Politechnika Warszawska

Wydział Instalacji Budowlanych, Hydr

otechniki i Inżynierii Środowiska

Przedmiot: Biologia środowiska

Temat ćwiczenia: Ocena biocenozy osadu czynnego

Karol Zawadzki, nr albumu: 300836

Bartłomiej Tokarzewski, nr albumu: 260584
Marcin Workiewicz, nr albumu:262305

Hubert Zych, nr albumu : 250563

Marzec 2019

1. Cel ćwiczenia
Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z biocenozą osadu czynnego oraz jego ocena na
podstawie analizy makroskopowej i mikroskopowej.

2. Zakres ćwiczenia
Zakres ćwiczenia obejmował:

❖ obserwacje makroskopowe czterech próbek osadów różniących się składem

chemicznym dopływających ścieków;
❖ wyznaczenie indeksu osadu

❖ analiza mikroskopowa osadu czynnego obejmująca:

❖ obserwację preparatów przyżyciowych osadu czynnego;

❖ określenie grup organizmów oraz ich liczebności w osadzie czynnym;

❖ ocena biocenozy osadu czynnego.

3. Część teoretyczna

Biologiczne oczyszczanie ścieków polega na intensyfikacji procesów naturalnie

występujących w przyrodzie. Procesy te to rozkład i utlenianie związków organicznych
występujących w ściekach do związków nieorganicznych. Następuje to przy udziale
mikroorganizmów, które w tych procesach zyskują energię niezbędną do życia –
mineralne formy węgla, fosforu, siarki i azotu.W trakcie procesu dochodzi także do
wzrostu ich biomasy.

Oczyszczanie ścieków metodą osadu czynnego polega na sorpcji zanieczyszczeń

zawartych w ściekach na kłaczkach osadu, a następnie mineralizacji organicznych
zanieczyszczeń w wyniku procesów metabolicznych drobnoustrojów. Proces ten
zachodziw zbiornikach do tego przeznaczonych tzw. bioreaktorach.

Osad czynny powinien charakteryzować się zdolnością do sedymentacji, co

umożliwia jego oddzielanie od oczyszczonych ścieków. Parametrem opisującym
zdolność osadu do sedymentacji jest indeks objętościowy osadu (IO). Parametr ten
wskazuje jaka objętość zajmuje 1 g suchej masy osadu po 30 min sedymentacji
i wyrażany jest w cm3/g.
 Wyznacza się go wg wzoru:

V 30
IO=
X

gdzie:

V30– objętość osadu czynnego po 30 min sedymentacji w przeliczeniu na 1 dm 3

osadu [cm3/dm3];

X – stężenie zawiesin osadu czynnego w komorze [g s.m./dm3].

Prawidłowo sedymentujący osad powinien mieć indeks nie przekraczający

150 cm3/g. Wzrost wartości indeksu jest oznaką tzw. pęcznienia osadu, co prowadzi do
problemów z opadaniem osadu w osadniku wtórnym.

Osad czynny można podzielić na trzy podstawowe grupy:

● wysokoobciążony – kłaczki małe, zwarte, występuje dużo bakterii w zawiesinie,

dominują małe wiciowce i ewentualnie orzęski bakteriożerne wolnopływające;
przy bardzo dużych obciążeniach występują małe wiciowce i niektóre bakterie
nitkowate;
● średnioobciążony – jest to tzw. osad konwencjonalny, zbudowany z dużych
kłaczków, dość zbitych i zwartych, w zawiesinie znajduje się niewielka liczba
bakterii, dominują orzęski bakteriożerne osiadłe i pełzające;
● niskoobciążony – występują duże, rozproszone i nieregularne kłaczki, obecne są
wrotki, ameby skorupkowe, orzęski drapieżne i duże wiciowce, w zawiesinie
obecne są bakterie. W osadzie niskoobciążonym mogą rozwijać się bakterie
nitkowate, zachodzi proces nitryfikacji.
4. Wyniki
pochodzenie próbki osadu: Ścieki miejskie
data poboru/analizy próbki: 03.03.2019
osad czynny: barwa brązowa
ciecz nadosadowa: barwa przejrzysta
zapach -
mętność Lekko mętna
obecność zawiesin -
bakterie:
indeks bakterii nitkowatych: FI1
bakterie zdyspergowane (w
zawiesinie): 0
zooglealne: 1
grzyby: 0 Bakterie nitkowate:
pierwotniaki: skala FI (od 0 do 5)
drobne wiciowce: 0
duże wiciowce: 0
ameby nagie: 0
ameby domkowe: 2 Pozostałe organizmy:
słonecznice: 0 0 - brak
orzęski swobodnie pływające
bakteriożerne: 2 1 - sporadycznie
orzęski swobodnie pływające
drapieżne: 0 2 - często
3 - licznie
orzęski osiadłe bakteriożerne: 3 4 - bardzo licznie
orzęski osiadłe drapieżne: 1
orzęski pełzające bakteriożerne: 2
orzęski pełzające drapieżne: 2
tkankowce:
wrotki: 2
nicienie: 1
skąposzczety: 0
niesporczaki: 0
brzuchorzęski: 0
drobn x Nieregularne
e Luźne
kłaczki osadu:
x
duże Zbite regularne x
indeks osadu IO [cm3/g] 82,8
3
stężenie osadu czynnego [g/dm ] 3,38
x
końcowa ocena jakości osadu: dobra Średnia zła

