Professional Documents
Culture Documents
Bao Cao Bai 2 3
Bao Cao Bai 2 3
HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA ĐIỆN- ĐIỆN TỬ
A. MUÏC ÑÍCH :
Baøi thí nghieäm giuùp sinh vieân thöïc hieän caùc maïch ñieän cô baûn nhö maïch chia aùp, maïch chia doøng,
kieåm chöùng caùc luaät Kirchhoff vaø khaûùo saùt maïch töông ñöông Thevenin-Norton trong maïch ñieän DC.
Ngoaøi ra, baøi thí nghieäm coøn giuùp sinh vieân so saùnh keát quaû giöõa tính toaùn lyù thuyeát vaø keát quaû thí
nghieäm cuûa maïch ñieän DC moät nguoàn vaø nhieàu nguoàn.
B. ÑAËC ÑIEÅM :
Maïch ñieän DC chæ toàn taïi caùc phaàn töû nguoàn vaø ñieän trôû. Neàn taûng cuûa phaân tích maïch ñieän DC laø
luaät Ohm vaø caùc luaät Kirchhoff. Ngoaøi ra, ñeå taêng hieäu quaû cuûa quaù trình tính toaùn maïch DC, ngöôøi ta
coù theå döïa treân caùc pheùp bieán ñoåi töông ñöông ( chia aùp, chia doøng, bieán ñoåi nguoàn … ), phaân tích
duøng ma traän (theá nuùt, doøng maéc löôùi … ) hay duøng caùc ñònh lyù ñaëc tröng cho maïch tuyeán tính (nguyeân
lyù tæ leä, nguyeân lyù xeáp choàng , sô ñoà töông ñöông TheveninNorton … ).
Giaù trò ñuùng = laø giaù trò tính theo lyù thuyeát hay giaù trò nhaän ñöôïc töø caùc thieát bò chænh ñònh hoaëc
thieát bò ño coù ñoä chính xaùc cao. Ta coù baûng soá lieäu:
u(V) u1 u2 u3
1.88−1.9089
%�2 = 1.9089
× 100% = 1.5140%
2.24−2.2845
%�3 = 2.2845
× 100% = 1.9479%
4.512−4.4496
%�2 = 4.4496
× 100% = 1.4024%
5.376−5.3218
%�3 = 5.3218
× 100% = 1.0185%
Tính uk töø soálieäu ño ôû phaàn b) vaø ñieàn vaøo baûng soá lieäu:
u (V) ∑uk %sai soá
5 5.0779 1.5580%
12 11.8437 1.3025%
c) Thieát keá moät maïch chia aùp DC goàm hai ñieän trôû R1 (coù giaù trò trong 4 ñieän trôû ñaõ cho) vaø R2 thoûa :
+ AÙp vaøo maïch 5 V, aùp ra treân R2 laø 2 V. + Doøng trong maïch
phaûi beù hôn 10 mA.
+ Veõ maïch thieát keá vaø cho bieát caùc trò soá:
R1 = 2.2 (Ω), R2 =1.465(Ω).
Vaø keát quaû ño aùp ra treân maïch thieát keá: AÙp ra = 5.0789 (V), dòng trong mạch là 1.386(mA) <
10(mA)
u I1 I2 (mA) I3 (mA)
(V) (mA)
Tính Ño %sai soá Tính Ño %sai soá
toaùn ñöôïc toaùn ñöôïc
5 1.0532 0.572 0.5052 11.6783% 0.48 0,4292 10.5833%
12 2.4568 1.372 1.3453 1.9461% 1.152 1.1259 2.2656%
Tính toán:
Tính ∑Ik töø soálieäu ño ôû phaàn a) vaø ñieàn vaøo baûng soá lieäu:
c) Thieát keá moät maïch chia doøng DC goàm hai ñieän trôû R1 vaø R2 noái song song thoûa :
+ Doøng toång laø 10 mA.
+ R1 = 4.7 (kΩ) vaø doøng qua noù laø 4 mA.
+ Veõ maïch thieát keá vaø cho bieát trò soá R2 = 3.133(Ω).
Thöïc hieän maïch ñaõ thieát keá. Ño laïi doøng qua R1 laø : 1.0617(mA)
III. Giaûi tích maïch DC nhieàu nguoàn duøng theá nuùt vaø maéc löôùi: Thöïc hieän maïch thí
nghieäm nhö Hình 1.2.3.
Vôùi: E1 = nguoàn aùp DC coù giaù trò 5 V treân hoäp thí nghieäm hay boä nguoàn DC.
E2 = nguoàn aùp DC coù giaù trò 12 V treân hoäp thí nghieäm hay boä nguoàn DC.
