შესავალი სტატისტიკაში SPSS - ის

გამოყენებით
რა არის სტატისტიკა ?

ყველაზე ზოგადი გაგებით, სტატისტიკა აღწერს ინსტრუმენტებისა და ტექნიკის

ერთობლიობას, რომლებიც გამოიყენება ინფორმაციის ან მონაცემების აღწერისთვის,
ორგანიზებისა და ინტერპრეტაციისთვის. ეს მონაცემები შეიძლება იყოს ტესტის ქულები,
რომლებიც მონაწილეობენ მათემატიკის სპეციალურ სასწავლო გეგმაში, პრობლემების
გადაჭრის სიჩქარე, გვერდითი ეფექტების რაოდენობა, როდესაც პაციენტები იყენებენ
ერთი ტიპის წამალს, ვიდრე მეორეს, შეცდომების რაოდენობა თითოეულ
მნიშვნელობაში. მსოფლიო სერიების თამაში, ან სადილის საშუალო ფასი სანტა ფეში,
ნიუ-მექსიკოში მდებარე მაღალხარისხიან რესტორანში (არ არის იაფი)
 სტატისტიკა

აღწერითი დასკვნითი

 აღწერითი სტატისტიკა გამოიყენება  დასკვნის სტატისტიკა ხშირად (მაგრამ არა

მონაცემთა შეგროვების ყოველთვის) არის შემდეგი ნაბიჯი მონაცემების
მახასიათებლების ორგანიზებისა და შეგროვებისა და შეჯამების შემდეგ. დასკვნის
აღწერისთვის. კოლექციას ზოგჯერ სტატისტიკა გამოიყენება მონაცემების უფრო
მონაცემთა კომპლექტს ან უბრალოდ მცირე ჯგუფზე (როგორიცაა ჩვენი 22
მონაცემებს უწოდებენ. მეცნიერები სტუდენტისგან შემდგარი ჯგუფი) დასკვნის
იტყვიან, რომ აღწერილობითი გასაკეთებლად, შესაძლოა უფრო დიდის შესახებ
სტატისტიკა აღწერს ნიმუშს - მონაცემთა (როგორიცაა ხელოვნებისა და მეცნიერების
კრებულს, რომელიც თქვენს წინაშეა. კოლეჯის ბაკალავრიატის ყველა სტუდენტი)
პოპულაცია და შერჩევა

მონაცემთა უფრო მცირე ჯგუფს ხშირად უწოდებენ ნიმუშს, რომელიც წარმოადგენს

პოპულაციის ნაწილს ან ქვეჯგუფს. მაგალითად, ყველა მეხუთე კლასელი ნიუარკში (ნილის
წარმოშობის სამართლიანი ქალაქი), ნიუ ჯერსი, იქნება მოსახლეობა (მოსახლეობა არის
ყველა მოვლენა გარკვეული მახასიათებლებით, ამ შემთხვევაში, მეხუთე კლასში ყოფნა და
ნიუარკში სკოლაში სწავლა). მაშინ როცა ამ სტუდენტიდან 150-ის შერჩევა იქნება ნიმუში. თუ
ვფიქრობთ, რომ ეს ნიმუში კარგად წარმოადგენს პოპულაციას, შეგვიძლია გამოვიცნოთ
პოპულაციის შესახებ.

სტატისტიკა არის ინსტრუმენტი, რომელიც გვეხმარება გავიგოთ ჩვენს გარშემო არსებული

სამყარო. ის ამას აკეთებს ჩვენს მიერ შეგროვებული ინფორმაციის ორგანიზებით და შემდეგ
საშუალებას გვაძლევს გავაკეთოთ გარკვეული განცხადებები იმის შესახებ, თუ როგორ
გამოიყენება ამ მონაცემების მახასიათებლები ახალ პარამეტრებზე. აღწერილობითი და
დასკვნის სტატისტიკა მუშაობს ხელიხელჩაკიდებულებმა და რომელ სტატისტიკას იყენებთ და
როდის, დამოკიდებულია კითხვაზე, რომელზეც გსურთ პასუხის გაცემა და როგორ მოხდა
თქვენი ცვლადების გაზომვა.
ცვლადი

