გამოყენებითი

ბიოსტატისტიკა
გიორგი ჩახუნაშვილი
 ბიოსტატისტიკა
არის სტატისტიკაში გამოყენებული მათემატიკური
გამოთვლის მეთოდების გამოყენება ბიოლოგიურ
მეცნიერებებში და მედიცინაში.

მიზანი
მონაცემების შეგროვება, ორგანიზება, დამუშავება და
ანალიზი / ინტერპრეტაცია.
 რას მოიცავს სტატისტიკა?

 დაგეგმვა
 დიზაინის შერჩევა
 მონაცემთა შეგროვება
 მონაცემთა დამუშავება
 მონაცემთა ანალიზი
 მონაცემთა ვიზუალიზაცია
 შედეგების ინტერპრეტაცია
 კვლევის შედეგების გამოქვეყნება
 რა საქმიანობაში შეუძლია დაგეხმაროთ
ბიოსტატისტიკოსი?
 კვლევის დიზაინის შერჩევა
 შენარჩევის ზომის შერჩევა
 სამიზნე პოპულაციის შერჩევა / შემთხვევების და
კონტროლების შერჩევა
 კითხვარის ფორმატის შედგენა
 მონაცემთა მართვა
 დამუშავების მეთოდების შერჩევა; მონაცემების
გრაფიკულად გამოსახვის მეთოდების შერჩევა
 მონაცემების არასწორი ინტერპრეტაცია

 სტატისტიკური მონაცემებით, ისინი, რომლებიც

დაბადების დღეს ყველაზე ბევრჯერ აღნიშნავენ -
უფრო დიდხანს ცხოვრობენ.

დასკვნა: „დაბადების დღის აღნიშვნა ახანგრძლივებს

სიცოცხლეს“.

 http://www.cc.com/video-clips/hzqmb9/the-daily-
show-with-jon-stewart-large-hadron-collider
 სტატისტიკური აზროვნება

დაგეგმვა მონაცემთა ანალიზი დასკვნების

შეგროვება გაკეთება
 ზოგიერთი ტერმინი

 მონაცემი - ინფორმაციის ნაწილი, რომელიც

სხვადასხვა ცვლადის სახით გროვდება ცალკეულ
შემთხვევაზე
 ცვლადი - შემთხვევის ცალკეული მახასიათებელი
 შემთხვევა - ცალკეული ადამიანი ან ობიექტი
(დაკვირვება)
 მონაცემთა ბაზა - მონაცემთა ერთობლიობა,
რომელიც შეგროვდა კონკრეტული ექსპერიმენტის
ან პირობების ფარგლებში
 შენარჩევი - sample
 მონაცემთა ტიპები

ცვლადი

ხარისხობრივი რაოდენობრივი

ნომინალური ორდინალური დისკრეტული უწყვეტი

 მონაცემთა ტიპები
ხარისხობრივი მონაცემები
ნომინალური
 ხარისხობრივი (კატეგორიული) ცვლადი, რომელსაც
არ ახასიათებს ბუნებრივი თანმიმდევრობა
 მაგ. სქესი;
თვალის ფერი;
ეთნიკურობა;
საავადმყოფოს განყოფილების ტიპი;
გამოსავალი;
ა.შ...
 შესაძლებელია გამოისახოს
ცხრილით (ციფრები, პროპორციები)
ღერძული / სვეტოვანი დიაგრამა
 მონაცემთა ტიპები
ხარისხობრივი მონაცემები
ორდინალური
 ხარისხობრივი (კატეგორიული) ცვლადი, რომელსაც
ახასიათებს ბუნებრივი თანმიმდევრობა

