MODYUL 3: ANG MAPANAGUTANG PAGGAMIT NG KALAYAAN

Ayon nga sa kahulugang ibinigay ni Santo Tomas de Aquino, “ang kalayaan ay katangian ng kilos-loob na itakda ng tao
ang kaniyang kilos tungo sa maaari niyang hantungan at itakda ang paraan upang makamit ito.” Ibig sabihin, ang tao ang
nagtatakda ng kaniyang kilos para sa kaniyang sarili.
Ang salitang kalayaan ay karaniwang gumigising sa puso ng bawat tao. Ipinaglalaban ng bawat tao ang kaniyang
karapatang mabuhay at magpasiya ayon sa kaniyang nais, sa pangangatuwirang walang panlabas na hadlang na sisirain
sa paggawa niya nito. Ito ang madalas na iniisip ng tao tungkol sa kalayaan – ang paggawa ng isang bagay na nais niyang
gawin o ang karapatang sabihin ang anumang bagay na nais niyang sabihin. Ito ay hiwalay sa ginagawa o kilos ng iba
kaya’t kailangan ng tao ng “higit” pa sa malayang kilos-loob upang maging malaya. Ang tinutukoy na “higit” ay makikita
kung titingnan ang kalayaan sa aspektong mayroon itong kakambal na responsibilidad o sa madaling sabi, ang kalayaan
ay may kasunod na responsibilidad.
Narito ang paliwanag ni Johann sa dalawang pakahulugan sa pananagutan na nakaaapekto sa ideya ng kalayaan.
1. Simulan natin sa pagsasabing ang malayang kilos ay kilos na “mananagot ako.” Ito ay kilos na nagmula sa akin.
ang kalayaan ay nakakabit sa aking sarili (sa pagiging ako), sa aking kakayahang kumilos, sa aking sariling
kagustuhan, sa pagsasabi ng oo o hindi sa mga nakapalibot sa akin, sa pagpapasiya ko kung ano ang aking
gagawin. Ito ang kalayaang kaugnay ng malayang kilos-loob at mayroon ako nito dahil ako ay tao, likas ito sa
akin.
Ang tao ay karaniwang pinananagot sa paggawa ng isang bagay na hindi niya mabigyan ng mapangangatwiranang
dahilan (justifiable reason). Siya ay dapat managot (be accountable) sa mga kilos na ito.

2. Subalit, bagama’t ako ay responsable sa aking ginawa, hindi ito nangangahulugan na ang kilos ko ay
mapanagutang kilos. Bilang tao, ako ay responsable sa aking mga kilos, subalit hindi ito nangangahulugang ako
ay isang responsableng tao. Ang responsibilidad sa sukdulang kahulugan nito ay hindi lamang pananagutan
kundi ito ay kakayahan o abilidad na magbigay paliwanag (give account).
Ibig sabihin, may kakayahan akong bigyang dahilan kung bakit kailangan kong gawin ang aking kilos ayon sa hinihingi ng
pagkakataon o sitwasyon. Ibig sabihin, kakabit ng pananagutan ang kakayahan ng taong tumugon sa obhektibong tawag
ng pangangailangan ng sitwasyon. Ang responsableng tao kung gayon ay ang taong tinutuon ang kaniyang kilos bilang
tugon sa obhektibong tawag ng pangangailangan. Kaugnay ng tunay na kalayaan, ang malayang kilos-loob ay paraan
lamang upang makamit ito, sapagkat ang makatuwirang kilos ay humihingi ng pagiging malaya sa pagiging makasarili
(egoism).

Sinang-ayunan ito ni Lipio (2004) sa kaniyang paliwanag na ang tunay na kalayaan ay hindi sariling kalayaan ng tao na
hiwalay sa sambayanan kundi isang kalayaang kabahagi ang kaniyang kapuwa sa sambayanan. Dahil nabubuhay ang tao
sa isang sambayanan, ginagamit ang kalayaan sa pakikipagkapuwa-tao sapagkat ang tunay na kalayaan ay ang
pagpapahalaga sa kapuwa: ang magmahal at maglingkod.

Dalawang aspekto ng kalayaan:

1. Kalayaan mula sa (freedom from). Karaniwang binibigyang katuturan ang kalayaan bilang kawalan ng hadlang
sa labas ng tao sa pagkamit ng kaniyang ninanais. Sa ganitong pag-unawa ng kalayaan, masasabing malaya ang
tao kapag walang nakahahadlang sa kaniya upang kumilos o gumawa ng mga bagay-bagay. Subalit kailangang
kilalanin na ang tunay na nakahahadlang sa kalayaan ng tao ay hindi ang nagaganap sa labas niya o sa kaniyang
paligid kundi ang nagmumula sa kaniyang loob. Ang nagaganap sa labas ng kaniyang sarili ay pangyayaring wala
siyang kontrol at wala siyang kalayaan upang pigilan ito. Samantalang ang nagaganap sa loob ng tao ay kaya
niyang pigilin at pamahalaan upang maging ganap siyang malaya.
2. Kalayaan para sa (freedom for). Ang tunay na kalayaan ayon kay Johann ay ang makita ang kapuwa at mailagay
siyang una bago ang sarili. Kung malaya ang tao mula sa pagiging makasarili at maiwasang gawing sentro ng
kaniyang buhay ang kaniyang sarili lamang, magkakaroon ng puwang ang kaniyang kapuwa sa buhay niya.
Gagamitin niya ang kaniyang kalayaan para tumugon sa hinihingi ng sitwasyon at pagkakataon. Ito ang diwa ng
pagmamahal sa kapuwa. Samakatwid, kailangang maging malaya ang tao mula sa mga pansariling hadlang
upang maging malaya siya para sa pagtugon sa pangangailangan ng kaniyang kapuwa - ang magmahal at
maglingkod.

Ayon kay Scheler, ang kalayaan ay kilos kung saan dumaraan ang isang tao mula sa pagtataglay nito patungo sa
pagiging isang uri ng taong ninais niyang makamit.
Dalawang uri ng kalayaan:
1. ang malayang pagpili o horizontal freedom - Ito ay tumutukoy sa pagpili sa kung ano ang tingin ng taong
makabubuti sa kaniya (goods). Pinipili natin ang isang bagay dahil nakikita natin ang halaga nito sa atin paliwanag ni
Cruz (2012
2. ang fundamental option o vertical freedom - ito ay nakabatay sa uri o istilo ng pamumuhay na pinili ng isang
tao.