ცვლადი ეს არის ემპირიული თავისებურება, რომელსაც შეიძლება ჰქონდეს

ორი ან მეტი მნიშნელობა.
გაზომვა
გარკვეული წესების მიხედვით ცვლადებისთვის რიცხობრივი მნიშნელობების
მინიჭებას გაზომვა ეწოდება.
ცნება „გაზომვა“ ხელსაწყოსთან (სახაზავი, სასწორი) გაზომვის შედეგები კი,
რიცხვებში გამოხატულ გარკვეულ ზომასთან არის ასოცირებული.
სკალა
რიცხვთა სისტემა, რომელიც მიღებულია რაიმე სიდიდეთა გასაზომად, შესაფასებლად ან განსასაზღვრად, სკალა ეწოდება.

როგორც წესი ცვლადების გაზომვის შედეგად არსებობს ოთხი ტიპის სკალა:

საზომი ერთეულები

თვისებრივი რაოდენობრივ
ი

ნომინალ რიგის ინტერვალის შეფარდების

ური
ნომინალური სკალა
ცვლადები, რომელთა მნიშნელობებს შორის მხოლოდ,
იგივეობა/განსხვავების მიმართება შეიძლება
არსებობდეს, არის ნომინალური სკალა.
ამ სკალაზე რიცხვები თუ სხვა სიმბოლოები გამოიყენება
ობიექტის ან დაკვირვების შედეგების
კლასიფიცირებისათვის რიცხვით კატეგორიებში.
სიმბოლოების სახით, მაგალითად 1-ით და 2-ით
შეგვიძლია მოვახდინოთ მოცემული პოპულაციიის
კლასიფიცირება მამაკაცებად და ქალებად, სადაც 1 არის
მამრობით და 2 მდედრობითი. ზოგადად ამ რიცხვებს
არანაირი მნიშვნელობა არ აქვს, გარდა იმისა თუ
რომელიმე ობიექტს აძლევს სიმბოლურ სახეს.
რიგის სკალა.
ცვლადები, რომელთა მნიშნელობებს შორის შეიძლება დამყარდეს არა მხოლოდ
იგივეობა/განსხვავების, არამედ მეტობა/ნაკლებობის მიმართებაც, მაგრამ ვერ
განვსაზღვრავთ თუ რამდენით ან რამდენჯერ მეტია/ნაკლებია ერთი მეორეზე .
ამ სკალაზე მონაცემებს რიცხობრვ მნიშვნელობებს ვანიჭებთ, როგორც
ნომინალურ სკალაზე, მაგრამ ამ შემთხვევაში სიმბოლოებს აქვს თავისი ახსნა.
ინტერვალის სკალა
ცვლადები, რომელთა მნიშვნელობები საშუალებას
გვაძლევს განვსაზღვროთ, თუ რამდენით ან რამდნჯერ
მეტია/ნაკლებია ერთი მნიშვნელობა მეორეზე. თუმცა
ინტერვალთა სკალას არ აქვს აბსოლიტური ნულის
მნიშნელობა.
ინტერვალის სკალის მაგალითია ფარენჰაიტის და
ცელსიუსის ტემპერატურის სკალები. ნულოვანი
მაჩვენებელი არცერთზე არ ნიშნავს ტემპერატურის
საერთოდ არქონას. არცერთ მათგანს არ აქვს
აბსოლიტური ნულის მნიშვნელობა, რადგან შეიძლება
ტემპერატურა ნულზე დაბლა დაეცეს.
შეფარდების სკალა
ცვლადები, რომლებსაც აქვთ აბსოლიტური ნული (კერძოდ წყლის
გაყინვის მაჩვენებელი) შეიძლება გაიზომოს შეფარდების სკალაზე.
ინტერვალური სკალის მსგავსად მნიშვნელობა აქვს იგივე. ისეთ
ცვლადებს როგორიცაა, წონა, დრო, მანძილი და ფართობი აქვს
აბსოლიტური ნული და იზომება შეფარდების სკალაზე.
დისკრეტული და უწყვეტი ცვლადები
ცვლადი შეიძლება იყოს დისკრეტული და უწყვეტი

