1.

სტატისტიკის შესწავლის საგანი და ობიექტი

2.სტატისტიკის შესწავლის ზოგადი და კერძო მეთოდები
3.სტატისტიკური და დინამიკური კანონზომიერებანი
4.სტატისტიკური დაკვირვების არსი და მისი ეტაპები
5.სტატისტიკური დაკვირვების ორგანიზაციული ფორმები
6.დაკვირვების პროგრამულ მეთოდოლოგიური და ორგანიზაციული საკითხები
7. სტატისტიკური დაკვირვების სახეები საკლასიფიკაციო ნიშნის მიხედვით

8. სტატისტიკური დაკვირვების სახეები ერთობლიობბის ერთეულთა მომცველობის

ხარისხის მიხედვით
9. დაკვირვების მეთოდები
10. დაკვირვების მიზანი, ობიექტი და ერთეული;
11. დაკვირვების დრო და ვადები
12. დაკვირვების შეცდომები
13. თავმოყრა და მისი ორგანიზაციული ფორმები
14. დაჯგუფება და მისი სახეები
15. დაკვირვებისას ოპტიმალური ინტერვალისა და ჯგუფების
რაოდენობის განსაზღვრის მეთოდები
დაკვირვების დროს ჯგუფების ოპტიმალური რიცხვის დასადგენად ვიყენებთ
ამერიკელი პროფესორის სტერჯენსის ფორმულას:
16. სტატისტიკური ცხრილები და მისი სახეები
17. სტატისტიკური გრაფიკის ცნება და ელემენტები

18. აბსოლიტური სიდიდეები და მათი ზომის ერთეულები

19-21. შეფარდებითი სიდიდეები
22. ხარისხოვანი საშუალო სიდიდეები
24. საშუალო არითმეტიკულის თვისებები
23. მოდა და მედიანა
24. საშუალო არითმეტიკულის თვისებები

25. საშუალო არითმეტიკულის გაანგარიშების სამომენტო წესი

26. ვარიაციის დიაპაზონი და საშუალო წრფივი გადახრა

ვარიაციის გაქანება ანუ დიაპაზონი ვარიაციის ყველაზე მარტივი და გავრცელებული
მაჩვენებელია. ვარიაციის გაქანება (R) წარმოადგენს შესასწავლი ერთობლიობის ნიშნის
მაქსიმალურ (Xmax) და მინიმალურ (Xmin) მნიშვნელობას შორის სხვაობას და გაიანგარიშება
ფორმულით: R = Xmax – Xmin

თუ X შემთხვევით სიდიდეზე დაკვირვებით მიღებული მნიშვნელობები დალაგებულია

ზრდადი თანმიმდევრობით X1≤ X2 ≤ X3≤ … ≤ Xნ მაშინ ვარიაციის დიაპაზონი გაიანგარიშება
ფორმულით: R = Xn – X1

ვარიაციის გაქანება გამოისახება იმ ზომის ერთეულებში რა ერთეულებშიც არის გამოსახული

მოცემული ვარიანტები. ვარიაციის გაქანება ასახავს მხოლოდ ვარიაციული მწკრივის
კიდურაწევრებს და სხვა წევრები ვარიაციის ხარისხის შესწავლის გარეშე რჩებიან, რაც ამ
მაჩვენებლის ნაკლოვან მხარეს წარმოადგენს. ვარიაციის გაქანება გამოიყენება იმ
შემთხვევაში, თუ მწკრივის მინიმალურ ან მაქსიმალურ ვარიანტს ანალიზისას რაიმე
განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს.

ვარიაციის შესასწავლად მნიშვნელოვანია განვსაზღვროთ საშუალოდან ყველა ვარიანტის

ერთობლივად გადახრის დონე, რისთვისაც გამოიყენება საშუალო წრფივი გადახრა,
დისპერსია და საშუალო კვადრატული გადახრა.