pochodzenie próbki osadu: Ścieki węglowodanowe

 data poboru/analizy próbki: 03.03.2019
osad czynny: barwa żółtawa
ciecz nadosadowa: barwa żółtawa
zapach -
mętność Mętna
obecność zawiesin -
bakterie:
indeks bakterii nitkowatych: FI4
bakterie zdyspergowane (w
zawiesinie): 0
zooglealne: 0
grzyby: 2 Bakterie nitkowate:
pierwotniaki: skala FI (od 0 do 5)
drobne wiciowce: 2
duże wiciowce: 0
ameby nagie: 0
ameby domkowe: 0 Pozostałe organizmy:
słonecznice: 0 0 - brak
orzęski swobodnie pływające
bakteriożerne: 1 1 - sporadycznie
orzęski swobodnie pływające
drapieżne: 0 2 - często
3 - licznie
orzęski osiadłe bakteriożerne: 2 4 - bardzo licznie
orzęski osiadłe drapieżne: 0
orzęski pełzające bakteriożerne: 0
orzęski pełzające drapieżne: 0
tkankowce:
wrotki: 3
nicienie: 0
skąposzczety: 0
niesporczaki: 0
brzuchorzęski: 0
drobn
kłaczki osadu: e x luźne x nieregularne x
duże zbite regularne
3
indeks osadu IO [cm /g] 312,5
stężenie osadu czynnego [g/dm3] 3,20
końcowa ocena jakości osadu: dobra średnia zła x
 pochodzenie próbki osadu: Ścieki kwaśne
data poboru/analizy próbki: 03.03.2019
Jasno szary z czarnymi grudkami

osad czynny: barwa

ciecz nadosadowa: barwa -
zapach -
mętność Mętna
obecność zawiesin -
bakterie:
indeks bakterii nitkowatych: FI0
bakterie zdyspergowane (w
zawiesinie): 0
zooglealne: 0
grzyby: 4 Bakterie nitkowate:
pierwotniaki: skala FI (od 0 do 5)
drobne wiciowce: 3
duże wiciowce: 1
ameby nagie: 0
ameby domkowe: 0 Pozostałe organizmy:
słonecznice: 0 0 - brak
orzęski swobodnie pływające
bakteriożerne: 0 1 - sporadycznie
orzęski swobodnie pływające
drapieżne: 0 2 - często
3 - licznie
orzęski osiadłe bakteriożerne: 0 4 - bardzo licznie
orzęski osiadłe drapieżne: 0
orzęski pełzające bakteriożerne: 0
orzęski pełzające drapieżne: 0
tkankowce:
wrotki: 0
nicienie: 1
skąposzczety: 0
niesporczaki: 0
brzuchorzęski: 0
drobne luźne nieregularne
kłaczki osadu:
duże x zbite x regularne x
3
indeks osadu IO [cm /g] 174,4
stężenie osadu czynnego [g/dm3] 0,86
końcowa ocena jakości osadu: dobra średnia zła x

