Hãy xem xét một cách nghiêm túc Công ước

Warsaw 1929 dựa trên Công ước Montreal

1999.

1
 Mục lục

Nội dung Không có

trang

Giới thiệu 3

Công ước Warsaw 4

Nghị định thư La Hay 5

Hội nghị bổ sung Guadalajara 5

Hiệp định Montréal 6

Nghị định thư Guatemala 6

Nghị định thư Montreal 7

Công ước Montréal 7

Sự khác biệt giữa Công ước Warsaw và Công ước Montreal 8

Kết luận 10

Thư mục 11

2
3
Giới thiệu:

Hàng không là hệ thống liên quan đến thiết kế, sản xuất, phát triển và sản xuất máy bay, từ

Hàng không có nguồn gốc từ tiếng Latin 'Avis' có nghĩa là con chim. Bây giờ là thời đại hàng

không hiện đại và nó bắt đầu từ tháng 11 năm 1783, khi khinh khí cầu đầu tiên được thiết kế

bởi Montgolfier Brothers và khiến con người nhẹ hơn không khí và khinh khí cầu chở một

con cừu, một con vịt và một con gà trống trong chuyến bay đầu tiên vào ngày 19 Tháng 9

năm 1783 tại Versailles trong 8 phút. 1Sau đó, sự phát triển của ngành hàng không bắt đầu và

phát triển khinh khí cầu thành máy bay hàng không và vận tải thương mại thích hợp và giờ

đây ngành này chứng tỏ mình là ngành quan trọng nhất trên thế giới. Số lượng khoảng 388

máy bay dân dụng đang được sử dụng hoặc đang trong quá trình phát triển và còn nhiều hơn

nữa. 2Khoảng 27000 đến 28000 chuyến bay thương mại đang hoạt động mỗi ngày bao gồm

các chuyến bay quốc tế và nội địa và ngành công nghiệp này đang sử dụng khoảng 22,56%

nhiên liệu, 3con số này cho thấy tầm quan trọng của ngành công nghiệp này và sự hoang dã

của nó. Hiện có khoảng 240 hãng hàng không thuộc 118 quốc gia là thành viên của IATA

(Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế), 4hãng hàng không Delta Air có trụ sở tại Hoa Kỳ là

hãng hàng không lớn nhất thế giới và năm 2011 có khoảng 163,8 triệu hành khách đi bằng

hãng hàng không này. Sau sự tăng trưởng và phát triển này, lĩnh vực hành khách hàng không

và hãng hàng không cần có những luật pháp phù hợp để chăm sóc hành khách hàng không

cũng như hành lý của họ. Sau đó, quá trình xây dựng luật hàng không bằng các công ước và

nghị định thư bắt đầu từ năm 1929. Nó bắt đầu từ công ước Warsaw 1 năm 1929 và công ước

1
http://www.century-of-flight.net/Aviation%20history/aviation%20timeline/1783.htm truy cập vào ngày
27.04.2012
2
http://www.airliners.net/aircraft-data/ truy cập ngày 27.04.2012
3
Báo cáo của IATA 2007 về Nhiên liệu Thay thế
http://www.iata.org/SiteCollectionDocuments/2007ReportonAlternativeFuels.pdf truy cập vào ngày 27.04.2012
4
Tờ thông tin: IATA- http://www.iata.org/pressroom/facts_figures/fact_sheets/pages/iata.aspx truy cập vào ngày
27.04.2012

4
cuối cùng là Công ước Montreal 1999, giữa hai công ước này có một số công ước và nghị

định thư.5

Công ước Warsaw:

Công ước Warsaw là công ước quốc tế đề cập đến trách nhiệm của việc vận chuyển người,

hành lý và hàng hóa. Nó ra đời sau kết quả của hai hội nghị quốc tế lần đầu tiên được tổ chức

vào năm 1925 và lần thứ hai được tổ chức vào năm 1929, do đó, với kết quả của các hội nghị

này, hội nghị đã được hoàn tất vào ngày 12 tháng 10 năm 1929 tại Warsaw, Ba Lan. Lần đó,

31 quốc gia xuất hiện tại quốc hội Ba Lan để tạo khuôn khổ pháp lý và quyết định một số

điểm. 6Công ước này bằng một ngôn ngữ là tiếng Pháp được 127 quốc gia chấp thuận và có

hiệu lực vào tháng 2 năm 1933. Động 7cơ của công ước Warsaw là đưa ra một số quy tắc cho