Duøng volt keá DC hay DMM ño laïi giaù trò caùc nguoàn E1 vaø E2 vaø ghi vaøo caû 2 coät “giaù trò tính”
vaø coät “giaù trò ño”. Tính ñieän aùp treân caùc ñieän trôû duøng phöông phaùp theá nuùt hay doøng maéc löôùi vaø
ghi vaøo coät “giaù trò tính”. Ño ñieän aùp treân caùc ñieän trôû duøng volt keá DC hay DMM vaø ghi vaøo coät “giaù
trò ño”. Haõy hoaøn thaønh baûng soá lieäu:
Tính toán:
Chọn �� = 0
�� �� − 5 �� − 12
+ + = 0 => �� = 3.70 = �2
2,2� 4,7� 5,6�
�1 = 5 − 3.79 = 1.21 �
�3 = 3.79 − 12 =− 8.21(�)
�4 − 5 − 12 = 7(�)
VI. Kieåm chöùng nguyeân lyù xeáp choàng treân maïch DC:
Ñeå kieåm chöùng giaù trò ño ñöôïc cuûa u1 treân maïch Hình 1.2.3 döïa treân nguyeân lyù xeáp choàng ta laøm nhö
sau:
+ Chæ cho taùc ñoäng leân maïch nguoàn E1 = 5V baèng caùch thöïc hieän maïch thí nghieäm nhö Hình 1.2.6.1.
Duøng DC volt keá hay DMM ño u11 vaø ghi töông öùng vaøo coät “ Maïch chæ coù nguoàn E1”.
Hình 1.2.6.1: Maïch chæ coù nguoàn E1 Hình 1.2.6.2: Maïch chæ coù nguoàn E2
+ Chæ cho taùc ñoäng leân maïch nguoàn E2 = 12V baèng caùch thöïc hieän maïch thí nghieäm nhö Hình 1.2.6.2.
Duøng DC volt keá hay DMM ño u12 vaø ghi töông öùng vaøo coät “ Maïch chæ coù nguoàn E2”.
+ Tính u1 duøng nguyeân lyù xeáp choàng vaø ghi vaøo coät “giaù trò tính theo xeáp choàng”. Xaùc ñònh sai soá khi
duøng xeáp choàng. Ta coù baûng soá lieäu:
Ñieän Maïch chæ Maïch chæ Giaù trò tính Giaù trò ño % sai soá
aùp coù nguoàn coù nguoàn theo xeáp khi coù caû khi duøng
E1(u11) E2 (u12) choàng hai nguoàn xeáp choàng
u1 3.6710 -2.4869 1.1841 1.2468 5.2952%
+ Thöïc hieän maïch nhö Hình 1.2.7.3. Thay ñoåi khoaûng 10 giaù trò
cuûa bieán trôû VR töø 1kΩ ñeán
10kΩ (trong ñoù coù giaù trò baèng Rthevenin). Ño doøng IVR qua VR. Tính
coâng suaát treân ñieän trôû VR theo doøng qua noù: PVR = VR.I2VR. Laäp
baûng soá lieäu. Cho bieát giaù trò cöïc ñaïi cuûa coâng suaát
Hình 1.2.7.1: Ño Uhm
treân VR ño ñöôïc vaø giaù trò cöïc ñaïi theo lyù thuyeát .
Hình 1.2.7.2: Ño Inm Hình 1.2.7.3: Khaûo saùt coâng suaát max
VR 1kΩ 2 2.6682 3 4 5 6 7 8 9 10
IVR 1.762 1.4526 1.2364 1.076 0.9520 0.8550 0.774 0.707 0.652
2,2332 1.5408 4 6 9 7
PV 4.9872 6.209 6.3345 6.3301 6.1147 5.793 5.4378 5.1171 4.800 4.510 4.260
R 3 2 0 1 1
PVR(max ño ñöôïc) = 6.3345 mW
PVR(max theo lyù thuyeát) = 6.0657 mW
+ Thöïc hieän maïch khaûo saùt coâng suaát cöïc ñaïi trong maïch coù nguoàn AC nhö Hình 1.2.7.4. Chænh maùy
phaùt soùng coù trò hieäu duïng cuûa u laø 2 V, taàn soá 5 kHz. Thöïc hieän khoaûng 10 giaù trò cuûa bieán trôû VR töø
1kΩ ñeán 10kΩ. Ño doøng hieäu duïng IVR qua VR duøng DMM. Tính coâng suaát treân ñieän trôû VR theo
doøng hieäu duïng qua noù: PVR = VR.I2VR. Laäp baûng soá lieäu. Cho bieát giaù trò cöïc ñaïi cuûa coâng suaát treân
VR ño ñöôïc vaø giaù trò cöïc ñaïi theo lyù thuyeát .