pochodzenie próbki osadu: Ścieki przemysłowe

 data poboru/analizy próbki: 03.03.2019
osad czynny: barwa brązowa
ciecz nadosadowa: barwa bezbarwna
zapach -
Lekko
mętność mętna
obecność zawiesin -
bakterie:
indeks bakterii nitkowatych: FI3
bakterie zdyspergowane (w
zawiesinie): 0
zooglealne: 0
grzyby: 0 Bakterie nitkowate:
pierwotniaki: 0 skala FI (od 0 do 5)
drobne wiciowce: 0
duże wiciowce: 0
ameby nagie: 0
ameby domkowe: 0 Pozostałe organizmy:
słonecznice: 0 0 - brak
orzęski swobodnie pływające
bakteriożerne: 0 1 - sporadycznie
orzęski swobodnie pływające
drapieżne: 0 2 - często
3 - licznie
orzęski osiadłe bakteriożerne: 2 4 - bardzo licznie
orzęski osiadłe drapieżne: 0
orzęski pełzające bakteriożerne: 0
orzęski pełzające drapieżne: 0
tkankowce:
wrotki: 1
nicienie: 0
skąposzczety: 0
niesporczaki: 0
brzuchorzęski: 0
drobn
e luźne x nieregularne x
kłaczki osadu:
duże x zbite regularne
3
indeks osadu IO [cm /g] 165,7
stężenie osadu czynnego [g/dm3] 3,50
końcowa ocena jakości osadu: dobra średnia zła x
5. Dyskusja wyników

5.1. Osad czynny pochodzący ze ścieków miejskich

Badany osad charakteryzował się luźnymi kłaczkami o dużym rozmiarze oraz regularnej
budowie. Indeks wynoszący 82,8 cm3/g świadczy o łatwej sedymentacji osadu.
Ze wszystkich badanych próbek, ten osad był najbardziej różnorodny pod względem
mikroorganizmów.
Najbardziej licznymi organizmami w osadzie były: wrotki oraz pierwotniaki – orzęski
pełzające bakteriożerne, orzęski osiadłe bakteriożerne. Duża ilość orzęsków osiadłych
bakteriożernych świadczy o średnim obciążeniu osadu ładunkiem zanieczyszczeń.
Ułatwiają one proces sedymentacji.
Pierwotniaki w osadzie czynnym utrzymują odpowiednią liczebność populacji bakterii.
Duża liczebność wrotków oraz duże, rozproszone kłaczki to oznaka długiego wieku
osadu.
5.2. Osad czynny pochodzący ze ścieków przemysłowych
Osad ze ścieków przemysłowych charakteryzował się dużymi, luźnymi kłaczkami o
nieregularnej budowie. Indeks osadu wynoszący 165,7 cm3/g, świadczy o niepoprawnej
sedymentacji. Ciecz nadosadowa była żółtawa i nieprzejrzysta.

Podczas analizy mikroskopowej zaobserwowano małe wiciowce, orzęski

pełzające,orzęski osiadłe, orzęski swobodnie pływające, a także nicienie. Budowa
kłaczków oraz dominacja małych wiciowców oraz orzęsków wolnopływających,
może świadczyć o wysokim obciążeniu osadu ładunkiem zanieczyszczeń.

Po badaniu makroskopowym oraz mikroskopowym stwierdzono,

iż osad pochodzący ze ścieków przemysłowych jest złej jakości.

5.3. Osad czynny pochodzący ze ścieków węglowodanowych

W skład tego osadu wchodziły duże, nieregularne i luźne kłaczki. Indeks osadu - 312,5
cm3/g.
Badając próbkę pod mikroskopem wykryto bardzo duże ilości bakterii nitkowatych.
Duże stężenia węglowodanów powodują masowy rozwój bakterii nitkowatych, co
właśnie zaabsorbowano w badanych próbkach. Osad ten można uznać za osad
złej jakości.
5.4. Osad czynny pochodzący ze ścieków kwaśnych
Osad ten w kolorze szarym z czarnymi grudkami charakteryzował się nieregularnymi,
luźnymi i drobnymi kłaczkami. Osad w badanej próbce sie nie wytrącił. W tym osadzie
zdecydowanie dominowały grzyby, które swoją ilością przyćmiewały sporadycznie
występujące orzęski osiadłe, orzęski swobodnie pływające oraz wrotki. Stwierdzono, iż
osad ten jest złej jakości. Niskie pH osadu powoduje jego pęcznienie co utrudnia
sedymentację. Indeks osadu IO wyniósł 174,4 cm3/g