Vận tải Hàng không Quốc tế liên quan đến hành khách, hàng hóa và thư tín. cũng như xác

định các quy định pháp luật liên quan đến tai nạn bao gồm hành lý của hành khách, vận

chuyển hành khách và hàng hóa của họ. Trong công ước Warsaw, các hãng hàng không lần

đầu tiên được khuyên nên giao vé hành khách cho mọi hành khách có thông tin về địa điểm

và ngày xuất vé, nơi khởi hành và nơi đến, điểm dừng hoặc nơi quá cảnh cần dừng lại, đồng

thời đề cập đến tên và địa chỉ của người vận chuyển trên vé. 8Công ước cũng khuyến cáo các

hãng hàng không kiểm tra hành lý vận chuyển và xuất vé hành lý chưa được xuất trước đó.

Vé hành lý đó có trọng lượng, tên hành khách và điểm đến. 9Đó là một sự đổi mới trong lĩnh

vực vận tải hàng không vì trước đây phương pháp này không được áp dụng.

5
Công ước Warsaw 1929, Công ước La Hay 1955, Công ước Guadalajara 1961, Thỏa thuận Montreal năm 1966,
Nghị định thư Guatemala 1971, Nghị định thư Montreal 1-2-3-4 năm 1975 và Công ước Montreal 1999.
6
Công ước Warsaw - Giải thích ngắn gọn, http://www.warsaw-life.com/poland/warsaw-convention truy cập
ngày 27.04.2012
7
Tory A. Weigand, “Việc hiện đại hóa Công ước Warsaw và Cơ chế trách nhiệm pháp lý mới đối với các khiếu
nại phát sinh từ chuyến bay quốc tế” Tạp chí Luật Massachusetts / Mùa xuân 2000
8
Công ước thống nhất một số quy tắc liên quan đến vận chuyển quốc tế bằng đường hàng không, được ký tại
Warsaw vào ngày 12 tháng 10 năm 1929 - Công ước Warsaw 1929, Điều 3
9
Như trên. Điều 4

5
Trước khi các hãng vận chuyển công ước thừa nhận trách nhiệm bồi thường thiệt hại do tai

nạn gây ra bởi các vụ tai nạn, Công ước Warsaw giới hạn trách nhiệm pháp lý đối với thương

tích, tử vong hoặc thiệt hại của hành khách cũng như đối với việc mất mát và chậm trễ hành

lý hoặc hàng hóa của hành khách. Công ước quyết định giới hạn giải quyết yêu cầu bồi

thường đối với hãng hàng không hoặc hãng vận chuyển trong vòng 2 năm kể từ khi xảy ra tai

nạn. Trách nhiệm pháp lý được giới hạn đối với thương tích tử vong hoặc thiệt hại đối với

125.000 Pháp Pháp. 10Trách nhiệm đối với hành lý và hàng hóa cũng được ấn định ở mức 250

franc mỗi kg, số tiền được đề cập ở đây bằng đồng franc Pháp tương đương với 65 miligam

vàng độ mịn 900 milima .11

Nghị định thư La Hay:

Nghị định thư La Hay được ra đời sau khoảng thời gian dài 26 năm kể từ Công ước Warsaw

năm 1955, nó còn được gọi là Công ước Warsaw sửa đổi. Nghị định thư này có hiệu lực từ
tháng
ngày 11 8 năm 1963 và có những thay đổi rất nhỏ giữa Công ước Warsaw và Nghị định

thư La Hay. Nghị định thư La Hay đã thay thế một số điều khoản của Công ước Warsaw và

cũng đơn giản hóa ngôn ngữ của nó. Điều 2 của công ước được thay thế từ công ước này rằng

công ước này sẽ không áp dụng cho việc vận chuyển thư và bưu kiện. 12Nghị định thư La Hay

đã nâng giới hạn số tiền thu hồi theo Công ước Warsaw từ 125.000 franc lên 250.000 franc

(khoảng 16.300 USD theo Điều 22).13

Công ước bổ sung Guadalajara:

Công ước bổ sung Guadalajara được sắp xếp sau Công ước La Hay ngày 18 tháng 9 năm
tháng
1961 và công ước bổ sung này có hiệu lực vào ngày 1 5 năm 1964 sau khi có 5 quốc gia