საშუალო წრფივი გადახრა გაიანგარიშება როგორც ცალკეული ვარიანტის საშუალო

სიდიდიდან გადახრების აბსოლიტური მნიშვნელობების საშუალო არითმეტიკული. იგი
ახასიათებს ვარიაციული მწკრივის საშუალოსაგან

დანარჩენი ვარიანტების საშუალო გადახრას. საშუალო წრფივი გადახრა მარტივი

იანგარიშება ფორმულით:

27. დისპერსია და საშუალო კვადრატული გადახრა

საშუალო წრფივი გადახრა იანგარიშება ალგებრული ნიშნის გარეშე, რაც ამ მეთოდის ნაკლს
წარმოაგდენს. ამიტომ, მოვლენებისა და პროცესების ვარიაციის შესასწავლად გამოიყენება
დისპერსია და საშუალო კვადრატული გადახრა.
28. ალტერნატიული ნიშნის დისპერსია

29. ვარიაციის კოეფიციენტები

შედარებებისათვის სტატისტიკაში გამოიყენება ვარიაციის შეფარდებითი სიდიდეები
ვარიაციის კოეფიციენტები, რომლებიც გვიჩვენებენ თუ ვარიანტები საშუალო სიდიდიდან
რამდენი პროცენტით გადაიხრება.
30. მოვლენებს შორის ურთიერთკავშირის ფორმები 31. მოვლენებს
შორის ურთიერთკავშირის სახეები
სოციალურ-ეკონომიკურ მოვლენებს შორის კავშირი მრავალმხრივი და რთულია. ისინი
ერთმანეთზე ზემოქმედებენ და ცალკეული ნიშნის სიდიდის ცვალებადობას განაპირობებენ.
მოვლენებს შორის ურთიერთკავშირის შესწავლისას გამოიყოფა ფაქტორული და
შედეგობრივი მოვლენები და შესაბამისად ფაქტორული და შედეგობრივი ნიშნები.
საშედეგოა მოვლენა (ნიშანი), რომელსაც კონკრეტულ შემთხვევაში შევისწავლით და
რომელთა განვითარება განპირობებულია სხვა მათზე მოქმედი ფაქტორული მოვლენების
(ნიშნების) გავლენით. მოვლენათა შორის დამოკიდებულების მიხედვით ასხვავებენ
ფუნქციონალურ და კორელაციურ კავშირებს. ფუნქციონალური კავშირის დროს
მიზეზობრივი ნიშნის ცვლილება რაიმე სიდიდით, იწვევს შედეგობრივი ნიშნის ცვლილებას
მკაცრად დადგენილი სიდიდით.

ფუნქციონალური კავშირი გვხვდება ზუსტ მეცნიერებებში: მათემატიკაში, ქიმიაში,

ასტრონომიაში, ფიზიკაში და ა.შ. ფუნქციური კავშირი ფორმულებით გამოისახება.

ფუნქციონალური კავშირი იშივიათად გვხვდება საზოგადოებრივ მოვლენებში, ასეთია

კავშირი დროით სატარიფო ხელფასსა და ნამუშევარ დროს შორის. ფუნქციონალური კავშირი
სრული კავშირია და იგი ერთის ტოლი კავშირია. საზოგადოებრივი მოვლენების
შესწავლისას ადგილი აქვს არა ფუნქციონალურ, არამედ კორელაციურ კავშირს.

კორელაციური კავშირის არსი მდგომარეობს იმაში, რომ მიზეზობრივი ნიშნის

ცვლილებით ვგებულობთ შედეგობრივი ნიშნის რამდენიმე მნიშვნელობას ანუ
ფაქტორიალური ნიშნის მნიშვნელობას ცალკეულ შემთხვევებში შეიძლება შეესაბამებოდეს
საშედეგო ნიშნის სხვადასხვა მნიშვნელობა.

კორელაციური კავშირის სხვადასხვა ფორმები არსებობს: პირდაპირი და

არაპირდაპირი (უკუ), წრფივი და მრუდხაზოვანი (არაწრფივი), წყვილადი და მრავლობითი,
ძლიერი და სუსტი, კერძო.
 პირდაპირი კავშირის დროს მიზეზობრივი ნიშნის გადიდება იწვევს შედეგობრივი
ნიშნის გადიდებას და პირიქით, მიზეზობრივი ნიშნის შემცირება იწვევს შედეგობრივი
ნიშნის კლებას.

არაპირდაპირი კავშირის მიზეზობრივი ნიშნის გადიდება იწვევს შედეგობრივი ნიშნის

შემცირებას. მაგალითად წარმოების მოცულობის ზრდა იწვევს თვითღირებულების
შემცირებას. ასეთივე კავშირია საქონელბრუნვის მოცულობასა და მიმოქცევის ხარჯების
დონეს შორის.

