ْج ًرا َّو‬ ‫ىابالغ بچی کیلیے ذعا‪ :‬ا َل ٰلّ ُہ َّم ْ‬
‫اج َعلْ َہا لَ َنا َف َر ًطا‪َ ،‬و ْ‬
‫ش َّف َع ًة ‪o‬‬
‫اج َعلْ َہا لَ َنا َشا ِف َع ًة َّو ُم َ‬
‫ُذ ْخ ًرا‪َ ،‬و ْ‬
 ‫‪62‬‬

‫رقآؿۺدیجم!ۺُاکیۺرظنۺںیم‬
‫ِ‬
‫پہلی وحی‪:‬‬
‫اس ِم َر ِّبکّ الَّ ِذ ْ‬
‫ی َخل َ َ‬
‫ق ‪(ُO‬وسرہُقلع‪ُ:‬آتیُ‪ُ۷‬ات‪)۵‬‬ ‫اِ ْق َرا ْ بِ ْ‬
‫آخری وحی‪( :‬اسۺےکۺابرےںیمۺیئکۺوقؽۺںی؛ۺرگمۺرعموػۺیہیۺیوۺںی‪):‬‬

‫ہلل ‪(ُO‬ارقبلہُ‪ُ)۲۸۷ُ:‬ــــــــ یاـــــــ اَل َْی ْو َم ا َک َْمل ُْت‬ ‫َو اتَّق ُْوا یَ ْو ًما ت ُْر َج ُع ْو َن فِ ْی ِہ ا ِ َل ا ِ‬
‫م ِد ْینا ً ‪( O‬ااملدئةُ‪)۳ُ:‬‬ ‫ت لَ ُک ُم اال ِ ْسَل َ َ‬ ‫ت عَل َْیک ُْم نِ ْع َم ِ ْ‬
‫ت َو َر ِض ْی ُ‬ ‫لَ ُک ْم ِد ْی َن ُک ْم َو ا َت َْم ْم ُ‬
‫کاتبان وحی‪:‬‬
‫ُمکۺوشیبُاچسیل(‪)۴۰‬ۺاحصہبُٔ راؾُر ںاؿُاہللُاعتٰیلُمہیلعُانیعمج‬

‫قرآن کی مدت ىزول‪:‬‬

‫ُرقتًابیُابسیئُ(‪ُ)۲۲‬ناؽُ‪ُُ،‬اپچنۺُ(‪ُ)۵‬امہ‪ُ،‬ۺوچیہُ(‪ُ)۷۴‬یؿ۔‬
‫عنومی تقسیه‪:‬‬
‫ُزنمںیلُُُ‪ُُُ:‬ناتُ(‪)۷‬‬ ‫ُ‬ ‫اپرےُُ‪ ُُُُ:‬سی(‪ُ )۳۰‬‬
‫ُروکاعتُُ‪ُُُ:‬اپچنۺوسۺااھٹوؿ(‪)۵۵۸‬‬ ‫وسرںیتُُ‪ُُُ:‬اکیۺوسوچیہۺ(‪ُ )۷۷۴‬‬
‫ُُربواتیۺیرگیۺ‪:‬ۺھچۺزہارۺھچۺوسۺۺایھچھٹسۺ(‪)۶۶۶۶‬‬ ‫آاتُُ‪ُُ:‬ھچۺزہارۺیووسۺسیتھچُ(‪)۶۲۳۶‬‬
‫املکتُُ‪ُ:‬ایھچیسۺزہارۺاچرۺوسۺ سیُ(‪ُ )۸۶۴۳۰‬‬
‫رحوػُ‪ُُ:‬نیتۺالھکۺسئیتۺزہارۺھچۺوسۺارتہکُ(‪)۳۲۳۶۷۷‬‬
‫ُفلتخمُہیف‪ُُ:‬اکیۺۺ(‪)۷‬‬ ‫دجساہےُالتوتُ‪ُُُ:‬قفتمُہیلع‪ُُ:‬وچیہۺۺ(‪ُُ)۷۴‬‬
 ‫‪63‬‬