 დისკრეტული ცვლადი არის ის, რომელსაც შეუძლია მიიღოს მხოლოდ კონკრეტული,

განსხვავებული მნიშვნელობები. ეს მნიშვნელობები, როგორც წესი, მთელი ან მთელი რიცხვებია
და ხშირად ითვლიან. მაგალითად, საკლასო ოთახში სტუდენტების რაოდენობა, ავტოსადგომზე
მანქანების რაოდენობა ან ფეხბურთის თამაშში გატანილი გოლების რაოდენობა ყველა
დისკრეტული ცვლადია.

 უწყვეტი ცვლადი, მეორეს მხრივ, შეუძლია მიიღოს უსასრულო რაოდენობის

მნიშვნელობები გარკვეული დიაპაზონის ფარგლებში. ეს მნიშვნელობები არ
შემოიფარგლება მთელი რიცხვებით და შეიძლება შეიცავდეს ათწილადებს.
მაგალითად, ადამიანის სიმაღლე, საგნის წონა ან ტემპერატურა მოცემულ ადგილას
ყველა უწყვეტი ცვლადია.
ცენტრალური ტენდენცია

ცენტრალური ტენდენცია არის სტატისტიკური კონცეფცია, რომელიც ეხება ცენტრალურ ან ტიპურ

მნიშვნელობას, რომლის ირგვლივ მიდრეკილია მონაცემთა წერტილების ან დაკვირვებების ერთობლიობა . იგი
გამოიყენება მონაცემთა ნაკრების ყველაზე წარმომადგენლობითი ან საერთო მნიშვნელობის აღსაწერად .
ცენტრალური ტენდენციის რამდენიმე საერთო საზომი არსებობს, მათ შორის :

 საშუალო

 მედიანა Mean: The mean, often referred to as the average, is calculated

by summing up all the data points in a set and dividing by the
 მოდა number of data points. It provides a balanced representation of
the data, assuming the data follows a normal distribution.
 საშუალო
საშუალო არის ყველაზე გავრცელებული ტიპის საშუალო, რომელიც გამოითვლება. ის იმდენად პოპულარულია,
რომ მეცნიერები ხანდახან დაუდევრად ექცევიან სიტყვას საშუალოდ, თითქოს ეს ნიშნავს ცუდს, მაშინ როცა ის
მხოლოდ ხანდახან ნიშნავს. საშუალო უბრალოდ არის ჯგუფის ყველა მნიშვნელობის ჯამი, გაყოფილი ამ ჯგუფის
მნიშვნელობების რაოდენობაზე. ასე რომ, 30 მეხუთე კლასელისთვის რომ გქონდეთ ორთოგრაფიული ქულა,
თქვენ უბრალოდ დააგროვებდით ყველა ქულას, რომ მიიღოთ ჯამი და შემდეგ გაყოფდით მოსწავლეთა
რაოდენობაზე, რომელიც არის 30.
𝛴𝑥
𝑥=
𝑛

• ასო X მის ზემოთ ხაზით (ასევე ზოგჯერ უწოდებენ "X ზოლს") არის
საშუალოქულების ჯგუფის ღირებულება;
• ∑, ან ბერძნული ასო სიგმა, არის შემაჯამებელი ნიშანი, რომელიც
გეუბნებათ„შეაჯამეთ“ ან დაამატეთ ყველაფერი, რაც მას მოჰყვება;
• X არის თითოეული ინდივიდუალური ქულა ქულების ჯგუფში;
• n არის ნიმუშის ზომა, საიდანაც თქვენ გამოთვალეთ საშუალო, theქულების
რაოდენობა.
მედიან
ა
მედიანა არის ცენტრალური ტენდენციის საზომი, რომელიც გამოიყენება სტატისტიკაში
მონაცემთა ნაკრების საშუალო მნიშვნელობის აღსაწერად, როდესაც მონაცემები
მოწესრიგებულია. ეს არის საშუალო მნიშვნელობა, რომელიც გამოყოფს მონაცემთა ნაკრების
უფრო მაღალ ნახევარს ქვედა ნახევრისგან. მედიანის მოსაძებნად, მიჰყევით ამ ნაბიჯებს:

 დაალაგე მონაცემები ზრდადი (ან კლებადი) თანმიმდევრობით უმცირესიდან ყველაზე

დიდამდე (ან დიდიდან უმცირესამდე).