წრფივი კავშირის დროს რაიმე მოვლენის, მიზეზობრივი ფაქტორის გადიდებას ახლავს

საშედეგო მოვლენის უწყვეტი გადიდება, შემცირებას _ შემცირება. ორივე შემთხვევაში
გრაფიკულად რომ გამოვსახოთ ვღებულობთ წრფის ფორმას. მათემატიკურად გამოისახება
წრფივი განტოლებით.

ხოლო, როცა მიზეზობრივი ნიშნის გადიდებით შედეგობრივი ნიშანი ან დიდდება, ან

მცირდება უთანაბროდ და ღებულობს მრუდი ხაზის ფორმას, ასეთ კავშირს ჰქვია
მრუდხაზოვანი კავშირი. მათემატიკაში მრუდხაზოვანი კავშირი გამოისახება პარაბოლის,
ჰიპერბოლის და მაჩვენებლიანი განტოლებით.

როცა კავშირია ორ ნიშანს შორის _ ასეთ კავშირს ჰქვია წყვილადი კავშირი (წყვილადი
კორელაცია), ხოლო შედეგობრივ ნიშანზე როცა მოქმედებს რამდენიმე მიზეზობრივი ნიშანი,
საქმე გვაქვს მრავლობით კავშირთან (მრავლობითი კორელაცია).

კავშირი, რომლის მნიშვნელობა ახლოსაა 1-თან, ითვლება ძლიერ კავშირად, ხოლო

როცა დიდად შორდება 1-ს საქმე გვაქვს სუსტ კავშირთან. კერძო კავშირის შემთხვევაში
გამოყოფენ კავშირს შედეგობრივ და ერთ მიზეზობრივ ნიშანს შორის

32. მოვლენებს შორის კავშირის შესწავლის სტატისტიკური მეთოდები.

33. კორელაციურ-რეგრესიული ანალიზის მეთოდი(წრფივი კავშირის შემთხვევაში)
34. კორელაციურ-რეგრესიული ანალიზის მეთოდი(არაწრფივი კავშირის შემთხვევაში)
35.სიმჭიდროვის ხარისხის მაჩვენებლები მოვლენებს შორის წრფივი კავშირის შესწავლისას
36. დინამიკური მწკრივის ცნება და სახეები.
37.დინამიკური მწკრივის საანალიზო მაჩვენებელი (მწკრივის დონე, საშუალო დონე)
38. დინამიკური მწკრივის საანალიზო მაჩვენებელი (აბსოლუტური მატება, საშუალო
აბსოლიტური მატება)
39. დინამიკური მწკრივის საანალიზო მაჩვენებელი (ზრდისა და მატების ტემპები)

40. დინამიკური მწკრივის საანალიზო მაჩვენებელი(საშუალოწლიური ზრდისა და მატების

ტემპები, 1%-ის ამბსოლიტური მნიშვნელობა)
40. დინამიკური მწკრივის საანალიზო მაჩვენებლები (საშუალოწლიური ზრდისა და
მატების ტემპაბი, მატების 1%-ის აბსოლუტური მნიშვნელობა)

ერთი პროცენტით მატების აბსოლუტური სიდიდე გაიანგარიშება აბსოლუტური

მატების თანაფარდობით მატების ტემპთან.

41. დინამიკური
მწკრივის
განვითარების
ტენდენციის
გამოვლენის
მარტივი
ხერხები
42. დინამიკური მწკრივის მოსწორების ანალიზური ხერხები (წრფივი ფუნქციით)
43. დინამიკური მწკრივის მოსწორების ანალიზური ხერხები (ჰიპერბოლით, პარაბოლით და
მაჩვენებლიანი ფუნქციით)

მაჩვენებლიანი ფუნქციის ნორმალურ

განტოლებათა სისტემა შემდეგ სახეს
მიიღებს:

44. დინამიკური მწკრივის ინტერპოლაცია და ექსტრაპოლაცია

45. ინდივიდუალური ინდექსები

46. საერთო ინდექსები

p0- პროდუქციის ფასი საბაზრო პერიოდში

p1- პროდუქციის ფასი საანგარიშო პერიოდში

q0- პროდუქციის მოცულობა საბაზისო პერიოდში

47. საერთაშორისო ინდექსები

46 თემაში- პააშეს, დიუტოს, კარლის და ა.შ ინდექსები

48. შერჩევისათვის საჭირო რიცხვის განსაზღვრა