‫ميازل کی تقسیه‪:‬‬
‫ُوسر ُٔہُاسنء‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُتا‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُوسر ُٔہُافہحت‬ ‫‪۷‬‬
‫ُوسر ُٔہُوتہبُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُتا‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُوسر ُٔہُامدئہُ‬ ‫‪۲‬‬
‫ُوسر ُٔہُلحن‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُتا‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُوسر ُٔہُویسنُ‬ ‫‪۳‬‬
‫ُوسر ُٔہُرفاقؿ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُتا‬ ‫ُ‬ ‫ُوسرۂَُۺینبُارسالیئُ‬ ‫‪۴‬‬
‫ُوسر ُٔہُسٰی‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُتا‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُوسر ُٔہُرعشآء‬ ‫‪۵‬‬
‫ُوسر ُٔہُرجحات‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُتا‬ ‫ُ‬ ‫ُوسر ُٔہُوال ّٰصف ٰ ُ‬
‫ت ُ‬ ‫‪۶‬‬
‫ف‬
‫ُوسر ُٔہُ ّ‬
‫والس ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُتا‬ ‫ُ‬ ‫ُوسر ُٔہُؼُُُُُُُُ ُ‬ ‫‪۷‬‬
‫(انمزؽۺےکۺاِدتبایئۺرحوػۺوکۺرقتبیۺمہفۺےکۺےیلۺویںۺعمجۺایکۺایگۺےہ ‪َ :‬ف ِم بِ َش ْو ٍق )‬

‫تفصیل حرکات (اعراب)‪:‬‬

‫ُُُ‪(ُُُ۸۸۰۴‬آھٹۺزہارۺآھٹۺوسۺاچر) ُ‬ ‫ُامضتُ(شیپ)ُ ُُ‪:‬‬
‫ف‬
‫ُُ‪(ُُ۵۳۲۲۳‬رتنپۺزہارۺیوۺوسۺسئیت)‬ ‫فتُ(زرب) ُ‪ُ:‬‬

‫ُ‪(ُُُ۳۹۵۸۲‬ااتنسیلۺزہارۺاپچنۺوسۺایبیس) ُ‬ ‫ُرسکات(زری)ُُ ُ‪:‬‬

‫ُُُ‪(ُُ۷۷۷۷‬اکیۺزہارناتۺوسۺارتہک)‬ ‫ُ‪ُ:‬‬ ‫دمات(ُُ ُْ )‬

‫ُُ‪(ُُ۷۲۷۴‬اکیۺزہارۺیوۺوسۺوچرتہ) ُ‬ ‫ُدشتدی(دشَُّۺ)ُ ُ‪:‬‬

‫ف‬
‫ُ‪(ُُ۷۰۵۶۸۴‬اکیۺالھکۺاپچنۺزہارۺھچۺوسۺوچرایس)‬ ‫ُنطُ(ےطقن‪:ُ )۰‬‬ ‫َ‬
 ‫‪64‬‬

‫تفصیل حروف تہحی‪:‬‬

‫ُ‪۷۷۴۲۸‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُب‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪۴۸۸۷۲‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُاُ‬

‫ُ‪۷۲۷۶‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُث‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۷۷۹۹‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُت‬
‫ُ‪۹۷۳‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُح‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۳۲۷۳‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُج‬
‫ُ‪۵۶۰۲‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُذ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۲۴۷۶‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُخ‬
‫ُ‪۷۷۷۹۳‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُز‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۴۶۷۷‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُذ‬
‫ُ‪۵۹۹۷‬‬ ‫ُس ُ‪:‬‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۷۵۹۰‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُز‬
‫ُ‪۲۰۷۲‬‬ ‫ُص ُ‪:‬‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۲۷۷۵‬‬ ‫ُش ُ‪:‬‬
‫ُ‪۷۲۷۷‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُط‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۷۳۰۷‬‬ ‫ُض ُ‪:‬‬
‫ُ‪۹۲۲۰‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُؼ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۸۴۲‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُظ‬
‫ُ‪۸۴۹۹‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُف‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۲۲۰۸‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُغ‬
‫ُ‪۹۵۰۰‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُک‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۶۸۷۳‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُق‬
‫ُ‪۳۶۵۳۵‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُو‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۳۴۳۲‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُل‬
‫ُ‪۲۵۵۳۶‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُو‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۴۰۷۹۰‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُن‬
‫ُ‪۴۵۹۷۹‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُی‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‪ُ ۷۹۰۷۰‬‬ ‫ُ‪:‬‬ ‫ُہ‬
‫ً‬ ‫ٰ‬ ‫ٔ‬
‫الترتیل‪،‬ملخصا‪]۲۱۲:‬‬ ‫[ماخوذ از‪ :‬املعجم املفھرس اللفاظ القران الکریم‪ ٣٨٧ :‬بحوالہ برکات‬