A. MUÏC ÑÍCH :
Baøi thí nghieäm giuùp sinh vieân khaûo saùt caùc ñaëc tröng cuûa moät maïch ñieän trong
tröôøng hôïp nguoàn taùc ñoäng leân maïch laø nguoàn ñieàu hoøa, hay coøn goïi laø nguoàn
xoay chieàu (AC). Quaù trình thí nghieäm cuõng giuùp SV hieåu roõ theâm phöông phaùp
bieân ñoä (hay hieäu duïng) phöùc, caùch döïng ñoà thò vectô vaø tính toaùn coâng suaát trong
maïch ñieàu hoøa.
B. ÑAËC ÑIEÅM :
Phaân tích maïch xaùc laäp ñieàu hoøa thoâng qua tính toaùn treân maïch phöùc. ÔÛ maïch
phöùc, trôû khaùng nhaùnh Z laø soá phöùc, baèng tæ soá bieân ñoä phöùc aùp vaø doøng treân nhaùnh.
Luaät Ohm daïng phöùc ñöôïc phaùt bieåu:
U Z.I vôùi Z = |Z| .
I. Xác định |Z|:
Laø tæ soá trò bieân ñoä hay trị hiệu dụng cuûa aùp vaø doøng treân nhaùnh. Trò bieân ñoä coù
theå ñoïc nhôø dao ñoäng kyù vaø trò hieäu duïng coù theå ñoïc nhôø volt keá xoay chieàu.
II. Xác định φ:
Coù nhieàu phöông phaùp, trong baøi thí nghieäm naøy ñeà nghò duøng dao ñoäng kyù vôùi
hai phöông phaùp cô baûn:
a) So pha trực tiếp:
Ñöa caû hai tín hieäu (cuøng GND) vaøo hai keânh cuûa dao ñoäng kyù. Choïn VERT
MODE laø DUAL hay CHOP. Chænh ñònh dao ñoäng kyù ñeå hieån thò hai tín hieäu treân
maøn hình nhö Hình 1.3.0.1.
Döïa vaøo giaù trò cuûa nuùt Time/div ta ñoïc giaù trò t vaø T. Goùc leäch pha giöõa
CHB vaø CHA xaùc ñònh theo:
∆t
φ=( ). 360°
T
Lưu ý: + Theo hình 1.3.0.1, ta thaáy t laø döông khi tín hieäu caàn xaùc ñònh goùc pha
xuaát hieän tröôùc tín hieäu chuaån .
+ Dao ñoäng kyù chæ nhaän tín hieäu aùp. Do ñoù khi caàn ñöa vaøo tín hieäu doøng
thì ta thoâng qua tín hieäu aùp treân ñieän trôû mang doøng ñieän ñoù.
b) So pha dùng đồ thị Lissajous:
Ñöa caû hai tín hieäu (cuøng GND) vaøo hai keânh cuûa dao ñoäng kyù. Choïn VERT
MODE laø X-Y. Chænh ñònh caùc nuùt Volt/div cuûa dao ñoäng kyù ñeå hieån thò treân maøn
hình nhö Hình 1.3.0.2.
Phöông phaùp naøy ñôn giaûn nhöng chæ höõu hieäu ôû caùc giaù trò 45o. Neáu caùc
giaù trò lôùn hôn, trò sin() thay ñoåi raát chaäm vaø ñoä chính xaùc seõ giaûm.
b) Vẽ đồ thị |ZC| theo ω. Cho biết biểu thức lý thuyết của |ZC| theo ω.
U UC UR I |Z| t
1,41Vrms 1.1258 0.6373 0.6373 2029.92Ω 0.08 -57.6
b. Döïng ñoà thò vectô ñieän aùp cuûa maïch theo soá lieäu ño phaàn a) duøng thöôùc vaø compa,
choïn pha ban ñaàu cuûa doøng ñieän laø 0. Töø ñoà thò vectô suy ra . So saùnh vôùi giaù trò
ño ñöôïc trong baûng soá lieäu.
-
60.49°
��
Tan(φ) = - => φ = -60.49°
��
c. Tính coâng suaát cuûa maïch RC noái tieáp theo soá lieäu ño:
Chænh maùy phaùt soùng sin ñeå u(t) coù bieân ñoä 2 V, taàn soá laàn löôït laø 2 kHz, 5 kHz vaø
10 kHz. Ñöa hai tín hieäu uR(t) vaø uL(t) vaøo dao ñoäng kyù. Duøng dao ñoäng kyù, ño
bieân ñoä aùp treân R vaø treân cuoän daây L. Tính Im = URm/R. Tính |ZL| = ULm/Im.