10
Tạp chí Luật Massachusetts / Mùa xuân năm 2000, trang 176
11
Công ước Warsaw 1929, Điều 22
12
Lawrence B. Goldhirsch, “Công ước Warsaw được chú thích: Sổ tay pháp lý” Kluwer Law International 2000,
p311
13
Như trên. trang 6

6
phê chuẩn, nhưng có một số điểm mâu thuẫn giữa các quốc gia. 14Hoa Kỳ là quốc gia có vấn

đề với công ước này và cũng đã tuyên bố rút khỏi công ước Warsaw vào năm 1960, Hoa Kỳ

không tham gia công ước này vì họ có các vấn đề liên quan đến trách nhiệm pháp lý nên sau

công ước bổ sung, một thỏa thuận đã được đưa ra sau đó. .

Hiệp định Montréal:

Hiệp định Montreal còn được gọi là Hiệp định liên hãng tàu Montreal 1966; vào năm 1965,

Nghị định thư La Hay đã khiến Hoa Kỳ gửi thông báo chỉ trích Công ước Warsaw. Sau đó,

Hoa Kỳ rút ra đơn tố cáo về mối lo ngại về một thỏa thuận tự nguyện tư nhân được đàm phán

dưới sự bảo trợ của IATA và cũng được các công ty vận tải lớn nước ngoài ký kết và thỏa

thuận đó được gọi là thỏa thuận liên hãng vận chuyển Montreal. Trong thỏa thuận đã quyết

định rằng 75.000 USD thiệt hại đã được chứng minh đối với các nạn nhân vụ tai nạn đang

bay đến hoặc đi từ Hoa Kỳ. Dù sơ suất là của nhà vận chuyển hay không thì họ cũng phải bồi

thường và tất cả các công ty chức năng vận chuyển nước ngoài đều chấp nhận điều kiện này

và ký kết thỏa thuận liên vận chuyển.15

Nghị định thư Guatemala:

Nghị định thư Guatemala được 21 quốc gia ký kết vào ngày 8 tháng 3 năm 1971; thực tế đó

là sự sửa đổi của Công ước Warsaw như Nghị định thư The Hague 1955. Nghị định thư

Guatemala tăng giới hạn trách nhiệm pháp lý lên 1500.000 franc, tương đương khoảng

100.000 USD đối với thiệt hại đã được chứng minh trong đó người vận chuyển phải chịu

14
IH Ph. Diederiks – Verschoor, “Giới thiệu về Luật Hàng không” 2006 Kluwer Law International BV Hà Lan,
P.158
15
http://www.cargolaw.com/trình bày_montreal_cli.html #montreal_inter-carrier truy cập vào ngày 28.04.2012

7
trách nhiệm về cái chết hoặc thương tích của hành khách. 16Nghị định thư này có giới hạn

trách nhiệm liên tục và không được gửi đến Hoa Kỳ để phê chuẩn nên không có hiệu lực.

Nghị định thư Montréal:

Nghị định thư Montreal 1975 được tiếp nối bởi Công ước Guatemala, nó được đưa vào để

sửa đổi các quy tắc liên quan đến vận chuyển bằng đường hàng không và các nghị định thư

này đã được thực hiện vào ngày 25 tháng 9 năm 1975. Các nghị định thư này cũng giải quyết

các vấn đề trách nhiệm pháp lý với loại tiền tệ liên quan. Nghị định thư Montreal 1, 2 và 3

liên quan đến việc thay đổi giới hạn trách nhiệm đối với đồng tiền quyền rút vốn đặc biệt

SDR, đơn vị tiền tệ chung cho tất cả mọi người. 17Nó là một loại tiền tệ trong rổ nhân tạo

được tạo ra bởi Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Theo tỷ giá tiền tệ năm 2012, 1 SDR bằng 0,853

Euro và 0,646 đô la Mỹ, giá trị của nó gần bằng đồng bảng Anh. Giới hạn bồi thường đã

được tăng lên trong giao thức số 3 lên 200.000 USD và với phần bổ sung dựa trên bảo hiểm,

mức bồi thường đã tăng lên 300.000 USD. 18Trong Nghị định thư Montreal 4, trách nhiệm

pháp lý của chứng từ vận tải hàng hóa quốc tế được đơn giản hóa đối với một ứng dụng điện

tử nhằm tạo thuận lợi cho hành khách.