 მაგ. შეფასებისას ქულების დაწერა -

0, 1, 2, 3, 4, 5...
ტკივილის დონე -
ტკივილის გარეშე, მცირე, საშუალო...
შემოსავლის დონე -
მცირე, საშუალო, მაღალი...
 მონაცემთა ტიპები
რიცხობრივი მონაცემები
დისკრეტული
 რაოდენობრივი ცვლადი, რომლთა დათვლაც
შესაძლებელია
 მაგ. ერთი დღის განმავლობაში ჩატარებული
პროცედურების რაოდენობა;
ასთმის შეტევების რაოდენობა კვირის
განმავლობაში;
მოცემულ დღეს იმ პაციენტების რაოდენობა,
რომლებსაც ჩაუტარდათ მკურნალობა;
შვილების რაოდენობა
 წილადები ძირითადად უმნიშვნელოა
 მონაცემთა ტიპები
რიცხობრივი მონაცემები
უწყვეტი
 რაოდენობრივი ცვლადი, რომლთაც შესაძლო
მნიშვნელობების პოტენციურად უსასრულო
რაოდენობა გააჩნიათ
 მაგ. სხეულის მასა;
სიმაღლე;
სხეულის ტემპერატურა;
პულსი...
 მონაცემთა ტიპები
დისკრეტული და უწყვეტი
 სავარჯიშო
 ნომინალური თუ ორდინალური?
 საშუალოზე მაღალი ხელფასი / საშუალოზე დაბალი
ხელფასი ორდინალური
 სისხლის ჯგუფი I / II / III / IV ნომინალური
 M&Ms-ის ფერები ნომინალური
 დისკრეტული თუ უწყვეტი?
 ადამიანების რაოდენობა მანქანაში დისკრეტული
 დრო 100 მ-ის სირბილით დასაფარად უწყვეტი
 კალორიების რაოდენობა საკვებში უწყვეტი
 ხარისხობრივი მონაცემების აღწერა

 ცხრილი - კატეგორიული მონაცემების სიხშირე,

პროცენტულობა
 Pie chart, სვეტოვანი დიაგრამა
 რაოდენობრივი მონაცემების აღწერა

 ჰისტოგრამა, boxplot
 შესაძლებელია შეფასდეს ფორმა, ცენტრი და
გავრცელება
 უკიდურესი მაჩვენებელი (outlier)
 რაოდენობრივი მონაცემების აღწერა

 ფორმა
 სიმეტრიული, კუდი მარჯვნივ, კუდი მარცხნივ

 გავრცელება
 ვარიაბელობა, უმცირესი / უდიდესი მაჩვენებელი, მანძილი მათ
შორის, უკიდურესი მნიშვნელობა (ძირითადი „ჯგუფიდან“
მოშორებული შემთხვევები

 ცენტრი
 საშუალო არითმეტიკული
 მედიანა
 მოდა
 საშუალო არითმეტიკული

 საშ. არითმეტიკულს ხშირად მარტივად მოიხსენიებენ,

როგორც „საშუალო“ მაჩვენებელი

 დააჯამეთ მონაცემები, შემდგომ გაყავით შენარჩევის

ზომაზე (n)

 „სისუსტე“ - უკიდურესი მნიშვნელობების არსებობა

 საქონლის დისტრიბუტორები ანაზღაურებას მათ მიერ გაყიდული
საქონლის რაოდენობით გამოიმუშავებენ. თქვენ გაინტერესებთ თუ
რამდენია შენარჩევის საშუალო შემოსავალი ფირმაში სადაც სულ 7
დისტრიბუტორი მუშაობს. გაირკვა, რომ მათ შემდეგი ანაზღაურება
ჰქონდათ მოცემულ წელს:
 X1 = 3,000$ X2 = 1,100$ X3 = 2,500 X4 = 5,000$
X5 = 1,500$ X6 = 2,700$ X7 = 1,800 n=7
 მედიანა

 განაწილების შუა მაჩვენებელი - შემთხვევების ნახევარი

მედიანას ზევითაა, მეორე ნახევარი - ქვევით

 დაალაგეთ მონაცემები ზრდის მიხედვით და გამოიყენეთ

შემდეგი ფორმულა - (n+1)/2, სადაც n = დაკვირვებათა
რაოდენობაა ანუ 5. (5+1)/2 = 3. მე-3 ციფრი = მედიანა

 თუ დაკვირვებათა რაოდენობა ლუწია - დათვალეთ n/2

და (n/2)+1. შერჩეული ციფრები დაჯამდეს და გაიყოს 2-
ზე
 საშ. არითმეტიკული vs მედიანა
საშუალო არითმეტიკული

მედიანა
• მგრძნობიარეა • გამძლეა
უკიდურესი უკიდურესი
მნიშვნელობების მნიშვნელობების
მიმართ მიმართ
• მეტია მედიანაზე • მეტია საშ. არით.-
- თუ კუდი ზე - თუ კუდი
მარჯვნივაა მარცხნივაა
გადახრილი გადახრილი

დასკვნა - საშ. არითმეტიკული სანდოა სიმეტრიული

განაწილებებისას; ყველა სხვა ტიპების დროს - მედიანა
 მოდა
 ყველაზე ხშირად განმეორებადი მაჩვენებელი

დიაპაზონი
 მაქსიმალურ მაჩვენებელს - მინიმალური მაჩვენებელი
13-3 = 10
სავარჯიშო