Söû duïng phöông phaùp ño pha tröïc tieáp ñeå ño goùc leäch pha L giöõa uL(t) vaø iL(t)
( cuõng laø i(t) baèng caùch CH2 INV). Ñieàn vaøo baûng soá lieäu. (Löu yù chænh ñuùng taàn soá
maùy phaùt, kieåm laïi vôùi chu kyø T thoâng qua vieäc ñoïc töø giaù trò nuùt chænh Time/div
cuûa dao ñoäng kyù)
Tần số Um ULm URm Im |ZL| ∆tL φL
2 kHz 2 1.4 1.0 1.0 mA 1400 Ω 0.105 ms 75.6
5 kHz 2 1.8 0.5 0.5 mA 3600 Ω 0.042 ms 75.6
10 kHz 2 2 0.3 0.3 mA 6667 Ω 0.020 ms 72.0
b) Veõ ñoà thò |ZL| theo . Cho bieát bieåu thöùc lyù thuyeát cuûa |ZL| theo .
Đoà thò |ZL| theo
c) Keát luaän: Do L phuï thuoäc mà |ZL| tỉ lệ thuận với nên |ZL| tỉ lệ thuận với L.
U UL UR I |Z| ∆t φ
1,41Vrms 0.9527 0.6901 0.6972 mA 2868.62 Ω 0.055 ms 39.6
36.88°
Thaønh phaàn ñieän trôû cuûa cuoän daây taïi 2 kHz: RL = 300 (Ω).
c. Tính coâng suaát cuûa maïch RL noái tieáp theo soá lieäu ño:
Công suất biểu kiến S = 1/2. Um. Im = 1/2 x 2 x 0.6972 = 0.6972 mVA
Công suất tác dụng P = S . cosφ = 0.6972 x 0.8000 = 0.5578 mW
Công suất phản kháng Q = S . sinφ = 0.6972 x sin(36.88°) = 0.4184 mV
Z = (UL∠90+UC∠-90+UR)/I∠28,8=938,984
|Z|= 938,984 Ω
b. Dựng đồ thị vectơ điệm áp của mạch theo số liệu do dùng thức và compa, chọn
pha ban đầu của dòng điện là 0, giả sử R thuần trở và C thuần dung. Từ đồ thị
vectơ suy ra φ đo được trong bảng số liệu:
Ta có ϕ(UL,UR) = arctan( UL/UR)= arctan(1,3076/0,9239)=54,756
ϕ(UC,UR)= arctan(UL/UR) =arctan(1,6239/0,9239)= 60,3627
UCR2 = U2 + UR2
UCR=1,8683 Ω
UL2=UL2 + UR2
UL=1,6016 Ω
Định lý cos cho ta ϕ(U,I) =arcos ((UCR2 + U2 – UL2)/(2.UCR.U)
c. Tính công suất của mạch RCL nối tiếp theo số liệu đo:
CS biểu kiến S Hệ số cosφ CS tác dụng P CS phảng kháng
Q
1.04 mVA 0.876 0.91 mW -0,5 mW
d. Tính công suất P trên từng phần tử của mạch RLC nối tiếp:
PL (trên L) PC (trên C) PR (trên R) PL+PC+PR
0.162 mW 0 0.54 mW 0.703 mW
Chỉnh máy phát sóng sin để UR(t) có biên độ 2V, tần số 2kHz. Dùng DMM (Multimeter)
đo dòng vào mạch, đo dong qua trở R và dòng qua tụ C. Sử dụng phương pháp đo pha
trực tiếp để đo góc lệch pha φ giữa UR(t) và I(t) bằng cách đưa UR(t) và R0(t) vào
CH1 và CH2. Thưch hiện bảng số liệu:
UR I IR IC φ(UR,I)
1,41 Vrms 0.852 mA 0.662 mA 0.525 mA 38,416
IC I
IR
IC/IR =38,416
UR= 1,41∠0 (Vrms)
IR= 0.662∠0 (mA)
IC= 0.525∠90 (mA)
I= 0.852∠-38,416 (mA)
Từ đó tính ra:
Z(R//C)=UR/I= 1654,93∠-38,416 Ω
c.
Công suất biểu kiến S= ½.Um.Im=0,6 mVA
Công suất tác dụng P= S. cosϕ= 0,466 mW
Công suất phản kháng Q=S.sinϕ=-0,378 mW
VIII. Mạch RL song song
b. Giả sử điện trở là thuần, vẽ đò thị vecto cho mạch song song khi chọn pah ban
đầu của áp UR(t) là 0.
IR
-39,65
IS I
U= 1,41∠0 (Vrms)
IR = 0,631∠0 mA
IL =0,523∠-90 mA
I =0,82∠-39,65 mA
Từ đó tính ra
Z(R//L)=UR/I=1719,5∠39,65 Ω