Công ước Montréal:

Vào ngày 28 tháng 5 năm 1999, Hoa Kỳ và 52 quốc gia khác đã thông qua Công ước

Montreal. Công ước này đã vi phạm Công ước Warsaw và các điều khoản của nó. Công ước
16
Isabella Henrietta Philepina Diederiks-Verschoor, MA Butler, “Giới thiệu về Luật Hàng không” 2006
Kluwer Law International BV, Hà Lan. P.164-165
17
Ludwig Weber, Elmar M. Giemulla, “Luật hàng không quốc tế và EU” 2011 Kluwer Law International BV,
The Neatherland , p.228
18
http://www.cargolaw.com/trình bày_montreal_cli.html#guatemala truy cập vào ngày 29.04.2012

8
 tháng
này có hiệu lực vào ngày 4 11 năm 1999. Hiện tại có hơn 135 bên ở đây tuân theo Công

ước Warsaw, bất kể công ước nào là bản gốc hay công ước nào hình thức sửa đổi và một số
19
nước đã áp dụng luật này riêng biệt đối với các hãng vận tải quốc tế. Công ước Montreal

được thiết kế để thay thế các đặc điểm trước đây của công ước Warsaw vì nó phức tạp hơn,

đầy những khoảng trống và chi phối các hãng hàng không quốc tế trong khoảng 70 năm. Nó

cải thiện chương trình nghị sự trước đây của Công ước Warsaw cũng như tất cả các thỏa

thuận và nghị định thư trước đó. 20Yếu tố chính của công ước này là loại bỏ các giới hạn tùy

tiện về cái chết hoặc thương tích của hành khách và nó áp đặt trách nhiệm pháp lý nghiêm

ngặt đối với những thiệt hại đã được chứng minh đầu tiên là 100.000 SDR đối với cái chết

hoặc thương tích của hành khách, công ước này mở rộng thẩm quyền đối với các khiếu nại

liên quan đối với người chết bị thương từ quê hương của họ cũng giải thích các nghĩa vụ liên

quan đến việc chia sẻ mã của người vận chuyển và về lợi ích liên quan đến hàng hóa hàng

không.21

Sự khác biệt giữa Công ước Warsaw và Montreal:

Có một số khác biệt lớn giữa các công ước Warsaw và Montreal, trên thực tế, hai công ước

này có khoảng cách 70 năm giữa chúng. Về khoảng cách này, một số nghị định thư và thỏa

thuận đã đáp ứng các yêu cầu nhưng thực tế chúng không thể đạt được.

Chủ yếu người ta có thể nói rằng Công ước Warsaw là sự kết hợp của nhiều nghị định thư và

hiệp định hoặc nó chứa đựng tất cả những văn bản hòa bình này. Nhưng Công ước Montreal

là văn bản pháp lý duy nhất tổng hợp tất cả các vấn đề có trong các văn bản khác nhau trước

Công ước Montreal. Công ước Montréal 1999 có 5 ngôn ngữ khác nhau là tiếng Anh, tiếng

19
http://www.cargolaw.com/trình bày_montreal_cli.html#montreal_convention truy cập vào ngày 29.04.2012
20
George N. Tompkins, JR. “Quy tắc trách nhiệm pháp lý áp dụng cho vận tải hàng không quốc tế do các tòa án
ở Hoa Kỳ phát triển” 2010 Kluwer Law International BV. Hà Lan, P.17
21
http://www.cargolaw.com/trình bày_montreal_cli.html#montreal_convention truy cập vào ngày 29.04.2012

9
Pháp, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Ả Rập và tiếng Trung Quốc nên toàn diện hơn công ước

Warsaw chỉ bằng tiếng Pháp nên các ngôn ngữ này dễ hiểu và toàn diện hơn.22

Trong Công ước Warsaw, thời hạn nộp đơn yêu cầu bồi thường rất đúng luật là 7 ngày đối

với thiệt hại và 14 ngày đối với hành lý bị giao chậm nhưng Công ước Montreal đã tăng giới

hạn từ 7 ngày lên 14 ngày đối với thiệt hại và 21 ngày trong trường hợp chậm trễ hành lý và

thời hạn 2 năm đối với yêu cầu bồi thường chính và ngày bắt đầu từ ngày đến điểm đến.23

Sự khác biệt chính giữa hai loại này là trách nhiệm pháp lý cấp 2 đối với thương tích và cái

chết của hành khách. Trách nhiệm pháp lý cấp 1 là 100.000 SDR khi liên quan đến sơ suất của
thứ 2
hành khách và số tiền này có thể được giảm bớt. Nhưng ở mức trách nhiệm là trách nhiệm

cao nhất và ít giới hạn hơn ở đây hành khách không cần phải chứng minh lỗi tuy nhiên người

vận chuyển chứng minh được tai nạn không phải do sơ suất của mình. 24Công ước Montreal