 თუ მონაცემთა ნაკრებს აქვს კენტი რაოდენობის მნიშვნელობები, მედიანა არის

საშუალო მნიშვნელობა. მაგალითად, თუ თქვენ გაქვთ მონაცემთა ნაკრები {3, 1, 4, 2, 5},
თანმიმდევრობით დალაგებისას, ის ხდება {1, 2, 3, 4, 5}, ხოლო მედიანა არის 3.

 თუ მონაცემთა ნაკრებს აქვს ლუწი რაოდენობის მნიშვნელობები, მედიანა არის ორი შუა
მნიშვნელობის საშუალო. მაგალითად, თუ თქვენ გაქვთ მონაცემთა ნაკრები {6, 2, 1, 5, 3, 4},
თანმიმდევრობით დალაგებისას, ის ხდება {1, 2, 3, 4, 5, 6}, ხოლო მედიანა არის საშუალო ორი
შუა მნიშვნელობა, რომელიც არის 3 და 4. ასე რომ, მედიანა არის (3 + 4) / 2 = 3.5.
მოდა

მოდა არის მნიშვნელობა, რომელიც ყველაზე ხშირად ჩნდება მონაცემთა

ნაკრებში. მონაცემთა ნაკრები შეიძლება ჰქონდეს ერთი რეჟიმი
(ერთმოდალური), ერთზე მეტი რეჟიმი (მულტიმოდალური) ან საერთოდ არ
იყოს რეჟიმი. რეჟიმი სასარგებლოა მონაცემთა ნაკრების ყველაზე ხშირი
მნიშვნელობის აღწერისთვის, განსაკუთრებით კატეგორიული ან დისკრეტული
მონაცემებისთვის.
მოდა
1
2
5
1
2
6
1
Variability is an important concept in statistics because it provides crucial information
about the diversity and distribution of the data, which, in turn, affects the reliability and
usefulness of statistical analyses. Understanding variability is essential for making accurate
inferences, drawing conclusions, and making predictions based on data.
Key measures and concepts related to variability in statistics include:
1.Range: The range is the simplest measure of variability and is calculated as the difference
between the maximum and minimum values in a dataset. It provides a rough idea of the
spread of the data.
2.Variance: Variance quantifies the average squared difference between each data point
and the mean. It measures the spread or dispersion of data points around the mean. The
larger the variance, the greater the variability.
3.Standard Deviation: The standard deviation is the square root of the variance. It
provides a more interpretable measure of the spread of data and is often used as a standard
way to describe variability.
4.Interquartile Range (IQR): The IQR is a measure of variability that represents the range
between the first quartile (25th percentile) and the third quartile (75th percentile) of a
dataset. It is resistant to outliers and is commonly used with box plots.
5.Coefficient of Variation (CV): The coefficient of variation is a measure of relative
variability. It is calculated as the standard deviation divided by the mean, expressed as a
percentage. This measure is often used to compare the variability of different datasets,
especially when their means differ.
მადლობა ყურადღებისთვის !
ბიბლიოგრაფია.
1)Flick, U. (2014). An Introduction to Qualitative Research. Berlin. Free University.
2)ნაჩმიასი ჩ. (2009). კვლევის მეთოდები სოციოლოგიურ მეცნიერებაში. თბილისი.
ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა.
3)დურგლიშვილი ნ. (2006). სოციოლოგიურ მონაცემთა ანალიზი. თბილისი.
სოციალურ მეცნიერებათა ცენტრი.
4)ჰაროლდ კ. (2007). სტატისტიკა სოციოალურ მეცნიერებაში. თბილისი. სოციალურ
მეცნიერებათა ცენტრი.
5)Field A. (2009). Discovering statistics using spss. Dubai. Oriental Press.