Đồng thời đổi đồng franc vàng thành SDR để lấy giá trị bồi thường SDR được IMF tạo ra vào

năm 1969 để mọi người trên thế giới dễ dàng sử dụng và nó bao gồm bốn ngôn ngữ là Euro,

Yên Nhật, Bảng Anh và đô la Mỹ. Giá trị của nó cũng đang được điều chỉnh 5 năm một lần
25
; tất cả các điều khoản này đều bị thiếu trong công ước Warsaw nên công ước Montreal

cung cấp tất cả các điều khoản trong một. Công ước Montreal cũng cung cấp các quy định về

thẩm quyền theo điều 33(2) để yêu cầu bồi thường từ địa điểm thường trú của mình nhưng

trước đó theo công ước Warsaw, hành khách chỉ có thể yêu cầu nơi người vận chuyển đặt trụ

sở hoặc địa điểm kinh doanh của người vận chuyển và nơi mang vé và cả từ nơi đến nhưng

công ước Montreal giải quyết vấn đề đó để tạo thuận lợi cho người vận chuyển.26

22
Marian Hoeks, “Luật vận tải đa phương thức” Kluwer Law International 2010
23
http://www.jus.uio.no/lm/air.carriage.unification.convention.montreal.1999/22.html truy cập vào ngày
29.04.2012
24
Andrew Hudson, Russell Wiese, “Úc: Công ước Montreal” ngày 20 tháng 1 năm 2009
25
http://www.mondaq.com/australia/article.asp?articleid=72914 truy cập vào ngày 29.04.2012
26
Công ước Montreal 1999, Điều 33

10
Công ước Montreal cũng giới hạn giới hạn hành lý mà Công ước Warsaw thấp hơn là 20 đô

la Mỹ một kg và được áp dụng cho hành lý không ký gửi vì trọng lượng thời gian đó không

được đề cập trên vé nhưng sau Công ước Montreal đã tăng giới hạn trách nhiệm lên đến 1000

SDR, điều 22(2) giải thích rằng trách nhiệm đối với hành lý ký gửi và người vận chuyển cũng

phải chịu trách nhiệm về sự sơ suất hoặc lỗi của người phục vụ và đại lý. 27Điều 18 của Công

ước Montréal giải thích những thiệt hại về giới hạn hàng hóa khi hàng hóa do người vận

chuyển chịu trách nhiệm và trong Công ước Montréal, công ước này áp dụng trong quá trình

xếp hàng hoặc giao hàng cũng như trong phạm vi sân bay.28

Phần kết luận:

Tóm lại, bài viết này giải thích rằng công ước Montreal hiệu quả và toàn diện hơn vì nó giải

quyết được hầu hết các lỗ hổng tồn tại trước đây trong các công ước, nghị định thư và thỏa

thuận trước đây. Công ước Montreal 1999 tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hành khách vì nó

giúp đỡ và bao quát mọi thứ và giúp đỡ bằng mọi cách; tài liệu này không có bản vá lỗi khiến

nó trở nên có hiệu lực và toàn diện hơn hiện nay hầu hết tất cả các quốc gia đều là bên ký kết

và nhận sự trợ giúp từ công ước. Quy định này cũng thay thế từ từ hành khách đến người tiêu

dùng để dễ dàng thực hiện. Công ước Montreal có 6 ngôn ngữ khác biệt với tất cả các công

ước trước đó và tất cả các ngôn ngữ này đều có giá trị như nhau. Nó thống nhất và làm rõ các

quy tắc liên quan đến vận chuyển hàng không mà trước đây không được như thế này, công

ước này cũng hiện đại hóa các nguyên tắc và quy định của luật pháp quốc tế, những quy tắc

này được thực hiện vì lợi ích của tất cả mọi người. Về những điều kiện bi thảm, Công ước

Montreal công nhận quyền của hành khách và cứu trợ gia đình các nạn nhân. Tầm quan trọng

chính là sự phát triển của cơ quan quản lý hàng không dân dụng và bảo vệ phi hành đoàn,

hành khách và nhân viên vận tải hàng không theo Công ước Montreal.

27
Như trên, Điều 22
28
Như trên, điều 18

11
Công ước Montreal 1999 sửa đổi rất nhiều điều so với các quy tắc trước đó và giúp hành

khách dễ dàng hơn cũng như giúp hành khách được bồi thường tốt hơn nhưng người ta có thể

nói rằng công ước này vẫn còn một số sai sót và cần sửa đổi và rất cần có công ước mới bởi

vì sau năm 1999, rất nhiều thay đổi và mối đe dọa đối với hành khách và hãng hàng không đã

xuất hiện trên thế giới để giải quyết các vấn đề mới.

12
 Thư mục:

Sách:

 George N. Tompkins, JR. “Quy tắc trách nhiệm pháp lý áp dụng cho vận tải hàng

không quốc tế do các tòa án ở Hoa Kỳ phát triển” 2010 Kluwer Law International BV.

Hà Lan

 H. Ph. Diederiks – Verschoor, “Giới thiệu về Luật Hàng không” 2006 Kluwer Law

International BV Hà Lan, P.158

 Lawrence B. Goldhirsch , “Công ước Warsaw được chú thích: Sổ tay pháp lý”

Kluwer Law International 2000

 Ludwig Weber, Elmar M. Giemulla, “Luật hàng không quốc tế và EU” 2011 Kluwer

Law International BV, Hà Lan.

Quy chế:

 Công ước về thống nhất một số quy tắc liên quan đến vận chuyển quốc tế bằng đường

hàng không, được ký tại Warsaw vào ngày 12 tháng 10 năm 1929 - Công ước Warsaw

1929

 Công ước thống nhất một số quy tắc về vận chuyển quốc tế bằng đường hàng không

được ký tại Montreal vào ngày 28 tháng 5 năm 1999, Công ước Montreal 1999.

Bài viết:

 Andrew Hudson, Russell Wiese, “Úc: Công ước Montreal” ngày 20 tháng 1 năm 2009

13
  Andrew Hudson, “Ngành công nghiệp nên kiểm tra sự khác biệt giữa các quy định

của Warsaw và Montreal”

 Christopher R. Christensen, “Công ước Montreal năm 1999” Hội thảo về tranh tụng

hàng không của Hiệp hội Luật sư Hoa Kỳ, ngày 3 tháng 6 năm 2005

 Condon, Forsyth, “Công ước Montreal và Warsaw: Trách nhiệm pháp lý quốc tế ngày

ấy và bây giờ” Tháng 9/Tháng 10 năm 2006

 Gary A. Gardner, Brian C. McSharry, “Công ước Montreal: Máy bay phản lực hỗn

tạp của luật hàng không” Tháng 4 năm 2006

 Chương trình ngành hàng không toàn cầu

http://web.mit.edu/airlines/analysis/analysis_airline_industry.html

 Báo cáo của IATA 2007 về Nhiên liệu Thay thế

http://www.iata.org/SiteCollectionDocuments/2007ReportonAlternativeFuels.pdf

 Tory A. Weigand, “Việc hiện đại hóa Công ước Warsaw và Cơ chế trách nhiệm pháp

lý mới đối với các khiếu nại phát sinh từ chuyến bay quốc tế” Tạp chí Luật

Massachusetts / Mùa xuân 2000

Luật án lệ:

 Công ty Bảo hiểm Continental v. Federal Express Corp. 454 F.3d 951 (9th Cir. 2006)

 Searle & Co. kiện Federal Express Corp. 248 F. Supp.2d 905, 908 (ND Calif. 2003)

Các nguồn trực tuyến:

 http://www.century-of-flight.net/Aviation%20history/aviation%20timeline/1783.htm

 http://www.century-of-flight.net/Aviation%20history/aviation%20timeline/1783.htm

 http://www.dot.gov/ost/ogc/Montreal1999.pdf

14
 http://www.iata.org/pressroom/facts_figures/fact_sheets/pages/iata.aspx

 http://www.warsaw-life.com/poland/warsaw-convention

 http://www.cargolaw.com/trình bày_montreal_cli.html#montreal_inter-carrier

 http://www.cargolaw.com/trình bày_montreal_cli.html#guatemala

 http://www.cargolaw.com/trình bày_montreal_cli.html#montreal_convention

 http://www.jus.uio.no/lm/air.carriage.unification.convention.montreal.1999/22.html

 http://www.monarch.co.uk/terms/conditions-of-contract

 http://www.rumberger.com/?t=11&la=2128&format=xml

15